Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 marca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Elżbieta Zalewska-Statuch

Sędziowie SSO Antoni Smus

SSO Joanna Składowska

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 19 marca 2014 r. w Sieradzu

na rozprawie sprawy

z powództwa P. W.

przeciwko J. N. i A. N.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 12 listopada 2013 r. sygn. akt I C 779/12

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda P. W. na rzecz pozwanych J. N. i A. N. 1200 (jeden tysiąc dwieście) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym;

3.  przyznaje adwokat M. B. (...) (jeden tysiąc czterysta siedemdziesiąt sześć) złotych brutto tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym i nakazuje je wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łasku.

Sygn. akt I Ca 75/14

UZASADNIENIE

W pozwie skierowanym do Sądu Rejonowego w Lasku powód P. W. wniósł o zasądzenie od pozwanego A. N. kwoty 25 000,00 zl z ustawowymi odsetkami od dnia terminu zwrotu pożyczki oraz o zasądzenie kosztów procesu. W treści uzasadnienia pozwu powód wskazał, że udzielił pozwanej pożyczki w kwocie 25 000,00 zł i na tą okoliczność została spisana umowa, w której pozwana zobowiązała się do zwrotu pożyczonej kwoty. Obecnie pozwana nie zwróciła pożyczonych pieniędzy i nie reguluje wezwania.

Pozwana A. N. nie uznała powództwa i wniosła o jego oddalenie.

Pełnomocnik powoda wniósł o wezwanie do udziału w sprawie w charakterze pozwanego J. N. i zmodyfikował żądanie pozwu, wnosząc o zasądzenie solidarnie od pozwanych A. N. i J. N. na rzecz powoda kwoty 25 000,00 zł tytułem zwrotu udzielonej pożyczki wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15.04.2012 roku do dnia zapłaty i zasądzenie kosztów procesu.

Wezwany do udziału w sprawie w charakterze pozwanego J. N. nie uznał powództwa i wniósł o jego oddalenie.

Wyrokiem z dnia 12 listopada 2013 roku Sąd Rejonowy w Łasku oddalił powództwo, nie obciążając powoda kosztami procesu i zasądził na rzecz adwokat M. B. z Indywidualnej Kancelarii Adwokackiej w Ł. od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Łasku kwotę 2 400,00 zł tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu, z doliczeniem podatku od towarów i usług (VAT).

Wydanie powyższego orzeczenia poprzedziły następujące ustalenia faktyczne oraz prawne:

Powód P. W. i pozwani małżonkowie A. N. i J. N. znają się od wielu lat. Powód znał także dobrze ojca pozwanego T. N., z którym łączyły go nie tylko relacje koleżeńskie, ale także wspólne interesy. Ojciec pozwanego T. N. jako właściciel firmy budowlanej na potrzeby prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej między innymi kilkakrotnie pożyczał od

1

P. W. pieniądze w różnych kwotach. Dla zabezpieczenia spłaty pożyczonych pieniędzy T. N. przekazywał pod zastaw samochody, które nie zawsze stanowiły jego własność, a należały do innych członków jego rodziny. Powód wyrażał zgodę na takie zabezpieczenie przejmując samochód albo jego dowód rejestracyjny, który był przez niego następnie zwracany po dokonaniu spłaty pożyczki. Wzajemnych rozliczeń pożyczonych pieniędzy powód P. W. i ojciec pozwanego T. N. dokonywali także w ramach sprzedaży samochodów, które N. oddawał do sprzedania w komisie niegdyś prowadzonym przez P. W..

Pozwani A. N. i J. N. nigdy nie pożyczali pieniędzy od powoda P. W. i nie zwierali z nim żadnych umów pożyczek. Pozwani wiedzieli o tym, że T. N. pożycza pieniądze od P. W., ale nie byli wtajemniczeni w szczegóły tych transakcji.

W 2009 roku pozwany J. N. był świadkiem rozmowy pomiędzy powodem a T. N., która to dotyczyła pożyczki pieniędzy i kiedy to P. W. zgodził się na jej udzielenie żądając pod zastaw samochód osobowy F. (...). który był własnością A. i J. małżonków N..

Z ustaleń Sądu Rejonowego wynika także, że samochód osobowy marki F. (...) o numerach rej. (...) był zakupiony przez pozwanych małżonków N. 2008 roku w kredycie zaciągniętym w (...) Banku S.A. i objęty umową przewłaszczenia na zabezpieczenie spłaty kredytu na rzecz banku, który to na skutek tej umowy był również współwłaścicielem przedmiotowego samochodu. Powód wiedział, iż samochód ten stanowi własność pozwanych i spłacany jest w kredycie. J. N. wspólnie ze swoim ojcem udali się do pozwanej i ojciec pozwanego dał jej wtedy do podpisu niewypełniony formularz umowy kupna - sprzedaży samochodu, który to pozwana podpisała. Pozwana nie pytała wówczas teścia T. N. do czego jest mu to potrzebne i w jakim celu będzie to wykorzystywał. W późniejszym czasie powódka nigdy nie interesowała się tym, co stało się z podpisanym przez nią drukiem i czy został on gdzieś wykorzystany. Pozwani nigdy nie wydawali powodowi samochodu marki F. (...) o nr rej. (...) ani też dokumentów dotyczących tego pojazdu i powód nie był nigdy w posiadaniu tego pojazdu ani jego dowodu rejestracyjnego czy karty pojazdu. Pozwana po 2009 roku nie podpisywał żadnych umów kupna - sprzedaży pojazdu, ani też pozwani nie dokonywali na niczyją rzecz sprzedaży samochodu marki F. (...) o nr rej. (...).

2

Ostatnie pożyczka jaką powód P. W. udzielił T. N. była na łączną kwotę 50 000,00 zł. Na tę okoliczność została spisana między nimi w dniu 06 maja 2011 roku umowa pożyczki, w treści której termin zwrotu pożyczonych pieniędzy został określony na dzień 09 września 2011 roku.

W dniu 30 maja 2011 roku powód P. W. sprzedał na podstawie umowy kupna sprzedaży zawartej z J. C. samochód osobowy V. (...) o nr rej. (...) za kwotę 25 000,00 zł. Pieniądze ze sprzedaży tego samochodu został przez powody przeznaczone na pożyczkę.

Powód posiada formularz dokumentu umowy kupna sprzedaży opatrzony podpisem pozwanej A. N. i jej danymi osobowymi wpisanymi w miejscu oznaczenia sprzedającego. Formularz ten w zakresie daty, danych kupującego i wartości przedmiotu umowy określonej na 25 000,00 zł powód wypełnił w dniu 30 marca 2012 roku. W treści umowy jako przedmiot sprzedaży wpisany jest pojazd marki F. (...) rok produkcji 2007 nr silnika (...) o numerach rejestracyjnych (...).

W dniu 26 kwietnia 2012 roku powód skierował na adres pozwanej A. N. przesądowe wezwanie do zapłaty, w treści którego wezwał pozwaną do zwrotu na jego rzecz samochodu marki F. (...) o nr rej. (...) wraz z dowodem rejestracyjnym i kartą pojazdu, jako zakupionego przez niego w dniu 30 kwietnia 2012 roku lub kwoty, za którą nabył ten samochód. Przedmiotowe wezwanie pozostało bez odpowiedzi zez strony pozwanych. Obecnie strony pozostają ze sobą skonfliktowane i nie utrzymują kontaktów.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie złożonych do akt dokumentów, a także na podstawie tych twierdzeń stron, które nie zostały zakwestionowane w toku postępowania. Sąd pierwszej instancji nie dał wiary twierdzeniom i zeznaniom powoda, że w dniu 30 marca 2012 roku pomiędzy stronami doszło do zawarcia umowy pożyczki, której przedmiotem była kwota 25.000 zł, którą to kwotę powód wręczył pozwanym i w tej dacie doszło do wypełnienia formularza umowy kuna sprzedaży samochodu F. (...), który miał stanowić de facto zastaw na zabezpieczenie jej spłaty. Zauważył przy tym Sąd Rejonowy, że treść dokumentu umowy kupna sprzedaży z dnia 30.03.2012 r.(k. 34) sporządzona jest trzema różnymi charakterami pisma. Okoliczności podpisania umowy wskazane przez pozwaną były odmienne od tych, które wskazał powód, zarówno co do daty podpisania dokumentu, jak i okoliczności jego podpisania. Wersję pozwanych Sąd pierwszej instancji uznał za wiarygodną.

3

W ocenie Sądu, brak było podstaw do przyjęcia, iż w dniu 30 marca 2011 roku pomiędzy stronami procesu doszło do zawarcia ważnej umowy pożyczki, a przedmiot tej umowy stanowiła kwota 25.000 zł. Umowa ta nie została stwierdzona pismem, a powód nie zdołał przedstawić dowodów na okoliczności jej zawarcia i treści umowy, które sąd mógłby przeprowadzić w oparciu o art. 74 § 2 kc. Poza tym gdyby przyjąć, jak twierdzi powód , że strony zawartą przez siebie umowę jedynie nazwały umową kupna sprzedaży, a pod jej treścią została ukryta umowa zastawu, to niewątpliwie umowa kupna - sprzedaży, jako pozorna czynność (art. 83 kc) jest umową nieważną , bowiem strony nie miały zamiaru wywołania skutków prawnych wynikających z tej umowy. Gdyby na podstawie art. 65 § 2 kc badać , jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu , to i tak w przedmiotowej sprawie przy założeniu, że wolą stron w tym przypadku było ustanowienie zastawu na samochodzie, należałoby stwierdzić że zastaw ten nie doszedł do skutku. Z ustaleń wynika bowiem , że ani samochód ani dowód rejestracyjny tego samochodu nie został nigdy powodowi wydany, co przy umowie zastawu, jako umowie realnej dla jej skuteczności jest konieczne, niezależnie od przewłaszczenia na zabezpieczenie dokonanego na rzec z banku kredytującego zakup przedmiotowego samochodu. W tej sytuacji Sąd przy braku dowodów nie znalazł podstaw do uwzględnienia powództwa, co skutkowało jego oddaleniem w całości.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c.

Powyższe rozstrzygnięcie zaskarżyła apelację strona powodowa zarzucając rozstrzygnięciu:

1. naruszenie przepisów postępowania mających wpływ na treść rozstrzygnięcia

tj-

a) art. 233§1 k.p.c. poprzez dokonanie błędnej oceny zebranego materiału dowodowego wskutek odmówienia wiarygodności zeznaniom powoda, w zakresie którym zeznał, iż w dniu 30.03.3012 roku pomiędzy stronami doszło do zawarcia umowy pożyczki, której przedmiotem była kwota 25 000,00 zł, którą to kwotę powód wręczył pozwanym i w tej dacie doszło do wypełnienia formularza umowy kupna - sprzedaży samochodu m-ki F. (...), który miał być de facto przedmiotem zastawu na zabezpieczenie tej spłaty, uznając za wiarygodną jedynie wersją przedstawioną przez pozwanych, co doprowadziło Sąd meriti do sprzecznego z zasadami doświadczenia życiowego i logiką wniosku, że powód nie udowodnił w sposób wystarczający komu pożyczył pieniądze oraz na jakich warunkach i w jakim terminie miały być one powodowi zwrócone;

4

b) przepisu art. 316§ 1 k.p.c. wskutek przyjęcia za podstawę rozstrzygnięcia

innego stanu rzeczy niż istniejący w chwili zamknięcia rozprawy.

W oparciu o powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku

poprzez zasądzenie solidarnie od pozwanych A. N. oraz

J. N. na rzecz powoda P. W. kwoty 25 000,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 15.04.2012 roku do dnia zapłaty, oraz zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. M. B. kosztów zastępstwa adwokackiego udzielonego powodowi P. W. z urzędu, z uwzględnieniem stawki podatku VAT, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania przy uwzględnieniu kosztów ⁷ dotychczasowego postępowania.

Pełnomocnik pozwanych domagał się oddalenia apelacji i zasądzenia od powoda na ich rzecz zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wbrew zarzutom apelacji. Sąd pierwszej instancji dokonał prawidłowych ustaleń, które stanowią wynik właściwej oceny materiału dowodowego zebranego w sprawie. Ustalenia te zostały poczynione w takim zakresie, na jaki zezwalały przeprowadzone dowody, po dokonaniu ich oceny zgodnie z kryteriami wskazanymi w art. 233 § 1 k.p.c.

Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia powołanego przepisu wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Wyrażenie przez stronę odmiennego poglądu co do oceny poszczególnych dowodów jest prawem strony, jednakże możliwość przedstawienia innej wersji stanu faktycznego, nie świadczy jeszcze o nadużyciu swobodnej oceny dowodów. Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów wyrażonych w art. 233 § 1 k.p.c. i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne.

Sąd Rejonowy zgodnie z wymogami art. 328 § 2 kpc, szczegółowo wyjaśnił w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia z jakich przyczyn uznał zeznania powoda za niewiarygodne i w ocenie Sądu Okręgowego przeprowadzone rozumowanie pod kątem jego prawidłowości nie budzi zastrzeżeń.

5

W procesie cywilnym strony mają obowiązek twierdzenia i dowodzenia tych wszystkich okoliczności (faktów), które stosownie do art. 227 k.p.c. mogą być przedmiotem dowodu. Podkreślić wyraźnie należy, że reguły rozkładu ciężaru dowodu, stosowane przez Sąd w fazie wyrokowania, mają fundamentalne znaczenie dla dokonania prawidłowej oceny wykonania przez każdą ze stron obowiązku dowodzenia w zakresie przesłanek uzasadniających roszczenie lub zwalniających stronę pozwaną od konieczności jego spełnienia. Obowiązkiem Sądu jest ustalenie, czy strona inicjująca proces wykazała okoliczności faktyczne, których zaistnienie determinuje możliwość jego skutecznego wpisania (subsumcji) w odpowiednią podstawę prawną. Jeśli ustalenia takiego dokonać nie można, to fakt ten samoistnie niweczy zasadność powództwa i to niezależnie od tego, czy strona pozwana z kolei udowodniła podstawy faktyczne przyjętej linii obrony.

Powód domagał się zasądzenia od pozwanych określonej należności w związku z niewywiązaniem się, jak twierdził, przez pozwanych z zawartej umowy pożyczki. Powód pomimo twierdzeń zawartych w uzasadnieniu pozwu nie przedstawił jednak w toku procesu takiej umowy na piśmie. Wbrew postulatom powoda, jako dowód pisemnej umowy pożyczki nie można zakwalifikować umowy kupna - sprzedaży pojazdu marki F. (...) znajdującej się na k. 34 akt. Należy zaakceptować uwagi Sądu pierwszej instancji, iż w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w tym odmiennych relacji stron, nie można było uznać za wiarygodną wersji powoda w zakresie tego, że w dniu 30 marca 2012 roku doszło pomiędzy stronami do zawarcia umowy pożyczki, której przedmiotem była kwota 25 000,00 zł, a którą to kwotę powód wręczył pozwanym i w tej dacie doszło do wypełnienia formularza umowy kuna sprzedaży samochodu F. (...), który miał stanowić
zastaw na zabezpieczenie jej spłaty. Jak słusznie zauważył Sąd pierwszej instancji, w aktach sprawy brak jest jakichkolwiek dowodów wskazujących na to, aby w dacie udzielania pozwanym rzekomej pożyczki występowały jakiekolwiek przeszkody po stronie powoda, czy też pozwanych uniemożliwiające zawarcie umowy pożyczki na piśmie i zmuszające ich do obejścia prawa poprzez tworzenie „fikcyjnej" umowy kupna sprzedaży samochodu. W sprawie brak jest także pokwitowania przyjęcia przez pozwanych kwoty 25 000,00 zł. Tymczasem pożyczając pieniądze wcześniej ojcu pozwanego - mimo bliskich z nim relacji -powód stosował druk umowy oraz zatrzymywał jako zabezpieczenie pojazd lub jego dowód rejestracyjny. Uwagi apelującego w zakresie niewiarygodności twierdzeń pozwanej o złożeniu podpisu pod umową in blanco dotyczącą jej samochodu pomimo niezawarcia pożyczki, nie podważają powyższej oceny, bowiem już wcześniej ojciec pozwanego zabezpieczał pożyczki, używając pojazdów członków rodziny. Tego rodzaju „przysługi'"

6

mające pomóc w uzyskaniu pożyczki lub kredytu (np. poręczenia, zabezpieczenia rzeczowe) wśród osób najbliższych można obserwować powszechnie w życiu codziennym.

W świetle powyższego, wersja zdarzeń zaprezentowana przez pozwanych jest bardziej wiarygodną wg kryterium logiki i zgodności z zasadami doświadczenia życiowego.

Za chybiony należy również uznać zarzut naruszenia art. 316 k.p.c.

Przepis ten wyraża zasadę, zgodnie z którą podstawą wyrokowania sądu powinien być stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy (zasada aktualności). Innymi słowy sąd, wydając orzeczenie merytoryczne powinien uwzględnić ewentualne zmiany, jakie zaszły w toku procesu (do zamknięcia rozprawy), a jednocześnie nie może powoływać się na późniejsze zdarzenia, zaszłe po zamknięciu rozprawy. Stanem rzeczy w rozumieniu tego przepisu są zarówno okoliczności faktyczne sprawy, jak i przepisy prawa, na podstawie których ma być wydane rozstrzygnięcie. Tymczasem apelujący błędnie naruszenia tego przepisu upatruje w innej ocenie dowodów, niż przez niego oczekiwana i łączy go z naruszeniem art. 233 § 1 k.p.c.

Podsumowując, apelacja ma charakter typowo polemiczny i jako niezasadna podlegała oddaleniu w oparciu o art. 385 k.p.c.

O kosztach procesu za drugą instancję orzeczono na mocy art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 i 2 k.p.c. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego należnego pozwanym od powoda, ustalono na podstawie § 12 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002 r. Nr 163, poz. 1349 ze zm.). Natomiast na podstawie §2 ust. 3 w zw. z §13 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 5 Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2002 r. Nr 163 poz. 1348 ze zm.) przyznano na rzecz adwokat M. B. wynagrodzenie za pomoc prawną udzieloną powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.