Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 lutego 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, II Wydział Karny, w składzie:

przy udziale J. S., Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej w Łodzi

po rozpoznaniu w dniu 27 lutego 2014 r.

sprawy

1.  R. G.

oskarżonego z art. 148 §1 kk i art. 158 §1 kk w zw. z art. 11 §2 kk

2.  K. D.

oskarżonego z art. 158 §1 i 3 kk

na skutek apelacji wniesionych przez prokuratora i obrońców oskarżonych

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 27 września 2013 r., sygn. akt XVIII K 29/13

na podstawie art. 437 §1 i 2 kpk, art. 438 pkt 2 kpk

1.  uchyla zaskarżony wyrok w całości i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w Łodzi w celu ponownego rozpoznania;

2.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. G. K. – Kancelaria Adwokacka w Ł. kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem) złotych tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu R. G. z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

II AKa 20/14

UZASADNIENIE

R. G. był oskarżony o to, że:

I. w dniu 3 września 2012 r. w Ł. działając wspólnie i w porozumieniu z K. D. i D. A. wziął udział w pobiciu J. D. i działając z zamiarem ewentualnym pozbawienia życia J. D., wielokrotnie kopał go po całym ciele, przy czym zadał ciosy głównie w okolicach głowy i twarzy, a następnie przejechał po pokrzywdzonym rowerem powodując u w/w ranę tłuczoną powłok głowy, złamanie kości nosa, otarcia naskórka głowy i twarzy, sińce w powłokach twarzy, klatki piersiowej i kończyn górnych, podbiegnięcia krwawe w tkance podskórnej głowy, krwiak podtwardówkowy na sklepistości mózgu, krwiak podpajęczynówkowy na sklepistości prawej półkuli mózgu w następstwie czego w dniu 15 września 2012 r. J. D. zmarł w wyniku obrażeń głowy ze śródczaszkowym wylewem krwi, powikłanymi obrzękiem i rozmiękaniem mózgu oraz obustronnym odoskrzelowym zapaleniem płuc i prawostronnym zapaleniem opłucnej,

tj. czynu wyczerpującego dyspozycję art. 148 §1 kk i art. 158 §1 kk w związku z art. 11 §2 kk;

K. D. był oskarżony o to, że:

II. w dniu 3 września 2012 r. w Ł. działając wspólnie i w porozumieniu z R. G. i ustalonym mężczyzną, co do którego materiał dowodowy wyłączono do odrębnego postępowania, wziął udział w pobiciu J. D. poprzez uderzanie rękoma i nogami po całym ciele, przejechanie po pokrzywdzonym rowerem, narażając pokrzywdzonego na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo nastąpienia skutku określonego w treści art. 156 §1 kk lub w art. 157 §1 kk i powodując u w/w ranę tłuczoną powłok głowy, złamanie kości nosa, otarcia naskórka głowy i twarzy, sińce w powłokach twarzy, klatki piersiowej i kończyn górnych, podbiegnięcia krwawe w tkance podskórnej głowy, krwiak podtwardówkowy na sklepistości mózgu, krwiak podpajęczynówkowy na sklepistości prawej półkuli mózgu w następstwie czego w dniu 15 września 2012 r. J. D. zmarł w wyniku obrażeń głowy ze śródczaszkowym wylewem krwi, powikłanymi obrzękiem i rozmiękaniem mózgu oraz obustronnym odoskrzelowym zapaleniem płuc i prawostronnym zapaleniem opłucnej,

tj. czynu wyczerpującego dyspozycję art. 158 §1 i 3 kk;

Sąd Okręgowy w Łodzi wyrokiem z dnia 27 września 2013 r. sygn. akt. XVIII K 29/13;

1. w ramach zarzucanych czynów, oskarżonych R. G. i K. D. uznał za winnych tego, ze w dniu 3 września 2012 roku w Ł., działając wspólnie i w porozumieniu z sobą oraz z innym ustalonym mężczyzną, co do którego materiał dowodowy został wyłączony do odrębnego postępowania, z zamiarem ewentualnym pozbawienia życia J. D., wielokrotnie uderzali go po cały ciele, przy czym oskarżony R. G. uderzył pokrzywdzonego pięścią w twarz oraz wielokrotnie kopał go nogami po całym ciele, a głównie w okolicach głowy i twarzy a następnie przejechał po nim rowerem, zaś oskarżony K. D. kopnął pokrzywdzonego nogą w plecy, czym spowodował u J. D. ranę tłuczoną powłok głowy, złamanie kości nosa, otarcia naskórka głowy i twarzy, sińce na powłokach twarzy, klatki piersiowej i kończyn górnych, podbiegnięcia krwawe w tkance podskórnej głowy, krwiak podtwardówkowy na sklepistości mózgu, krwiak podpajenczynówkowy na sklepistości prawej półkuli mózgu, doprowadzając do zgonu pokrzywdzonego w dniu 15 września 2012 roku, w wyniku obrażeń głowy ze śródczaszkowym wylewem krwi, powikłanymi obrzękiem i rozmiękaniem mózgu oraz obustronnym odoskrzelowym zapaleniem płuc i prawostronnym zapaleniem opłucnej, czym wyczerpali dyspozycję art. 148 §1 k.k. i za to:

1.  oskarżonemu R. G. na podstawie 148 §1 k.k. wymierzył karę 10 (dziesięciu) lat pozbawienia wolności;

2.  oskarżonemu K. D. na podstawie art. 148 §1 k.k. w związku z art. 60 §1, 2 i 6 pkt. 2 k.k. wymierzył karę 4 (czterech) lat pozbawienia wolności;

3.  na podstawie art. 63 §1 k.k. na poczet wymierzonych kar pozbawienia wolności zaliczył oskarżonym okresy rzeczywistego pozbawienia wolności w postaci tymczasowego aresztowania od dnia 19 września 2012 roku;

4.  zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. G. K. obrońcy oskarżonego R. G. kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem) zł wraz z podatkiem VAT, tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu;

5.  zwolnił oskarżonych od ponoszenia kosztów sądowych.

Od wyroku tego wnieśli apelacje prokurator oraz obrońcy oskarżonych.

Prokurator zaskarżył powyższy wyrok w całości na korzyść oskarżonego K. D. oraz na niekorzyść oskarżonego R. G..

I. Na podstawie przepisu art. 438 pkt. 3 kpk wyrokowi temu zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na treść orzeczenia, polegający na przyjęciu, iż:

- oskarżony K. D. w zakresie przypisanego mu czynu działał z zamiarem ewentualnym zabójstwa pokrzywdzonego, podczas gdy z materiału dowodowego zebranego w toku prowadzonego w niniejszej sprawie postępowania wynika, iż oskarżony swoją świadomością i wolą obejmował jedynie pobicie pokrzywdzonego, nie zaś skutek w postaci jego śmierci,

- oskarżony R. G. swoim zachowaniem wyczerpał jedynie znamiona przestępstwa określonego w treści przepisu art. 148 §1 kk popełnionego wspólnie i w porozumieniu z K. D. oraz trzecim ustalonym sprawcą, podczas gdy ujawniony w sprawie materiał dowodowy wskazuje, iż oskarżeni R. G. i K. D. wraz z trzecim ustalonym sprawcą w ramach podjętego porozumienia dokonali pobicia pokrzywdzonego, jednakże w odróżnieniu od pozostałych współdziałających w pobiciu, R. G. swoją świadomością i wolą obejmował skutek w postaci śmierci pokrzywdzonego, a więc jego zachowanie wyczerpywało znamiona określone w przepisach art. 148 §1 kk i art. 158 §1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk.

II. Stawiając powyższy zarzut, na zasadzie art. 437 §1 i 2 kpk i art. 454 §1 kpk

wnosił o:

uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Obrońca oskarżonego K. D. – w swojej apelacji zarzucił wyrokowi:

1/ naruszenia przepisów prawa materialnego w postaci art. 20 kk. poprzez jego

niezastosowanie,

2/ mające istotny wpływ na treść zapadłego orzeczenia naruszenie przepisów postępowania tj: art. 4, 7, 410 i 424 § 1 pkt 1 k.p.k. – poprzez dowolną ocenę zgromadzonego materiału dowodowego, w tym wyjaśnień oskarżonych, a także wynikający z w/w naruszeń błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że K. D. działał z zamiarem ewentualnym pozbawienia życia J. D., podczas gdy prawidłowo dokonana, swobodna ocena w/w dowodów prowadzi do wniosku, że oskarżony ten nie obejmował swoim zamiarem pozbawienia życia pokrzywdzonego, lecz tylko jego pobicie.

W konkluzji apelacji obrońca wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez przyjęcie, że czyn, którego dopuścił się oskarżony wypełnia jedynie dyspozycję art.158§1 i § 3 k.k. i wymierzenie za ten czyn kary w dolnych granicach ustawowego zagrożenia z warunkowym zawieszeniem, ewentualnie o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez sąd I instancji.

Obrońca oskarżonego R. G. – w swojej apelacji zarzucił wyrokowi:

1. naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 5§2, 7 , 410, 424§1 k.p.k. polegające na ;

- niezasadnej odmowie wiarygodności wyjaśnieniom oskarżonego w zakresie ilości zadanych pokrzywdzonemu ciosów, stanu pokrzywdzonego po pobiciu, motywacji i zamiaru oskarżonego,

2. błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na treść wyroku, polegający na przyjęciu, że sprawcy działali z zamiarem ewentualnym pozbawienia życia pokrzywdzonego, pokrzywdzony otrzymał więcej niż 10 ciosów, a chwili odchodzenia sprawców był nieprzytomny.

W konkluzji apelacji wnosił o zmianę wyroku przez przyjęcie, że oskarżony swoim działaniem wypełnił dyspozycję art.158§1 i §3 k.k. i wymierzenie kary pozbawienia wolności w wymiarze 4 lat.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja prokuratora wnosząca o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy sądowi I instancji w celu ponownego rozpoznania – zasługuje na uwzględnienie. W związku z tym, że w zakresie dotyczącym oskarżonego K. D. jest ona zbieżna z apelacją obrońcy tegoż oskarżonego, możliwe a nawet celowe jest łączne ustosunkowanie się do nich. Stwierdzić należy, że faktycznie zaskarżony wyrok jest dotknięty tego typu uchybieniami procesowo-dowodowymi, że koniecznym było wydanie orzeczenia kasatoryjnego.

Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, że sąd meriti swoje ustalenia dotyczące przebiegu przedmiotowego zajścia oparł na wyjaśnieniach oskarżonego K. D. uznając je za zasługujące na wiarę. Słusznie jednak skarżący zwracają uwagę na to, że nie całość tych wyjaśnień sąd aquo miał na uwadze przyjmując, że oskarżony K. D. działał z zamiarem ewentualnym zabójstwa J. D.. Podkreślić należy, że rozważania sądu I instancji są w tym zakresie wyjątkowo powierzchowne, lapidarne, a przez to uchylają się one spod merytorycznej kontroli. Swoją argumentację w tym przedmiocie sąd meriti sprowadził w istocie do arbitralnego stwierdzenia, że skoro K. D. był na miejscu zdarzenia, obserwował brutalne zachowanie się R. G., a nawet jeden raz kopnął pokrzywdzonego w plecy – to oznacza to, że akceptował zamiar oskarżonego R. G. pozbawienia życia pokrzywdzonego.

Powyższa konstatacja sądu I instancji jest o tyle, co najmniej przedwczesna, że formułując ją sąd meriti nie rozważył wszystkich okoliczności niezbędnych dla ustalenia, czy oskarżony K. D. swoją świadomością i wolą obejmował jedynie pobicie pokrzywdzonego, czy faktycznie także skutek w postaci śmierci pokrzywdzonego.

I tak, poza sferą rozważań sądu a quo pozostały w tym zakresie takie okoliczności podniesione przez oskarżonego K. D., którym sąd ten dał przecież wiarę jak to, że w/w oskarżony;

- w pierwszej fazie zajścia odciągał R. G. od pokrzywdzonego,

- kopnął pokrzywdzonego tylko jeden raz i to na początku zajścia, aby R. G.

,,udobruchać”, a potem tylko stał i przyglądał się zajściu z odległości kilu metrów,

- nie pomógł pokrzywdzonemu, bo ,, R. był w takim stanie, że jeszcze mnie mógł coś zrobić,”, ,,on był w szale”/ k-93 wyj. K. D./.

- po 10 min. razem z D. A. wrócił na miejsce zdarzenia i zapytał się pokrzywdzonego, czy nic mu nie jest.

Godzi się też zauważyć, że z ustaleń sądu meriti nie wynika, w której fazie zajścia pokrzywdzony doznał tych obrażeń głowy, które były przyczyną jego zgonu, czy w tej fazie w której uczestniczył K. D. kopiąc jeden raz pokrzywdzonego, czy też w tej fazie, w której w/w był tylko obserwatorem zajścia.

Dopiero kompleksowa ocena wszystkich wskazanych wyżej okoliczności pozwoli na poprawne ustalenie zakresu świadomości i woli K. D., jako uczestnika pobicia J. D. w wyniku, którego pokrzywdzony poniósł śmierć.

W związku z tym, że przedmiotem sprawy jest jedno zdarzenie, w którym wspólnie uczestniczyli K. D. i R. G. – koniecznym było uchylenie zaskarżonego wyroku w całości, gdyż tylko formuła łącznego rozpoznania sprawy, co do obu uczestników pobicia pokrzywdzonego zapewnia możliwość prawidłowego ustalenia zakresu ich odpowiedzialności karnej i dokonania poprawnej prawno-karnej oceny ich zachowania. Z tych względów nie było potrzeby rozważania zarzutów zawartych w apelacji obrońcy oskarżonego R. G..

Podnieść jedynie w tym zakresie wypada, że:

- z uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie wynika, dlaczego sąd meriti w podstawie prawnej skazania oskarżonego R. G. pominął przepis art.158§1 k.k.

- wbrew treści art.399§1 k.p.k. sąd I instancji nie uprzedził na rozprawie stron o możliwości zakwalifikowania czynu dotyczącego oskarżonego R. G. tylko z art. 148§1 k.k.

Z tych powodów orzeczono jak w wyroku. Rozpoznając ponownie sprawę sąd I instancji w zakresie prowadzonego postępowania dowodowego winien mieć na uwadze regulację art. 442§2 k.p.k.