Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 grudnia 2013r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny

w składzie następującym :

Przewodniczący SSO Anna Stańczyk

Protokolant Marcin Guzik

po rozpoznaniu w dniu 27 listopada 2013r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa J. B., R. B. (1), E. B., P. B.

przeciwko Towarzystwu (...) Spółka Akcyjna w W.

o zapłatę

I.  zasądza od strony pozwanej Towarzystwa (...) Spółka Akcyjna w W. na rzecz powodów J. B. i R. B. (1) kwoty po 40.000 zł. (czterdzieści tysięcy złotych) z ustawowymi odsetkami od dnia 28.04.2012r. do dnia zapłaty;

II.  zasądza od strony pozwanej Towarzystwa (...) Spółka Akcyjna w W. na rzecz powodów E. B. i P. B. kwoty po 24.000 zł. (dwadzieścia cztery tysiące złotych) z ustawowymi odsetkami od dnia 28.04.2012r. do dnia zapłaty co do zasądzonych kwot po 20.000zł. oraz z ustawowymi odsetkami od dnia 25.04.2013r. do dnia zapłaty co do zasądzonych kwot po 4.000 zł.;

III.  oddala dalej idące powództwo;

IV.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powodów J. B. i R. B. (1) kwoty po 4.417,00 zł.;

V.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powodów E. B. i P. B. kwoty po 1.654,20 zł.

I C 1914/12

UZASADNIENIE

J. B., R. B. (1), E. B. i P. B. wnieśli o zasądzenie na ich rzecz od Towarzystwa (...) Spółka Akcyjna w W. kwot po 40.000 zł. z ustawowymi odsetkami od dnia 28.04.2012r.

Na uzasadnienie swoich żądań podali, iż w dniu (...) doszło do wypadku komunikacyjnego, wskutek którego śmierć poniósł M. B. syn powodów J. i R. B. (1), a brak E. i P. B.. Sprawcą wypadku był, nietrzeźwy i bez wymaganego prawa jazdy kierujący samochodem marki R. K. M.. Śledztwo w sprawie przedmiotowego wypadku zostało umorzone z uwagi na śmierć sprawcy. Strona pozwana w roku 2007 wypłaciła odszkodowanie rodzicom zmarłego M. B. w kwotach po 25.000 zł., które te kwoty pomniejszyła o 50% uznając w takiej wysokości przyczynienie się zmarłego do zaistniałych przyczyn wypadku przez podjęcie jazdy z nietrzeźwym kierowcą. Pozwana wypłaciła też rodzicom M. B. kwotę 3.848,70 zł. jako zwrot kosztów pogrzebu. Pismem z 26.03.2012r. pełnomocnik powodów skierował do pozwanej żądanie zapłaty na rzecz powodów zadośćuczynienia na podstawie art. 448 kc. w zw. z art. 24 kc , za naruszenie dóbr osobistych powodów związanych z zerwaniem więzi rodzinnych i uczuciowych ze zmarłym synem i bratem M. B.. Strona pozwana odmówiła tym żądaniom. Zmarły mieszkał z rodzicami i siostrami. Byli prawidłowo funkcjonującą rodziną, którą wiązało uczucie miłości, świadczono sobie wzajemną pomoc, wsparcie materialne i psychiczne w różnych sytuacjach życiowych. Był jedynym synem J. i R. B. (1) i jedynym bratem dla E. i P. B.. Nie przysparzał rodzicom żadnych problemów, zawsze chętny do pomocy, zaradny, pracowity, otwarty na Świat i nową wiedzę. Uczęszczał do klasy mechanicznej zespołu szkół ponadgimnazjalnych w O.. Interesowała go motoryzacja. Mimo młodego wieku potrafił wykonywać proste naprawy samochodów. E. i P. B. zawsze mogły liczyć na wsparcie i pomoc brata. Rodzeństwo było ze sobą związane emocjonalnie, spędzali ze sobą dużo czasu. Doskonale się rozumieli. Między nimi była niewielka różnica wieku. Śmierć M. B. była dużym szokiem zarówno dla rodziców jak i sióstr. Rodzina powodów przeżyła wewnętrzny kryzys po śmierci M. B.. Nastąpiła dezorganizacja życia rodzinnego. Psychiczny ból wiązał się z uczuciem rozpaczy i leku. Powodowie musieli ponownie przystosować się do nowych warunków życia, zmodyfikować dotychczasową strukturę rodziny, swoje role i obowiązki, stopniowo odzyskiwać równowagę rodziny jako całości, dostosować życie rodziny do innych sposobów działania i spędzania czasu, zmodyfikować wartości, tradycje rodzinne, wierzenia i sposoby komunikowania się. Powodowie cały czas odczuwają brak syna i brata. Mają poczucie osierocenia. Runęły ich różne plany związane z ukochanym synem i bratem. Mimo upływu czasu powodowie cały czas odczuwają frustrację i poczucie niezasłużonej krzywdy. Wspomnienia o synu i bracie towarzyszą im w codziennym życiu. Śmierć M. B. brutalnie zerwała więzi emocjonalne i rodzinne łączące powodów ze zmarłym. Przez utratę syna i brata naruszone zostały dobra osobiste w postaci nieodwracalnej utraty więzi rodzinnych, prawa do życia w pełnej rodzinie. Skutkiem śmierci najbliższego członka rodziny energia życiowa powodów została poważnie zachwiana. Powodowie nie korzystali z pomocy medycznej bądź psychologicznej w związku z przeżywanym cierpieniem. Utrata własnego dziecka, niezależnie od wieku, przynosi straty w wielu dziedzinach życia: utratę części siebie, obiektu miłości, zarówno w sensie dawania jak i otrzymywania, a także głównego sensu istnienia Cierpienie przeżywane w związku ze śmiercią dziecka jest znacznie silniejsze niż każdy inny rodzaj bólu. Powodowie domagają się kwot po 40.000 zł. dla każdego tytułem zadośćuczynienia, która to kwota stanowi część wyjściowej kwoty po 50.000 zł. zadośćuczynienia, po uwzględnieniu przez powodów przyczynienia zmarłego do skutków wypadku, ich zdaniem maksymalnie w wysokości 20%.

Strona pozwana, w odpowiedzi na pozew (k. 82), wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od każdego z powodów na rzecz strony pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Przyznała jednocześnie, iż ponosi odpowiedzialność za skutki wypadku z dnia (...), a odpowiedzialność ta wynika z umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych zawartej przez właściciela pojazdu, którym kierował sprawca zdarzeni. Przyznała też, iż przyjęła zgłoszenie szkody i na jego podstawie przeprowadziła postępowanie likwidacyjne, w wyniku którego odmówiła powodom wypłaty zadośćuczynienia. Strona pozwana zgłosiła zarzut przedawnienia roszczenia bowiem powodowie dopiero pismem z dnia 26.03.2007r. zgłosili pozwanej roszczenie o wypłatę zadośćuczynienia w związku z wypadkiem, który miał miejsce w dniu (...) Podniosła też, iż do momentu wprowadzenia do kodeksu cywilnego zapisu art. 446 § 4 kc, który obowiązuje od 03.08.2008r. nie istniały podstawy prawne do żądania zadośćuczynienia za krzywdę doznaną w związku ze śmiercią osoby bliskiej. Roszczenie zatem dochodzone na podstawie art. 448 kc. w zw z art. 24 kc należy uznać za niezasadne. Z ostrożności procesowej strona pozwana oświadczyła, iż nie kwestionuje Rozmiaru cierpień powodów w związku ze śmiercią syna oraz brata na skutek wypadku z dnia (...) jednak kwestionuje wysokość dochodzonego zadośćuczynienia, które powinno być utrzymane w rozsądnych granicach i dostosowane do aktualnych stosunków majątkowych. Strona pozwana podniosła także zarzut przyczynienia się zmarłego do zdarzenia z dnia (...) co najmniej w 50%, bowiem zdecydował się na jazdę z kierującym, który nie posiadał odpowiednich uprawnień oraz był w stanie nietrzeźwości. W piśmie z dnia 12.06.2013r. strona pozwana zarzuciła nawet, iż zmarły przyczynił Siudo wypadku w 80%.

Sąd ustalił, iż

W dniu (...) na terenie gminy Ż. doszło do wypadku drogowego polegającego na tym, iż K. M., kierując w stanie nietrzeźwości i bez wymaganych uprawnień ( prawa jazdy) samochodem marki R. (...), nie zachował szczególnej ostrożności, podczas manewru wyprzedzania, w wyniku czego stracił panowanie nad kierowanym pojazdem, zjechał na prawe pobocze i uderzył w betonowy filar wiaduktu autostrady (...), czym spowodował u swojego pasażera M. B. ciężkie obrażenia ciała skutkujące jego zgonem, u drugiego pasażera spowodował chorobę realnie zagrażającą jego życiu, a u trzeciego pasażera spowodował obrażenia ciała skutkujące naruszenie czynności narządów jego ciała na czas dłużej niż 7 dni. Sam kierujący poniósł śmierć w tym wypadku skutkiem czego śledztwo w tej sprawie zostało umorzone.

d/ akta 2Ds-243/07

R. i J. B. są rodzicami zmarłego M. B., zaś E. i P. B. są jego siostrami.

d/ akty stanu cywilnego k. 16-19

Decyzją z 24.09.2007r. strona pozwana przyznała powodom R. B. (1) i J. B. po 25.000 zł. w związku ze znacznym pogorszeniem się ich sytuacji życiowej wskutek śmierci M. B. oraz 3.848,70 zł jako zwrot koszów pogrzebu. Przyznane odszkodowanie wypłacono jednak pomniejszone o 50% bowiem przyjęto, iż zmarły przyczynił się w takim stopniu do zaistniałego wypadku, tj. kwotę 26.924,35 zł.

d/ decyzja k. 23

Pismem z dnia 26.03.2012r. pełnomocnik powodów wystąpił do strony pozwanej z żądaniem wypłaty powodom, na podstawie art. 448 kc. w zw. Z art. 24 § 1 kc., tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych w postaci zerwania więzi rodzinnych, w związku ze śmiercią M. B., po 40.000 zł. dla J. i R. B. (1) oraz po 20.000 zł. dla E. i P. B..

d/ pismo z dnia 26.03.2012r. k. 25

Pismem z 04.04.2012r. strona pozwana odmówiła zaspokojenia roszczeń powodów zawartych w powyższym piśmie.

d/ pismo k 79

M. B. był jedyny synem powodów. Interesowały go auta. Lubił pomagać rodzicom i siostrom. J. i R. B. (1) planowali, że syn będzie mieszkał z nimi, że będą sobie pomagać. Często odwiedzali się wzajemnie z dalszą rodziną. Obecnie powodowie rzadko wyjeżdżają do rodziny. Zamknęli się w sobie po śmierci M. B.. Pokój M. jest nietknięty. Ból rodziców M. B. jest cały czas widoczny. Bardzo często jeżdżą na cmentarz, dwa trzy razy w tygodniu. Po śmierci M. byli bardzo rozbici. Cierpienie widać u rodziców i u sióstr. Rodzina powodów zawsze wszystko robiła razem, była bardzo zżyta. Wspominają syna i brata. M. B. w chwili wypadku uczęszczał do trzeciej klasy szkoły zawodowej.

d/ zeznania świadka M. Z. k. 98

zeznania świadka G. S. k. 98v.

zeznania powódki J. B. k. 114

zeznania powoda R. B. (1) k. 114

zeznania powódki E. B. k. 114

zeznania powódki P. B. k. 114

M. B. mógł nie móc odróżnić, od której z 3 osób podróżujących z nim samochodem była wyczuwana woń alkoholu bowiem obok kierującego K. M. pozostali pasażerowie samochodu również spożywali alkohol przed wejściem do samochodu.

d/ opinia biegłego k. 122

Sąd zważył, iż

powództwo w części zasługiwało na uwzględnienie.

Jeśli chodzi o zarzut przedawnienia roszczenia. W ocenie sądu zarzut ten jest niezasadny bowiem z uwagi na skutki przedmiotowego wypadku z całą pewnością czyn niedozwolony jakiego dopuścił się sprawca wypadku jest z uwagi na zagrożenie karą pozbawienia wolności kwalifikowany jako zbrodnia, a tym samym roszczenie przedawnia się z upływem lat 20 (art. 442 ¹ § 2 kc)

Podstawę materialno prawną żądania pozwu jest przepis art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c. Sąd orzekający w niniejszej sprawie podzielił pogląd prezentowany przez Sad Najwyższy, na który powoływał się pełnomocnik powodów, iż najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje na podstawie art. 448 k.c. w związku z art. 24 § 1 k.c. zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed dniem 3 sierpnia 2008 r. Takie właśnie stanowisko zaprezentował Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 22.10.2010 r. ( LEX nr 604152 ). Uznał bowiem, iż skoro dodany w wyniku nowelizacji do art. 446 k.c. paragraf 4, dający możliwość przyznania przez sąd najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, nie ma zastosowania do krzywd powstałych przed 3 sierpnia 2008 r., to do zdarzeń zaistniałych przed ta datą może i powinien mieć zastosowanie przepis art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c. To samo stanowisko znalazło wyraz także w innych nie publikowanych orzeczeniach Sądu Najwyższego - wyroku z dnia 21 października 2009 r. I PK 97/09, oraz w wyroku z dnia 10 listopada 2010 r.I CSK 248/10.

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu, nie publikowanej, uchwały z dnia 14 stycznia 2010 r., IV CK 307/09 uznał, że spowodowanie śmierci osoby bliskiej może stanowić naruszenie dóbr osobistych członków rodziny zmarłego i uzasadniać przyznanie im zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. W takim wypadku kompensacie, zdaniem Sądu Najwyższego, podlega doznana krzywda, a więc w szczególności cierpienie, ból i poczucie osamotnienia po śmierci najbliższego członka rodziny. W uzasadnienie uchwały z dnia 22.10.2010 r. (LEX nr 604152 ) Sad Najwyższy stwierdził, iż nie ma zatem przeszkód do uznania, że szczególna więź emocjonalna między członkami rodziny pozostaje pod ochroną przewidzianą w art. 23 i 24 k.c. Podobnie też orzekł Sąd Apelacyjny w Gdańsku. W uzasadnieniu swojego wyroku z dnia 23 września 2005 r.( I ACa 554/05 - nie publ.) stwierdził, że szczególna więź rodziców z dzieckiem, przysługująca zarówno dziecku, jak i rodzicom w prawidłowo funkcjonującej rodzinie, zasługuje na status dobra osobistego, podlegającego ochronie przewidzianej w art. 24 § 1 k.c.

Zgodnie zaś z art. 448 k.c. w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Zgodnie zaś z art. 24§1 k.c. ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

W ocenie sądu zadośćuczynienie ma za zadanie kompensatę doznanej krzywdy jakiej powodowie doznali w związku ze śmiercią syna i brata oraz ma złagodzić ich cierpienia i ból po stracie ukochanej osoby, która była ich wsparciem i z którą (J. i R. B. (2)) wiązali swoją przyszłość. Ma pomóc powodom dostosować się do całkiem nowej rzeczywistości. Sąd musiał zatem określając wysokość zadośćuczynienia wziąć pod uwagę, iż śmierć M. B. była nagła, tragiczna, co powodowało, iż odczucia powodów były bardzo intensywne. Wszystko to jak i poczucie osamotnienia spowodowały, że najbliżsi obserwowali u powódki stany depresyjne, które choć nie potwierdzone, w sensie medycznym, przez lekarza, wedle doświadczenia życiowego, są normalnym następstwem nagłych ciężkich przeżyć psychicznych, takich właśnie jak śmierć bliskiej osoby. Szacując wysokość zadośćuczynienia należało wziąć też pod uwagę, iż śmierć M. B. zaburzyła funkcjonowanie całej, szeroko pojętej rodziny. Rodzice zmarłego mieli plany na przyszłość, z nim związane. Chcieli otworzyć M. warsztat mechaniczny. Miał z nimi mieszkać w przyszłości. Odnalezienie się zatem, przez powodów w nowej rzeczywistości było bardzo trudne. J. B. i R. B. (1) nie tylko musieli poradzić sobie sami psychicznie ze stratą syna ale też większą troską objąć córki przeżywające stratę brata. E. i P. B. szczególnie przeżywały śmierć brata ale też cierpiały widząc cierpienie rodziców z powodu utraty jedynego syna. Nie da się jednak wycenić bólu i cierpienia dlatego wysokość zadośćuczynienia musi być określona przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności danej sprawy. Zadośćuczynienie ma służyć złagodzeniu krzywdy ale nie może być źródłem wzbogacenia.

Analizie sąd poddał kwestie przyczynienia się M. B. do wypadku i opierając się na opinii biegłego, lek. M. W. uznał, iż zmarły nie był w stanie rozpoznać czy kierujący samochodem w chwili kiedy M. B. do niego wsiadał, był pod wpływem alkoholu czy też nie. Sami jednak powodowie przyznali, iż w ich ocenie zmarły przyczynił się do wypwdku w 20%. Taki też stopień przyczynienia przyjał sąd uznając, iż wprawdzie , jak to stwierdził biegły M. B. nie był w stanie stwierdzić czy kierujący był pod wpływem alkoholu, to jednak fakt, iż czuć było w pojeździe zapach alkoholu nakazywał wręcz szczególną ostrożność przy ocenie stanu trzeźwości kierowcy. Choć teoretycznie zapach alkoholu mógł bowiem pochodzic od pozostałych dwóch pasażerów samochodu, to jednak powinno to nasuwać zmarłemu podejrzenie, zapach alkoholu może też pochodzić od kierującego, a przynajmniej nie mógł tego wykluczyć. Podejmując zatem decyzję o jeździe samochodem, we wnętrzu którego czuć alkohol kwalifikuje na uznanie przyczynienia się M. B. w 20% do zaistniałych skutków wypadku.

Sąd mając zatem na względzie wszystkie powyższe okoliczności uznał, iż kwota 50.000 zł. zadośćuczynienia dla J. i R. B. (1) spełnia w niniejszym przypadku rolę kompensacyjną, a jednocześnie nie jest kwotą nadmierną. Miał przy tym na względzie, iż otrzymali oni od strony pozwanej odszkodowanie na podstawie art.446 kc., w brzmieniu z przed 3 sierpnia 2006r.,. Dramatyzm doznań powodów, poczucie osamotnienia, wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej, w ocenie sądu, należycie rekompensuje kwota 50.000 zł. dla J. B. i R. B. (1), którą to kwotę sąd pomniejszył o przyjęte przyczynienie M. B. do skutków przedmiotowego wypadku, szacując je na 20%. Tym samym zasądzeniu na rzecz J. i R. B. (1) podlegały kwoty po 40.000 zł. Co zaś się tyczy zadośćuczynienia dla sióstr zmarłego, E. i P. B. trojako odpowiednią kwotę sąd uznał 30.000 zł. którą to kwotę analogicznie jak zadośćuczynienie dla J. i R. B. (1) pomniejszył o 20% z tytułu przyczynienia się M. B. do skutków wypadku, a tym samym zasądził kwoty po 24.000 zł. dla E. i P. B.. Wyższa kwota, w przypadku E. i P. B., w ocenie sądu, byłaby nadmierna i stanowiła kwotę nieuzasadnionego ich wzbogacenia. Trzeba bowiem także podkreślić, nie umniejszając tragedii jaką powódki E. i P. B. przeżyły, iż są one jeszcze osobami młodymi, inaczej patrzącymi na życie, niż ich rodzice, założą własne rodziny i z upływem lat czas złagodzi nieco cierpienia po stracie brata. Ustalenia niniejszego postępowania potwierdzają, iż upływ czasu, złagodził nieco cierpienia. Jednak podkreślić trzeba, iż w ocenie sądu cierpienia rodziców po stracie dziecka są dużo bardziej intensywne i długotrwałe niż cierpienia po stracie rodzeństwa,

Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł jak w punkcie I wyroku z tym, że odsetki ustawowe zasądził od dnia 28 kwietnia 2012r. co do kwot po 40.000 zł. dla J. i R. B. (1) oraz co do kwot po 20.000 zł. dla E. i P. B., bowiem takich kwot zadośćuczynienia domagał się w ich imieniu pełnomocnik już w piśmie z dnia 26 marca 2012r. Zgodnie zaś z z art. 14 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego zawiadomienia o szkodzie. Co do kwot po 4.000 zł. zadośćuczynienia dla E. i P. B. odsetki zasądził licząc 30 dni od dnia doręczenia stronie pozwanej pozwu tj. licząc od dnia 25.03.2013r.

O kosztach orzekł w oparciu o przepis art. 100 kpc rozliczając je stosunkowo.

(...)

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)