Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 listopada 2013r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA – Grzegorz Salamon

Sędziowie: SA – Jarosław Góral

SA – Krzysztof Karpiński (spr.)

Protokolant: – st. sekr. sąd. Katarzyna Rucińska

przy udziale oskarżyciela posiłkowego R. L.

Prokuratora Jerzego Mierzewskiego

po rozpoznaniu w dniu 8 listopada 2013 r.

sprawy J. R. (1)

oskarżonego z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k.

na skutek apelacji, wniesionej przez pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 26 czerwca 2013 r. sygn. akt XVIII K 294/12

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Warszawie.

UZASADNIENIE

Oskarżony J. R. (1) stanął pod zarzutem, że:

- w okresie od 19 sierpnia 2008 r. do 4 grudnia 2008 r. w W. i w M., działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej oraz wspólnie i w porozumieniu z J. R. (2) doprowadził R. L. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą Zakład (...) z siedzibą w M. do niekorzystnego rozporządzenia; mieniem znacznej wartości w kwocie 660 000 zł w ten sposób, iż wprowadził go w błąd co do zamiaru wywiązania się z umowy o współpracę, którą wespół z J. R. (2) zawarł z pokrzywdzonym, na mocy której R. L. został zobowiązany do podjęcia działań zmierzających do sprzedaży nieruchomości zabudowanej położonej we wsi R. w Gminie R., a w przypadku uzyskania ceny w kwocie przekraczającej 2 000 000 zł przysługiwało mu prawo zatrzymania nadwyżki od tej kwoty, przy czym pomimo finalizacji transakcji i sprzedaży nieruchomości za kwotę 2 666 000 zł nie przekazał pokrzywdzonemu jakichkolwiek środków pieniężnych,

tj. czynu z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk.

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie XVIII K 294/12 J. R. (1) został uniewinniony od popełnienia zarzucanego mu czynu.

Na podstawie art. 632 pkt 2 k.p.k. kosztami procesu obciążono Skarb Państwa.

Apelację od tego wyroku wniósł pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego R. L. .

Na podstawie art. 427 § 2 k.p.k. i art. 438 pkt 2 k.p.k. zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił rażącą obrazę prawa procesowego, mającą wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, a mianowicie:

1) art. 7 k.p.k. polegającą na dokonaniu przez Sąd dowolnej oceny materiału dowodowego, sprzecznej z zasadami prawidłowego rozumowania i wskazaniami doświadczania życiowego, która doprowadziła do błędnego uznania przez Sąd, że pomiędzy pokrzywdzonym, a oskarżonym nie doszło do zawarcia porozumienia dotyczącego pośrednictwa przy sprzedaży nieruchomości oraz, że oskarżony nie działał wspólnie i w porozumieniu z J. R. (2) w celu wprowadzenia pokrzywdzonego w błąd co do zamiaru wywiązania się z tej umowy i doprowadzenia go do niekorzystnego rozporządzenia mieniem polegającego na zachowaniu dla siebie należnej pokrzywdzonemu prowizji;

2) art. 366 §1 k.p.k. i art. 170 §1 pkt 2 k.p.k. przez oddalenie wniosków o przesłuchanie świadka M. D. i zrezygnowanie z przesłuchania tego świadka oraz świadka W. D. mimo, że te zeznania miałyby istotne znaczenie dla oceny wiarygodności oskarżonego i J. R. (2) w zakresie ich twierdzeń, że nie współpracowali oni przy sprzedaży nieruchomości we wsi R., której właścicielką była M. D..

Mając na uwadze powyższe zarzuty, na podstawie art. 427 § 1 k.p.k., art. 437 § 1 k.p.k. i art. 454 §1 k.p.k. wniósł:

- o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy w całości do ponownego rozpoznania przez Sąd Okręgowy w Warszawie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna, dlatego też zasługuje na uwzględnienie.

Podstawowym zadaniem Sądu I instancji jest dążenie do wykrycia prawdy, dlatego też winien on przedsiębrać wszelkie czynności zmierzające do ustalenia rzeczywistego stanu faktycznego, który stanowi podstawę rozstrzygnięcia (art.2 § 2 k.p.k.).

Na sądzie orzekającym ciąży zatem obwiązek wyjaśnienia wątpliwości wynikających z zebranego materiału dowodowego. Na tej podstawie sąd formułuje wnioski, które stanowią z kolei podstawę subsumpcji prawnej. Podkreślić należy, że Sądowi Okręgowemu nie udało się w sposób bezsporny wyjaśnić wątpliwości wynikających z zebranego dotychczas materiału dowodowego.

Analiza uzasadnienia zaskarżonego wyroku wskazuje, że Sąd orzekający skoncentrował się na relacjach pokrzywdzonego R. L. z oskarżonym J. R. (1) oraz pokrzywdzonego ze świadkiem J. R. (2), zbyt mało uwagi poświęcił natomiast relacjom pomiędzy bratem J. i J. R. (2) oraz zeznaniem świadków A. M. i A. P..

Sąd Okręgowy w sposób bezsporny ustalił, że pokrzywdzony R. L. zawarł umowę z J. R. (2) i jego firmą (...) na mocy której w zamian za prowizję miał uczestniczyć w sprzedaży nieruchomości położonej w gminie R. przy ulicy (...). Nie ulega wątpliwości, że nieruchomość sprzedano, nie wypłacono natomiast prowizji R. L.. Ustalono też, że w momencie sprzedaży przedmiotowej nieruchomości jej właścicielkę M. D.reprezentował J. R. (1).

Na podstawie zeznań osób reprezentujących nabywcę tej nieruchomości św. św. A. M. i A. P. także jednoznacznie ustalono, że pomiędzy braćmi R. i R. L. doszło od porozumienia na podstawie którego temu ostatniemu należało się prowizja (wynagrodzenie) (str. 7 i 8 uzasadnienia wyroku).

Skoro Sąd orzekający ustalił (słusznie zresztą) tego rodzaju stan faktyczny to oczywistym jest, że swój główny wysiłek powinien skoncentrować właśnie na relacjach braci R. w tej kwestii w szczególności czy nie doszło między nimi do porozumienia aby wyeliminować R. L. i pozbawić go prowizji. Należy wziąć pod uwagę m.in. także adresy ich firm oraz bilingi rozmów telefonicznych. Słuszny jest zatem zarzut dowolnej oceny materiału dowodowego (w każdym razie niepełnej) sprzecznej ze wskazaniami doświadczenia życiowego, sformułowany w apelacji oskarżyciela posiłkowego.

Całkowicie uprawniona jest konstatacja, że do transakcji nie doszłoby bez udziału R. L. (str. 3 apelacji), a jednak został on pozbawiony należnej prowizji.

Na głębszą uwagę zasługuje stanowisko apelacji z którego wynika, że oskarżony wraz z bratem J. R. (2) wprowadzili w błąd pokrzywdzonego, że prowadzą wspólną działalność gospodarczą pod nazwą (...) wywołując jego mylne wyobrażenie w tym przedmiocie. W konsekwencji pokrzywdzony błędnie uznał, że potwierdzenie umowy zlecenia na piśmie tylko z jednym z nich jest wystarczające do zabezpieczenia jego roszczeń.

Kolejna teza zawarta w apelacji wymagająca precyzyjnego wyjaśnienia to pomoc J. R. (2) swojemu bratu oskarżonemu J. w prowadzeniu negocjacji i przygotowaniu transakcji sprzedaży nieruchomości przy ul. (...) w gminie R. w postaci dostarczenia dokumentów i udostępniania własnego lokalu na spotkania stron.

Dokładniejsze wyjaśnienie tych okoliczności mogłoby – zdaniem skarżącego – doprowadzić do udowodnienia faktu istnienia umowy (porozumienia) pomiędzy oskarżonym a pokrzywdzonym. Sąd Apelacyjny podziela ten pogląd. Wyjaśnienia wymagają też relacje pomiędzy właścicielką nieruchomości i braćmi R. w szczególności który z nich i w jakich okresach uzyskał od niej pełnomocnictwo do sprzedaży a w rezultacie jakie są losy niewypłaconej R. L. prowizji.

Dopiero po wyjaśnieniu (głębszej ocenie) tych okoliczności Sąd powinien zająć się analizą kwalifikacji prawnej zachowania się oskarżonego J. R. (1). W szczególności czy przywłaszczył sobie prowizję, czy celem jego działania było włączenie do swojego majątku cudzego prawa majątkowego, jaki miał zamiar i kiedy on powstał. Pomocne dla wyjaśnienia tych kwestii będzie zdiagnozowanie relacji pomiędzy oskarżonym oraz jego bratem J. R. (2) związanych ze sprzedażą nieruchomości należącej do M. D.

Reasumując należy podkreślić, że Sąd Apelacyjny podziela wniosek zawarty w apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego, istnieje bowiem konieczność wyjaśnienia okoliczności wymienionych wyżej. Nie wyjaśniając ich Sąd Okręgowy wydał wyrok z obrazą art. art. 366 § 1, 410 i 424 § 1 k.p.k. Tych błędów Sąd Apelacyjny nie mógł naprawić w postępowaniu odwoławczym, ponieważ wymagają one przeprowadzenia postępowania przed Sądem I instancji a jego wyniki winny znaleźć wyraz w uzasadnieniu orzeczenia.

Z tych powodów należało zaskarżony wyrok uchylić i sprawę przekazać do ponownego rozpoznania stosownie do treści art. 437 § 1 k.p.k.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy należy przesłuchać oskarżonego oraz świadków wyjaśniając ewentualne sprzeczności w ich relacjach oraz przeprowadzić w miarę potrzeby inne dowody. Zebrany materiał należy poddać wnikliwej analizie a swoje stanowisko uzasadnić zgodnie z wymogami art. 424 § 1 k.p.k.