Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 czerwca 2014r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA – Barbara Lubańska-Mazurkiewicz

Sędziowie: SA – Mirosława Strzelecka

SA – Adam Wrzosek (spr.)

Protokolant: – sekr. sąd. Kazimiera Zbysińska

przy udziale oskarżyciela posiłkowego Spółdzielni Mieszkaniowej (...)

oraz Prokuratora Jacka Pergałowskiego

po rozpoznaniu w dniu 4 czerwca 2014 r.

sprawy J. W.

oskarżonego z art. 296 § 1 k.k. w zw. z art. 296 § 3 k.k.

na skutek apelacji, wniesionej przez pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 16 grudnia 2013 r. sygn. akt VIII K 341/10

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu
w W. do ponownego rozpoznania.

UZASADNIENIE

W sprawie Sądu Okręgowego w Warszawie sygn. akt VIII K 341/10 J. W. oskarżono o to, że, w dniu 19 lipca 1996 roku w W. pełniąc funkcję przewodniczącego Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) działając wspólnie i w porozumieniu z innymi czterema, ustalonymi członkami rady nadzorczej, na podstawie uchwały o nr 5/96 z dnia 19 lipca 1996 roku upoważnił zarząd Spółdzielni Mieszkaniowej W. I. do nabycia nieruchomości w postaci działki o powierzchni 38 612 m kw. położonej w W. przy ul. (...) za rażąco zawyżoną kwotę 18.500.000 zł., czym wyrządził szkodę w wielkich rozmiarach w kwocie 8.282.166 zł Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W.,

tj. o czyn z art. 296 §1 k.k. w zw. z art. 296 § 3 k.k.

Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 16 grudnia 2013 r.:

1. ustalił, iż w ramach zarzucanego czynu, J. W. w dniu 19 lipca 1996 roku w W. pełniąc funkcję przewodniczącego Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) działając wspólnie i w porozumieniu z innymi czterema, ustalonymi członkami rady nadzorczej, nie dopełnił ciążącego na nim obowiązku, w ten sposób, iż na podstawie uchwały o nr 5/96 z dnia 19 lipca 1996 roku upoważnił zarząd Spółdzielni Mieszkaniowej W. I. do nabycia nieruchomości w postaci działki o powierzchni 38 612 m kw. położonej w W. przy ul. (...) za rażąco zawyżoną kwotę 18.500.000 zł., bez sprawdzenia jej wartości rynkowej, czym nieumyślnie wyrządził szkodę w wielkich rozmiarach w kwocie 8.282.166 zł Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W., co wyczerpało dyspozycję art. 296 § 1 i 3 k.k. w zw. z art. 296 § 4 k.k. i na podstawie art. 101 § 1 pkt 4 k.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt. 6 k.p.k. postępowanie umorzył;

2. kosztami postępowania obciążył Skarb Państwa.

Powyższy wyrok zaskarżył w całości pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego , zarzucając:

1) obrazę przepisów prawa materialnego:

a) art. 296 §1 i 3 k.k. w związku z art. 296 §4 k.k. oraz art. 9 §1 i 2 k.k. poprzez błędne przyjęcie, że czyn zarzucany oskarżonemu stanowi występek popełniony z winy nieumyślnej;

b) art. 101 § 1 pkt 4) k. k. poprzez błędne uznanie, że w sprawie nastąpiło przedawnienie karalności;

2) obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie:

a) art. 17 § 1 pkt 6) k. p. k. poprzez błędne uznanie, że w niniejszej sprawie zachodzą przesłanki do umorzenia postępowania z powodu przedawnienia karalności;

W konkluzji skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Warszawie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna.

Na wstępie należy podnieść, że obraza prawa materialnego może być przyczyną odwoławczą jedynie wtedy, gdy ma ona charakter samoistny. Naruszenie prawa materialnego polega bowiem na jego wadliwym zastosowaniu (niezastosowaniu) w orzeczeniu, które oparte jest na trafnych i niekwestionowanych ustaleniach faktycznych. Nie można więc mówić o obrazie prawa materialnego w sytuacji, gdy wadliwość orzeczenia w tym zakresie jest wynikiem błędnych ustaleń faktycznych przyjętych za jego podstawę lub naruszenia przepisów procesowych (Komentarz do Kodeksu postępowania karnego pod red. prof. dr hab. Zbigniewa Gostyńskiego, Dom Wydawniczy ABC, 1998, teza 5 do art. 438, str. 457 – 458 tom II i cyt. tam judykaty). Skarżący zarzucił w apelacji, że Sąd Okręgowy błędnie ustalił, iż czyn popełniony przez oskarżonego stanowi występek nieumyślny, a prawidłowa ocena zgromadzonego materiału dowodowego winna prowadzić do przypisania mu przestępstwa o charakterze umyślnym. Tym samym skarżący formułując zarzut obrazy prawa materialnego w rzeczywistości zakwestionował poczynione przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne.

Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, że Sąd Okręgowy dokonując ustaleń faktycznych w przedmiotowej sprawie, wziął pod
uwagę, że:

- Rada Nadzorcza Spółdzielni Mieszkaniowej (...) nie powinna bezkrytycznie podchodzić do przedłożonej przez zarząd propozycji zakupu działki gruntu za kwotę 18.500.000 zł,

- z dokumentów Spółdzielni nie wynika, czy członkowie Rady Nadzorczej byli informowani o cenie zakupu działki przez W. i J. S. oraz M. i A. L. od J. M., choć trudno przypuszczać, aby ta informacja była im nieznana,

- zakładając, że J. W. nie wiedział na jakich warunkach W. i J. S. oraz M. i A. L. nabyli nieruchomość i z jakim zyskiem zamierzają sprzedać ją spółdzielni, to zaniechanie uzyskania wyceny nieruchomości przed jej zakupem stanowiło złamanie reguł dobrego gospodarowania, nienależyte wykonanie obowiązków dbania o mienie Spółdzielni i doprowadziło do podjęcia niekorzystnej decyzji (str. 9 uzasadnienia zaskarżonego wyroku).

Następnie Sąd Okręgowy podniósł, że:

- celem działania oskarżonego nie było spowodowanie poniesienia przez Spółdzielnię szkody,

- treść upoważnienia zawartego w uchwale Rady Nadzorczej z dnia
19 lipca 1996 r. nie może być uznana jako nakaz nabycia nieruchomości za wskazaną w uchwale cenę, a jedynie zezwolenie jej nabycia (str. 10 uzasadnienia zaskarżonego wyroku).

W świetle tych rozważań Sąd Okręgowy przyjął, że oskarżony nie dopełniając obowiązku ustalenia wartości rynkowej nieruchomości upoważnił wraz z pozostałymi członkami Rady Nadzorczej zarząd do nabycia nieruchomości za zawyżoną kwotę bez sprawdzenia jej wartości rynkowej, czym nieumyślnie wyrządził szkodę w wielkich rozmiarach
(str. 11 uzasadnienia zaskarżonego wyroku).

Podnosząc wątpliwości co do wiedzy oskarżonego o cenie za jaką W. i J. S. oraz M. i A. L. nabyli przedmiotową nieruchomość od J. M. uwadze Sądu Okręgowego umknęły zeznania członka zarządu K. K. z rozprawy, w których mówił on o udzieleniu Radzie Nadzorczej informacji w tym zakresie. Dokonując ustaleń w tej części Sąd Okręgowy nie rozważył jaki faktycznie był cel założenia Spółdzielni, która powstała w dniu 25 maja 1996 r. i czy w czasie podejmowania przedmiotowej uchwały prowadziła ona jakiekolwiek inne działania inwestycyjne.

Wywodząc, że skoro w oparciu o uchwałę Rady Nadzorczej z dnia 19 lipca 1996 r. zarząd Spółdzielni miał możliwość negocjowania ceny i warunków zapłaty, to skutek w postaci wyrządzenia szkody majątkowej był objęty przez oskarżonego nieumyślnością, Sąd Okręgowy winien odnieść się do treści uchwały, która nie zawiera jakichkolwiek uwag, czy sugestii o konieczności podjęcia negocjacji co do ceny, chociażby poprzez zapis – co trafnie podnosi skarżący – iż 18.500.000 zł jest maksymalną kwotą za jaką możliwe jest dokonanie zakupu.

Mając na uwadze powyższe należy zgodzić się ze stanowiskiem skarżącego, że Sąd Okręgowy nie rozważył, czy wynikły z zachowania oskarżonego skutek w postaci wyrządzenia szkody nie był objęty zamiarem ewentualnym. Zamiar ewentualny zachodzi wtedy, gdy sprawca możliwość popełnienia czynu zabronionego przewiduje i na to się godzi (art. 9 § 1 k.k.). Nigdy nie wstępuje on samoistnie, zawsze musi towarzyszyć jakiemuś zamiarowi bezpośredniemu skierowanemu na urzeczywistnienie stanu rzeczy odpowiadającego ustawowym znamionom czynu zabronionego albo irrelewantnego prawnokarnie (Andrzej Wąsek Komentarz do Kodeksu karnego, Wydawnictwo ARCHE, Gdańsk 2000, teza 13 do art. 9, str. 101 tom I). W tym przypadku zamiarem byłoby objęte nabycie przez Spółdzielnię określonej nieruchomości. Świadomość możliwości popełnienia czynu zabronionego zachodzi zarówno przy zamiarze ewentualnym, jak i przy tzw. świadomej nieumyślności. Ten element stosunku psychicznego nie może zatem służyć do ich rozgraniczenia. Tę rolę odgrywa „godzenie się” sprawcy na popełnienie czynu zabronionego. Godzenie się to akceptowanie stanu rzeczy, który może nastąpić. Godzenie się może też polegać na różnego rodzaju stanach obojętności wobec tego, co się czyni lub co może z tego wyniknąć ( por. wyżej cyt. Komentarz, teza 12 do art. 9, str. 100 – 101 tom I).

Zważywszy, że Sąd Okręgowy zaniechał rozważań w powyższym zakresie zaskarżony wyrok ostać się nie mógł, a sprawa podlega przekazaniu Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy po przeprowadzeniu przewodu sądowego i wysłuchaniu głosów stron podda zgromadzony materiał dowodowy wszechstronnej i wnikliwej analizie, uwzględniając przy tym uwagi zawarte wyżej i wyda w sprawie trafne rozstrzygnięcie. W przypadku sporządzenia uzasadniania Sąd I instancji przedstawi w nim tok rozumowania jakim kierował się przy orzekaniu, zgodnie z wymogami określonymi w art. 424 k.p.k.

Z tych wszystkich względów Sąd Apelacyjny orzekł jak w wyroku.