Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 marca 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku w II Wydziale Karnym w składzie

przy udziale Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej w Białymstoku – Janusza Kordulskiego

po rozpoznaniu w dniu 13 marca 2014 r.

sprawy S. R.

o wydanie wyroku łącznego

z powodu apelacji wniesionej przez obrońcę skazanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Suwałkach

z dnia 12 listopada 2013 r. sygn. akt II K 62/13

I.  utrzymuje zaskarżony wyrok w mocy, uznając apelację za oczywiście bezzasadną,

II.  zwalnia skazanego od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

UZASADNIENIE

S. R. został skazany następującymi wyrokami:

I.  Sądu Rejonowego w Suwałkach z dnia 18 grudnia 2001 r. w sprawie II K 1305/01 za czyn z art. 278§1 kk popełniony w dniu 19.01.2001 r. na karę 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący 4 lata, przy jednoczesnym oddaniu go w tym czasie pod dozór kuratora sądowego oraz na karę grzywny w wysokości 50 stawek dziennych, przyjmując jedną stawkę równoważną kwocie 10 złotych. Postanowieniem Sądu Rejonowego w Suwałkach z dnia 21 grudnia 2004 r. w spawie II Ko 963/04 zarządzono wykonanie tej kary pozbawienia wolności,

II.  Sądu Rejonowego w Suwałkach z dnia 17 stycznia 2003 r. w sprawie II K 642/02 (zmienionego wyrokiem Sądu Okręgowego w Suwałkach z dnia 4 kwietnia 2003 r. w sprawie II Ka 93/03) za czyny z art. 48 ust. 1 w zw. z art. 48 ust. 2 ustawy z dnia 24.04.1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 31§2 kk oraz z art.45 ust. 1 ustawy z dnia 24.04.1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 31§2 kk popełnione w dniach 31.10.2001 r. i 01.11.2001 r. na kary jednostkowe 10 miesięcy pozbawienia wolności, 1 roku pozbawienia wolności oraz karę łączną 1 roku i 4 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący 3 lata, przy jednoczesnym oddaniu go w tym czasie pod dozór kuratora. Postanowieniem Sądu Rejonowego w Suwałkach z dnia 14 grudnia 2004 r. w sprawie II Ko 930/04 zarządzono wykonanie tej kary pozbawienia wolności,

III.  Sądu Okręgowego w Suwałkach z dnia 16 września 2003 r. w sprawie II K 155/02 za czyn z art. 280§2 kk w zb. z art. 275§1 kk w zb. z art. 157§1 kk w zw. z art. 11§2 kk popełniony w dniu 01.11.2001 r. na karę 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności – na poczet orzeczonej kary zaliczono okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 01.11.2001 r. do dnia 14.04.2003 r. i od dnia 09.05.2003 r. do dnia 16.09.2003 r.

IV.  Sądu Rejonowego w Suwałkach z dnia 6 września 2004 r. w sprawie II K 421/04 za czyny z art. 48 ust. 1 ustawy z dnia 24.04.1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii popełnione w dniu 17.04.2004 r., w okresie 24-26.04.2004 r. i w dniu 27.04.2004 r. na karę 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący 4 lata, przy jednoczesnym oddaniu go w tym czasie pod dozór kuratora sądowego. Nadto orzeczono obowiązek powstrzymywania się od nadużywania środków odurzających. Postanowieniem Sądu Rejonowego w Suwałkach z dnia 19 maja 2005 r. w sprawie II Ko 357/05 zarządzono wykonanie tej kary pozbawienia wolności.

Sąd Okręgowy w Suwałkach wyrokiem łącznym wydanym dnia 12 listopada 2013 r. w sprawie II K 62/13:

I.  na mocy art. 569§1 i 2 kpk, art. 85 kk, art. 86§1 kk połączył kary pozbawienia wolności orzeczone wyrokami opisanymi w pkt I, II i III i orzekł wobec S. R. karę łączną 4 lat i 10 miesięcy pozbawienia wolności,

II.  pozostałe orzeczenia będące częścią składową połączonych wyroków pozostawił do odrębnego wykonania,

III.  na mocy art. 63§1 kk w zw. z art. 577 kpk na poczet orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności zaliczył skazanemu okresy rzeczywistego pozbawienia wolności w postaci tymczasowego aresztowania oraz okresy odbytych już kar pozbawienia wolności ze spraw jednostkowych podlegających połączeniu,

IV.  zwolnił skazanego w całości od ponoszenia kosztów sądowych w sprawie.

Apelację od tego wyroku wywiódł obrońca skazanego, zaskarżając to orzeczenie w pkt I i zarzucając rażącą niewspółmierność kary wymierzonej skazanemu polegającą na orzeczeniu kary łącznej w wysokości 4 lat i 10 miesięcy pozbawienia wolności, która to kara jest rażąco wysoka, podczas gdy mając na uwadze związek podmiotowo – przedmiotowy pomiędzy czynami, za które został skazany S. R., czas który upłynął od ostatniego skazania (prawie 10 lat) oraz okoliczności, które zaistniały po wydaniu wyroków, zasadne jest orzeczenie kary w najniższym możliwym wymiarze przy zastosowaniu zasady pełnej absorpcji.

Podnosząc ten zarzut obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i wymierzenie skazanemu łagodniejszej kary łącznej w wymiarze 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz o zwolnienie skazanego od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy skazanego jest niezasadna w stopniu oczywistym. Wbrew wywodom jej autora, orzeczona w zaskarżonym wyroku kara w żadnym razie nie nosi cech rażącej surowości, a tylko tego rodzaju surowość może powodować w myśl art. 438 pkt 4 kpk wydanie orzeczenia reformatoryjnego.

Ratio legis instytucji kary łącznej nie polega co do zasady na tworzeniu korzystniejszej sytuacji prawnej dla skazanego. Żaden przepis prawa materialnego ani procesowego nie nakłada na sąd takiego obowiązku.

Występujące w sprawie okoliczności dotyczące skazanego nakazują przyjąć, tak jak uczynił to Sąd I instancji, że kara wymierzona z zastosowaniem zasady asperacji spełni swe cele w zakresie społecznego jak i indywidualnego oddziaływania.

Sąd odwoławczy miał na uwadze okoliczności związane z pobytem skazanego w Wielkiej Brytanii, które - niejednokrotnie zresztą je przeceniając – wskazuje obrońca we wniesionym środku odwoławczym.

Zachowanie mające miejsce po wydaniu ostatniego z wyroków skazujących jest jednym z elementów rzutujących na ocenę, w jakim wymiarze kara łączna w wyroku łącznym powinna być orzeczona. W przypadku S. R., który rzeczywiście od prawie 10 lat nie popełnił nowego przestępstwa, nie można stracić z pola widzenia, że opuścił on terytorium kraju, nie dość że zaprzestając kontaktu z kuratorem, a więc naruszając warunki okresu próby, to jeszcze świadomie unikając odbycia kary pozbawienia wolności, której wykonanie zarządzono w innej sprawie (por. uzasadnienie postanowienia Sądu Rejonowego w Suwałkach z dnia 19 maja 2005 r., sygn. akt II Ko 357/05). Takie postępowanie z pewnością nie może być premiowane.

Wprawdzie obrońca usiłował wykazać, że skazany planował powrócić do Polski w połowie 2013 roku i dobrowolnie „oddać się w ręce wymiaru sprawiedliwości”, na którą to okoliczność zeznała nawet świadek L. K., jednak twierdzenia te jawią się jako wysoce wątpliwe. Nie udowodniono bowiem, aby skazany samorzutnie podejmował kroki w celu uregulowania swojej sytuacji prawnej – wręcz przeciwnie, złożenie przez skazanego w lipcu 2013 roku wniosku o wydanie wyroku łącznego zostało wymuszone wdrożonymi wobec niego sankcjami związanymi z realizacją europejskiego nakazu aresztowania tj. zatrzymaniem go na terenie Wielkiej Brytanii i osadzeniem w tamtejszej jednostce penitencjarnej.

Wobec przewagi tych elementów negatywnych, wykonywanie pracy zarobkowej i stanowienie wsparcia dla założonej za granicą rodziny, tak materialnego, jak i emocjonalnego, na którą to okoliczność przedstawiono dowód w postaci uzasadnienia orzeczenia Izby Cywilnej Sądu Najwyższego Wielkiej Brytanii /k.103-108/ - to wciąż za mało do uznania, aby sam tylko upływ czasu odniósł cel równoważny karze pozbawienia wolności.

Zauważyć przy tym należy, że Sąd I instancji nie do końca trafnie powołał się na opinię o S. R. sporządzoną przez Dyrektora Aresztu Śledczego w S. /k.30/, poczytując naganne zachowanie skazanego jako okoliczność obciążającą. Skazany przebywał w tej jednostce penitencjarnej w 2001 i 2003 roku przede wszystkim jako tymczasowo aresztowany w trakcie toczących się jeszcze postępowań (za wyjątkiem odbywania w dniach 14.04.2003 r. – 09.05.2003 r. kary zastępczej pozbawienia wolności w sprawie II K 1305/01 Sądu Rejonowego w Suwałkach). Trudno więc wymagać, aby już wówczas wykazywał taką postawę, jakiej oczekuje się od osoby odbywającej prawomocnie orzeczoną karę pozbawienia wolności. Jednakże ten błędnie powołany przez Sąd argument nie miał wpływu na treść orzeczenia.

O wiele bardziej istotnym zagadnieniem jest to, że bliska więź podmiotowo – przedmiotowa pomiędzy popełnionymi czynami powinna skłaniać do zastosowania zasady zbliżonej do absorpcji, a nie do odstępstwa od niej, o tyle akurat w rozpoznawanej obecnie sprawie nie może ono wywołać pożądanego przez autora apelacji skutku. Trudno zaaprobować wskazania obrońcy na bliski związek przedmiotowo – podmiotowy poszczególnych czynów, skoro S. R. został skazany za przestępstwa naruszające zupełnie inne dobra, różnych osób pokrzywdzonych: w eksponowanej w apelacji dacie tj. dniu 31 października 2001 r. około godz. 21.00 udzielał różnym osobom substancji psychotropowej (czyny ze sprawy II K 642/02 Sądu Rejonowego w Suwałkach), zaś zaledwie kilka godzin później tj. 1 listopada 2001 r. wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami dokonał rozboju (czyn ze sprawy II K 155/02 Sądu Okręgowego w Suwałkach). Świadczy to o jego ówczesnej demoralizacji, a w odniesieniu do kary łącznej – nie może powodować orzeczenia jej w wymiarze opartym o zasadę absorpcji.

Wszystkie te okoliczności nakazują uznać, że orzeczona kara łączna nie nosi cech surowości, a już na pewno nie w stopniu niewspółmiernym w rozumieniu art. 438 pkt 4 kpk. Kara ta mogła być wszak orzeczona w granicach od 3 lat i 6 miesięcy do 5 lat i 10 miesięcy pozbawienia wolności, zatem rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego, który karę tę wymierzył w rozmiarze 4 lat i 10 miesięcy pozbawienia wolności, ponad wszelką wątpliwość nie jest rozstrzygnięciem niesprawiedliwym.

Generalnie podzielając zasadność wniosków wyprowadzonych przez Sąd I instancji, zaskarżony wyrok należało utrzymać w mocy.

Sytuacja materialna skazanego uzasadniała zwolnienie go na podstawie art. 624 § 1 kpk od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

Poza zakresem zaskarżenia wyroku apelacją na korzyść skazanego, należy poczynić uwagę w kwestii braku rozstrzygnięcia w sentencji orzeczenia w przedmiocie skazania w sprawie II K 421/04 Sądu Rejonowego w Suwałkach. Sąd Okręgowy argumentował, że to zakres wniosku skazanego zadecydował o bezprzedmiotowości decyzji co do umorzenia postępowania. Tymczasem nie budzi wątpliwości, że w postępowaniu o wydanie wyroku łącznego nie obowiązuje zasada skargowości, wniosek o wydanie takiego wyroku nie jest wiążący dla sądu, który powinien z urzędu brać pod uwagę dotychczasowe skazania. Tak było i w tej sprawie – Sąd Okręgowy rozważał, czy kara pozbawienia wolności orzeczona w sprawie II K 421/04 podlega łączeniu z innymi karami orzeczonymi wobec S. R.. Zająwszy negatywne stanowisko w tym przedmiocie, nie dał jednak temu formalnie wyrazu poprzez umorzenie postępowania w tej części na podstawie art. 572 kpk.

HCz/ip