Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 czerwca 2013 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VIII Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący SSO Agnieszka Kądziołka

Protokolant: Patrycja Predko

po rozpoznaniu w dniu 11 czerwca 2013 r. w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powódki (...) spółki z ograniczona odpowiedzialnością w S. na rzecz pozwanej (...) spółki z ograniczona odpowiedzialnością w S. kwotę 3617 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem kosztów procesu.

Sygn. akt VIII GC 327/11

UZASADNIENIE

Powódka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. pozwem złożonym przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. w dniu 22 grudnia 2011 roku wniosła o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego - wyroku Sadu Okręgowego w Szczecinie z dnia 19 października 2011 roku, wydanego w sprawie VIII GC (...). Ponadto wniosła o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa według norm przepisanych. Wskazując jako podstawę prawną żądania art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. powódka podniosła zarzut spełnienia roszczenia, który nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie VIII GC (...).

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że wyrokiem z dnia 19 października 2011 roku Sąd Okręgowy zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 160.323,28 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 2 sierpnia 2010 roku oraz kosztami procesu w wysokości 23.307 zł. Zasądzona należność - objęta fakturą VAT nr (...) - przysługiwała spółce (...) w oparciu o umowę cesji zawartą przez pozwaną spółkę (...) ze spółką (...), będącą kontrahentem powódki. Zdaniem powódki dochodzone przez pozwaną na podstawie powyższego wyroku roszczenie nie istnieje, a zarzut spełnienia świadczenia oparty jest na dokonanym przez powódkę potrąceniu, które nie było przedmiotem rozpoznania w sprawie VIII GC (...). Powódka pismem z dnia 29 lipca 2010 roku złożyła oświadczenie o potrąceniu wierzytelności przysługujących jej względem spółki (...), objętych fakturami nr (...) (na kwotę 97.600,64 zł) oraz nr (...) (na kwotę 62.722,64 zł) z wierzytelnością pozwanej wynikającą z faktury nr (...) na kwotę 321.796,55 zł. Zarzut potrącenia został zgłoszony w sprawie VIII GC (...), niemniej Sąd uznał go za spóźniony i tym samym nie był w tej sprawie przedmiotem rozpoznania.

W piśmie procesowym z dnia 13 stycznia 2012 roku powódka zmieniła pierwotne żądanie pozwu wnosząc „zamiast” o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności - o zasądzenie od pozwanej kwoty 160.323,28 zł jako zwrotu świadczenia wyegzekwowanego w toku postępowania egzekucyjnego, przeprowadzonego na podstawie wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 19 października 2011 roku, sygn. akt VIII GC (...). Dalej powódka wskazała, że w dniu 27 grudnia 2011 roku otrzymała od komornika zawiadomienie o wszczęciu na wniosek pozwanej egzekucji na podstawie tytułu egzekucyjnego opisanego w pozwie. Postanowieniem z dnia 4 stycznia 2012 roku wobec wyegzekwowania całej należności komornik zakończył postępowanie. Zdaniem powódki w świetle wykonania tytułu wykonawczego w postaci wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 19 października 2011 roku bezprzedmiotowe stało się dotychczasowe żądanie.

Postanowieniem z dnia 19 stycznia 2012 roku Sąd Okręgowy w Szczecinie umorzył postępowanie w zakresie żądania pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności.

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania.

Pozwana oceniła powództwo o zapłatę kwoty 160.323,28 zł za bezpodstawne w całości. W pierwszym rzędzie wnosiła o zwrot pozwu z uwagi na brak wezwania do zapłaty w zakresie żądania o zasądzenie kwoty 160.323,28 zł. Następnie wskazała na nieprawdziwość twierdzeń powódki w przedmiocie wygaśnięcia wierzytelności wskutek potrącenia dokonanego przez powódkę na podstawie oświadczenia z dnia 29 lipca 2010 roku. Pozwana zaprzeczyła temu, że powódka złożyła jej oświadczenie o potrąceniu – zdaniem pozwanej pismo zawierające oświadczenie zostało bowiem skierowane do innego podmiotu, tj. spółki (...) i dotyczyło rozliczeń pomiędzy spółką (...) i U., w związku z czym zostało zwrócone nadawcy. Nadto w ocenie pozwanej powódka nie wykazała istnienia wierzytelności wynikającej z faktur VAT o numerach (...). Pozwana podważyła faktyczne wykonanie prac objętych fakturami do dnia ich wystawienia, zarzuciła także, że faktury zostały wystawiane niezgodnie z umową. W zakresie należności wynikającej z faktury VAT nr (...) pozwana zarzuciła, że powódka nie wykonała zakresu prac objętych tą fakturą, zakres ten został bowiem objęty fakturą nr (...).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Miasto G. powierzyło (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. realizację inwestycji o nazwie „ Zespół Szkół Ogólnokształcących nr (...) – modernizacja zewnętrznych i wewnętrznych obiektów sportowych (II etap) – przebudowa boisk przyszkolnych”. W ramach realizacji zadania zawarte zostały dwie umowy o numerach (...).

Dla budowanego obiektu w dniu 7 sierpnia 2009 roku wydany został dziennik budowy KW (...). W dzienniku w zakresie prac dotyczących nawierzchni sztucznej i osprzętu jako generalnego wykonawcą wskazano spółkę (...).

f akty niesporne, nadto dowód: dziennik budowy – karta 321-370

Prezesem zarządu spółki U. był J. B.. Prokurentem spółki (...) była M. P., ponadto wykonywała ona na rzecz spółki (...) w ramach umowy zlecenia czynności związane z zarządzaniem budową realizowaną na zlecenie Miasta G..

dowód: zeznania świadka J. B. – karta 400- 401

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zarejestrowana jest krajowym Rejestrze Sądowym - Rejestrze Przedsiębiorców pod nr (...).

Prezesem jednoosobowego zarządu spółki jest M. P..

fakt niesporny

W dniu 26 kwietnia 2010 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. zawarła z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w S. umowę nr (...), na mocy której powierzyła spółce (...) wykonanie z własnych materiałów w ramach zadania inwestycyjnego „ Zespół Szkół Ogólnokształcących nr (...) – modernizacja zewnętrznych i wewnętrznych obiektów sportowych (II etap) – przebudowa boisk przyszkolnych” prac polegających między innymi na dostawie i montażu nawierzchni trawy syntetycznej z wklejeniem linii boiska – 4050 m ^{( 2)} oraz wykonaniu nawierzchni poliuretanowej.

Termin wydania placu budowy ustalono na dzień 7 maja 2010 roku, termin wykonania umowy na dzień 30 maja 2010 roku.

W § 5 umowy strony przewidziały, że wynagrodzenie ryczałtowe ustalone na podstawie materiałów przetargowych za realizację przedmiotu umowy wynosi 816.312,52 zł brutto (§ 5 pkt 1).

Ustalono również, że rozliczenie za roboty - rozliczenie końcowe przedmiotu umowy nastąpi na podstawie odbioru końcowego (§ 5 pkt 2)

W § 5 pkt 3 przewidziano : „ płatność faktur będzie dokonywana przelewem przez zamawiającego z rachunku bankowego na rachunek wskazany na fakturze w terminach - faktury końcowe do 30 dni od daty wpływu do zamawiającego”.

W§ 5 pkt 4 ustalono, że termin zapłaty liczony będzie od daty dostarczenia zamawiającemu dokumentów rozliczeniowych, tj. faktur wykonawcy z naliczonym podatkiem VAT oraz wpisanym numerem NIP zamawiającego, w dwóch egzemplarzach oraz protokołu odbioru wykonania elementu rozliczeniowego robót, a do faktury końcowej zostanie dołączony protokół odbioru końcowego przedmiotu umowy łącznie z dokumentacją powykonawczą.

W § 5 pkt 6 przewidziano, że w przypadku rozbieżności pomiędzy terminem płatności wskazanym w dokumentach księgowych (np. fakturach), a wskazanym w niniejszej umowie przyjmuje się, że prawidłowo podano termin określony w umowie.

W § 12 odnoszącym się do sposobu rozliczeń i odbioru strony ustaliły, że wykonawca zgłosi zamawiającemu gotowość do odbioru każdego etapu prac wpisem do dziennika budowy oraz pisemnie. Zamawiający wyznaczy zaś termin i rozpocznie odbiór przedmiotu umowy w ciągu 3 dni roboczych od daty zawiadomienia go zgodnie z ust. 1 o osiągnięciu gotowości, zawiadamiając o tym wykonawcę. Dalej zapisano, że zamawiający powinien zakończyć odbiór najpóźniej w 7 dniu roboczym od daty rozpoczęcia czynności odbioru, a w przypadku nie wyznaczenia powyższego terminu rozpoczęcia czynności postanowienia § 5 ust. 2 niniejszej umowy stosuje się odpowiednio.

W dniu 26 kwietnia 2010 roku spółka (...) zawarła ze spółką (...) kolejną umowę, o numerze (...), obejmującą zlecenie prac dodatkowych polegających na dostawie i montażu nawierzchni z trawy syntetycznej z wklejeniem linii boiska o powierzchni 514 m ^{( 2)}.

Za wykonanie przedmiotu umowy określono wynagrodzenie ryczałtowe - 62.708 zł brutto.

Pozostałe warunki umowy pozostały tożsame z ustaleniami dokonanymi w umowie nr (...), w tym termin wydania placu budowy - ustalony na dzień 7 maja 2010 roku oraz termin wykonania umowy ustalony na dzień 30 maja 2010 roku.

Umowy podpisali: za spółkę (...), za spółkę (...) – M. P..

dowód: umowa nr (...) - karta 52-57

umowa nr (...) - karta 64-69

W dzienniku budowy prowadzonym dla inwestycji o nazwie „ Zespół Szkół Ogólnokształcących nr (...) – modernizacja zewnętrznych i wewnętrznych obiektów sportowych (II etap) – przebudowa boisk przyszkolnych” jako podwykonawcy zostali wpisani:

- w zakresie prac dotyczących nawierzchni sztucznej, wyposażenia i osprzętu - spółka (...),

- w zakresie robót sieciowych i ogólnobudowlanych - Przedsiębiorstwo Budowlane (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w G..

Kierownikiem budowy z ramienia spółki (...) był M. K. (1). Inspektorem nadzoru został W. K..

dowód: dziennik budowy – karta 354-370

W dniu 29 kwietnia 2010 roku spółki (...) i U. podpisały dokument oznaczony jako „zamówienie”. W dokumencie tym wskazano, że spółka (...) jako kupujący złożyła zamówienia na materiały budowlane i surowce, przechowywane w magazynie spółki (...) – sprzedającego. Strony ustaliły, że spółka (...) kupuje te materiały i surowce w ustalonym przez strony zakresie, koniecznym do wykonania prac budowlanych zewnętrznych nawierzchni sportowych wraz z osprzętem, zleconych spółce (...), a następnie podzleconych spółce (...).

Przy zawieraniu umowy, zatytułowanej „zamówienie”, spółka (...) reprezentowana była przez pełnomocnika R. J., spółka (...) – przez J. B..

dowód: zamówienie z dnia 29.04.2010 r. - karta 34-36

Prace jakie miała wykonać spółka (...) wymagały wcześniejszego przygotowania powierzchni – wykonania podbudowy, co nie należało do zadań spółki (...), prace te realizowało Przedsiębiorstwo Budowlane (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w G..

Wykonawca podbudowy realizował te prace etapami, po wykonaniu danego fragmentu podbudowy realizację swojego zakresu robót rozpoczynała spółka (...). Następowało to jeszcze przed protokolarnym przekazaniem placu budowy przez spółkę (...) spółce (...).

Prace montażowe trawy syntetycznej i wyposażenia boisk w elementy sportowe spółka (...) wykonywała z pomocą podwykonawcy E. D. - prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...) E. D. na podstawie zlecenia nr (...).

dowód: zeznania świadka E. D. - karta 301-302

zeznania świadka M. P. - karta 302 verte -304

zeznania świadka W. K. - karta 425-426

przesłuchanie prezesa zarządu powódki M. K. (1) – karta 442-444 v

zlecenie nr (...) – karta 73

W dzienniku budowy w dniu 4 maja 2010 roku inspektor nadzoru W. K. umieścił zapis, że trwają prace na płycie boiska - wykonywanie warstwy klinującej, trwa humusowanie i przygotowanie pod ułożenie trawy w rolkach na terenach zielonych.

Wpisem z dnia 6 maja 2010 roku W. K. zaznaczył, że prowadzone są prace na płycie boiska - niwelacja oraz wykonywanie warstwy klinującej dla podbudowy do ułożenia trawy syntetycznej.

Wpisem z dnia 7 maja 2010 roku M. K. (1) poinformował, że po obfitych opadach deszczu od 02.05.2010 r. do 06.05.2010 r. zaszła konieczność do zagęszczenia podbudowy na boisku głównym. W związku z powyższym usunięto z obiektu ułożoną wcześniej trawę. Jest składowana wzdłuż obrzeża boiska od 05.05.2010 r. Tylko w ten sposób można było wprowadzić ponownie sprzęt i dogęścić podbudowę i wykonać badania kontrolne stopnia zagęszczenia.

Kolejnym wpisem z dnia 11 maja 2010 roku M. K. (1) zaznaczył, że trwa montaż nawierzchni trawiastej na boisku głównym. Rozłożono powłokę trawy.

Wpisem z dnia 11 maja 2010 roku W. K. zwrócił się o utrzymywanie na bieżąco w czystości drogi dojazdowej przez usuwanie błota. Zapisał również, że trawę należy wykonać zgodnie projektem.

Wpisem z dnia 21 maja 2010 roku W. K. zaznaczył, że wstrzymuje się prace związane z ułożeniem trawy do czasu wykonania uszczelnienia kanalizacji sanitarnej. Na pozostałej części boiska zezwolił na ułożenie trawy przy sprzyjających warunkach atmosferycznych zgodnie ze sztuką budowlaną.

Wpisem z dnia 25 maja 2010 roku M. K. (1) zaznaczył, że ułożono nawierzchnię z trawy syntetycznej na całym boisku z wyjątkiem części wyłączonej - ok. 250 m ². Nadto zapisał, że wstrzymał układanie trawy naturalnej – zbyt duże opady grożą wygnieceniem dywanika przed ukorzenieniem. Prowadzona jest zasypka kruszywem kwarcowym trawy syntetycznej.

Wpisem z dnia 25 maja 2010 roku M. K. (1) zgłosił podbudowę boiska do piłki nożnej do odbioru.

W dniu 28 maja 2010 roku W. K. umieścił w dzienniku zapis wskazujący na to, że nawierzchnia z trawy syntetycznej została ułożona na całej powierzchni boiska do piłki nożnej oraz zaznaczył, że dokonano odbioru częściowego robot z nawierzchni sztucznych.

dowód: dziennik budowy – karta 321-370

W piśmie z dnia 10 maja 2010 roku spółka (...) zawiadomiła Urząd Miasta w G., że jej wierzytelności z tytułu umowy nr (...) z dnia 31 lipca 2009 roku i nr (...) z dnia 17 marca 2010 roku zostały przelane na rzecz spółki (...) jako zabezpieczenie należności z tytułu zawartej umowy nr (...). Wskazując na powyższe spółka (...) zwróciła się o przekazywanie należnych jej kwot z tytułu umów nr (...) na rachunek (...) spółki (...).

Do pisma załączone zostały dwie umowy nr (...) o przeniesieniu wierzytelności, zawarte w dniu 26 kwietnia 2010 roku. W § 1 pkt 1 obydwu umów zapisano, że cedentowi - spółce (...) - będzie przysługiwała wierzytelność wobec Miasta G. wynikająca z umowy na wykonanie „ Zespół Szkół Ogólnokształcących nr (...) – modernizacja zewnętrznych i wewnętrznych obiektów sportowych (II etap) – przebudowa boisk przyszkolnych”. W § 1 pkt 2 umowy nr (...) wskazano nadto, że cedent niniejszą umowa przenosi na cesjonariusza – spółkę (...) – wierzytelność w kwocie 874.612,31 zł brutto, wynikającą z umowy zawartej pomiędzy cedentem a cesjonariuszem na wykonanie: dostawy i montażu nawierzchni syntetycznej oraz sprzętu sportowego, siedzisk i piłkochwytów, a także z umowy o której mowa w § 1 pkt 1. W § 1 pkt 2 umowy nr (...) wskazano natomiast, że cedent przenosi na cesjonariusza wierzytelność w kwocie 65.858,77 zł brutto, wynikającą z umowy na wykonanie: przygotowania terenu, odwodnienia, podbudowy z obrzeżami, trybun, murka oporowego, schodów terenowych, chodników i zieleni oraz z umowy o której mowa w § 1 pkt 1.

dowód: pismo z 10 maja 2010 - karta 379

umowy cesji nr (...) – karta 380-383

W kolejnym piśmie - z dnia 13 maja 2010 roku - spółka (...) poinformowała Urząd Miasta w G., że w dniu 26 kwietnia 2010 roku zawarła ze spółką (...) umowę o podwykonawstwo robót w zakresie dostawy i montażu nawierzchni syntetycznych, sprzętu sportowego i piłkochwytu.

dowód: pismo z 13 maja 2010 - karta 378

Urząd Miejski w G. w piśmie z dnia 25 maja 2010 roku, odpowiadając na pismo spółki (...) z dnia 13 maja 2010 roku dotyczące cesji wierzytelności, zwrócił się z prośbą o wyjaśnienia wskazując, że cesja i przedstawione dokumenty nie są spójne z przedłożoną ofertą w postępowaniu przetargowym (wykonania części zamówienia: dostawy i montażu nawierzchni sportowych i sprzętu sportowego). W piśmie wskazano, że z przedstawioną ofertą oraz zawartą umową wykonawca zobowiązał się do wykonania własnymi siłami ww. zakres umowy. Daje zauważono, że umowa nr (...) o przeniesieniu wierzytelności obejmuje zakres prac wykonywany przez firmę (...) (cesjonariusz), a suma wierzytelności cesjonariusza firm (...) i (...) przekracza kwotę umowną na realizację zadania. Wskazując na powyższe Urząd Miejski zaznaczył, że do czasu wyjaśnienia wątpliwości sprawa jest zawieszona.

Pismo podpisał M. K. (2) jako p.o. Zastępcy Naczelnika Wydziału Inwestycji i Remontów.

dowód: pismo z 25 maja 2010 roku- karta 189

Protokolarne przekazanie terenu budowy przez spółkę (...) spółce (...)

nastąpiło w dniu 25 maja 2010 roku.

Faktycznie spółka ta wykonywała prace na boisku wcześniej, etapami, po przygotowaniu poszczególnych części nawierzchni. W dacie podpisania protokołu z dnia 25 maja 2010 roku przygotowana była już całość nawierzchni.

Protokół został podpisany w imieniu przekazującego przez kierownika budowy M. K. (1), w imieniu przyjmującego - przez M. P..

W protokole odnotowano, że podłoża są przygotowane pod montaż nawierzchni i urządzeń sportowych.

dowód: protokoły z dnia: 28.05.2010 r. - karta 60

zeznania świadka M. P. - karta 302 verte -304

przesłuchanie prezesa zarządu powódki M. K. (1)– karta 442v -444v

W dniu 28 maja 2010 roku sporządzony został protokół odbioru częściowego prac spółki (...), objętych umową nr (...), odejmujący dostawę i montaż nawierzchni z trawy syntetycznej z wklejeniem linii 4050 m ^{( 2)} oraz dostawę i montaż bramek (1 komplet). W protokole częściowego odbioru wynagrodzenie za przedmiot umowy określono na kwotę 300.000 zł netto, nie odnotowano żadnych uwag.

Protokół został podpisany w imieniu zamawiającego przez kierownika budowy M. K. (1), w imieniu wykonawcy - przez M. P..

W dniu 1 czerwca 2010 roku spółka (...) wystawiła na rzecz spółki (...) fakturę VAT nr (...) na kwotę 366.000 zł (300.000 zł netto). W opisie faktury wskazano, że faktura jest fakturą częściową do umowy nr (...) i dotyczy wykonania nawierzchni z trawy syntetycznej - prace częściowe, zgodnie z protokołem odbioru z dnia 28 maja 2010 roku.

Termin zapłaty oznaczono w następujący sposób : 21 dni = 22 czerwca 2010 roku.

W uwagach zamieszczono zapis: „termin płatności 21 dni wg. umowy - nasz znak (...)

Faktura nie zawiera podpisu osoby upoważnionej do odbioru.

dowód: protokoły z dnia: 28.05.2010 r., 25.05.2010 r. - karta 58-60

faktura VAT (...) - karta 51

M. K. (1) wysłał protokół odbioru częściowego z dnia 28 maja 2010 roku do firmy (...). Wysłał też potwierdzenie odbioru tego protokołu w celu uzyskania od spółki (...) (swojego pracodawcy) zwrotu kosztów przesyłki.

dowód: przesłuchanie prezesa zarządu powódki M. K. (1) – karta 442 - 444 verte

W piśmie z dnia 31 maja 2010 roku kierowanym do M. K. (1) prezes zarządu spółki U. J. B. poinformował, że od dnia 1 czerwca 2010 roku w związku z rozpoczętą przez M. K. (1) współpracą ze spółką (...) cofa się wszystkie wystawione dla niego pełnomocnictwa i upoważnienia do reprezentowania spółki (...) wobec spółki (...), a w szczególności do dokonywania odbiorów robót i podpisywania protokołów związanych z robotami budowlanymi, montażem nawierzchni sportowych i budową obiektów sportowych.

Mimo zamieszczonego w piśmie z dnia 31 maja 2010 roku zapisu wskazującego na dzień 1 czerwca jako na datę cofnięcia pełnomocnictw M. M. K. faktycznie wykonywał czynności kierownika budowy do dnia 10 czerwca 20110 roku.

W ustnej rozmowie prezes zarządu spółki U. J. B. poinformował M. K. (1), że jego umowa faktycznie wygasa z dniem 10 czerwca 2010 roku.

dowód: pismo (...) Sp. z o.o. z dnia 31.05.2010 r. do M. K. (1) - karta 188

zeznania świadka J. B. – karta 400- 401

przesłuchanie prezesa zarządu powódki M. K. (1) – karta 442v - 444 v

W dniu 1 czerwca 2010 roku spółka (...) wystawiła na rzecz spółki (...) fakturę VAT nr (...), na podstawie zamówienia (...), na kwotę 321.796,55 zł.

Faktura została wystawiona w związku ze sprzedażą materiałów budowlanych, jej termin płatności upływał z dniem 31 lipca 2010 roku.

dowód: faktura VAT nr (...) - karta 40-41

Wpisem w dzienniku budowy z dnia 2 czerwca 2010 roku M. K. (1) wskazał, że trwa montaż nawierzchni z trawy – wykonywana jest zasypka kruszywem i gumą.

dowód: dziennik budowy – karta 321-370

W dniu 28 maja 2010 roku inwestor Gmina G. i wykonawca spółka (...) przystąpili do odbioru końcowego prac objętych umową nr (...) z dnia 17 marca 2010 roku. Z czynności obioru sporządzony został „protokół odbioru końcowego i przekazania do użytkowania”, w którym odnotowano termin rozpoczęcia robót: 17 marca 2010 roku, termin zakończenia robót : 26 maja 2010 roku oraz umowny termin zakończenia robót : 30 kwietnia 2010 roku. W protokole ujęto również zastrzeżenia komisji dotyczące ujawnionych wad i niedoróbek.

W dniu 9 czerwca 2010 roku dokonano odbioru stwierdzonych usterek i niedoróbek, dokonując jednocześnie zakończenia czynności odbiorowych.

W protokole opisano zakres rzeczowy odbieranych robót: „odwodnienie płyty boiska wraz z robotami towarzyszącymi”.

dowód: protokół odbioru prac dotyczących umowy (...)-karta 374-377

W dniu 9 czerwca 2010 roku sporządzony został protokół odbioru końcowego robót spółki (...) objętych umową nr (...), w którym wskazano wynagrodzenie według umowy oraz powierzchnię montażu – 514 m ^{( 2)}. W protokole odnotowano, że przedmiot umowy nie został zakończony w terminie określonym w umowie - opóźnienie wyniosło 9 dni. Dalej zaznaczono, że opóźnienie powstało z przyczyn zależnych od zamawiającego - przekazanie terenu budowy nastąpiło 25 maja 2010 roku.

Protokół został podpisany przez kierownika budowy M. K. (1) i M. P..

W dniu 10 czerwca 2010 roku spółka (...) wystawiła na rzecz spółki (...) fakturę VAT nr (...) na kwotę 65.858,77 zł. W opisie faktury wskazano, że faktura jest fakturą końcową do umowy nr (...) i dotyczy wykonania robót dodatkowych, tj. dostarczenia i montażu nawierzchni z trawy syntetycznej - zgodnie z protokołem odbioru z dnia 9 czerwca 2010 roku.

Termin zapłaty oznaczono w następujący sposób: 30 dni = 10 lipca 2010 roku. W uwagach do dokumentu zamieszczono zapis : nasz znak (...)

Faktura nie zawiera podpisu osoby upoważnionej do odbioru.

Na fakturze nr (...) zamieszczono prezentatę spółki (...) z datą 10 czerwca 2010 roku.

dowód: protokół z dnia 09.06.2010 r. - karta 70-71

faktura VAT (...) - karta 63

W dniu 1 lipca 2010 roku podwykonawca spółki (...) E. D. wystawił spółce (...) za wykonane prace fakturę VAT nr (...) na kwotę 45.205,29 zł.

dowód: faktura VAT (...) - karta 74

W dniu 23 lipca 2010 roku sporządzony został protokół odbioru końcowego robót objętych umową nr (...), w którym jako wynagrodzenie za przedmiot umowy wskazano kwotę 64.108,62 zł netto.

W protokole odnotowano, że przedmiot umowy nie został zakończony w terminie określonym w umowie, opóźnienie wyniosło 23 dni, roboty zakończono 23 czerwca 2010 roku. Dalej zaznaczono, że opóźnienie powstało z przyczyn zależnych od zamawiającego - przekazanie terenu budowy nastąpiło 25 maja 2010 roku, czynności odbiorowe potwierdzone przez inwestora trwały od 23 czerwca do 23 lipca 2010 roku.

Protokół został podpisany przez kierownika budowy M. K. (1) i M. P..

dowód: protokół z dnia 23.07.2010 r. - karta 61-62

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zarejestrowana jest w Krajowym Rejestrze Sądowym - Rejestrze Przedsiębiorców pod nr (...). Uprawnionym do samodzielnej reprezentacji spółki jest prezes zarządu A. R.. Siedziba spółki mieści się przy ul. (...).

fakt niesporny

W dniu 21 czerwca 2010 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. i (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. zawarły umowę sprzedaży wierzytelności, której przedmiot stanowiła wierzytelność spółki (...) wobec spółki (...) w wysokości 321.796,55 zł, tytułem zapłaty za fakturę VAT nr (...) z dnia 1 czerwca 2010 roku.

Pismem z dnia 30 czerwca 2010 roku J. B. jako prezes zarządu spółki (...) zawiadomił o przelewie spółkę (...).

dowód: zawiadomienie o przelewie z dnia 30.06.2010 r. - karta 42

umowa sprzedaży wierzytelności – karta 125-126

Pismo z dnia 30 czerwca 2010 roku zostało doręczone spółce (...) w dniu 12 lipca 2010 roku.

fakt niesporny

W dniu 5 lipca 2010 roku inwestor Gmina G. i wykonawca spółka (...) przystąpili do odbioru końcowego prac objętych umową nr (...).

Z czynności obioru sporządzony został „protokół odbioru końcowego i przekazania do użytkowania”, w którym odnotowano termin zakończenia robót : 25 czerwca 2010 roku. W protokole ujęto również zastrzeżenia komisji dotyczących ujawnionych wad i niedoróbek oraz wyznaczono termin ich usunięcia na dzień 16 lipca 2010 roku

W dniu 16 lipca 2010 roku - wyznaczonym jako data usunięcia stwierdzonych usterek i sprawdzenia dostarczonej przez wykonawcę dokumentacji odbiorowej - komisja nie zakończyła odbioru stwierdzając jedynie częściowe usunięcie wad, termin usunięcia wad i niedoróbek wyznaczono na dzień 23 lipca 2010 roku.

Odbiór końcowy został zakończony w dniu 23 lipca 2010 roku.

dowód: protokół odbioru prac dotyczących umowy (...) – karta 371-373

W piśmie z dnia 12 lipca 2010 roku, kierowanym do spółki (...), Urząd Miejski w G., podtrzymując swoje stanowisko zawarte we wcześniejszym piśmie z dnia 25 maja 2010 roku, zaznaczył że umowa cesji nr (...) swoim przedmiotem całkowicie wykracza poza zastrzeżenie umowne dopuszczalności cesji. Zakres prac zleconych spółce (...) jest bowiem całkowicie inny niż określony w umowie zawartej przez Gminę ze spółką (...). Nadto w przypadku umowy cesji nr (...) zakres robót częściowo pokrywa się z robotami powierzonymi podwykonawcy - Przedsiębiorstwa Budowlanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, a wynagrodzenie za ten zakres robót był już przedmiotem cesji na rzecz spółki (...). Gmina G. nie została zaś powiadomiona o rozwiązaniu tejże umowy. Dla gminy wiążąca jest zatem ostatnia umowa przelewu wierzytelności.

Wskazując na powyższe zaznaczono, że Gmina G. nie jest związana umowami cesji nr (...), zaś płatności będą dokonywane zgodnie z zawartymi umowami cesji wierzytelności na rzecz firmy (...) oraz jej podwykonawcy spółki (...).

dowód: p ismo z dnia 12 lipca – karta 190

W piśmie z dnia 27 lipca 2010 roku spółka (...) zwróciła się do spółki (...) o potwierdzenie salda wzajemnych rozliczeń dotyczących trzech umów sprzedaży wierzytelności, w tym umowy z dnia 21 czerwca 2010 roku, dotyczącej kwoty 321.796,55 zł.

dowód: pismo z dnia 27.07.2010 r. załącznikami – potwierdzenie salda - karta 43-46

W piśmie z dnia 29 lipca 2010 roku, adresowanym do (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S., ul. (...), prezes zarządu spółki (...) M. P. złożyła oświadczenie o potrąceniu. W piśmie wskazała, że spółka (...) dokonuje potrącenia przysługujących jej względem spółki (...) wierzytelności objętych fakturami VAT nr (...) na kwotę 97.600,64 zł z terminem zapłaty 22 czerwca 2010 roku oraz nr (...) na kwotę 62.722,64 zł z terminem zapłaty 10 lipca 2010 roku z wierzytelnościami wynikającymi z faktury VAT nr (...) wystawionej na kwotę 321.796,55 zł, przelanymi przez spółkę (...).

Wskazując na powyższe M. P. odmówiła potwierdzenia salda.

Prezes zarządu spółki (...) A. R. otrzymał pismo z dnia 29 lipca 2010 roku w dniu 2 sierpnia 2010 roku. A. R. potwierdził fakt otrzymania pisma składając na nim adnotacje o treści „otrzymałem, 02.08.2010”.

Następnie A. R. uznał, że pismo to nie jest adresowane do spółki (...), mającej siedzibę w S. przy ul. (...), tylko do spółki (...), mającej siedzibę w S. przy ul. (...) i odesłał pismo do nadawcy. A. R. uznał, że spółka (...) nie jest adresatem pisma z uwagi na jego merytoryczną treść oraz z uwagi na błędne oznaczenie adresata - (...) zamiast (...).

dowód: oświadczenie z dnia 29 lipca 2010 roku – karta 298

przesłuchanie prezesa zarządu pozwanej A. R. - karta 444 verte-445 verte

Pozwem z dnia 9 listopada 2010 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. wniosła o zasądzenie od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. kwoty 321.796,55 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 2 sierpnia 2010 roku oraz kosztami postępowania.

W uzasadnieniu pozwu spółka (...) jako powódka podała, że w dniu 21 czerwca 2010 roku nabyła na podstawie umowy sprzedaży zawartej z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. wierzytelność w wysokości 321.796,55 zł, przysługującą cedentowi wobec pozwanej spółki (...) z tytułu ceny sprzedaży materiałów budowlanych. Umowa ta została stwierdzona fakturą VAT nr (...) z terminem płatności określonym na dzień 31 lipca 2010 roku.

Sprawa została zarejestrowana w Sądzie Okręgowym w Szczecinie pod sygnaturą VIII GNc 332/10, a następnie prowadzona pod sygnaturą VIII GC (...).

W toku tego postępowania spółka (...) złożyła pismo procesowe z dnia 14 czerwca 2011 roku, zgłaszając w nim zarzut potrącenia. W tym zakresie spółka (...) powołała się na pismo M. P. z dnia 29 lipca 2010 roku, w którym złożyła ona oświadczenie o potrąceniu wierzytelności przysługujących jej względem spółki (...), objętych fakturami nr (...) na kwotę 97.600,64 zł oraz (...) na kwotę 62.722,64 zł, z wierzytelnościami wynikającymi z faktury nr (...) na kwotę 321.796,55 zł. Spółka (...) wskazała, iż wobec doręczenia jej zawiadomienia o przelewie wierzytelności spółki (...) w dniu 12 lipca 2010 roku dokonanie w dniu 29 lipca 2010 roku potrącenie było skuteczne i część jej wierzytelności, w wysokości 160.323,28 zł z odsetkami, wygasła.

fakty niesporne, nadto, dowód: kserokopia wyroku Sądu Okręgowego Szczecinie z dnia 19.10.2011 r., sygn. akt VIII GC (...) wraz z uzasadnieniem - karta 23-33

W dniu 11 października 2011 roku spółka (...) dokonała na rzecz spółki (...) zapłaty kwoty 186.490,57 zł, wskazując w tytule „zapłata za fakturę (...) po uwzględnieniu potrącenia wraz z odsetkami na dzień 10.10.2011r.”.

dowód: potwierdzenie operacji bankowej z dnia 10.10.2011 r. - karta 49

Wyrokiem z dnia 19 października 2011 roku Sąd Okręgowy w Szczecinie w sprawie VIII GC (...) zasądził od pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. na rzecz powódki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kwotę 160.323,28 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 2 sierpnia 2010 roku; umorzył postępowanie w pozostałej części oraz zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 23.307 zł tytułem kosztów procesu.

W uzasadnieniu wyroku Sąd Okręgowy wskazał, że na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego doszedł do przekonania, iż pomiędzy spółką (...) a spółką (...) doszło do zawarcia umowy sprzedaży, która stała się podstawą do wystawienia faktury VAT nr (...) na kwotę 321.796,55 zł. Wobec skutecznej cesji wierzytelności spółki (...) na rzecz spółki (...) na mocy umowy z dnia 21 czerwca 2010 roku, spółce (...) przysługiwała wierzytelność wynikająca z powyższej faktury. Wobec zapłaty przed zamknięciem rozprawy przez spółkę (...) sumy 161.473,27 zł wraz z odsetkami od dnia 2 sierpnia 2010 roku, zasadne było żądanie w pozostałej części, to jest co do kwoty 160.323,28 zł.

W zakresie zgłoszonego przez spółkę (...) zarzutu potrącenia Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, iż zarzut ten jest spóźniony z uwagi na brzmienie art. 479 ¹⁴ § 2 k.p.c. w zw. z art. 479 ^14a k.p.c. Sąd Okręgowy zaznaczył, że spółka zgłosiła zarzut potrącenia i przedstawiła dowody na jego poparcie dopiero w piśmie z dnia 14 czerwca 2011 roku, złożonym przeszło 5 miesięcy po zaskarżeniu nakazu zapłaty, a także po wymianie licznych pism procesowych przez strony i po otwarciu rozprawy. W kontekście powyższego zdaniem Sądu Okręgowego zarzut potrącenia nie mógł podlegać merytorycznej ocenie, tym bardziej że w piśmie z dnia 14 czerwca 2011 roku spółka (...) nie powołała żadnych okoliczności odnoszących się do niemożliwości sformułowania analizowanego zarzutu wcześniej, czy też późniejszego wykrycia dowodów na jego poparcie.

Sąd Okręgowy zaznaczył również, że co do kwoty 161.473,27 zł wraz z odsetkami powódka w piśmie procesowym z dnia 12 października 2011 roku cofnęła powództwo i zrzekła się roszczenia, co skutkowało umorzeniem postępowania.

fakty niesporne, nadto, dowód: kserokopia wyroku Sądu Okręgowego Szczecinie z dnia 19.10.2011 r., sygn. akt VIII GC (...) wraz z uzasadnieniem - karta 23-33

W piśmie z dnia 24 października 2011 roku, złożonym do akt sprawy VIII GC (...), spółka (...) poinformowała, że w dniu 20 października 2011 roku wpłaciła na rachunek depozytowy Sądu kwotę 209.014,42 zł tytułem zabezpieczenia wykonania nieprawomocnego wyrku z dnia 19 października 2011 roku, która to kwota obejmuje należność główną w wysokości 160.323,28 zł, koszty procesu, w tym koszty zastępstwa procesowego w kwocie 23.307 zł oraz odsetki liczone od należności głównej od dna 2 sierpnia 2010 roku do 12 października 2011 roku w wysokości 25.410,14 zł. Do pisma załączono potwierdzenie dokonania operacji oraz dowód nadania pisma pełnomocnikowi spółki (...).

Wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 19 października 2011 roku uprawomocnił się z dniem 10 grudnia 2011 roku.

Postanowieniem z dnia 19 grudnia 2011 roku referendarz sądowy w Sądzie Okręgowym w Szczecinie uwzględniając wniosek spółki (...) nadał wyrokowi z dnia 19 października 2011 roku klauzulę wykonalności oraz zasądził na rzecz spółki koszty postępowania klauzulowego.

fakty niesporne, nadto, dowód: potwierdzenie przelewu kwoty zabezpieczenia - karta 158

pismo z dnia 24 października 2011 r. wraz z dowodem nadania - karta 156-157

Na podstawie uzyskanego tytułu wykonawczego - wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 19 października 2011 roku, opatrzonego klauzulą wykonalności - spółka (...) zwróciła się do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Szczecin - Prawobrzeżne i Zachód w Szczecinie z wnioskiem o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko spółce (...).

Sprawa została zarejestrowania pod sygn. (...).

Pismem z dnia 22 grudnia 2011 roku komornik sądowy R. W. zawiadomił spółkę (...) o wszczęciu egzekucji.

Postanowieniem z dnia 22 grudnia 2011 roku komornik sądowy przyznał wierzycielowi spółce (...) koszty zastępstwa prawnego w postępowaniu egzekucyjnym w wysokości 1.800 zł.

Kolejnym pismem z dnia 23 grudnia 2011 roku komornik wezwał spółkę (...) do zapłaty należności głównej w kwocie 160.323,28 zł, odsetek od dnia 23 grudnia 2011 roku w kwocie 29.064,63 zł, kosztów procesu w kwocie 23.307 zł, kosztów zastępstwa adwokackiego egzekucji w kwocie 1.800 zł, opłaty egzekucyjnej w kocie 31.904,24 zł oraz wydatków w kwocie 84,75 zł.

Komornik zawiadomił również spółkę (...) o dokonanych w ramach postępowania zajęciach, w tym o zajęciu rachunku bankowego spółki i zakazie wypłat w (...) Bank (...) S.A. (...) Bank S.A., a także o zajęciu wierzytelności przysługujących spółce (...) od Urzędu Miejskiego w D., (...) Urzędu Skarbowego, spółki akcyjnej w W. - T. Obiekty Sportowe, Gminy K., Powiatu (...), Zarządu Powiatu (...), Gminy M., Gminy R., Gmina K., Gminy N. oraz Gminy N..

Postanowieniem z dnia 4 stycznia 2012 roku, na skutek zapłaty dokonanej w dniu 2 stycznia 2012 roku, komornik sądowy zakończył postępowanie w sprawie (...). Komornik ustalił jednocześnie koszty postępowania egzekucyjnego w sprawie w wysokości 31.443,78 zł.

dowód: zawiadomienie o wszczęciu egzekucji z dnia 22.12.2011 r. - karta 140,

wezwanie komornika sądowego z dnia 23.12.2011 r. - karta 141,

zawiadomienie o zajęciu rachunku bankowego D. Bank - karta 142,

zawiadomienie o zajęciu rachunku bankowego A. Bank - karta 143,

postanowienie o kosztach z dnia 22.12.2011 r. - karta 144,

zajęcie wierzytelności w T. z dnia 22 .12.2011 r. - karta 147,

zajęcie wierzytelności w UM D. z dnia 22.12.2011 r. - karta 145,

zajęcie wierzytelności w US z dnia 22 .12.2011 r. - karta 146,

zajęcie wierzytelności w Gmina K. z dnia 23.12.2011 r. - karta 148,

zajęcie wierzytelności w Powiat (...) z dnia 23.12.2011 r. - karta 149,

zajęcie wierzytelności w Powiat (...) z dnia 23.12.2011 r. – karta 150,

zajęcie wierzytelności w Gmina M. z dnia 23.12.2011 r. - karta 151,

zajęcie wierzytelności w Gmina R. z dnia 23.12.2011 r. - karta 152,

zajęcie wierzytelności w Gmina K. z dnia 23.12.2011 r. - karta 153,

zajęcie wierzytelności w Gmina N. z dnia 23.12.2011 r. - karta 154,

zajęcie wierzytelności w Gmina N. z dnia 23.12.2011 r. - karta 155,

postanowienie komornika sądowego z dnia 4 stycznia 2012 r. - karta 159-160

W piśmie z dnia 7 lutego 2012 roku spółka (...) wezwała spółkę (...) do zwrotu wyegzekwowanego w toku postępowania egzekucyjnego w sprawie (...) świadczenia w wysokości 160.323,28 zł jako świadczenia nienależnego z uwagi na dokonane przez spółkę (...) w dniu 29 lipca 2010 roku potrącenie.

dowód: wezwanie do zwrotu wyegzekwowanego świadczenia z dnia 07 lutego 2012 r. wraz z dowodem nadania - karta 202-203

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się nieuzasadnione.

Powódka pierwotnie wnosiła o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego - wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 19 października 2011 roku, wydanego w sprawie VIII GC (...). Podstawą prawną tak określonego żądania był art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., odwołując się do tego przepisu powódka powoływała się na zarzut spełnienia roszczenia, który nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie VIII GC (...).

W piśmie procesowym z dnia 13 stycznia 2012 roku, złożonym przed doręczeniem pozwu o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności, powódka zmieniła pierwotne żądanie w ten sposób, że „zamiast” pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności wniosła o zasądzenie kwoty 160.323,28 zł (bez odsetek) jako zwrotu świadczenia wyegzekwowanego w toku postępowania egzekucyjnego, zakończonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie ((...)) po wyegzekwowaniu należności z wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 19 października 2011 roku, wydanego w sprawie VIII GC (...).

Jako podstawę prawną tak określonego żądania należy uznać art. 410 § 1 k.c. w zw. z art. 405 k.c..

Postanowieniem z dnia 19 stycznia 2012 roku umorzono postępowanie w zakresie żądania pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego na podstawie art. 355 § 1 k.p.c.

Zmiana żądania była w rozpoznawanej sprawie dopuszczalna, powódka wystąpiła bowiem z nowym żądaniem „zamiast” dotychczasowego przed doręczeniem pozwu, przepis art. 479 ⁴ § 1 k.p.c. odnosi się natomiast do zmiany żądania dokonanej „w toku” procesu.

Pozwana w odpowiedzi na pozew w pierwszej kolejności wnosiła o zwrot pozwu o zapłatę z uwagi na brak załączenia do pozwu dokumentów wymienionych w art. 479 ^{( 12)} § 2 k.p.c.. Zarzut ten jest nieuzasadniony. Spór między stronami sprowadza się do oceny zasadności potrącenia, dokonanego przez spółkę (...) pismem M. P. z dnia 29 lipca 2010 roku. Wymienione w art. 479 ^{( 12)} § 2 k.p.c. pisma świadczące o próbie wyjaśnienia spornej kwestii w drodze rokowań były wymieniane przez strony w ramach postępowania w sprawie VIII GC (...), na które powódka powołuje się w niniejszej sprawie. Przede wszystkim wskazać jednak należy, że zwrot pozwu nie może być dokonany po jego doręczeniu stronie pozwanej, nie było więc możliwości uwzględnienia wniosku pozwanej o zwrot pozwu złożonego w odpowiedzi na pozew, niezależnie od oceny zasadności twierdzeń co do braku pism wymienionych przez art. 479 ^{( 12)} § 2 k.p.c..

Obrona pozwanej spółki (...) wobec powództwa o zapłatę sprowadzała się do zakwestionowania skuteczności zarzutu spełnienia świadczenia przez potrącenie. Pozwana nie negowała tego, że w wyniku prowadzonej egzekucji wyegzekwowane zostało objęte zmienionym żądaniem roszczenie. Podnosiła jednak, że po jej stronie nie powstał obowiązek zwrotu świadczenia, ponieważ nie było ono świadczeniem nienależnym.

W pierwszym rzędzie pozwana podniosła, że oświadczenie o potrąceniu powinno być złożone spółce (...), a nie pozwanej spółce (...).

Zarzut ten nie znajduje uzasadnienia. Zgodnie z art. 512 k.c. dopóki zbywca nie zawiadomił dłużnika o przelewie, spełnienie świadczenia do rąk poprzedniego wierzyciela ma skutek względem nabywcy, chyba że w chwili spełnienia świadczenia dłużnik wiedział o przelewie. Przepis ten stosuje się odpowiednio do innych czynności prawnych dokonanych między dłużnikiem a poprzednim wierzycielem.

O dopuszczalności skutecznego zgłoszenia zarzutu potrącenia wierzytelności wobec jej zbywcy rozstrzyga chwila powzięcia przez dłużnika wiadomości o dokonanym przelewie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 maja 2005 r., III CK 690/04). W rozpoznawanej sprawie niesporny jest fakt, że J. B. jako prezes zarządu spółki (...) pismem z dnia 30 czerwca 2010 roku zawiadomił o przelewie spółkę (...), oraz że pismo to zostało doręczone spółce (...) w dniu 12 lipca 2010 roku. Takie fakty powódka powołała w pozwie, a pozwana tym faktom nie zaprzeczyła (tak też ustalił Sąd Okręgowy w sprawie VIII GC (...)). Oświadczenie o potrąceniu zawarte w piśmie z dnia 29 lipca 2010 roku spółka (...) zasadnie skierowała więc wobec spółki (...), a nie wobec spółki (...) (czego – wbrew treści art. 512 zdanie drugie k.c. – domagała się w odpowiedzi na pozew spółka (...)).

W dalszej kolejności pozwana podniosła, że po pierwsze oświadczenie o potrąceniu w ogóle nie zostało wobec niej złożone (ponieważ pismo z 29 lipca 2010 roku kierowane było do innego adresata), po drugie pozwana zaprzeczyła istnieniu wierzytelności zgłoszonych do potrącenia, po trzecie wywodziła, że ewentualne potrącenie było bezskuteczne z uwagi na wymóg odnoszący się do wymagalności wzajemnych wierzytelności (art. 513 § 2 k.c.).

Pierwszy z wymienionych wyżej zarzutów jest bezpodstawny.

Niesporny jest fakt, że pismo z dnia 29 lipca 2010 roku dotarło do rąk prezesa zarządu pozwanej A. R. w dniu 2 sierpnia 2010 roku, co potwierdził on adnotacją o treści „ otrzymałem, 02.08.2010”. Dopiero po dokonaniu tej czynności A. R. uznał, że spółka (...) nie jest adresatem pisma z dnia 29 lipca 2010 roku z uwagi na jego merytoryczną treść oraz z uwagi na błędne oznaczenie adresata – (...) zamiast (...). Treść pisma świadczy jednak o tym, że mimo błędu w oznaczeniu adresata nie było wątpliwości, że pismo jest kierowane do spółki (...). Świadczy o tym adres siedziby spółki (odmienny od siedziby spółki (...)), a także – wbrew dowolnie dokonanej przez A. R. ocenie – merytoryczna treść tego pisma. Pismo z dnia 29 lipca 2010 roku odwołuje się do wezwania do potwierdzenia sald, do którego spółka (...) wzywała spółkę (...) w piśmie z dnia 27 lipca 2010 roku (dwa dni przed datą oświadczenia o potrąceniu), ponadto w oświadczeniu o potrąceniu jest wyraźnie mowa o wierzytelności z faktury (...) na kwotę 321.796,55 zł, której między innymi dotyczyło wezwanie do potwierdzenia salda. W tych okolicznościach bezpodstawne są twierdzenia A. R. o jego wątpliwościach co do adresata pisma.

Niezależnie od powyższego wskazać należy, że oświadczenie o potrąceniu zostało złożone w toku procesu w sprawie VIII GC (...). W piśmie procesowym z dnia 14 czerwca 2011 roku w sprawie VIII GC (...) spółka (...) (w sprawie VIII GC (...) występująca jako pozwana) podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie zgłosiła zarzut potrącenia. W tym zakresie powołała się na pismo z dnia 29 lipca 2010 roku, w którym złożyła oświadczenie o potrąceniu wierzytelności przysługujących jej względem spółki (...), objętych fakturami nr (...) na kwotę 97.600,64 zł oraz (...) na kwotę 62.722,64 zł, z wierzytelnościami wynikającymi z faktury nr (...) na kwotę 321.796,55 zł. Ponadto spółka (...) wskazała, iż wobec doręczenia jej zawiadomienia o przelewie wierzytelności spółki (...) w dniu 12 lipca 2010 roku dokonanie potrącenia w dniu 29 lipca 2010 roku było skuteczne i część wierzytelności pozwanej, w wysokości 160.323,28 zł z odsetkami wygasła.

W świetle powyższego nie budzi wątpliwości, że oświadczenie o potrąceniu dotarło do pozwanej spółki (...).

Kolejny z zarzutów pozwanej – zarzut nieistnienia wierzytelności spółki (...) objętych fakturami VAT o numerach nr (...) i (...) – również nie znajduje potwierdzenia w materiale dowodowym sprawy.

Pozwana negując istnienie wierzytelności z tych faktur wskazywała na krótki okres czasu między protokolarnym przekazaniem placu budowy (28 maja 2010 roku) oraz zakończeniem prac, za które wystawiono fakturę nr (...). Co do faktury (...) pozwana wywodziła, że przedmiot umowy, w oparciu o którą wystawiona została ta faktura jest tożsamy z przedmiotem umowy, w oparciu o którą wystawiono fakturę nr (...). Tym samym zdaniem pozwanej obie faktury wystawiono za ten sam zakres robót.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że zarzuty pozwanej w tym zakresie są bezpodstawne. W oparciu o dowody z zeznań świadków (E. D., M. P., W. K.), a także w oparciu o przesłuchanie prezesa zarządu powódki M. K. (1) ustalono, że data protokolarnego przekazania placu budowy była późniejsza niż faktyczne przejęcie przez spółkę (...) frontu robót, co następowało sukcesywnie wobec poszczególnych części boiska, odpowiednio do tempa prac innego podwykonawcy wykonującego prace przy podbudowie. Zeznania świadków potwierdzają również fakt, że zakres robót, za który wystawiono obie faktury, nie był tożsamy. Świadkowie potwierdzili także to, że w dacie podpisania protokółów odbioru, które stały się podstawą do wystawienia obu spornych faktur, prace wymienione w protokołach faktycznie były już wykonane.

Relacje wymienionych świadków oraz prezesa zarządu powódki M. K. (1) są w tym zakresie zbieżne ze sobą, nadto korespondują z zapisami z dziennika budowy. Nie ma żadnych podstaw aby zanegować zeznania świadków w opisanym wyżej zakresie, zeznania te wraz z dowodami z dokumentów tworzą spójną całość. Należy dodać, że W. K. oraz E. D. są osobami niezwiązanymi z żadną ze stron procesu, co pozwala przyznać znaczną wagę zeznaniom tych świadków.

Niewiarygodne okazały się natomiast w zakresie omawianych faktów zeznania A. R., przesłuchanego za stronę pozwaną. A. R. twierdził, że jako dyrektor spółki (...) nadzorował prace wykonywane w G. (choć jak sam przyznał na stałe przebywał w S., a nie w G.), dalej przyznał, że wprawdzie były wykonane prace objęte obiema spornymi fakturami, ale jednocześnie wskazał, że protokoły odbioru będące podstawą ich wystawienia są antydatowane, prace faktycznie zakończono bowiem na przełomie czerwca i lipca. Zeznania A. R. odbiegają od pozostałego materiału dowodowego, nie mogły być więc uznane za prawdziwe. Dodać należy, że prezes zarządu spółki U. M. K. (1) nie potwierdził tego, że A. R. był odpowiedzialny bądź że nadzorował prace wykonywane w G. - jako taka osobę w spółce (...) wskazał natomiast M. P..

Za niewiarygodne uznać należało zeznania świadka M. K. (2). Jak wynika z pisma Urzędu Miejskiego w G. z dnia 25 maja 2010 roku podpisał się on jako p.o. Zastępcy Naczelnika Wydziału Inwestycji i Remontów. Świadek ten nie pamiętał istotnych dla sprawy faktów, w tym także tego, że spółka (...) była zgłoszonym podwykonawcą spółki (...). Brak zgłoszenia był według świadka podstawą do kwestionowania przez gminę umów cesji nr (...), przedstawionych gminie przez spółkę (...). Wobec sprzeczności zeznań świadka z pozostałym materiałem dowodowym, w tym z dowodami z dokumentów, zeznania tego świadka Sąd ocenił jako niewiarygodne.

W oparciu o omówione dowody przyjąć więc należało, że powódka faktycznie wykonała prace objęte obiema spornymi fakturami, natomiast protokoły odbioru, będące podstawą wystawienia faktur, wskazują rzeczywiste (a nie fikcyjne) daty czynności odbiorowych.

Dla rozstrzygnięcia niniejszej spawy decydujące znaczenie miał trzeci z zarzutów podniesionych przez pozwaną, nawiązujący do regulacji z art. 513 § 2 k.c.

Przed przystąpieniem do rozważań dotyczących tego zarzutu należy zauważyć, że zgodnie z art. 498 § 1 i 2 k.c. skutek potrącenia w postaci umorzenia dwóch wierzytelności do wysokości wierzytelności niższej wymaga istnienia dwóch przeciwstawnych, jednorodzajowych wymagalnych i zaskarżalnych wierzytelności.

Z przepisu tego wynika, że potrącenie może być dokonane, gdy obie przeciwstawne wierzytelności są wymagalne, w orzecznictwie podkreśla się jednak, że wymóg wymagalności odnosi się do wierzytelności potrącającego, co do wierzytelności przeciwstawnej zachodzi zaś możność zaspokojenia (w tym przypadku wierzytelności z faktur o numerach (...)).

Potrącenie dokonane przez spółkę (...) pismem M. P. z dnia 29 lipca 2010 roku dotarło do adresata w dniu 2 sierpnia 2010 roku, należy więc przyjąć, że skuteczność potrącenia zależy od tego, czy w dniu 2 sierpnia 2010 roku wierzytelności z faktur o numerach (...) były wymagalne.

Ponadto zgodnie z art. 513 k.c.:

§ 1. Dłużnikowi przysługują przeciwko nabywcy wierzytelności wszelkie zarzuty, które miał przeciwko zbywcy w chwili powzięcia wiadomości o przelewie.

§ 2 . Dłużnik może z przelanej wierzytelności potrącić wierzytelność, która mu przysługuje względem zbywcy, chociażby stała się wymagalna dopiero po otrzymaniu przez dłużnika zawiadomienia o przelewie. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy wierzytelność przysługująca względem zbywcy stała się wymagalna później niż wierzytelność będąca przedmiotem przelewu.

Oznacza to, że powódka spółka (...) (dłużnik) mogła z przelanych wierzytelności (a więc z wierzytelności objętych fakturą (...)) potrącić swoje wierzytelności, która przysługiwały jej wobec zbywcy spółki (...) (wierzytelności z faktur o numerach (...)), chociażby wierzytelność powódki stała się wymagalna dopiero po otrzymaniu przez nią zawiadomienia o przelewie, a więc po dniu 12 lipca 2010 roku.

W zdaniu drugim art. 513 § 2 k.c. pozwala jednak powódce potrącić z przelanej wierzytelności własną wierzytelność przysługującą jej wobec spółki (...) z jednym ograniczeniem - wierzytelność powódki musiała się okazać wcześniej wymagalną niż wierzytelność spółki (...).

Wierzytelność spółki (...) stała się wymagalna – co niesporne – w dniu 31 lipca 2010 roku.

Powódka winna więc w niniejszym procesie wykazać, że wierzytelności z faktur o numerach (...) stały się wymagalne przed tą datą.

Analiza pozwu oraz pisma procesowego powódki z dnia 17 lutego 2012 roku (odnoszącego się do odpowiedzi na pozew) wskazuje na to, że powódka datę wymagalności obu faktur wiąże z oznaczonym w ich treści terminem płatności. W pozwie wskazano bowiem, że faktura (...) została wystawiona z terminem płatności 22 czerwca 2010 roku, a faktura (...) - z terminem płatności 10 lipca 2010 roku. W piśmie procesowym z dnia 17 lutego 2012 roku powódka kategorycznie stwierdziła, że wierzytelność z faktury (...) stała się wymagalna w dniu 23 czerwca 2010 roku, a wierzytelność z faktury (...) w dniu 11 lipca 2010 roku.

Powódka - poza powołaniem się na terminy płatności wskazane w treści faktur - nie przytoczyła żadnych twierdzeń, które odnosiłyby się do faktów mających znaczenie dla ustalenia dat wymagalności stwierdzonych fakturami należności.

W tym miejscu wskazać należy, że obie umowy ((...) i (...)) w § 5 pkt 6 wyraźnie wskazują, że w przypadku rozbieżności pomiędzy terminem płatności wskazanym w dokumentach księgowych (np. fakturach), a wskazanym w umowie przyjmuje się, że prawidłowo podano termin określony w umowie. W celu ustalenia terminów płatności faktur (i tym samym wymagalności stwierdzonych nimi roszczeń) należy więc odwołać się do § 5 pkt 3 i § 5 pkt 4 umowy.

W § 5 pkt 3 przewidziano, że płatność faktur będzie dokonywana przelewem przez zamawiającego z rachunku bankowego na rachunek wskazany na fakturze, po czym podano jedynie termin zapłaty faktur końcowych - do 30 dni od daty wpływu do zamawiającego. Z zapisu tego wynika, że był to termin zastrzeżony na korzyść dłużnika, o czym świadczy użycie zwrotu „do 30 dni” (por. art. 457 k.c.). Dłużnikiem jest spółka jest U., zgodnie z umową spółka (...) mogła więc zapłacić wcześniej (spełnić świadczenie jeszcze niewymagalne), ale spółka (...) nie mogła żądać zapłaty wcześniej niż określała to umowa.

Wymagalność obu spornych faktur zależy więc od spełnienia wymogów opisanych w umowie oraz (w przypadku faktur końcowych) następuje po upływie 30 dni od ich spełnienia.

W§ 5 pkt 4 ustalono, że termin zapłaty liczony będzie od daty dostarczenia zamawiającemu dokumentów rozliczeniowych, tj. faktur wykonawcy z naliczonym podatkiem VAT oraz wpisanym numerem NIP zamawiającego, w dwóch egzemplarzach oraz protokołu odbioru wykonania elementu rozliczeniowego robót, a w przypadku faktury końcowej – dodatkowo protokółu odbioru końcowego przedmiotu umowy łącznie z dokumentacją powykonawczą.

Jak już wspomniano powyżej powódka nie przedstawiła twierdzeń co do faktów, z którymi (zgodnie z § 5 pkt 3 i § 5 pkt 4 umowy) wiąże się wymagalność roszczeń wynikających z omawianych faktur.

Pierwsza z faktur – faktura nr (...) – jak wynika z jej treści jest fakturą częściową do umowy nr (...) i dotyczy wykonania nawierzchni z trawy syntetycznej. Termin zapłaty w fakturze oznaczono w następujący sposób : 21 dni = 22 czerwca 2010 roku, a w uwagach zamieszczono zapis: „termin płatności 21 dni wg. Umowy”. Umowa nie przewiduje jednak dla faktur częściowych 21-dniowego terminu płatności, przewiduje natomiast w § 5 pkt 4, że termin będzie liczony od doręczenia spółce (...) faktur w dwóch egzemplarzach oraz protokołu odbioru wykonania elementu rozliczeniowego robót.

Analiza akt sprawy nie pozwala ustalić, w jakim terminie doręczono spółce (...) fakturę nr (...). Powódka – jak już zaznaczono – nie przedstawiła w tym względzie żadnych twierdzeń, co powinna uczynić już w pozwie z uwagi na art. 479 ¹² § 1 k.p.c..

Termin płatności został w umowie uzależniony nie tylko od doręczenia spółce (...) dwóch egzemplarzy faktury, ale także protokołu odbioru wykonania elementu rozliczeniowego robót. Powódka także co do tego faktu nie przedstawiła w żadnych twierdzeń. Z zeznań M. K. (1) wynika, że wysłał do spółki (...) protokół odbioru częściowego z dnia 28 maja 2010 roku, nie wiadomo jednak w jakiej dacie to nastąpiło.

Tym samym Sąd uznał, że brak jest dowodów pozwalających przyjąć, że roszczenie stwierdzone fakturą nr (...) stało się wymagalne przed dniem 31 lipca 2010 roku. Doręczenie spółce (...) faktury (w 2 egzemplarzach wraz protokołem odbioru), o ile nastąpiło, to mogło mieć miejsce zarówno przed, jak i po tej dacie. Ciężar wykazania, że nastąpiło to przed 31 lipca 2010 roku spoczywał na powódce, powódka temu ciężarowi nie sprostała.

Faktura nr (...) jest natomiast fakturą końcową do umowy nr (...) i dotyczy wykonania robót dodatkowych, tj. dostarczenia i montażu nawierzchni z trawy syntetycznej - zgodnie z protokołem odbioru z dnia 9 czerwca 2010 roku.

Zgodnie umową termin płatności tej faktury, jako faktury końcowej, poza omówionymi wyżej wymogami wymagał dodatkowo załączenia do faktury dokumentacji powykonawczej oraz upływu 30 dni od doręczenia wymaganych umową dokumentów spółce (...). Faktura nr (...) zawiera prezentatę spółki (...), nie wynika z niej jednak, czy spółce doręczono 2 egzemplarze faktury, protokół odbioru i dokumentację powykonawczą. Ciężar wykazania tego faktu spoczywał na powódce, powódka – podobnie jak poprzednio - nie przedstawiła w tym przedmiocie nawet twierdzeń. W tych okolicznościach nie można przyjąć, że doręczenie dwóch egzemplarzy faktury, protokół odbioru i dokumentację powykonawczą nastąpiło przed dniem 31 lipca 2010 roku.

Dodać należy, że inwestor Gmina G. zawarła ze spółką (...) dwie umowy, z których umowa nr (...) z dnia 17 marca 2010 roku dotyczyła prac dodatkowych, obejmujących - jak wynika z protokołu odbioru zakończonego w dniu 9 czerwca 2010 roku - odwodnienie płyty boiska wraz z robotami towarzyszącymi. W protokole tym wskazano między innymi umowny termin zakończenia robót spółki (...): 30 kwietnia 2010 roku.

Z porównania zapisów tego protokołu i treści umowy (...), w wyniku której wystawiono fakturę (...), wynika, że umowa (...) nie dotyczyła prac objętych umową dodatkową zawartą między inwestora i spółkę (...). Świadczy o tym zakres obu umów oraz określone w nich umowne terminy zakończenia robót: w umowie między inwestorem i spółką (...) był to termin oznaczony na dzień 30 kwietnia 2010 roku, a w umowie (...) zawartej przez spółki (...) i (...) na dzień 30 maja 2010 roku (a więc późniejszy).

Z powyższego wynika, że zakres prac objętych umową (...), podobnie jak umową (...), zawierał się w pierwotnej umowie inwestora i spółki (...) (o numerze (...)) oraz został przez inwestora odebrany w wyniku czynności odbiorowych, które rozpoczęły się w dniu 5 lipca 2010 roku, a zakończyły w dniu 23 lipca 2010 roku (protokół– karta 371-373).

Tym samym można założyć, że dokumentacja powykonawcza, od której doręczenia strony niniejszego procesu uzależniły wymagalność faktur końcowych (jaką jest faktura (...)) mogła być wydana najpóźniej w dniu 5 lipca 2010 roku. Po doliczeniu do tej daty 30 dni uzyskujemy termin 4 sierpnia 2010 roku. Jest to najwcześniejsza data, w której można byłoby rozważać wymagalność faktury końcowej nr (...), o ile udowodnione zostałoby, że wcześniej doręczono spółce (...) nie tylko dwa egzemplarze faktury (...), ale też protokoły obioru końcowego (ten ostatni fakt nie został udowodniony).

W przypadku faktury nr (...) nie można przeprowadzić takiego rozumowania, ponieważ doręczenie spółce (...) tej faktury nie miało wpływu na czynności odbiorowe podejmowane przez inwestora (faktura nr (...) nie zawiera przy tym prezentaty spółki (...)). Data doręczenia tej faktury oraz związanych z nią, wymienionych w umowie dokumentów, nie została udowodniona.

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd uznał, że nie można uznać potrącenia dokonanego przez powódkę pismem z dnia 29 lipca 2010 roku wobec pozwanej jako nabywcy wierzytelności spółki (...) za skuteczne z uwagi na to, że powódka nie wykazała, że jej wierzytelności z faktur (...) stały się wymagalne przed dniem 31 lipca 2010 roku, a więc przed datą wymagalności wierzytelności z faktury VAT nr (...).

Powódka może więc domagać się zaspokojenia należności z faktur (...) od spółki (...), a nie od spółki (...).

Stan faktyczny ustalony został w oparciu o dowody z dokumentów, z zeznań świadków i z przesłuchania stron. Ocena zeznań świadków została dokonana powyżej. W oparciu o całość materiału dowodowego Sąd przyjął, że nie ma podstaw do przyjęcia, że protokoły odbioru, będące podstawą wystawiania faktura o numerach (...) zostały opatrzone fikcyjnymi datami. Dowody z wszystkich dokumentów zostały więc uznane za wiarygodne.

W piśmie procesowym z dnia 17 lutego 2012 roku powódka powołała nowe dowody, które zostały przez Sąd pominięte postanowieniem z dnia 4 września 2012 roku (punkt 8 – karta 301). Dowody powołane w tym piśmie zostały uznane za spóźnione w świetle art. 479 ¹² § 1 k.p.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 108 § 1 k.p.c., 98 § 1 i 2 k.p.c., 99 k.p.c. oraz przepisów Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 z 2002 roku), przy założeniu, że pozwana jest stroną wygrywającą proces w całości.

Koszty jakie powódka poniosła wynoszą 3617 zł, w tym : 3600 zł - koszty zastępstwa procesowego, 17 zł - opłata skarbowa od pełnomocnictwa.