Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 czerwca 2013r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny

w składzie następującym :

Przewodniczący SSO Anna Stańczyk

Protokolant Marcin Guzik     

po rozpoznaniu w dniu 5 czerwca 2013r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa S. T.

przeciwko B. B.

o nakazanie

oddala powództwo;

brakującą opłatą od pozwu obciąża Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

S. T.wniosła pozew o nakazanie B. B.złożenie oświadczenia woli o treści: „B. B.oświadcza, że przenosi na rzecz S. T.udział ½ prawa własności lokalu mieszkalnego nr (...), składającego się z dwóch pokoi, łazienki, wc i przedpokoju o łącznej powierzchni 63,76m ² położonego we W.przy ul. (...), objętego księgą wieczystą KW nr (...), prowadzoną przez Sad rejonowy dla Wrocławia – Krzyków, z którego to własnością związany jest udział wynoszący 418/10000 części w prawie użytkowania wieczystego gruntu oraz we współwłasności części budynku i urządzeń, które nie służą do wyłącznego użytku właścicieli lokali objętych księgą wieczysta Nr (...)prowadzoną przez Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Krzyków tytułem zwrotu odwołanej darowizny”. Wniosła też o zasądzenie na jej rzecz od pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

Pozwana nie złożyła odpowiedzi na pozew i nie wdała się w spór co do istoty sprawy.

Sąd ustalił, iż:

W dniu 21.05.2009r. B. B. udzieliła swoim rodzicom S. T. i W. T. pełnomocnictwo do reprezentowania jej w jak najszerszym zakresie we wszystkich sprawach majątkowych i niemajątkowych, nabycia w drodze darowizny lokalu mieszkalnego nr (...) położonego we W. przy ul. (...), czynności zarządu tym lokalem, a w szczególności zawarcia, zmiany i rozwiązania umów o dostawę energii, gazu, wody, o świadczenie usług telekomunikacyjnych i usług z zakresu telewizji kablowej, a także do reprezentowania w zebraniach właścicieli lokali, reprezentowania jej w postępowaniach sadowych, administracyjnych, egzekucyjnych i podatkowych, odbioru dokumentów i korespondencji, reprezentowania jej przed wszystkimi osobami, instytucjami i władzami, a w szczególności przed sądami i organami podatkowymi we wszystkich sprawach związanych z treścią tego pełnomocnictwa, do składania wszelkich oświadczeń i wniosków, jakie okażą się niezbędne, a będą zmierzały do realizacji celów niniejszego pełnomocnictwa. Każdy z pełnomocników został umocowany do samodzielnego działania oraz do działania jako druga strona czynności prawnych objętych pełnomocnictwem.

d/ pełnomocnictwo k. 13

W dniu 16.07.2009r. S. T., która działała zarówno w swoim imieniu, jak również w imieniu swojej córki B. B. oraz W. T. darowali B. B. lokal mieszkalny nr (...), składający się z dwóch pokoi, łazienki, wc i przedpokoju o łącznej powierzchni 63,76m ², usytuowany na trzeciej kondygnacji nadziemnej (drugie piętro) budynku położonego we W. przy ul. (...), objętego księgą wieczystą KW nr (...), prowadzoną przez Sad Rejonowy dla Wrocławia – Krzyków. Lokal ten nabyli na podstawie umowy sprzedaży z dnia 17.11.2002r.

d/ akt notarialny k. 7-11

W dniu (...) zmarł W. T.

d/ akt zgonu k. 14

Powódka S. T. choruje na przewlekłą niewydolność żylną, samoistne nadciśnienie, chorobę zwyrodnieniową stawów kolanowych, zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa. Zażywa leki C. do wstrzyknięć podskórnych w cenie za trzy opakowania 19,20 zł, N. w cenie 10,75 za jedno opakowanie, A. w cenie 8,58 za opakowanie, C. F. cenie 59,01 za 3 opakowania, S. w cenie 36,36 za 2 opakowani.

d/ wyniki badań k. 15-17

faktura VAT k. 18

W dniu 02.12.2011r. z telefonu powódki wykonano 4 połączenia z numerem (...)w K.w godzinach 0.0017 do 0.0040 trwające od 55 do 99 sekund. W dni 03.12.2011r. z telefonu powódki wykonano 2 połączenia z numerem (...)w K. w godzinach 0.0022 do 0.0040 trwające od 46 do 53 sekund.

d/ wykaz połączeń k. 19

W dniu 06.12.2011r.i 29.12.2011r. powódka wysłała do pozwanej pismo z dnia 05.12.2011r. , w którym oświadczyła iż odwołuje darowiznę ½ udziału w prawie własności lokalu nr (...) położonego we W. ul. (...) uzasadniając swoje oświadczenie faktem rażącej niewdzięczności polegającej zaniechaniu troski o matkę, braku świadczenia na jej rzecz niezbędnej opieki koniecznej ze względu na wiek i choroby, pozostawienie powódki bez środków finansowych niezbędnych do zakupu lekarstw oraz utrzymania, nałożenia na powódkę obowiązku ponoszenia przez nią wszystkich kosztów utrzymania mieszkania, odmówienia pomocy pomimo kilkakrotnego zwracania się o tę pomoc oraz gróźb sprzedaży mieszkania obcym ludziom i umieszczenia powódki w domu opieki społecznej, a także z powodu zerwania z powódką kontaktów po śmierci męża powódki. Powódka wezwała też pozwaną do ustalenia terminu sporządzenia aktu notarialnego przenoszącego własność lokalu.

d/ pismo z dnia 05.12.2011r. k. 20

dowody nadania korespondencji k. 21-22

S. T. w oświadczeniu majątkowym wskazała, iż ponosi opłaty za mieszkanie w kwocie 552 zł., za prąd 60 zł, za gaz 80 zł., telefon 36 zł., oraz na leki 200 zł. Podała też, iż otrzymuje emeryturę w kwocie 1240 zł.

d/ oświadczenie majątkowe k. 25

zestawienie kosztów k. 26-27

faktury, dowody wpłaty k. 28-30

J. T.o darowiźnie mieszkania na rzecz pozwanej oraz o testamencie rodziców na jej rzecz dowiedział się na pogrzebie ojca, W. T.. W skład spadku po W. T.nie wchodzi nic. Jedynym majątkiem S.i W. T.było mieszkanie przy ulicy (...), które darowali pozwanej. Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po W. T.pomógł napisać powódce syn J. T.. Pozwana zdenerwowała się kiedy dowiedziała się o tym wniosku, anulowała pełnomocnictwo udzielone powódce. J. T.uważa, że powódce podsunięto do podpisania testament jako dokumenty ksiąg wieczystych. Powódka pomagała finansowo rodzicom do śmierci W. T.. Od lipca 2010r. powódka ponosi koszty utrzymania mieszkania. Powódka wysłała pozwanej rachunek ze spółdzielni o podwyżce opłat ale przesyłka ta nie została odebrana Pozwana jest w K. lekarzem, a jej mąż mechanik samochodowy ale ostatnio pomagał jej, prowadząc jej biuro, księgowość. J. T.kiedy się dowiedział, że rodzice darowali siostrze mieszkanie to powstał konflikt. Konflikt z pozwana zaczął się zdaniem J. T.od wniesienia sprawy o stwierdzenie nabycia spadku po W. T.. Siostra, B. B.ma jakieś problemy rodzinne z synem

d/ zeznania świadka J. T. k. 57 prot. elek.

S. T.w dniu 17.08.2013r. złożyła w Sądzie wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po W. T., zmarłym dnia (...)na podstawie ustawy, a w uzasadnieniu wniosku podała, iż W. T.nie pozostawił żadnego testamentu. W. T.i S. T.sporządzili w dniu 14.11.2002r. testamenty notarialne przed Notariusz A. C.powołując do spadku po sobie pozwaną. Postanowieniem z dnia 10.01.2012r. Sąd stwierdził, że spadek po W. T.na podstawie testamentu z dnia 14.11.2002r. nabyła w całości B. B.. Postanowienie to nie zostało zaskarżone. W sprawie tj B. B.złożyła pismo , w którym deklarowała chęć pomocy mamie usprawiedliwiając jej poczynania jako wynik manipulowania nią do wystąpienia do sądu. Tam też pozwana stwierdziła, iż będąc na pogrzebie ojca zobowiązywała swojego brata do kontaktu z nią i informowania jej o potrzebach dotyczących matki, twierdząc, że pierwszy kontakt jaki nawiązano z nią to wniosek o stwierdzenie nabycia spadku.

d/ akta Sądu Rejonowego dla Wrocławia Śródmieścia I Ns 397/10 k.

Powódka oczekiwała pomocy finansowej od pozwanej. Pozwana pomagała do śmierci męża powódki. Powódka nie może nikogo zameldować w przedmiotowym mieszkaniu ponieważ pozwana cofnęła jej pełnomocnictwo. S. T. sama opłaca mieszkanie. Ma emeryturę 1270 zł. Córkę rozgniewało że powódka złożyła wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po mężu na podstawie ustawy. Do śmierci męża powódki jej stosunki z córka układały się dobrze. Powódka uważa, że nie podpisywała testamentu dla córki i jej mąż także. Powódka uważała, że jeśli jej z mężem będzie ciężko to córka im pomoże. Córka obiecywała, że będzie się opiekowała ojcem, że będzie przysyłać lekarstwa. Córka namawiała powódkę i jej męża na wykup mieszkania. Coś dołożyła do wykupu mieszkania, płaciła za notariusza. Powódka zadzwoniła do córki po paru miesiącach od śmierci męża i wtedy zaczął się konflikt. Wtedy powódka mówiła, że będzie wnosić o stwierdzenie nabycia spadku po mężu. Powódka mówiła, że jest je ciężko. Za leki powódka płaci miesięcznie do 150 zł. ale nie wykupuje wszystkich leków. Syn nie ma stałej pracy. Powódka sama nie daje rady robić zakupów. Nie może sama odkurzać. Ciężko jej nawet wejść do wanny. W ocenie powódki stosunki pozwanej z bratem, a synem powódki popsuły się dlatego, że on pomagał powódce w napisaniu wniosku do sądu o stwierdzenie nabycia spadku. Córka była z powódką i jej mężem kiedy spisywali oni testament i u tego samego notariusza i w tym samym dniu załatwiali wykup mieszkania. Córka zerwała kontakty z synem powódki też przez sprawę sądową o stwierdzenie nabycia spadku. Powódka twierdzi że o testamencie dowiedziała się kiedy córka przesłała testament do sądu. Syn nie pracuje na stałe, tylko dorywczo, robi malowania, kafelki. Syn ma technikum kolejowe. Syn mieszka z żoną mimo, że są po rozwodzie. Do powódki nie przyjdzie bo się nie zamelduje to będzie bezdomny.

d/ zeznania powódki k. 73

Powódka opłaca opłatę eksploatacyjną za przedmiotowy lokal w kwocie 351,44 zł., a na fundusz remontowy płaci 127,52 zł.

d/ zestawienie k. 26, 27

Za telefon powódka płaci 35,20 zł.

d/ faktura k. 28

Za okres 05.08.2011r. – 05.10.2011r. powódka zapłaciła za gaz 80,91 zł.

d/ faktura k. 29

Powódka za energię elektryczną opłaca rachunki w kwotach od 26,06 zł. do 44,35 zł.

d/ potwierdzenia zapłaty k. 30

Sąd zważył, iż

Powództwo jako nieuzasadnione należało oddalić. Powódka domagała się w niniejszym postępowaniu nakazania pozwanej oświadczenia, że przenosi na rzecz S. T.udział ½ prawa własności lokalu mieszkalnego nr (...), składającego się z dwóch pokoi, łazienki, wc i przedpokoju o łącznej powierzchni 63,76m ² położonego we W.przy ul. (...), objętego księgą wieczystą KW nr (...), prowadzoną przez Sad rejonowy dla Wrocławia – Krzyków, z którego to własnością związany jest udział wynoszący 418/10000 części w prawie użytkowania wieczystego gruntu oraz we współwłasności części budynku i urządzeń, które nie służą do wyłącznego użytku właścicieli lokali objętych księgą wieczysta Nr (...)prowadzoną przez Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Krzyków tytułem zwrotu odwołanej darowizny”. Twierdziła, że wobec rażącej niewdzięczności pozwanej, odwołała darowiznę uczynioną na rzecz pozwanej. Zgodnie z art. 898 § 1 k.c., darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności. Zwrot przedmiotu odwołanej darowizny powinien nastąpić stosownie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu (§2). Oświadczenie odwołującego darowiznę nieruchomości z powodu rażącej niewdzięczności nie powoduje przejścia własności nieruchomości z obdarowanego na darczyńcę, lecz stwarza jedynie obowiązek zwrotu przedmiotu odwołanej darowizny stosownie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Dla osiągnięcia skutku rzeczowego konieczne jest jednak przeniesienie własności darowanej nieruchomości z powrotem na darczyńcę. Powinno to nastąpić w drodze umowy, jednak pozwana nie zareagowała na wezwanie powódki do ustalenia terminu sporządzenia aktu notarialnego i złożenia oświadczenia woli w przedmiocie zwrotu darowizny. Fakt, że darowizna została dokonana przez powódkę i jej męża nie stoi na przeszkodzie odwołaniu darowizny w ½ części. Uzasadnia to czynną legitymacje procesową powódki w rozpoznawanej sprawie, jednak tylko w części w jakiej to ona darowała nieruchomość pozwanej.

Zdaniem Sądu, w niniejszej sprawie, powódka nie udowodniła, iż zachowanie pozwanej wyczerpuje znamiona rażącej niewdzięczności. Według twierdzeń powódki, zasadniczym powodem odwołania darowizny było to, że pozwana przestała opiekować się powódką i nie interesuje się jej losem, co powódka odczuwa szczególnie dotkliwie z uwagi na problemy zdrowotne i wynikające stąd trudności w radzeniu sobie z codziennymi czynnościami. Zawarta między stronami w dniu 14.11.2002r. umowa darowizny nie określała, w stosunku do pozwanej żadnych obowiązków w zakresie dostarczania środków utrzymania, pomocy i pielęgnacji (a więc odpowiadających treści stosunku prawnego dożywocia) - z wyjątkiem dożywotniej służebności mieszkania na rzecz darczyńców. Warunek ten został spełniony, co nie stanowiło między stronami kwestii spornej - powódka nieprzerwanie mieszka w mieszkaniu przy ul. (...) we W.. Jak każda umowa przenosząca własność nieruchomości, umowa ta pod rygorem nieważności została zawarta w formie aktu notarialnego. Zgodnie z art. 247 k.p.c., dowód ze świadków lub przesłuchania stron przeciwko osnowie lub ponad osnowę dokumentu obejmującego czynność prawną może być dopuszczony między uczestnikami tej czynności tylko w wypadkach, gdy nie doprowadzi to do obejścia przepisów o formie zastrzeżonej pod rygorem nieważności i gdy ze względu na szczególne okoliczności sprawy sąd uzna to za konieczne. Tymczasem umowa o dożywocie, z uwagi na to, że łączy się z przeniesieniem własności nieruchomości, wymaga dla swej ważności formy aktu notarialnego. Wobec jednoznacznego brzmienia notarialnej umowy darowizny, nie było zdaniem Sądu dopuszczalne prowadzenie dowodu ponad osnowę dokumentu, że między stronami doszło do uzgodnień o treści odpowiadającej w rzeczywistości umowie dożywocia, jaką strony miałyby zawrzeć w umowie darowizny. Jak ustalono powódka ma stałe źródło dochodu w postaci emerytury w kwocie 1270 zł. Opłaty miesięczne (czynsz, gaz, energia elektryczna, telefon) to maksymalnie 600 zł. (351,44 zł. + 127,52 zł., za mieszkanie 40 zł. gaz + 44 zł. energia elektryczna + 35,20 zł. telefon). Nawet zakładając, iż powódka faktycznie wydaje na leki miesięcznie 150 zł. pozostaje jej kwota 520 zł. na wyżywienie, ubranie i środki chemiczne. Nie jest to wprawdzie kwota zbyt duża, ale też nie jest to kwota 300 zł. o której powódka zeznawała.

Należało rozważyć, czy podstaw odwołania darowizny nie można dopatrzyć się w ogólnym charakterze umowy darowizny jako stosunku prawnym rodzącym etyczny obowiązek wdzięczności. Według ugruntowanego w orzecznictwie stanowiska, za niewdzięczność przyjmuje się świadome naruszenie podstawowych obowiązków ciążących na obdarowanym względem darczyńcy, krzywdzące darczyńcę (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2001 r., V CKN 1599/00 Prok. i Pr. 2002/5/40). W ocenie sądu takiego działania pozwanej, w tym postępowaniu, powódka nie udowodniła. Przyjmuje się, że przez pojęcie rażącej niewdzięczności należy rozumieć tylko takie czynności obdarowanego - działania lub zaniechania, które są skierowane przeciwko darczyńcy z zamiarem nieprzyjaznym. W rozpoznawanej sprawie postępowanie dowodowe nie doprowadziło do ustalenia takich faktów, z których wynikałoby, w sposób niewątpliwy, że pozwanej można przypisać działanie z zamiarem nieprzyjaznym wobec powódki. Zeznania w tym względzie powódki i świadka J. T., jako osoby żywo zaangażowanej w sprawę odzyskania darowizny, uczynionej przez powódkę, nie są w ocenie sądu wiarygodne. Ewidentnie zeznania zarówno powódki jak i tego świadka są niespójne i niekonsekwentne. Świadek J. T.podczas składania zeznań raz twierdził, iż o istnieniu testamentu ojca i matki dowiedział się na pogrzebie ojca, a chwilę później zeznał, iż dopiero w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku dowiedział się o testamentach. Jednocześnie powódka niejako tłumacząc się dlaczego wystąpiła o stwierdzenie nabycia spadku po mężu na podstawie ustawy zeznała, iż o testamencie dowiedziała się w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku po W. T.. Nieco później powiedziała, iż córka była z nimi (powódką i jej mężem) kiedy spisywali testament i u tego samego notariusza załatwiali wykup mieszkania. Ta wypowiedź w ocenie sądu świadczy o tym, iż powódka doskonale pamiętała o fakcie sporządzenia testamentu, a jedynie próbowała, z bliżej nie znanych powodów, uzyskać stwierdzenie nabycia spadku na podstawie ustawy. Twierdzenia jakoby powódce podłożono do podpisania testament wprowadzając ją i jej męża w błąd, iż podpisują coś do ksiąg wieczystych są w oceni sądu mało wiarygodne. Powódka i jej mąż sporządzili testamenty dnia 14.11.2002r. tj. w tym samym dniu i u tego samego notariusza przed którym zawarli umowę wykupu przedmiotowego lokalu. Powódka nie starała się nawet w żaden sposób dowodzić, w postepowaniu o stwierdzenie nabycia spadku, iż istotnie tak było jak twierdzi, a Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Śródmieścia na podstawie testamentu W. T.stwierdził nabycie spadku po nim, uznając tym samym ważność tego testamentu. Umowę darowizny na rzecz pozwanej ,powódka i jej mąż, sporządzili siedem lat później, po sporządzeniu testamentów na rzecz pozwanej, bez fizycznego udziału pozwanej, posługując się udzielonym przez nią pełnomocnictwem. W ocenie sądu pozwana, zupełnie zasadnie, mogła odebrać działania powódki i jej syna, a brata pozwanej jako chęć pozbawienia pozwanej, za wszelką cenę, darowanego jej mieszkania. Zeznania świadka J. T.jak i powódki wskazują na zaistnienie konfliktu na tym tle już na pogrzebie W. T.. Podkreślić trzeba, iż niesporne jest, iż do śmierci W. T.pozwana utrzymywała bardzo dobre kontakty z rodziną, troszczyła się i pomagała finansując przejazdy i pobyty rodziców i brata u niej w Kanadzie, przesyłając leki dla rodziców i organizując im konsultacje lekarskie. Te bardzo dobre relacje zmieniły się w ocenie sądu na skutek ewidentnie negatywnych działań powódki i świadka J. T.w stosunku do pozwanej. W kontekście takich faktów, jak i treści pisma – listu jaki pozwana przesłała do Sądu prowadzącego postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po W. T., twierdzenia powódki o zerwaniu kontaktów z powódką i braku chęci pomocy matce przez pozwaną są mało wiarygodne. Pozwana w piśmie tym deklarowała chęć pomocy mamie usprawiedliwiając jej poczynania jako wynik manipulowania nią do wystąpienia do sądu. Tam też pozwana stwierdziła, iż będąc na pogrzebie ojca zobowiązywała swojego brata do kontaktu z nią i informowania jej o potrzebach dotyczących matki, a pierwszy kontakt jaki nawiązano z nią to pozew sądowy. Trudo w takich okolicznościach dać wiarę powódce, iż pozwana odmówiła jej jakiejkolwiek pomocy. Trudno się też dziwić, o ile twierdzenia te przyjąć za wiarygodne, iż kontakty pozwanej z rodziną w Polsce zrobiły się znacznie luźniejsze. W ocenie sądu to postawa powódki i J. T.roszczeniowo nastawiona wobec pozwanej spowodowała takie, a nie inne jej zachowanie. Szczególnie, że z zeznań J. T.jasno wynika, brak jego akceptacji dla faktu, iż rodzice darowali wyłącznie pozwanej przedmiotowe mieszkanie. Z faktów przytaczanych przez J. T.i powódkę można wysnuć wniosek, iż od pogrzebu męża powódki, kiedy J. T.dowiedział się o darowiźnie i testamentach rodziców, relacje z pozwaną zdeterminowane były nieakceptowaniem przez J. T.faktu, iż pozwana jest właścicielką mieszkania przy ul. (...), chęcią odzyskania darowizny uczynionej przez powódkę na rzecz pozwanej. Trudno w takich okolicznościach zaakceptować twierdzenia o rażącej niewdzięczności pozwanej.

Same zewnętrzne przejawy zachowania obdarowanej nie są wystarczającą podstawą do ustalenia przesłanki rażącej niewdzięczności. Postać rażącej niewdzięczności ma dopiero takie zachowanie się obdarowanego, które w świetle istniejących reguł moralnych i prawnych świadczy o tym, że darczyńca odczuwa je wysoce ujemnie. Powódka rzeczywiście jest osobą w podeszłym wieku i cierpi na różne schorzenia. Jednak ma zapewnioną opiekę ze strony najbliższej rodziny tj. syna. Z punktu widzenia rozstrzygnięcia rozpoznawanej sprawy, dla oceny zachowania pozwanej nie miało natomiast znaczenia to, że nie partycypuje ona w kosztach utrzymania nieruchomości. Według stanowiska SN z orz. z 2.12.2005 r., II CK 265/05, BSN 2006, Nr 3, s. 11, które Sąd orzekający w niniejszym postępowaniu podziela, zawiedzione oczekiwania darczyńcy co do należytego zajmowania się przez obdarowanego przedmiotem darowizny nie mogą uzasadniać jej odwołania.

Reasumując, Sąd na podstawie powyższych przesłanek doszedł do wniosku, że nie zaistniała w rozpoznawanej sprawie rażąca niewdzięczność, jako podstawa odwołania darowizny przez powódkę na podstawie 898 § 1 k.c. Skoro tak, nie powstał po stronie pozwanej obowiązek zwrotu na rzecz powódki przedmiotu darowizny (art. 898 § 2 k.c.). W konsekwencji powyższych ustaleń brak było podstaw do nakazania pozwanej na podstawie art. 64 k.c. złożenia oświadczenia woli przeniesienia nieodpłatnie na rzecz powódki udziału wynoszącego ½ w prawie użytkowania wieczystego oraz w prawie własności nieruchomości budynkowej położonych we W. przy ul. (...). Powództwo podlegało zatem oddaleniu, o czym Sąd orzekł w punkcie I wyroku na podstawie powołanych wyżej przepisów prawnych.

W zakresie kosztów postępowania, Sąd orzekł w punkcie II wyroku i brakującą opłatą od pozwu, od uiszczenia której powódka była zwolniona obciążył Skarb Państwa.