Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 stycznia 2014r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący - Sędzia SO Marek Kurkowski

Sędzia SO Monika Kuźniar (spr.)

Sędzia SO Katarzyna Wręczycka

Protokolant: Elżbieta Biała

po rozpoznaniu w dniu 29 stycznia 2014r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa A. J.

przeciwko Powiatowi (...)

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Trzebnicy

z dnia 27 sierpnia 2013r.

sygn. akt I C 266/12

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I o tyle tylko, że odsetki od kwoty 925 zł zasądza od 28 lutego 2012r., oddalając powództwo w pozostałym zakresie;

II.  w pozostałej części apelację oddala;

III.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego 148 zł kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt II Ca 1374/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w pkt I zasądził od strony pozwanej Powiatu (...) na rzecz powoda A. J. kwotę 925 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 5 czerwca 2002 r. do dnia zapłaty; w pkt II zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda 227 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o następujące ustalenia stanu faktycznego.

Powód sprowadził z zagranicy i zarejestrował po raz pierwszy na terenie Polski samochód osobowy marki P. (...) nr rej. (...), przy czym za wydanie przez Starostę (...) karty pojazdu uiścił opłatę w wysokości 1000 zł. Pismem z dnia 13 lutego 2012 r. powód wezwał Starostwo Powiatowe w T. do zwrotu w terminie 14 dni kwoty 925 zł tytułem nienależnie pobranej opłaty za wydanie karty pojazdu. Starostwo Powiatowe w T. odmówiło zwrotu żądanej kwoty.

W kontekście zarzutów apelacji, wskazać należy, że Sąd Rejonowy zasądził odsetki od dnia 5.06.2002 r., tj. od dnia, w którym strona pozwana pobrała od powoda zawyżoną, nienależną jej opłatę w kwocie 925 zł zgodnie z żądaniem.

Na zasądzone na rzecz powoda koszty procesu złożyła się opłata od pozwu w wysokości 30,00 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17,00 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości trzykrotności stawki minimalnej, uznając, że jest adekwatne do nakładu pracy pełnomocnika powoda.

Powyższy wyrok apelacją co do pkt I w zakresie odsetek od kwoty 925 zł naliczonych od dnia 05.06.2002 r. do 27.02.2012 r. i co do pkt II w zakresie kwoty kosztów procesu w wysokości 197 zł zaskarżył pozwany.

Sądowi I instancji zarzucił naruszenie art. 455 k.c. poprzez jego niezastosowanie, co skutkowało błędnym uznaniem, iż świadczenie powoda było wymagalne od dnia 05.06.2002r., podczas gdy zobowiązanie powoda było wymagalne po wezwaniu pozwanego do zapłaty i upływie terminu określonego w wezwaniu, tj. od dnia 28.02.2012 r. Zarzucił nadto naruszenie art. 476 k.c .poprzez jego błędną wykładnię, co skutkowało niewłaściwym zastosowaniem i uznaniem, iż powód jest uprawniony do żądania odsetek od należności głównej począwszy od dnia 05.06.2002 r., podczas gdy pozwany popadł w opóźnienie dopiero od dnia 28.02.2012 r. i dopiero od tej daty powód był uprawniony do żądania odsetek. Zarzucił też naruszenie art. 98 k.p.c. w zw. art. 321 § 1 k.p.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i orzeczenie ponad żądanie, bowiem powód nie zażądał zasądzenia na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt I poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 925 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 28 lutego 2012r. do dnia zapłaty i w pkt II poprzez zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu w wysokości 30 zł oraz o zasądzenie od powoda kosztów postępowania przed Sądem I i II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego zasługiwała na uwzględnienie w przeważającej części.

Przy prawidłowo ustalonym przez Sąd Rejonowy stanie faktycznym i ocenie prawnej przysługującego powodowi roszczenia, Sąd Odwoławczy nie podzielił stanowiska co do przyjętej przez Sąd Rejonowy daty wymagalności roszczenia powoda.

Roszczenie objęte pozwem – o zwrot nienależnie pobranej części opłaty z tytułu wydania karty pojazdu, wynika z treści art. 410 k.c., regulującego instytucję nienależnego świadczenia. Zobowiązanie do zwrotu świadczenia nienależnego należy do kategorii zobowiązań bezterminowych, w których dla ustalonego określenia terminu wykonania zobowiązania (spełnienia świadczenia) niezbędne jest wezwanie dłużnika przez wierzyciela określone w art. 455 k.c. Potwierdził to Sądu Najwyższy choćby w wyroku z dnia 8 lipca 2010 r. II CSK 126/10 LEX nr 602678.

Przepis art. 410 k.c. nie określa terminu, w jakim nastąpić ma wykonanie obowiązku zwrotu spełnionego świadczenia, co nakazuje odwołać się w tym zakresie do reguł ogólnych art. 455 k.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 czerwca 2011 r. III CSK 282/10 LEX nr 898707, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie 19 kwietnia 2011 r. I ACa 1168/10 LEX nr 852459, ). Przepis art. 455 k.c. stanowi, że jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony, ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Jednocześnie, wraz z nadejściem terminu do spełnienia świadczenia, roszczenie wierzyciela wobec dłużnika staje się wymagalne. Wezwanie to przekształca zobowiązanie z bezterminowego w terminowe. W zobowiązaniu bezterminowym czas spełnienia świadczenia zależy od inicjatywy wierzyciela. Jak długo wierzyciel nie wezwie dłużnika do spełnienia świadczenia, ten nie będzie miał takiego obowiązku. Dłużnik, który nie spełni świadczenia w odpowiednim terminie, dopuszcza się zwłoki. Zgodnie bowiem z art. 476 k.c. dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela.

Jak wynika z akt niniejszej sprawy, powód pismem z dnia 13 lutego 2012 r., doręczonym pozwanemu w tym samym dniu, wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 925 zł w terminie 14 dni od doręczenia wezwania. Słusznie zatem podniósł pozwany, iż w świetle przepisów art. 410, 455 i 476 k.c., odsetki winny być zasądzone od dnia 28 lutego 2012 r, gdyż taki jest właśnie termin wymagalności roszczenia powoda.

Mając powyższe na uwadze Sąd Odwoławczy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w pkt I o tyle tylko, że odsetki od kwoty 925 zł zasądził od 28 lutego 2012r., a w konsekwencji oddalił powództwo w pozostałym zakresie, w jakim powód domagał się odsetek od dnia 5 czerwca 2002 r., o czym orzeczono jak w pkt I sentencji.

Apelacja natomiast nie zasługiwała na uwzględnienie w pozostałym zakresie, czyli w zakresie kosztów procesu.

Zarzucając Sądowi I instancji naruszenie art. 98 k.p.c. w zw. art. 321 § 1 k.p.c. pozwany twierdził, że przy orzekaniu o kosztach zastępstwa prawnego na rzecz powoda Sąd wyszedł ponad żądanie, bowiem powód nie zażądał zasądzenia na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych, skoro wnosił pozew osobiście, a w toku sprawy przystępujący pełnomocnik nie zgłosił wniosku o przyznanie kosztów.

Stanowisko takie jest błędne. Zgodnie z art. 98 k.p.c., strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony - koszty procesu, do których należą m.in. koszty sądowe, wynagrodzenie i wydatki profesjonalnego pełnomocnika. Z treści przepisów art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 99 k.p.c. wynika, że strona reprezentowana przez radcę prawnego, wygrywająca sprawę na tym etapie postępowania, ma prawo żądać zasądzenia od przegrywającego przeciwnika zwrotu celowo poniesionych kosztów postępowania, które obejmują wynagrodzenie i wydatki jednego pełnomocnika, ustalone zgodnie z przepisami rozporządzenia, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu strony reprezentowanej przez pełnomocnika - radcę prawnego dokonywane jest, stosownie do art. 109 § 1 k.p.c., na podstawie złożonego:

- przed zamknięciem rozprawy

- spisu kosztów albo zgłoszonego wniosku o przyznanie kosztów według norm przepisanych. Obie formy określenia kosztów procesu są następstwem wysunięcia żądania ich zasądzenia. Niedopełnienie jednej z tych czynności powoduje wygaśnięcie roszczenia o te koszty.

Judykatura i doktryna stoi na stanowisku, że treść art. 109 § 1 k.p.c. nie wyłącza skuteczności złożenia wniosku o przyznanie kosztów lub spisu kosztów (jeżeli elementy do sporządzenia spisu są już znane) we wcześniejszym stadium postępowania, aż do zamknięcia rozprawy w instancji, której koszty dotyczą – por. orzeczenie SN z dnia 3 września 1958 r., III CZ 193/58, OSNCK 1959, nr 1, poz. 30. Omawiany bowiem przepis określa jedynie chwilę, w której najpóźniej może nastąpić skuteczne zgłoszenie wniosku o przyznanie kosztów procesu lub złożenie spisu kosztów.

Wystąpienie z żądaniem zwrotu kosztów następuje poprzez złożenie w formie pisemnej lub ustnie do protokołu sądowego spisu kosztów obejmującego wszystkie pozycje składające się na ogólną sumę kosztów – por. orzeczenie SN z dnia 19 lutego 1957 r., 2 CZ 18/57, OSP 1958, z. 1, poz. 27) lub wniosku o przyznanie kosztów według norm przepisanych (zawartych w obowiązujących przepisach), bez oznaczenia cyfrowego żądanej kwoty pieniężnej.

Jak wynika z treści pozwu, powód działając wówczas osobiście, zawarł w nim żądanie zasądzenia kosztów procesu według norm przepisanych (k. 2 v. pozwu). Tym samym, żądanie to spełnia wymóg określony w treści art. 109 § 1 k.p.c. (gdyż zostało zgłoszone przed zamknięciem rozprawy) - i było wystarczające do zasądzenia na rzecz powoda wszystkich kosztów o których mowa w art. 98 k.p.c. (kosztów procesu), a które powstały w trakcie jego trwania (opłaty, wydatki na opinie biegłych itd.), w tym również kosztów zastępstwa procesowego z tytułu ustanowienia w jego trakcie profesjonalnego pełnomocnika pomimo, że profesjonalny pełnomocnik został przez powoda ustanowiony w toku postępowania, a powód nie wnosił ponownie o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

Mając powyższe na uwadze Sąd Odwoławczy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację pozwanego w pozostałym zakresie, o czym orzeczono jak w pkt II sentencji.

Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego zapadło w oparciu o przepis art. 100 zd. 2 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 2 i § 12 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. Sąd włożył na powoda obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, albowiem pozwany wygrał postępowanie apelacyjne co do meritum tj. w przeważającej części. Na zasądzoną kwotę składa się opłata od apelacji wyliczona na podstawie wartości przedmiotu zaskarżenia w wysokości sumy skapitalizowanych odsetek oraz koszty zastępstwa procesowego w wysokości 90 zł.