Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lutego 2014r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący - Sędzia SO Elżbieta Sobolewska-Hajbert

Sędzia SO Monika Kuźniar

Sędzia SO Dorota Stawicka-Moryc (spr.)

Protokolant: Aleksandra Pazio

po rozpoznaniu w dniu 12 lutego 2014r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z powództwa K. S.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą we W. i (...) we W.

przy udziale interwenienta ubocznego (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej (...) sp. j. we W.

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Śródmieścia we Wrocławiu

z dnia 18 września 2013r.

sygn. akt IX C 697/11

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od strony pozwanej (...) sp. j. we W. na rzecz powoda 600 zł kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt II Ca1394/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 18 września 2013 r. Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia w punkcie I zasądził od strony pozwanej (...) Sp. jawna z siedzibą we W. na rzecz powoda K. S. kwotę 10 000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 1 lutego 2013 r. do dnia zapłaty; w punkcie II dalej idące powództwo oddalił; w punkcie III zasądził od powoda na rzecz strony pozwanej (...) SA z siedzibą we W. kwotę 1217 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego; w punkcie IV zasądził od strony pozwanej (...) Sp. jawna z siedzibą we W. na rzecz powoda K. S. kwotę 2652,25 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Rozstrzygnięcie powyższe Sąd Rejonowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych:

W dniu 05.01.2010 r. ok. godz. 10.00-11.00 rano, powód idąc chodnikiem przy skrzyżowaniu przy ul. (...) i ul. (...) poślizgnął się, upadł, doznając uraz kończyny dolnej. Wypadek miał miejsce na chodniku przy ul. (...) w kierunku pętli tramwajowej, w odległości 3-4 metrów przed dojściem do skrzyżowania z ul. (...). W chwili wypadku powoda nie padał śnieg. Było słonecznie i mroźno. Chodnik po którym szedł powód było oblodzony, ale nie zaśnieżony dużą warstwą śniegu. Chodnik był oblodzony nie w całości a jedynie przy zbiegu ulic. W dniu wypadku powód miał buty zimowe. Lód nie był posypany solą ani piaskiem. Chodnik na ul. (...) nie był uszkodzony. Powód udał się na pogotowie ratunkowe, gdzie w wyniku badania rentgenowskiego, zdiagnozowano u powoda złamanie przynasady dalszej kości piszczelowej oraz złamanie skośne kości strzałkowej prawej nogi. Powoda na pogotowie zawiozło dwóch kolegów. Do samochodu wsiadł przy ich pomocy. Zalecono unieruchomieni kończyny w opatrunku gipsowym do pachwiny oraz poruszanie się przy pomocy kul z zakazem obciążania złamanej kończyny, dalszą konsultację specjalistyczną oraz stosowanie leków przeciwbólowych i przeciwzakrzepowych. Powód nosił pełny gips przez 2 miesiąc, potem skrócony przez 1-2 miesięcy. O kulach chodził przez pół roku, potem o jednej, a po 7 miesiącach bez. Powód korzystał z poradni specjalistycznej oraz rehabilitacji przez 3 tygodni po zdjęciu gipsu. Powód był na zwolnieniu 9 miesięcy. W dniu 09.04.2010r. powód zwrócił się do Zarządu Dróg i Utrzymania Miasta z żądaniem wypłaty zadośćuczynienia. W odpowiedzi wskazano mu, że utrzymanie porządku na terenie miasta powierzone zostało stronie pozwanej (...) S.A. Pismem z 05.07.2010r. powód zwrócił się z żądaniem wypłaty do strony pozwanej, w odpowiedzi na co uzyskał informację od ubezpieczyciela strony pozwanej – (...) S.A., że podmiotem odpowiedzialnym jest firma (...) s.j. na mocy umowy o podwykonawstwo zawartej ze stroną pozwaną. Wniosek do strony pozwanej o ustosunkowanie się do pisma ubezpieczyciela pozostał bezskuteczny. W dniu 28.04.2009r. pomiędzy Zarządem Dróg i Utrzymania Miasta we W., a stroną pozwaną (...) S.A. została zawarta umowa, przedmiotem której było wykonywanie przez stronę pozwaną prac polegających na całorocznym utrzymaniu czystości i porządku na terenie miasta w dzielnicy Ś.. ( § 1 ) Przedmiot umowy obejmował wykonanie usług w zakresie całorocznego utrzymania czystości i porządku na terenie W. polegających m.in. na: oczyszczaniu jezdni, chodników (..) (§ 1 .2). Termin realizacji prac ustalono na 01.07.2009 r. do 30.06.2013 r. (§ 2.1.). Zgodnie z umową w okresie zimowym, wykonawca zobowiązany był do przekazywania zamawiającemu informacji o godzinie rozpoczęcia patrolu lub akcji zimowego oczyszczania, ilości pracującego sprzętu , mianach w ilości pracującego sprzętu i godzinie zakończenia akcji, zastosowanej technologii oraz do sporządzenia meldunku zawierającego te informacje(§ 4 ust. 3.). Zgodnie z umową wykonawca obowiązany był do prowadzenia w okresie zimowym, całodobowego pogotowia, zapewniającego ciągłą gotowość pozwalającą wykonywać czynności określone przedmiotem umowy, utrzymywać sprawność techniczną sprzętu i urządzeń oraz zatrudniać pracowników przeznaczonych do ich obsługi, posiadać bieżące informacje o aktualnych i przewidywanych zmianach warunków atmosferycznych , niezbędnych do wykonywania prac zimowych, zapewnieni we własnym zakresie, w ramach wynagrodzenia kruszywa oraz środków chemicznych używanych do posypywania nawierzchni terenu w przypadku wystąpienia śliskości zimowej (§ 5 ust. 4. pkt 8-11). Za realizację powierzonego podwykonawcy zakresu prac, wykonawca ponosił pełną odpowiedzialność tak jak za działania własne (§12 ust.3.). Ulice na których doszło do wypadku powoda, podlegały oczyszczaniu przez stronę pozwaną. W dniu 30.04.2009r. strona pozwana zawarła z firmą (...) s.j. z siedzibą we W. umowę o świadczenie usług, przedmiotem której było wykonywanie „całorocznego utrzymania czystości porządku na terenie miasta W.” w zakresie określonym w zał. Nr 4 do tej umowy. Podwykonawca ponosił odpowiedzialność względem zamawiającego i osób trzecich z tytułu niewykonana lub nienależytego wykonania umowy, w tym zniszczenia mienia zamawiającego i osób trzecich. Na tej zasadzie podwykonawca zobowiązał się do niezwłocznego ustosunkowania się do roszczeń zamawiającego i osób trzecich i przejęcia od (...) S.A. roszczeń zgłaszanych wobec (...) S.A. przez zamawiającego i osoby trzecie z mocy umowy o zamówienie publiczne w związku z przedmiotem umowy i działalnością podwykonawcy (§ 4). W zakres prac objętych umową wchodziło oczyszczanie chodników i ciągów pieszo - rowerowych w sezonie zimowym. Przed wypadkiem powód był sprawny fizycznie. Chodził po górach, na wycieczki, nie miał problemów z poruszaniem się. Po wypadku powód nie mógł opiekować się 4,5 letnim dzieckiem, wcześniej opiekował się na zmianę z żoną .Potrzebował opieki w czynnościach domowych, toalecie przez ok. 2 miesiące. Zmusiło to powoda i jego żonę do wynajęcia osoby do opieki nad dzieckiem i powodem przez 5-7 godzin dziennie przez pierwsze 2 miesiące. Później rzadziej. Po zdjęciu gipsu noga puchła. Aktualnie powód odczuwa przy zmianie pogody bóle nogi. Czasem noga puchnie, utrudni założenie buta. Nie chodzi na długie wycieczki jak przed wypadkiem. Niekorzystnie wpłynęło to na psychikę powoda. Powód musiał wrócić do pracy z uwagi na problemy finansowe. Powód jest piekarzem, wykonuje prace stojącą, przy długotrwałym staniu po 8 godzinach noga puchnie. Długotrwały uszczerbek na zdrowiu powoda związany z wypadkiem wynosi 10 %. Złamanie którego doznał powód jest złamaniem śródstawnym, co oznacza ze szczelina złamania ma łączność ze stawem lub przez ten staw przechodzi. Tego typu złamania mogą w przyszłości powodował powstawanie wtórnych zmian zwyrodnieniowych w stawie. W przepadku powoda przebieg jego leczenia może na razie napawać optymistycznie. Złamanie pomimo charakteru czyściwo śródstawnego – złamanie tylnej krawędzi nasady dalszej kości piszczelowej prawej było złamaniem środstawnym, a złamanie strzałki było pozastawowe, nie wykazywało większego przemieszczenia, nie wymagało leczenia operacyjnego, w przewidzianym statystycznie czasie nastąpił zrost, szybko rozpoczęta rehabilitacja dała korzystny efekt. Ograniczenie ruchomości stawu skokowego prawego powoda jest niewielki, dlatego zastosowano średnie wartości procentowego uszczerbku na zdrowiu. W rokowaniu na przyszłość należy wziąć pod uwagę możliwość rozwoju zmian zwyrodnieniowych, co jest prawdopodobne biorąc dodatkowo pod uwagę nadwagę powoda i jego stojący charakter pracy. Kontrola stanu chodnika przez przedstawiciela (...) w dniu wypadku powoda przed godziną 10.00 nie wykazała nieprawidłowości. Strona pozwana (...) s.j. jest ubezpieczona od odpowiedzialności cywilnej w (...) S.A. w W.. W dniu 05.01.2013r. oraz dwa dni wcześniej temperatura powietrza była ujemna. Nie występowały opady śniegu. W dniu 03.01.2010 r. wystąpiły opady w ilości 1,9 mm. Dobowa pokrywa śnieżna wynosiła 9 mm. Firma (...) obowiązana była po ustaniu opadów śniegu zadbać, żeby wszystkie chodniki były „uszorstnione”, aby nie występowała śliskość. W tym celu stosowała mieszankę soli z piaskiem oraz piasku. Nie usuwano lodu do momentu aż zacznie się odspajać od podłoża. Nie skuwany jest lód, bo to niszczy chodniki.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcie wywiodła pozwana spółka (...) s.j.

Zaskarżając wyrok Sądu Rejonowego co do punktu I i IV wniosła o jego uchylenie oraz oddalenie powództwa w całości, a nadto o orzeczenie o kosztach postępowania, w tym kosztach postępowania odwoławczego. Zarzuciła naruszenie prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowanie art. 6 k.c. w zw. z art. 415 k.c., co doprowadziło do nieuzasadnionego przeniesienia na pozwaną ad. 2 ciężaru udowodnienia nieistnienia przesłanek jej odpowiedzialności odszkodowawczej, podczas gdy ciężar dowodu przesłanek odpowiedzialności deliktowej spoczywał na powodzie i jego obciążały negatywne skutki zaniechania wykonania tego obowiązku. Zarzuciła również naruszenie prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowanie art. 65 k.c. w zw. z postanowieniami umowy o świadczenie usług z dnia 30 kwietnia 2009 r. oraz SIWZ z dnia 5 lutego 2009 r. ((...)), co doprowadziło do błędnego ustalenia charakteru, rodzaju i zakresu obowiązków ciążących na pozwanej ad. 2. Nadto zarzuciła naruszenie przepisów postępowania tj. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 328 § 2. k.p.c. i art. 316 § 1 k.p.c. poprzez dowolną ocenę materiału dowodowego w sprawie, w szczególności poprzez ustalenie stanu faktycznego sprzecznie z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, zasadami doświadczenia życiowego i logicznego wnioskowania: w części dotyczącej ustalenia winy i bezprawności zachowania pozwanej ad. 2 w związku z wykonywaniem czynności zimowego utrzymania ulicy (...) we W. w dniu 5 stycznia 2010 r., w szczególności, iż pozwana ad. 2 była w zwłoce w wykonaniu swoich obowiązków umownych, jak również - w części dotyczącej ustalenia, iż przyczyną upadku powoda była śliskość zimowa w rozumieniu Działu II SIWZ z dnia 5 lutego 2009 r. ((...)), której pozwana ad. 2 bezprawnie zaniechała usunięcia. Apelująca podniosła również, że doszło do naruszenia przepisów postępowania tj. art. 98 k.p.c. poprzez wydanie orzeczenia o kosztach wbrew zasadzie określonej w tym przepisie oraz bez należytego uzasadnienia orzeczenia w tej części.

W odpowiedzi na apelację, powód wniósł o jej oddalenie i zasadzenie od pozwanej na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego za druga instancję według norm przepisanych.

Sąd Odwoławczy zważył co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd II instancji mając nie tylko uprawnienie, ale wręcz obowiązek rozważenia na nowo całego zebranego w sprawie materiału dokonał jego własnej, samodzielnej i swobodnej oceny, w następstwie czego nie znalazł podstaw do zakwestionowania wydanego w sprawie rozstrzygnięcia. Sąd Rejonowy poczynił ustalenia faktyczne, które Sąd Odwoławczy akceptuje i przyjmuje za własne, wydał też orzeczenie, które poparł poprawną argumentacją. Przeprowadził przy tym niewadliwie postępowanie dowodowe, a zebrany materiał, wbrew wywodom skarżącego, poddał ocenie z zachowaniem granic swobodnej oceny dowodów, zgodnie z zasadą wyrażoną w przepisie art. 233 § 1 k.p.c. Apelujący, podważając w istocie wnioski jakie z ustaleń poczynionych w sprawie na podstawie całego zebranego w niej materiału wyprowadził Sąd I instancji, nie wykazał okoliczności prowadzących do przyjęcia wniosków przeciwnych. Ocena mocy i wiarygodności dowodów, przeprowadzona w pisemnym uzasadnieniu orzeczenia, mogłaby być skutecznie podważona w postępowaniu odwoławczym tylko wówczas, gdyby wykazano, że zawiera ona błędy logiczne, wewnętrzne sprzeczności czy jest niepełna. Uchybień takich nie sposób się jednak dopatrzyć w pisemnych motywach zaskarżonego orzeczenia.

Z analizy akt sprawy wynika, iż świadczenie pozwanego, którego spełnienia żąda powód polega na zadośćuczynieniu krzywdzie spowodowanej zdarzeniem z dnia 5 stycznia 2010 r. Z uwagi na zakres zaskarżenia, przedmiotem postępowania apelacyjnego była ocena odpowiedzialności spółki (...) sp. j. jako podwykonawcy, za nienależyte oczyszczanie chodniku przy skrzyżowaniu ul. (...) i ul. (...) we W.. Zgodnie z treścią art. 429 k.c. kto powierza wykonanie czynności drugiemu, ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną przez sprawcę przy wykonywaniu powierzonej mu czynności, chyba że nie ponosi winy w wyborze albo że wykonanie czynności powierzył osobie, przedsiębiorstwu lub zakładowi, które w zakresie swej działalności zawodowej trudnią się wykonywaniem takich czynności. Konsekwencją powyższego był zapis umowny (§ 4 umowy z dnia 30 kwietnia 2009 r. o świadczenie usług) w którym postanowiono, że podwykonawca ponosi odpowiedzialność względem osób trzecich z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, w tym zniszczenia i uszkodzenia mienia osób trzecich.

Wbrew zarzutom apelującego Sąd Rejonowy dokonał prawidłowego rozkładu ciężaru dowodów, obciążając pozwanego negatywnymi konsekwencjami nieudowodnienia okoliczności z których wywodził korzystne dla siebie skutki prawne. Skoro bowiem powód wykazał, że po pierwsze - uległ wypadkowi na skutek poślizgnięcia się na chodniku oraz po drugie - że chodnik był oblodzony, to pozwany zarzucając brak związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem a nienależytym wykonaniem umowy z dnia 30 kwietnia 2009 r. - winien to udowodnić. Powinien zatem wykazać, że dokonał należytego zabezpieczenia chodnika poprzez jego oczyszczenie lub uszorstnienie bądź też, że nie wystąpiły takie zdarzenia atmosferyczne, które uzasadniały podjęcie przez niego czynności zimowego utrzymania chodników. Rozkład ciężaru dowodu (art. 6 k.c.) oraz relewantny art. 232 k.p.c. nie może być rozumiany w ten sposób, że ciężar dowodu zawsze spoczywa na powodzie. W razie sprostania przez powoda ciążącym na nim obowiązkom dowodowym, na stronie pozwanej spoczywa ciężar udowodnienia faktów uzasadniających oddalenie powództwa. Granice procesu cywilnego zakreśla bowiem nie tylko strona powodowa poddając pod osąd określone fakty, z których wywodzi skutki prawne, ale także przeciwnik procesowy, zwalczając zaistnienie tych okoliczności lub przedstawiając zdarzenia niwelujące konsekwencje udowodnionych przez powoda faktów.

W ocenie Sądu Odwoławczego, pozwany wyżej wskazanym obowiązkom dowodowym nie sprostał. Z materiału dowodowego zebranego w sprawie w sposób bezsporny wynika, iż do obowiązków pozwanego należało oczyszczanie chodnika przy ul. (...) we W., a także, że prace w zakresie zwalczania śliskości i usuwania śniegu z chodników, powinny rozpocząć się niezwłocznie po wystąpieniu opadów śniegu lub bezpośrednio po zaistnieniu śliskości i zakończone w ciągu 4 godzin od ustania opadów lub zaistnienia śliskości. Pozwany twierdząc, że z uwagi na zakreślone ramy czasowe, w chwili wypadku prace oczyszczające mogły być jeszcze prowadzone, nie wykazał jednak momentu wystąpienia zdarzeń uzasadniających rozpoczęcie prac porządkowych. Z zestawienia meteorologicznego (k. 217) wynika zaś, że w okresie 3 - 5 stycznia 2010 r. nie odnotowano opadów. Również okoliczność niezalegania śniegu na chodniku przy ul. (...) za wyjątkiem okolicy zbiegu ulic, świadczy o tym, iż prace porządkowe były w tym dniu prowadzone, ale w sposób niestaranny. Nie objęły bowiem tego odcinka chodnika na jakim doszło do zdarzenia i co do którego można było oczekiwać, że zostanie odpowiednio uszorstniony. Brak było również podstaw do przyjęcia, iż do upadku doszło wyłącznie z uwagi na śliskość błota pośniegowego narzuconego na chodnik przez przejeżdżające pojazdy lub, że wytworzona w ten sposób warstwa lodu - jako niepochodząca ze zjawisk atmosferycznych - nie zawiera się w definicji zjawiska „śliskości zimowej” do usunięcia której zobowiązany był pozwany. Za taką wykładnią postanowienia umowy nie przemawia ani zawarty w specyfikacji istotnych warunków zamówienia słownik definicji, ani zasady doświadczenia życiowego. Przez „śliskość zimową” należy bowiem rozumieć zjawisko występujące na nawierzchni terenów powstałe na skutek tworzenia się warstwy lodu, zlodowacenia lub ubitego śniegu. Istotą tego zjawiska jest zatem skutek w postaci zlodowacenia, a nie to, czy powstała warstwa składa się jedynie z opadów, czy też została częściowo narzucona przez samochody w postaci błota pośniegowego. Wystarczająca dla przyjęcia odmiennych ustaleń nie jest również okoliczność kontroli przeprowadzonej przez przedstawiciela (...). To, że nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie utrzymania należytego stanu chodników koresponduje z ustaleniami, iż chodnik przy ul. (...) generalnie był odśnieżony. Sposób przeprowadzania kontroli oraz okoliczność, iż oblodzona była jedynie niewielka powierzchnia chodnika nie pozwala dać pierwszeństwa temu dowodowi nad dowodem z przesłuchania powoda oraz świadka M. B., który był na miejscu zdarzenia.

W kontekście powyższych rozważań, w ocenie Sądu Okręgowego, apelujący nie wykazał naruszeń, których dopuścić się miał Sąd Rejonowy. Stwierdziwszy to Sąd Odwoławczy nie miał obowiązku ponownego, szczegółowego przytaczania argumentów na rzecz logicznego i zgodnego z zasadami doświadczenia życiowego rozumowania, które było udziałem Sądu Rejonowego, a które Sąd Odwoławczy akceptuje. W tym stanie rzeczy przyjąć należy, iż brak jest wadliwości przy czynieniu ustaleń faktycznych przez Sąd I instancji mogących skutkować nieprawidłową subsumcją prawną. Tym samym polemika z wyrażonym w uzasadnieniu stanowiskiem tego Sądu oraz przedstawione zarzuty apelacji, w ocenie Sądu Okręgowego nie dają podstaw do uwzględnienia zawartych w nich wniosków.

Sąd Odwoławczy poddając kontroli postanowienie w przedmiocie kosztów procesu (punkt IV wyroku), uznał, iż zostały one wyliczone w sposób prawidłowy. Na kwotę 2652,25 zł składa się opłata sądowa od pozwu w wysokości 500 zł, wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 1200 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz poniesione przez powoda zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłych sądowych w wysokości 732,78 oraz na poczet zwrotu kosztów sporządzenia charakterystyki wybranych elementów meteorologicznych w kwocie 202,47 zł.

Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego znajduje uzasadnienie w treści art. 98 k.p.c. oraz § 6 pkt 4 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.