Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 kwietnia 2014 r.

Sąd Rejonowy w Kłodzku Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący SSR Izabela Kosińska – Szota

Protokolant Magda Biernat

po rozpoznaniu w dniu 11 kwietnia 2014 r. w Kłodzku na rozprawie

sprawy z powództwa M. K.

przeciwko Zakładowi (...) w K.

o zapłatę 15 000 zł

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powódki M. K. na rzecz strony pozwanej (...) Sp. z o.o. w K. kwotę 2400 (dwa tysiące czterysta) zł tytułem kosztów procesu.

Sygn. akt I C 935/13

UZASADNIENIE

Powódka M. K. wniosła o zasądzenie od (...) Spółki z o.o. w K. kwoty 15 000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty i zasądzenie na jej rzecz od strony pozwanej kosztów procesu, przy czym pozew wniosła w postępowaniu upominawczym.

W uzasadnieniu pozwu wskazała, że w dniu 13 lipca 2012 r. doszło do nagłej i niespodziewanej śmierci B. K., który przebywał w K. i z tego względu powódka wraz z synem i synową udała się do K., by dokonać formalności związanych z transportem zwłok męża do L.. Powódka wskazała, że około 15.oo przybyli pracownicy strony pozwanej, którzy po włożeniu ciała zmarłego do worka wynieśli je z mieszkania i włożyli do trumny, którą następnie włożyli do samochodu. Powódka podniosła, że ciało zmarłego pomimo nienależytego umieszczenia i bardzo wysokiej temperatury powietrza w tym dniu znajdowało się w samochodzie kilka godzin i dopiero około godz. 19.00 zwłoki zostały przejęte przez Zakład Usług (...) w L. do prosektorium na terenie cmentarza. Powódka wskazała, że po otwarciu trumny i worka okazało się, że zwłoki znajdują się w stanie rozkładu o czym pracownik zakładu pogrzebowego poinformował o tym niezwłocznie powódkę dodając, że ciało zmarłego znajduje się w stanie uniemożliwiającym jego umycie i ubranie. Powódka podniosła, że przed wypadkiem zamieszkiwała wspólnie z mężem, byli ze sobą bardzo zżyci i pozostawali we wspólnym kontakcie, codziennie zasiadali przy wspólnym stole, razem spędzali święta i wszystkie ważniejsze uroczystości rodzinne, normą były długie rozmowy telefoniczne, spotkania z dziećmi, wycieczki weekendowe, które jeszcze bardziej scalały rodzinę. Powódka podniosła, że nie wyobraża sobie życia bez ukochanego męża, który nie tylko pomagał powódce i nie tylko w prowadzeniu wspólnego gospodarstwa domowego, ale także wspierał ją finansowo, że została pozbawiona wsparcia nie tylko materialnego ale również duchowego, a brak tego wsparcia i niemożność liczenia na jego radę i pomoc w podejmowaniu kluczowych decyzji jest wyraźnym pogorszeniem sytuacji życiowej powódki oraz zniweczeniem jej planów na przyszłość. Powódka wskazała, że śmierć męża wywołała u niej już ogromną krzywdę, natomiast brak możliwości otwarcia trumny ze zwłokami męża, po raz ostatni przytulenia się do jego ciała, pożegnania się, spotęgowała tę traumę i cierpienie. Zdaniem powódki, w związku z nienależytym i niedbałym wykonaniem usług przewozowych przez pozwaną firmę doszło do nieodwracalnego uszkodzenia ciała zmarłego, który to stan uniemożliwiał nie tylko ich umycie i ubranie, ale także pozostawienie otwartej trumny podczas ceremonii pogrzebowej i powódka wraz z dziećmi nie mogli pożegnać się z ukochanym mężem i ojcem, nie mogli po raz ostatni na niego spojrzeć. Powódka wskazała, że musiała tłumaczyć przybyłym na pogrzeb gościom, dlaczego trumna pozostaje cały czas zamknięta, co wywołało dodatkowe uczucie żalu i smutku oraz rozgoryczenia. Te okoliczności sprawiły, że powódka nie może otrząsnąć się z szoku jaki wywołała nie tylko nagła i niespodziewana śmierć męża, ale i również niegodne i pozbawione szacunku potraktowanie zwłok jej zmarłego męża. Powódka podniosłą, że nie może pogodzić się tym, że najbliższą jej osobę spotkał taki los i doświadczenie tej traumy wywołało konieczność skorzystania z pomocy specjalisty z dziedziny psychiatrii. Powódka podniosła, że uczucie bólu i cierpienia w związku ze śmiercią małżonka potęguje doznana krzywda w związku z nienależytym wykonaniem usługi pogrzebowej przez pozwaną zleconej przez samą poszkodowaną dla zmarłego męża, bowiem przez śmierć osoby bliskiej i zbezczeszczenie zwłok zmarłego zostało naruszone dobro osobiste rodziny zmarłego w postaci niezakłóconego życia rodzinnego, obejmującego szeroko rozumiana więzi rodzinne pomiędzy powódką a zmarłym.

Stronę pozwaną wezwano o odpowiedź na pozew w terminie 14 dni, lecz strona pozwana mimo wniesienia odpowiedzi na pozew nie dołączyła potwierdzenia nadania odpisu odpowiedzi na pozew pełnomocnikowi powódki, lecz wniosła ją wraz z odpisem do Sądu.

Z tego względu na mocy art.132§ 1 zd. 3 k.p.c. zarządzono zwrot odpowiedzi na pozew. Mimo doręczenia w dniu 29 listopada 2013 r. zawiadomienia na wniosek pozwanej Towarzystwa (...) S.A. we W. z wnioskiem o przypozwanie, ubezpieczyciel nie przystąpił do sprawy w charakterze interwenienta ubocznego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

B. K. ze względu na prowadzoną rodzinnie działalność handlową wynajmował pokój w domu S. D. w K.. Rano około 8.30 S. D. chciała, żeby B. K. zrobił jej zakupy, lecz sądziła, że wyszedł do pracy, ponieważ nie słyszała odgłosów najemcy. Trzykrotnie próbowała się do niego dodzwonić, następnie zadzwoniła do jego żony M. K. i podeszła do drzwi pokoju zajmowanego przez B. K. wołając go, lecz nikt nie odpowiadał. Powódka powiedziała, by świadek weszła do pokoju jej męża. S. D. zobaczyła męża powódki siedzącego w fotelu, nie dawał oznak życia. S. D. widziała, że B. K. miał skórę normalnego koloru, niczego szczególnego w jego wyglądzie nie widziała. S. D. powiedziała do powódki, że musi się rozłączyć i zadzwonić na telefon alarmowy 112, pobiegła po szwagra mieszkającego obok, który powiedział, że B. K. nie żyje, następnie poszła do pokoju zajmowanego przez B. K. wraz z dzielnicowym.

Dowód:

- zeznania świadka S. D. – k.56 – 57

B. K. zmarł w dniu (...)w K..

Dowód:

- kserokopia odpisu skróconego aktu zgonu – k.9

- karta skierowania zwłok do kostnicy – k.17

Poinformowana o śmierci męża powódka wraz z synem P. K. i synową przyjechali do K.. Zastali B. K. w pozycji siedzącej na fotelu jakby spał, z normalną miną, ubranego w krótkie spodenki i sportową koszulkę. W pokoju nie było czuć żadnej specyficznej woni. Temperatura była normalna.

Dowód:

- zeznania świadka J. K. – k.54 verte - 55

- zeznania świadka P. K. – k.55 verte

- zeznania powódki – k.57 - 58

Powódka wraz z rodziną i S. D. około godz. 12-ej pojechała załatwiać formalności związane z transportem zwłok do L. u strony pozwanej (...) Sp. z o.o.. Przybyli do domu S. D. pracownicy strony pozwanej chcieli wynieść ciało B. K. z pokoju na zewnątrz budynku w kocu, na co powódka stanowczo się nie zgodziła. Jeden z pracowników udał się po worek, w którym nastepnie umieścili zwłoki i znosząc B. K. po schodach uderzali jego ciałem o schody. B. K. był wysokim postawnym mężczyzną ważącym ok.100 kg. Następnie włożyli ciało w worku do trumny, którą włożyli w samochodzie marki P..

Dowód:

- zeznania świadka J. K. – k.55

- zeznania świadka P. K. – k.55 verte

- zeznania powódki – k.57 verte

Transport wyruszył z K. około 15. – 15.20 do L..

Dowód:

- zeznania powódki – k.58

Zwłoki B. K. przyjęto do prosektorium na terenie Cmentarza Komunalnego przy ul. (...) w L. 13 lipca 2012 r. o godz. 19.00. Od przejęcia zwłok przez Zakład Usług (...) w L. powódka, ani nikt z rodziny nie widział zwłok B. K.. W dniu 16 lipca 2012 r. o godz. 7.20 zwłoki wydano ZUP. W ostatniej rubryce rejestru przyjęcia zwłok dokonano zapisu: „nie do ubrania, stan rozkładu”.

Dowód:

- kserokopia rejestru przyjęcia zwłok – k.14 – 15

- pismo z dnia 16.07.2012 r. – k.16

- zeznania świadka J. K. – k.54 verte

W sobotę 14 lipca 2012 r. powódka zawiozła garnitur, koszulę i buty dla męża do zakładu pogrzebowego w L..

Dowód:

- zeznania powódki – k.57

W dniu 16 lipca 2012 r. powódka telefonicznie otrzymała informację od (...) zakładu pogrzebowego, że trumna nie może być otwarta, ponieważ ciało odchodzi od kości. Zwłoki nie mogą być umyte i ubrane, bowiem ciało jest czarne, wręcz ugotowane.

Dowód:

- zeznania świadka J. K. – k.54 verte

- zeznania świadka P. K. – k.55 verte – 56

- zeznania powódki – k.57 - 58

Między przejęciem zwłok przez Zakład Usług (...) w L. od 19.00 w dniu 13 lipca 2012 r. a 16 lipca 2012 r. nie było informacji o stanie zwłok po przetransportowaniu.

Dowód:

- zeznania świadka J. K. – k.54 verte

- zeznania świadka P. K. – k.55 verte

Strona pozwana powinna przewozić zwłoki w taki sposób, aby zabezpieczyć je w sposób maksymalny przed rozkładem pośmiertnym, nie ma konieczności posiadania w pojeździe do transportu zwłok urządzeń klimatyzacyjnych. Zwłoki od momentu śmierci cały czas podlegają procesom pośmiertnym polegającym na rozkładzie gnilnym ciała. Procesu tego nie można zatrzymać, a jedynie spowolnić. Szybkość tego procesu nie zależy tylko i wyłącznie od temperatury otoczenia w jakiej znajduje się ciało. Bardzo istotny wpływ na to ma też przyczyna zgonu, a także warunki atmosferyczne (poza temperaturą). W przypadku nawet wysokiej temperatury a dużej przewiewności miejsca gdzie znajdują się zwłoki nie dochodzi do gnicia lecz do zasuszenia ciała (tzw. mumifikacja). Na przyspieszenie procesu gnicia duży wpływ mają także zmiany urazowe obecne na ciele denata.

Dowód:

- opinia biegłego sądowego z zakresu medycyny sądowej M. B. – k.66 - 68

Powódka i B. K. byli dobrym małżeństwem, wraz z synem prowadzili działalność gospodarczą w zakresie handlu. Mąż powódki od wtorku do soboty wynajmował pokój u S. D., od soboty do wtorku przebywał w domu. W małżeństwie powódki występował podział obowiązków. Najlepsze lata małżeństwa powódki i B. K. przypadły na 7 lat przed śmiercią męża powódki, wówczas dzieci były już samodzielne, powódka z mężem kupili dom z ogródkiem, w którym mieli spędzić starość.

Dowód:

- zeznania świadków J. K. – k.55

- zeznania świadka P. K. – k.56

- zeznania powódki – k.57

Powódka od 3 stycznia 2013 r. uczęszcza na psychoterapię indywidualną w związku z załamaniem nerwowym na skutek potraktowania przez firmę przewozową ciała zmarłego. Powódka nie może pogodzić się z tym, ze osoba tak dla niej ważna została pozbawiona szacunku i godności.

Dowód:

- zaświadczenie z dnia 18.02.2013 r. – k.22

- zeznania powódki – k.57

Powódka wezwała stronę pozwaną do zapłaty kwoty 15 000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznane krzywdy w związku z nienależytym wykonaniem usługi pogrzebowej zleconej przez powódkę.

Dowód:

- ostateczne przesądowe wezwanie do zapłaty z dnia 13.05.2013 r. – k.23 – 24

Strona pozwana nie uznała roszczenia powódki podnosząc, że wykonała usługę zgodnie z obowiązującymi w tym względzie przepisami, a czas przewozu zwłok trwający ok. 3 godzin nie miał istotnego wpływu na rozkład ciała przebywającego w mieszkaniu przez kilkanaście godzin w warunkach wysokiej temperatury zewnętrznej.

Dowód:

- pismo strony pozwanej z dnia 22.05.2013 r. – k.25

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo podlega oddaleniu.

Bezsporne było, że strona pozwana (...) Spółka z o.o. w K. transportowały w dniu 13 lipca 2012 r. zwłoki B. K. z K. do L., które następnie o godz. 19.00 przekazała Zakładowi Usług (...) w L. do prosektorium.

Spór powstał na tle odpowiedzialności za krzywdę doznaną przez powódkę M. K. w związku z naruszeniem jej dobra osobistego w postaci godnego pochówku małżonka B. K., a wynikającego z niemożliwości pożegnania się ze zmarłym w dniu pogrzebu, pochowania go w stroju, który nie jest zwyczajowo przyjęty wskutek znacznego gnilnego rozkładu zwłok zawinionego przez stronę pozwaną.

Powódka zarzuciła stronie pozwanej, że w wyniku nieprawidłowego transportu zwłok ciało jej męża w dniu pogrzebu było w stanie uniemożliwiającym jego umycie, ubranie i otwarcie trumny podczas uroczystości pogrzebowych, bowiem było w stanie znacznego rozkładu, czarne, ciało odchodziło od kości, co spowodowało u niej cierpienia psychiczne.

Stwierdzić należy, że niewątpliwie niemożność pożegnania bliskiej osoby w dniu pogrzebu wynikająca ze stanu zwłok, przy uwzględnieniu świadomości, że ciało osoby zmarłej nie zostało zwyczajowo umyte i ubrane w garnitur, koszulę i buty jest dużym negatywnym przeżyciem emocjonalnym skutkującym psychicznym cierpieniem.

W rozstrzyganej sprawie jednak w pierwszej kolejności należało ustalić, czy za naruszenie dobra osobistego w postaci prawa osoby bliskiej do godnego pochówku odpowiada strona pozwana. By przypisać odpowiedzialność stronie pozwanej w związku z tym niezbędne było poczynienie ustalenia, czy sposób postępowania strony pozwanej przy przewożeniu zwłok B. K. był nieprawidłowy, czy w panujących warunkach pogodowych zwłoki mogły ulec rozkładowi i czy była możliwość zapobieżenia temu.

Z zeznań powódki i przesłuchanych świadków wynika, że ciało zmarłego było transportowane w worku umieszczonym w trumnie i przewożone samochodem marki P. bez klimatyzacji. Jak wynika z opinii biegłego sądowego z zakresu medycyny sądowej M. B. dla jednoznacznego stwierdzenia przyczyny znacznego rozkładu zwłok istotne znacznie miało ustalenie przyczyny zgonu, warunków atmosferycznych obiektywnych panujących w K. i na trasie K. - L., faktycznego wyposażenia pojazdu w którym transportowano zwłoki oraz warunków w jakich przechowywane były zwłoki w L., a tam były one najdłużej po zgonie.

Stwierdzić należy, że powódka reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika winna była dołączyć do pozwu wszelkie niezbędne dokumenty, z których wynikałoby, że ciało B. K. w dniu przyjęcia przez (...) Sp. z o.o. w L. o godz. 19 – ej znajdowało się w stanie rozkładu. Dowodem tym mogło być pismo z dnia 7 sierpnia 2012 r., które z nieznanych w istocie względów nie zostało dołączone do pozwu a dopiero na skutek wniosków opinii biegłego zawnioskowane jako dowód w sprawie. Twierdzenia zawarte w piśmie z dnia 14 marca 2014 r. w żaden sposób nie wyjaśniają okoliczności dotyczących braku możliwości uzyskania tegoż pisma przed wytoczeniem powództwa. Zgodnie z przepisem art.207 § 6 Sąd pomija spóźnione twierdzenia i dowody, chyba że strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich w pozwie, odpowiedzi na pozew lub dalszym piśmie przygotowawczym bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że występują inne wyjątkowe okoliczności. z tego względu wniosek z tego pisma został pominięty, podobnie jak wnioski strony pozwanej, które winny były być dołączone do odpowiedzi na pozew. Pełnomocnicy stron w niniejszej sprawie zupełnie nie wzięli pod uwagę znowelizowanych przepisów dotyczących koncentracji dowodów oraz prekluzji dowodowej. Wniosek powódki po sporządzeniu opinii przez biegłego o sporządzenie opinii uzupełniającej niewątpliwe spowodowałby zwłokę w rozpoznaniu sprawy spowodowaną brakiem odpowiednich dowodów, na podstawie których można było ustalić pewne niezbędne fakty , na które wskazał biegły.

Ponadto rzeczą powódki było ewentualne rozważenie dowodu z zeznań świadka lub świadków, którzy widzieli ciało męża powódki po przywiezieniu do L.. Zwrócić należy uwagę, że z kserokopii rejestru przyjęcia zwłok nie wynika w żaden sposób, że ciało w stanie rozkładu, nie do ubrania znajdowało się 13 lipca 2012 r. o godz. 19.00., ponieważ rubryka w której dokonano tej adnotacji odnosić się może również do stanu ciała w dniu 16 lipca 2012 r. W ocenie Sądu, brak jest dowodów, z których wynikałoby, że ktokolwiek widział zwłoki B. K. 13 lipca 2012 r. po ich przetransportowaniu z K., ponieważ w tym celu musiałaby być otwierana trumna oraz worek. Ponadto, gdyby znany był stan zwłok B. K. w dniu 13 lipca 2012 r. o godz. 19-ej, wówczas powódka otrzymałaby informację o ich wyglądzie i niemożności umycia i ubrania, a tymczasem takiej informacji nie było, mimo że powódka następnego dnia przywiozła stój do pochówku dla męża. Z tego względu wątpliwości budzi kwestia odpowiedzialności strony pozwanej. Dodatkowo wskazać wypada, że brak jest istotnie danych dotyczących warunków przechowywania zwłok w prosektorium w L., a tam – jak zauważył biegły – były one najdłużej. Z tych względów nie sposób ustalić na podstawie dowodów zaoferowanych przez powódkę, czy strona pozwana ponosi odpowiedzialność za rozkład zwłok B. K. wskutek nieprawidłowego transportu, skoro brak danych umożliwiających wykluczenie odpowiedzialności za rozkład zwłok męża powódki przez (...) oraz innych ważnych dowodów, o których mowa w opinii biegłego.

W myśl przepisu art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.

Mając na względzie powyższe, skoro nie zostało udowodnione na podstawie zaoferowanych dowodów, z jakich powodów doszło do tak znaczącego rozkładu zwłok B. K. uniemożliwiającego umycie, ubranie zwłok i okazanie ich w dniu pochówku, to zbędne było czynienie ustaleń faktycznych dotyczących zakresu krzywdy powódki w kontekście przepisu art.448 k.c.

O kosztach procesu orzeczono na mocy art.98 § 1 i 3 k.p.c. zasądzając je od powódki na rzecz strony pozwanej, a koszty te stanowią koszty zastępstwa procesowego ustalone w oparciu o § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.