Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

E. M. (1) została oskarżona o to, że:

I.  W okresie od 13.10.2006 r. do 30.09.2011 r. w O.,
woj. (...), działając w krótkich odstępach czasu ze z góry powziętym zamiarem przywłaszczenia pieniędzy, będąc zatrudniona w Biurze (...) S.A. Oddział z siedzibą
w W. mieszczącym się w O. przy ul. (...), na stanowisku referenta ds. zarządzania należnościami, do obowiązków której należała obsługa handlowa klientów tzw. wielkiego odbioru,
z wyłączeniem uprawnienia do przyjmowania wpłat gotówkowych
od klientów, przywłaszczyła na szkodę (...) S.A. z siedzibą
w R. wpłaty gotówkowe pobierane z tytułu opłat za energię elektryczną o łącznej wartości nie mniejszej niż 1395845,61 zł,
co stanowi mienie znacznej wartości od niżej wymienionych klientów:

-

Gospodarstwo (...) – na kwotę nie mniej niż 148850,00 zł.

-

(...) – na kwotę 213965,37 zł.

-

Firma Handlowo-Produkcyjno-Usługowa (...) M. T. – na kwotę 481308,42 zł.

-

Gospodarstwo (...) – na kwotę nie mniej niż 29046,61 zł.

-

J. P. Gospodarstwo (...) – na kwotę 83021,74 zł.

-

(...) − na kwotę 12607,43 zł.

-

PPHU (...) sp. j. − na kwotę 10000,- zł.

-

(...) – na kwotę 22999, 57 zł.

-

Zakład (...), P. sp. j. − na kwotę 20463,32 zł.

-

(...) I. R., K. W. sp. j. − na kwotę 151877,60zł.

-

Zakład (...) sp. j. A. G., S. K. – na kwotę 24944,96 zł.

-

PPHU (...) S.C. − na kwotę 10941,28 zł.

-

(...) A. B., A. M., A. M. – na kwotę 7060,64 zł.

-

PPHU i (...) „S.W. (...). S. i W. H. – na kwotę 109035, 73 zł.

-

Wytwórnia (...) – na kwotę 12190, 99 zł.

-

Gospodarstwo (...) – na kwotę 14563,42 zł.

-

U M. Zajazd i Restauracja (...) sp. j. − na kwotę 18108,37 zł.

-

S. S. (...) – na kwotę 8000 zł.

-

P. (...) W. S. – na kwotę 11188, 34 zł.

-

Gospodarstwo (...) – na kwotę 4371,33 zł.

-

Gospodarstwo (...) – na kwotę 697,95 zł.

-

F. C. – na kwotę 639,07 zł.

Przy czym z popełnienia przestępstwa uczyniła sobie stałe źródło dochodu
tj. o czyn z art. 284 § 2 kk w zb. z art. 294 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk
w zw. z art. 12 kk w zw. z art. 65 § 1 kk

II.  w okresie nie później niż od 31.10.2007 r. do 04.11.2011 r.
w O., woj. (...), działając w krótkich odstępach czasu ze z góry powziętym zamiarem osiągnięcia korzyści majątkowej
i wyrządzenia szkody innej osobie, będąc zatrudniona w Biurze (...) S.A. Oddział z siedzibą w W. mieszczącym się w O. przy ulicy (...),
na stanowisku referenta ds. zarządzania należnościami, mając dostęp do wewnętrznego systemu informatycznego spółki, lecz wykorzystując bez upoważnienia login i hasło E. K. (1), wpływała na automatyczne gromadzenie i przetwarzanie danych informatycznych, dokonując zmian wartości około 393 faktur wystawionych dla klientów wielkiego odbioru z tytułu pobierania energii elektrycznej, usuwając jednocześnie pierwotnie wystawiony dokument i w jego miejsce wprowadzał nowy sfałszowany w ten sposób zapis danych, czym spowodowała niedobór należnych kwot w zapisach systemu informatycznego na łączną kwotę ok 2068563,05 zł.

tj. o czyn z art. 287 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk w zw. z art. 12 kk.

Sąd Okręgowy Warszawa Praga w Warszawie wyrokiem z dnia 9 stycznia 2014 r. sygn. akt VK 70/13:

I.  oskarżoną E. M. (1) uznał za winną popełnienia obu zarzucanych jej czynów z tym, że ustalił, iż przywłaszczyła ona
na szkodę (...) Obrót S.S. kwotę nie mniejszą niż 1395882,14 zł
i przyjął, iż czyn ten wyczerpał dyspozycję art. 284 § 2 kk w zw.
z art. 294 § 1 kk w zw. z art. 12 kk w zw. z art. 65 § 1 kk i za to
za czyn opisany w pkt I aktu oskarżenia na mocy art. 284 § 2 kk
w zw. z art. 294 § 1 kk w zw. z art. 12 kk w zw. z art. 65 § 1 kk skazał ją, zaś na mocy art. 294 § 1 kk w zw. z art. 33 § 1, 2 i 3 kk wymierzył jej karę 1 (jednego) roku i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności oraz karę 300 (trzystu) stawek dziennych grzywny przyjmując wysokość jednej stawki na kwotę 60 (sześćdziesięciu) zł, zaś na mocy art. 46 § 1 kk orzekł środek karny w postaci naprawienia szkody poprzez zapłacenie na rzecz (...) S.A. w R. kwoty (...) (jednego miliona trzystu dziewięćdziesięciu pięciu tysięcy ośmiuset osiemdziesięciu dwóch) zł 14 gr., oraz za czyn opisany w pkt II aktu oskarżenia na mocy art. 287 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk w zw. z art. 12 kk skazał ją, zaś na mocy art. 294 § 1 kk w zw. z art. 33 § 1,2 i 3 kk wymierzył jej karę
1 (jednego) roku pozbawienia wolności i 300 (trzystu) stawek dziennych grzywny przyjmując wysokość jednej stawki na kwotę 10 (dziesięciu) zł.

II.  na mocy art. 85 kk w zw. z art. 86 § 1 i 2 kk wymierzył oskarżonej E. M. (1) karę łączną 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności
i 400 (czterystu) stawek dziennych grzywny przyjmując wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 50 (pięćdziesięciu) zł.

III.  na mocy art. 69 § 1 i 2 kk w zw. z art.70 § 1 pkt. 1 kk wykonanie orzeczonej wobec oskarżonej E. M. (1) kary łącznej 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres próby
5 (pięciu) lat tytułem próby.

IV.  na mocy art. 44 § 2 kk orzekł przepadek przez zniszczenie dowodów rzeczowych opisanych w wykazie dowodów rzeczowych nr (...) pod pozycjami od 3 do 9 na karcie 850 akt sprawy, na mocy art. 230
§ 2 kpk nakazał zwrócić pokrzywdzonemu (...) S.A. w R. dowody rzeczowe w postaci dysków twardych opisanych w wykazie dowodów rzeczowych nr(...) pod pozycjami 1 i 2 na k 850 akt sprawy oraz zwrócić urzędowi
m.st. W. oryginały wniosków o wydanie dowodu osobistego znajdujące się na k 464 akt sprawy, zaś dowody rzeczowe opisane
w wykazie dowodów rzeczowych nr (...)pod pozycjami 1 do 132 na kartach 997 do 999 oraz dowody rzeczowe opisane w wykazie dowodów rzeczowych nr (...) pod pozycjami 1 do 205 na kartach 1000 do 1002 nakazał pozostawić w aktach sprawy.

V.  zwolnił oskarżoną z opłat i pozostałych kosztów procesu i przejął je na rachunek Skarbu Państwa.

Od tego wyroku apelację wniósł obrońca oskarżonej, zaskarżając wyrok
w części dotyczącej wymiaru środka karnego w postaci naprawienia szkody poprzez zapłacenie na rzecz (...) S.A.
w R. kwoty 1395882,14 zł orzeczonego w pkt I wyroku.

Zaskarżonemu wyrokowi obrońca oskarżonej zarzucił obrazę przepisów postępowania, która miała istotny wpływ na jego treść, a mianowicie art. 4, 5
§ 2, 7 i 410 kpk wyrażającą się w uznaniu za wiarygodne zestawień dołączonych do aktu oskarżenia i pozostałych dowodów przeprowadzonych w sprawie,
w zakresie ustalenia wysokości wyrządzonej szkody dokładnie w wysokości wskazanej w akcie oskarżenia, podczas gdy przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało szereg wymienionych w uzasadnieniu apelacji wątpliwości i nieścisłości w pracy całego zespołu, nie tylko samej E. M. (1).

Stawiając ten zarzut skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku
we wskazanej wyżej części i orzeczenie środka karnego w postaci naprawienia szkody poprzez zapłacenie na rzecz (...) S.A.
w R. kwoty 600000 zł.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna, podniesiony w niej zarzut nietrafny, a tym samym wniosek o zmianę wyroku nie mógł być uwzględniony.

Na wstępie stwierdzić należy, że obrońca zaskarżył wyrok w części dotyczącej wymiaru środka karnego ale de facto kwestionuje ustalenia faktyczne Sądu w zakresie wysokości wyrządzonej przez oskarżoną szkody.

Generalnie skarżący wskazuje na wątpliwości co do kwestii czy cały niedobór kasowy na kwotę 1395882,14 gr został spowodowany działaniami oskarżonej. Skarżący zarzuca wyrokowi obrazę przepisów postępowania, wskazując konkretne przepisy, niemniej jednak z uzasadnienia apelacji nie wynika jasno czy skarżący kwestionuje ocenę dowodów co do ich wiarygodności, czy też podważa prawidłowość ustaleń faktycznych wobec niedających się usunąć wątpliwości. Zarzut apelacji łączy bowiem naruszenie art. 7 i 5 § 2 kpk w zakresie tych samych okoliczności i faktów wskazanych
w uzasadnieniu apelacji.

Analiza treści uzasadnienia środka zaskarżenia prowadzi do wniosku,
że obrona przede wszystkim wskazuje na wątpliwości co do faktu, że oskarżona była jedyną osobą w firmie, która doprowadziła do powstania szkody i te wątpliwości należałoby rozstrzygnąć na jej korzyść, przyjmując jako wysokość szkody kwotę wskazaną przez oskarżoną. Powyższe skarżący wywodzi z faktu, iż u pokrzywdzonego nie było zasady ochrony dostępu do haseł do komputera, pracownicy znali nawzajem swoje hasła i mogli dokonywać korekt faktur klientów na niekorzyść firmy. Nadto niektórzy pracownicy również pobierali opłaty od klientów choć nie byli do tego uprawnieni.

Rację ma skarżący, że u pokrzywdzonego nie było zasady ochrony dostępu do haseł do systemu bilingowego spółki. Okoliczność ta, jak również fakt, iż pracownicy znali nawzajem swoje hasła dostępu nie uszła uwadze Sądu Okręgowego. Sąd w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku zanalizował szczegółowo zeznania E. K. (1), która współpracowała z E. M. (1), jak również świadków P. i T.. Z powyższych zeznań jednoznacznie wynika, że oskarżona znała hasła dostępu świadków P., T. i K. i w sposób nieprawidłowy dokonywała wpisów w systemie, gdyż usuwała „rekordy” czyli historie operacji na koncie danego klienta. Z zeznań powyższych, jak również z zeznań świadków sprawujących funkcje kierownicze oraz dokonujących kontroli księgowej nie wynika natomiast aby inni pracownicy posługiwali się hasłami dostępu kolegów i dokonywali korekt faktur czy też innych zmian w systemie. Z samego natomiast faktu, iż znali te hasła nie można wywodzić, że korzystali z nich w celu popełnienia przestępstw, co w sposób nieuprawniony sugeruje skarżący w uzasadnieniu apelacji.

Skarżący podnosi, że nie można oskarżonej przypisać dyspozycji z hasłem innym np. K. wskazując na zeznania świadka A J.. Z zeznań tego świadka wynika, że aby pracownik mógł wejść na konto innego pracownika, niezbędne jest nadanie mu uprawnień przez administratora. Jeżeli pracownik, który ma rozszerzone uprawnienia wchodzi na konto innej osoby,
to nie jest to widoczne w systemie (k 2007).

Odnosząc się do tego argumentu stwierdzić należy, że jest to procedura kiedy pracownik ze swojego konta, w ramach rozszerzonych uprawnień wchodzi na konto innej osoby. Oskarżona natomiast logowała się na komputerze
E. K. korzystając z jej loginu i hasła.

Uwadze skarżącego umknęły dane z twardych dysków komputerów zabezpieczonych z pokoju, w którym pracowała oskarżona E. M. (1)
i świadek E. K. (1). Z danych tych wynika, co wskazał Sąd I instancji, iż na dysku oskarżonej znajdowały się druki wpłat, którymi posługiwała się w celu przywłaszczenia pieniędzy (k 422, 421).

Świadek K. Ś. Dyrektor Oddziału w (...) S.A. potwierdził (k 116), że system bilingowy w firmie umożliwiał ustalenie, który z użytkowników usuwał faktury. Z danych systemu wynika, że korekt takich dokonywano z konta użytkownika K. i M.. Na dysku komputera służbowego, którego używała E. K. (1) ujawniono katalog użytkownika M., który zawierał ślady dokonanych operacji
w systemie oraz już nieużywane oficjalnie druki wpłat, a także prywatne pismo oskarżonej (k 428 − 433). Nadto, K. Ś. podał, że oskarżona w rozmowie z nim jako z przełożonym przyznała się do przywłaszczenia pieniędzy, wykluczała udział osób trzecich, twierdziła, że znała i wykorzystywała jedynie loginy koleżanek i ich hasła do systemu bilingowego (k 116). Powyższe, jak słusznie wywiódł Sąd I instancji, dowodzi, iż oskarżona korzystała z komputera E. K. (1), wykorzystując jej hasło dostępu.

Nadto świadek P. widziała, jak oskarżona kasowała tzw. rekordy, czyli informacje z wewnętrznego wyciągu kto, gdzie i jaką kwotę wpłacił (k 186). Świadek twierdziła, że takie działanie było nieprawidłowe
i wielokrotnie przypominała oskarżonej, że powinny być zachowane wszystkie rekordy. Jednocześnie świadek widziała, że E. K. (1) ma inny system pracy, nie kasuje rekordów (k 187). Również świadek T. przyznała, że oskarżona rozksięgowując swoich klientów, wykasowywała dane
z przelewu i pomimo uwag koleżanek, iż nie jest to właściwy system pracy, nie zmieniła go (k 198). Świadek potwierdziła również, że E. K. (1), która uczyła się od nich, miała inny system pracy, nie kasowała danych,
a w razie pomyłki robiła poprawki w tabelkach.

E. K. (1) przyznała, że razem z oskarżoną znały swoje loginy i hasła. Przyznała również, w rozmowie z A. Z. (1), w ramach składanych wyjaśnień w zakładzie pracy, że często, gdy wychodziła z pokoju,
w którym siedziała razem z oskarżoną pozostawiała włączony komputer (zeznania A. Z. k 342).

Z tych względów zarzut skarżącego, iż nie można oskarżonej przypisać ponad wszelką wątpliwość, dyspozycji z hasłem np. K., jest niezasadny.

Nie można zgodzić się z twierdzeniem skarżącego, iż Sąd w sposób dowolny uznał, iż E. M. (1) namawiała klientów, by zostawiali jej pieniądze. Okoliczność powyższa wynika wprost z zeznań osób, które pozostawiały E. M. (1) pieniądze i otrzymywały od niej pokwitowanie,
w szczególności świadkowie A. B. i M. M. zeznały, że oskarżona zaproponowała im aby dokonały wpłaty gotówkowej u niej, żeby nie stać
w kolejce do kasy (k 467, 743).

Wysokość szkody wyrządzonej przez E. M. (1) Sąd ustalił na podstawie dokumentów w postaci zestawień wpłat i druków stanowiących dowód wpłaty. Analiza powyższych dokumentów dokonana przez Sąd orzekający w powiązaniu z zeznaniami świadków − klientów dokonujących wpłat bezpośrednio u oskarżonej pozwoliła na ustalenie, iż E. M. (1) przywłaszczyła mienie, którego wartość wyniosła nie mniej niż 1395882,14 zł. Dla przyjęcia powyższego nie ma znaczenia okoliczność podnoszona przez skarżącego, iż niektórzy świadkowie podawali, że wpłacali pieniądze w gotówce również E. K. (1). Świadek K. nie zaprzeczyła tej okoliczności, zeznała jednakże, że pieniądze od klientów wpłacała do kasy. Porównanie wpłat kasowych potwierdziło brak wpłat od klientów, którzy mieli potwierdzenia wpłaty wystawione przez oskarżoną i na tej podstawie została ustalona wysokość szkody.

Odnośnie zarzutu skarżącego, iż nie wszystkie przypadki korekty faktur obciążają E. M., gdyż było wiele korekt związanych z błędnym odczytem licznika, pomyłką w nazwie etc. to stwierdzić należy, że Sąd nie ustalił,
iż wszystkie korekty faktur jakie były dokonane w firmie zostały dokonane przez oskarżoną w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Sąd przypisał oskarżonej dokonanie zmian wartości 393 faktur wystawionych dla klientów wielkiego odbioru, przy czym weryfikacja tych faktur została dokonana poprzez porównanie wartości skasowanych systemowo dokumentów z wartością dokumentów zarejestrowanych w systemie bilingowym oraz z dokonanymi przez klientów wpłatami na podstawie oryginalnych wyciągów bankowych.

Nietrafny jest zarzut sprzeczności pomiędzy zarzutami stawianymi oskarżonej, a ustaleniami dokonanymi przez Sąd i przyjętymi w uzasadnieniu wyroku.

Odnosząc się do podanych w uzasadnieniu apelacji przez skarżącego przykładowych różnic wskazać należy, że kwoty wskazane przez skarżącego wymienione w uzasadnieniu Sądu I instancji na k 20 – 25, wynikają,
co wyraźnie wskazał Sąd orzekający, z potwierdzeń wpłat gotówkowych dostarczonych przez osoby wpłacające. Nie jest to kompletna dokumentacja, gdyż klienci, co jest oczywiste mając na uwadze znaczny upływ czasu, posiadali tylko część pokwitowań.

Ustaleń co do wysokości przywłaszczonych od konkretnych klientów kwot Sąd dokonał na podstawie oryginalnych faktur wystawianych klientom w powiązaniu z wyciągami bankowymi.

Nietrafny jest argument, iż oskarżona nie mogła wyrządzić tak dużej szkody jak przyjął to Sąd orzekający, gdyż świadkowie nie wskazali,
że oskarżona zaczęła nagle żyć na dużo wyższym poziomie. Ocena stanu zamożności oskarżonej przez osoby, które kontaktowały się z nią przede wszystkim w pracy w żaden sposób nie może przesądzać o rozmiarze wyrządzonej przez oskarżoną szkody.

Wbrew zarzutowi apelującego, brak jest podstaw do skutecznego sformułowania naruszenia art. 5 § 2 kpk. Sąd Okręgowy na podstawie materiału dowodowego wykazał winę oskarżonej w zakresie wyrządzenia szkody
w wysokości ustalonej w zaskarżonym orzeczeniu. Przedstawiona przez Sąd
w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku analiza dowodów i wynikających z nich okoliczności prowadzących do ustalenia, że to właśnie oskarżona E. M. (1) przywłaszczyła kwotę w wysokości co najmniej 1395882,14 zł, jest logiczna, zgodna z zasadami rozumowania i wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego, pozostaje więc pod ochroną art. 7 kpk. W niniejszej sprawie nie zaistniały nie dające się usunąć wątpliwości, które Sąd rozstrzygnąłby na niekorzyść oskarżonej Wskazać należy, że art. 5 § 2 kpk dotyczy wątpliwości Sądu, a nie wątpliwości stron procesowych czy ich przedstawicieli ustawowych co do ustaleń faktycznych.

Wbrew argumentom zawartym w apelacji kontrola odwoławcza potwierdziła, że Sąd meriti rozważył wszelkie okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonej (art. 4 kpk), co też zostało wyczerpująco i logicznie z uwzględnieniem wiedzy i doświadczenia życiowego przedstawione w pisemnych motywach uzasadnienia. Sąd Okręgowy w sposób wyczerpujący wskazał, którym dowodom dał wiarę, w jakim zakresie i dlaczego, a także z jakich powodów nie uznał za wiarygodne dowodów przeciwnych.
Z należytą wnikliwością Sąd I instancji dokonał analizy zarówno zebranych
w sprawie dokumentów, jak i wyjaśnień oskarżonej oraz zeznań świadków przesłuchanych w sprawie. Ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego nie uchybia zasadom prawidłowego rozumowania oraz wskazaniom wiedzy
i doświadczenia życiowego. Sąd orzekający nie naruszył zasad wynikających
z przepisów art. 7 kpk i 410 kpk.

Z tych względów, Sąd Apelacyjny, uznając, że wszystkie wywiedzione
w apelacji zarzuty są bezzasadne utrzymał w mocy zaskarżony wyrok obciążając oskarżoną kosztami sądowymi za postępowanie odwoławcze.