Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 kwietnia 2014 roku

Sąd Rejonowy dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Karol Smaga

Protokolant: Sylwia Niżnik

po rozpoznaniu w dniu 11 kwietnia 2014 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa miasta (...)

przeciwko R. W.

o zapłatę

oddala powództwo.

Sygn. akt I C 2627/13

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 8 października 2013 roku (data nadania w placówce pocztowej) powód miasto (...)– reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie radcy prawnego Renaty Bućko ( vide pełnomocnictwo, k. 17), wniósł o zasądzenie od pozwanego R. W.kwoty 46.503,38 złotych wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia wniesienia pozwu z tytułu odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu mieszkalnego oraz o zasądzenie kosztów postępowania. Nadto powód wnioskował o ustanowienie kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego ( vide pozew, k. 2 – 4).

Zarządzeniem z dnia 2 grudnia 2013 roku Sąd Rejonowy dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie ustanowił kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego, o czym ogłosił w budynku tut. Sądu oraz we właściwym dla ostatniego miejsca zamieszkania pozwanego lokalu Urzędu Gminy przez okres miesiąca ( vide zarządzenie Sądu Rejonowego dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie z dnia 2 grudnia 2013 roku, k. 25).

W toku postępowania kurator dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego podniósł zarzut przedawnienia dochodzonego roszczenia ( vide protokół rozprawy z dnia 11 kwietnia 2014 roku, k. 43).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Miasto (...)jest właścicielem budynku mieszkalnego położonego w W.przy ul. (...), w skład którego wchodzi lokal mieszkalny nr (...). (bezsporne)

Najemcą przedmiotowego lokalu do dnia 26 października 1994 roku była T. W.. Po jej śmierci w lokalu pozostał zameldowany i jednocześnie zamieszkiwał syn – R. W., który wystąpił do miasta (...) z wnioskiem o zawarcie z nim umowy najmu. Wniosek ten został jednak rozpoznany negatywnie (pismo z dnia 9 listopada 1999 roku, k. 5).

W okresie od października 1999 roku do kwietnia 2004 roku R. W. zajmował przedmiotowy lokal bez tytułu prawnego, nie regulując należności czynszowych (pismo z dnia 9 listopada 1999 roku, k. 5).

Zadłużenie R. W., powiększone o odsetki ustawowe, osiągnęło kwotę 46.503,38 złotych (ostateczne wezwanie do zapłaty, k. 6; przesądowe wezwanie do zapłaty, k. 8; wykaz zaległości, k. 9 – 11; zestawienie wpłat i należności, k. 12 – 15; kartoteka konta, k. 16).

Stan faktyczny został ustalony na podstawie wskazanych wyżej dowodów.

Za wiarygodne uznano dokumenty znajdujące się w aktach sprawy, albowiem zostały one sporządzone przez kompetentne osoby w ramach wykonywanych przez nie czynności, a strony w toku przewodu sądowego nie kwestionowały ich prawdziwości; również Sąd dokonując ich kontroli od strony formalnej i zawartości merytorycznej nie dopatrzył się uchybień ani śladów wskazujących na ich fałszowanie przez podrabianie lub przerabianie.

Na podstawie art. 144 § 1 k.p.c. Sąd ustanowił kuratora dla pozwanego. Powód bowiem skutecznie uprawdopodobnił, iż miejsce pobytu R. W. nie jest mu znane, przedstawiając nadto informację z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, z treści której wynika, iż pozwany został wymeldowany z dotychczas zajmowanego lokalu i nie dopełnił obowiązku meldunkowego w nowym miejscu pobytu ( vide informacja z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, k. 7).

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Strona powodowa domagała się zapłaty odszkodowania za korzystanie z lokalu mieszkalnego oznaczonego numerem (...) w budynku położonym w W. przy ul. (...) w okresie od października 1999 roku do kwietnia 2004 roku. W tym bowiem okresie pozwany R. W. zajmował przedmiotowy lokal mieszkalny bez tytułu prawnego.

Problematyka płatności za korzystanie bez tytułu prawnego z lokalu mieszkalnego, znajdującego się w zasobach mieszkaniowych gminy, uregulowana została w ustawie z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2005 r., Nr 31, poz. 266 ze zm.; dalej: ustawa o ochronie praw lokatorów).

W myśl art. 18 ust. 1 ww. ustawy, osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie. Osoby uprawnione do lokalu zamiennego albo socjalnego, jeżeli sąd orzekł o wstrzymaniu wykonania opróżnienia lokalu do czasu dostarczenia im takiego lokalu, opłacają odszkodowanie w wysokości czynszu albo innych opłat za używanie lokalu, jakby byłyby obowiązane opłacać, gdyby stosunek prawny nie wygasł (ust. 3).

Jak ustalono na podstawie dowodów z dołączonych do akt sprawy dokumentów, należność za bezumowne korzystanie z lokalu za okres od października 1999 roku do kwietnia 2004 roku wyniosła łącznie 18.454,57 złotych. Nadto powód dochodził kwoty 28.048,81 złotych tytułem skapitalizowanych odsetek od ww. należności w okresie od października 1999 roku do 31 sierpnia 2013 roku.

W toku sprawy kurator nieznanego z miejsca pobytu pozwanego podniosła zarzut przedawnienia roszczenia strony powodowej, który okazał się zasadny. Wskazać w tym miejscu należy, iż kurator ustanowiony w trybie art. 144 k.p.c. nie pełni wyłącznie funkcji kuratora dla doręczeń, ale uprawniony jest do reprezentowania interesów pozwanego w toku procesu, a zatem w jego gestii leżało również podniesienie takowego zarzutu.

Zgodnie z przepisem art. 117 § 1 i § 2 k.c. z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Po upływie terminu przedawnienia, ten przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Ustawowym skutkiem przedawnienia jest zatem powstanie po stronie tego, przeciw komu przysługuje roszczenie, uprawnienie do uchylenia się od jego zaspokojenia, a wykonanie tegoż uprawnienia powoduje, że roszczenie już nie może być skutecznie dochodzone. Skorzystanie zatem przez dłużnika z przysługującego mu prawa i uchylenie się od zaspokojenia roszczenia obliguje Sąd do oddalenia żądania pozwu obejmującego przedawnione roszczenie.

Wskazać należy, iż jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawniania wynosi dziesięć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata (art. 118 k.c.).

W sprawach o odszkodowanie za bezumowne korzystanie z lokalu bez tytułu prawnego wynikające z art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów okres przedawnienia roszczenia wynosi trzy lata.

Kwestie dotyczące odszkodowania za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego stanowiły wielokrotnie przedmiot rozważań Sądu Najwyższego. Już zmiany wprowadzonego od dnia 1 stycznia 1988 roku do art. 17 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 roku Prawo Lokalowe (Dz. U. z 1988 r., Nr 30, poz. 165 ze zm.), który nakładał na osoby korzystające bez tytułu prawnego z lokalu obowiązek opłacania wynagrodzenia miesięcznego według stawek czynszu określonych dla tego lokalu lub w szczególnych okolicznościach w wysokości ich wielokrotności – dały uzasadnione podstawy do uznania, że odszkodowanie za dalsze korzystanie z lokalu bez tytułu prawnego ma charakter okresowy.

Do art. 17 Prawa Lokalowego, mówiącego o „miesięcznej” zapłacie, nawiązał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 7 stycznia 1998 roku (sygn. akt III CZP 62/97), wskazując, że z uwagi na cel art. 18 ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 1994 roku o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. z 1998 r., Nr 120, poz. 787 ze zm.) trzeba przyjąć, iż od dnia wyrokowania do dnia opróżnienia lokalu zasądzone odszkodowanie powinno przybierać postać świadczeń okresowych i roszczenie z tego tytułu przedawnia się w terminie odpowiednim dla świadczeń okresowych (art. 118 k.c.). Podobnie Sąd Najwyższy ocenił przewidziane w art. 33 ust. 1 ww. ustawy odszkodowanie, uznając, że przez użycie w tym przepisie częstotliwej formy, że najemca powinien „uiszczać” odszkodowanie w wysokości odpowiadającej czynszowi, jaki powinien był płacić, gdyby nie wytoczono powództwa o rozwiązanie najmu i nakazanie przez sąd opróżnienia lokalu, zasądzone świadczenie powinno przybierać, wzorem czynszu, postać świadczeń okresowych z terminem przedawnienia właściwym dla tych świadczeń.

Kontynuację tych rozwiązań stanowi także art. 18 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów. Jak wskazał bowiem Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 maja 2012 roku (sygn. akt IV CSK 490/11), art. 18 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie praw lokatorów reguluje szczególną odpowiedzialność odszkodowawczą byłego lokatora zajmującego lokal bez tytułu prawnego. Według przyjmowanych w piśmiennictwie kryteriów, świadczenie jest okresowe, jeżeli polega na periodycznym dawaniu uprawnionemu w czasie trwania określonego stosunku prawnego pieniędzy lub rzeczy oznaczonych co do gatunku, których ogólna ilość nie jest z góry określona. Taki charakter mają świadczenia określone w art. 18 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów, które zgodnie z postanowieniami ustawy, osoba zajmująca lokal obowiązana jest uiszczać miesięcznie, aż do czasu opuszczenia lokalu. Nadanie przewidzianym w art. 18 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów świadczeniom odszkodowawczym charakteru świadczeń okresowych, uzasadnia zastosowanie do nich dochodzenia, właściwego dla nich, trzyletniego terminu przedawnienia przewidzianego w art. 118 k.c.

Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Roszczenie staje się wymagalne w ostatnim dniu przewidzianego dla zobowiązania terminu do spełnienia świadczenia ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2006 roku, sygn. akt I CSK 17/05), a sama wymagalność roszczenia oznacza stan, w którym uprawniony może skutecznie domagać się realizacji roszczenia (jego powództwo w takiej sytuacji nie jest przedwczesne). Zagadnienie wymagalności roszczenia ma znaczenie dla określenia początku biegu terminu przedawnienia (art. 120 § 1 k.c.).

Na podstawie dokumentów przedłożonych przez stronę powodową Sąd ustalił, że czynsz najmu (oraz inne opłaty), jak też odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu miały być płatne z góry do dziesiątego dnia każdego miesiąca, wobec czego nie ulega wątpliwości, że wymagalność każdego z miesięcznych roszczeń następowała w tym właśnie dniu każdego kolejnego miesiąca korzystania z lokalu. Od tych dni zatem rozpoczynał się bieg przedawnienia dochodzonych pozwem roszczeń.

Nie ulega wątpliwości, iż trzyletni termin przedawnienia wszystkich roszczeń uległ przedawnieniu już przed dniem wytoczenia powództwa. Pozew został bowiem złożony w dacie 8 października 2013 roku, a więc niewątpliwie po upływie terminu przedawnienia dochodzonych zaległości (co nastąpiło 10 kwietnia 2007 roku).

Należy w tym miejscu także podkreślić, że co prawda roszczenie o odsetki za opóźnienie przedawnia się odrębnie od roszczenia głównego, jednak z tym zastrzeżeniem, że przedawnia się ono najpóźniej z chwilą przedawnienia się roszczenia głównego, co oznacza, że jeżeli należność główna uległa przedawnieniu, to również w tym samym terminie przedawnieniu uległy odsetki ( vide uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2005 roku, sygn. akt III CZP 42/04).

W rozpoznawanej sprawie roszczenie główne o zapłatę odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu mieszkalnego przedawniło się po upływie trzech lat, to jest z dniem 10 kwietnia 2007 roku, a w konsekwencji w tej samej dacie przedawnieniu uległy również odsetki za opóźnienie w zapłacie odszkodowania. Tym samym ze względu na zasadny zarzut przedawnienia podniesiony przez kuratora pozwanego, powództwo podlegało oddaleniu w całości.

Mając na uwadze powyższe rozważania i na podstawie powołanych powyżej przepisów Sąd Rejonowy dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie orzekł, jak w części dyspozytywnej wyroku.