Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 lutego 2015 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Janusz Madej

Protokolant st. sekr. sądowy Dorota Hańc

po rozpoznaniu w dniu 3 lutego 2015 r. w Bydgoszczy na rozprawie

odwołania B. K. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 22 maja 2013 r. znak: (...)

w sprawie: B. K. (1)

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych

Oddziałowi w B.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

I zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż przyznaje ubezpieczonej B. K. (1) prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od (...). do (...). ;

II stwierdza odpowiedzialność Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Na oryginale właściwy podpis.

VI U 2097/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22 maja 2013r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. – po rozpoznaniu wniosku B. K. (1) z dnia 10 kwietnia 2013r. – odmówił wnioskodawczyni (ubezpieczonej) prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy od 1 maja 2013r. W uzasadnieniu swego stanowiska organ rentowy powołał się na orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 20 maja 2013r., którym ubezpieczona uznana została za zdolną do pracy.

Odwołanie od tej decyzji wniosła B. K. (1), kwestionując powyższe orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS stwierdzające jej zdolność do pracy. Ubezpieczona powoływała się na przebyty przez nią zawał mięśnia sercowego.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, powołując argumenty przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił i rozważył, co następuje:

Ubezpieczona B. K. (1) w okresie od dnia 1 sierpnia 2010r. do dnia 30 kwietnia 2013r. uprawniona była do renty z tytułu niezdolności do pracy. W dniu 10 kwietnia 2013r. złożyła wniosek o ustalenie prawa do renty na dalszy okres.

Orzeczeniem z dnia 29 kwietnia 2013r. Lekarz Orzecznik ZUS ustalił, że ubezpieczona jest częściowo niezdolna do pracy na dalszy okres – do 31 października 2013r.

W wyniku zgłoszenia przez Zastępcę Głównego Lekarza Orzecznika Oddziału ZUS w B. zarzutu wadliwości tego orzeczenia, Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 20 maja 2013r. ustaliła, iż ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy.

W okresie swojej aktywności zawodowej B. K. (1) pracowała na stanowiskach sprzedawcy w sklepie spożywczym, pracownika produkcji wyrobów garmażeryjnych i drobiu oraz przy odbiorze i układaniu ciasta.

W sklepie spożywczym ubezpieczona musiała podnosić skrzynki z owocami i warzywami (o wadze około 15kg). W firmie ciastkarsko – cukierniczej pracowała ona przy odbiorze ciasta i układaniu go na blachach. Praca sprzedawczyni (ekspedientki) charakteryzowała się przewagą wysiłku fizycznego, była pracą ciężką, wymagająca długiego stania, chodzenia i pozycji wymuszonej.

Ubezpieczona wykonywała ponadto dodatkowe zatrudnienie w firmie pożyczkowej, gdzie pracowała 2-3 godziny dziennie na podstawie umów zlecenia bądź umowy agencyjnej. Nigdy nie pracowała ona w wyuczonym zawodzie kucharza (dowód: przesłuchanie ubezpieczonej – e protokół rozprawy k.177, świadectwa pracy i wywiad zawodowy w aktach organu rentowego).

W celu zweryfikowania stanowiska organu rentowego co do ustalonej zdolności ubezpieczonej do pracy Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii zespołu biegłych sądowych w składzie: kardiolog, neurolog, neurochirurg i specjalista medycyny pracy. Biegli rozpoznali u ubezpieczonej następujące schorzenia:

1)  chorobę niedokrwienną serca pod postacią przebytego zawału serca leczonego PTCA z wszczepieniem stentu i dusznicy bolesnej stabilnej CCS II,

2)  mikardiopatię niedokrwienną w okresie niewydolności serca II wg. NYHA,

3)  hipercholesterolemię,

4)  nikotynizm.

Na podstawie przeprowadzonego badania podmiotowego i przedmiotowego, materiału znajdującego się w aktach i wyników badań ubezpieczonej biegli ustalili, że jest ona nadal częściowo niezdolna do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji od daty zakończenia poprzednio stwierdzonej niezdolności na okres dwóch lat. Zdaniem biegłych przyczyną stwierdzonej niezdolności do pracy są schorzenia wymienione wyżej w punktach 1 i 2, które w znaczący sposób ograniczają zdolność ubezpieczonej do pracy.

W porównaniu z poprzednim badaniem biegli nie stwierdzili znaczącej poprawy, ponieważ stwierdzone schorzenia są nieuleczalne i mają tendencję do progresji. Biegli sądowi nie zgodzili się z orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS oraz wyjaśnili, że podstawą ich opinii były te same dowody, którymi dysponował organ rentowy w postępowaniu administracyjnym (opinia biegłych k.17 i 18).

Zastrzeżenia do tej opinii zgłosił organ rentowy, który powołując się na stanowisko Przewodniczącego Komisji Lekarskiej podnosił, że ubezpieczona przebyła zawał mięśnia sercowego STEM w 2010r., a diagnostyka wykonywana podczas rehabilitacji ZUS (próba wysiłkowa, echo) oraz dane z wywiadu nie pozwalają rozpoznać dusznicy bolesnej II ^{( o )}CCS. Ocena dotycząca zarówno rozpoznania, jak i sentencji jest – w ocenie organu rentowego – nadinterpretacją. Organ rentowy wniósł o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego kardiologa, a w przypadku nieuwzględnienia tego wniosku – o oddalenie tego odwołania (pismo procesowe pełnomocnika ZUS-u – k.35 a.s.).

Mając na uwadze powyższe zastrzeżenia organu rentowego Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii innego biegłego kardiologa, który rozpoznał u ubezpieczonej:

1)  chorobę niedokrwienną serca, przebyty zawał serca,

2)  mikardiopatię niedokrwienną,

3)  hipercholesterolemię, nikotynizm w wywiadzie.

Zdaniem biegłego kardiologa obecny stan zdrowia B. K. (1) spowodowany rozpoznanymi wyżej przez biegłego chorobami nie czyni ubezpieczonej częściowo niezdolnej do pracy wcześniej wykowywanej na stanowisku sprzedawcy.

Biegły sądowy wskazał, iż badania diagnostyczne układu krążenia wykonane w czasie rehabilitacji uzdrowiskowej w marcu 2013r. wykazały poprawę funkcję serca i wydolności fizycznej ubezpieczonej, i tym samym nie występuje obecnie jej niezdolność do pracy.

Biegły kardiolog wyjaśnił też, że dysponował przy wydaniu swojej opinii tymi samymi dokumentami medycznymi (opinia – k. 47 -48 a.s.)

Zastrzeżenia do powyższej opinii zgłosiła ubezpieczona B. K. (1), podnosząc iż stan jej zdrowia nie polepszył się od momentu zawału mięśnia sercowego, a wykonywana przez nią praca sprzedawcy wcale nie jest lekka i wymaga wysiłku fizycznego i dźwigania ciężkich skrzynek (praca w sklepie rolno – spożywczym) – pismo powódki k. 89 a.s.

Wobec sprzecznych opinii biegłych sądowych z dziedziny kardiologii Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii kolejnego zespołu biegłych sądowych, (kardiologa i specjalisty chorób wewnętrznych), który rozpoznał u ubezpieczonej B. K. choroby powodujące wyłącznie lub w znacznym stopniu obniżenia zdolności do wykonywania pracy:

1)  kardiomiopatię niedokrwienną pozawałową w okresie niewydolności krążenia II* NYHA,

2)  stan po zawale serca przednio – bocznym przebytym 25.06.2010 roku leczonym PCI/LAD z implantacją stentu BMS

oraz choroby współistniejące:

1)  nadciśnienie tętnicze zredukowane,

2)  hipercholesterolemia,

3)  próchnica zębów

4)  żylaki kończyn dolnych.

Po przeprowadzeniu badania oraz po zapoznaniu się z dokumentacją lekarską biegli sądowi uznali ubezpieczoną za nadal częściowo niezdolną do pracy zarobkowej zgodnej z poziomem kwalifikacji od daty wstrzymania świadczenia do 31 grudnia 2015r.

Uzasadnieniem tej kwalifikacji było – w ocenie biegłych – pozawałowe uszkodzenie mięśnia lewej komory z obniżoną frakcją wyrzutową do 45%, blizna pozawałowa w EKG. Biegli sądowi wskazali, iż w teście wysiłkowym ubezpieczona wskazuje dobrą tolerancję wysiłku, co nie zmienia faktu, że wydolność lewej komory jest obniżona po zawale serca. Wnioskodawczyni ma ograniczone możliwości wykonywania umiarkowanie ciężkiej pracy fizycznej, dźwigania ciężarów, pracy w wysokich temperaturach oraz pracy zmianowej. Biegli nie stwierdzili przy tym poprawy w stanie zdrowia ubezpieczonej, po analizie od 2010r. echo serca i testów wysiłkowych. Podzielili oni opinię pierwszego zespołu biegłych sądowych z dnia 16 września 2013r. (k.18 a.s.), natomiast nie zgodzili się z opinią biegłego kardiologa z dnia 19 listopada 2013r. oraz z orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 20 maja 2013r. Podali też, że ubezpieczona z nowych dowodów przedłożyła echo serca z 3 VI 2014r. (k.113 – 114 a.s.).

Zastrzeżenia do powyższej opinii z dnia 28 lipca 2014r. zgłosił organ rentowy, podnosząc iż ubezpieczona leczona była – po zawale serca w dniu 25 VI 2010r. – ambulatoryjnie angioplastyką LAD z implantacją stentu BMS, uczestniczyła w rehabilitacji leczniczej ZUS, którą ukończyła testami funkcjonalnymi 1 i 2 (1 – norma, 2 - niewielkie odchylenia) oraz wykonaną próbą wysiłkową 10,9 METs – co potwierdza dobrą wydolność fizyczną, pomimo określonej frakcji wyrzutowej w echo serca na 44 – 45% w koronografii, pozostałe tętnice były bez zmian oprócz CAD, gdzie wszczepiono stenty.

Zdaniem organu rentowego ubezpieczona wykonywała zawód sprzedawcy i nie można bazować na tym, że badana ma wciąż pracować w sklepie rolno – spożywczym i dźwigać ciężkie skrzynki. Może pracować jako sprzedawca w innej branży, choć według opinii kardiologa z dnia 19.11.2013r. jest ona zdolna do wcześniej wykonywanej pracy, ponieważ wydolność fizyczna badanej jest dobra (pismo procesowe pełnomocnika ZUS k. 128 a.s.).

Odnosząc się do zastrzeżeń organu rentowego do opinii z dnia 28 lipca 2008r. biegli sądowi w opinii uzupełniającej wyjaśnili, iż ubezpieczona przebyła rozległy zawał serca wynikający z zamknięcia proksymalnego odcinka tętnicy wieńcowej przedniej, zstępującej, niedokrwieniu uległ znaczny obszar lewej komory, pomimo udrożnienia i wszczepu stentu BMS w echo serca z dnia 25 czerwca 2010r. czyli dnia zabiegu, frakcja wyrzutowa lewej komory wynosiła 35 -37%, a w EKG były cechy przebytego zawału przedniego pełnościennego. W echo serca z dnia 10 lutego 2011r. frakcje wyrzutowe 42%, w echo z dnia 5 września 2013r. EF lewej komory było 52%. W echo serca wykonanym w ramach prewencji ZUS w marcu 2013r. EF wyniosło 44%. Biegli nie mogli wskazać zdecydowanej poprawy w stanie zdrowia, gdyż tylko w jednej ocenie frakcja wyrzutowa była 52%. W badaniach pozostałych oraz w najnowszym badaniu z 3 czerwca 2014r. wynosiła około 45%.

Wnioskodawczyni ma 37 lat czyli jest osobą młodą i może w teście wysiłkowym pokonać obciążenie 10 METs, co nie zmienia faktu istnienia ograniczeń wynikających ze stanu zdrowia w zatrudnieniu na otwartym rynku pracy. Czyni to badaną osobę częściowo niezdolną do pracy zarobkowej (opinie z 13.10.2014r. – k. 142 a.s.).

Także do powyższej opinii uzupełniającej z dnia 13.10.2014r. organ rentowy zgłosił zastrzeżenia. Przewodniczący Komisji Lekarskich zaznaczał, iż próba wysiłkowa 10,9 MET oraz EF 52% nie czynią ubezpieczonej niezdolną do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami, którą to pracę wykonywała jeszcze przed rentą. Ponadto najnowsze badania wskazują na EF – 45%.

Organ rentowy wniósł o przeprowadzenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłych lekarzy sądowych, a w przypadku nieuwzględnienia tego wniosku – o oddalenie odwołania (pismo procesowe pełnomocnika ZUS – k.166 a.s.).

Dokonując oceny zebranego w rozpoznawanej sprawie materiału dowodowego w pierwszej kolejności wskazać należy, iż w ocenie Sądu postępowanie dowodowe nie wymagało kontynuacji, gdyż dowody z opinii I i II zespołu biegłych pozwoliły na wydanie w sprawie stanowczego rozstrzygnięcia. Organ rentowy w zastrzeżeniach zgłoszonych w piśmie procesowym z dnia 21.11.2014r. (k.166) ograniczył swoje zastrzeżenia do dwuzdaniowej wypowiedzi, w której eksponował wyniki próby wysiłkowej oraz badania EF. Tymczasem biegli sądowi w opinii uzupełniającej analizowali w sposób szczegółowy skutki rozpoznanych u ubezpieczonej schorzeń, eksponując rozległość przebytego zawału serca, wynikającą z zamknięcia proksymalnego odcinka tętnicy wieńcowej przedniej zstępującej.

Organ rentowy w swych zastrzeżeniach pominął stwierdzone przez biegłych II zespołu (opinia uzupełniająca k.142) niedokrwienie znacznego obrazu lewej komory serca.

Ponadto biegli wyjaśniając wpływ zawału mięśnia sercowego na stan czynnościowy organizmu ubezpieczonej eksponowali, iż pomimo udrożnienia i wszczepu stentu BMS w echo serca z dnia 25.06.2010r. (czyli w dniu zabiegu) frakcja wyrzutowa lewej komory wynosiła 35 – 37%, a w EKG były cechy przebytego zawału przedniego pełnościennego. Dalsze wyniki badań echo serca nie potwierdzały – w ich ocenie – poprawy stanu zdrowia ubezpieczonej, o czym świadczył fakt, że tylko jedna frakcja wyrzutowa wyniosła 52%, w pozostałych badaniach oraz najnowszym z dnia 3 czerwca 2014r. (w treści opinii omyłkowo wskazano 30.06.2016r.) wyniosły około 45%. Organ rentowy formułując zastrzeżenie do opinii biegłych z 28.07.2014r. i 13.10.2014r. pominął zupełnie ustalenia biegłych co do przeciwskazania ubezpieczonej do pracy zmianowej, a ubezpieczona taką pracę wykonywała jako pracownik produkcji w firmie (...) i (...) (przesłuchanie ubezpieczonej e protokół rozprawy k.177) oraz do umiarkowanie ciężkiej pracy fizycznej (na stanowisku sprzedawcy w sklepie rolno – spożywczym), gdzie występowała codzienna konieczność dźwigania ciężarów o wadze około 15kg (skrzynki i worki z owocami i warzywami).

Opinie pierwszego i drugiego zespołu biegłych były zgodne co do przeciwskazań zdrowotnych ubezpieczonej i stwierdzonej częściowej niezdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Stanowiły one wystarczającą podstawę faktyczno – dowodową do wydania w sprawie merytorycznego rozstrzygnięcia.

Co do odmiennej opinii biegłego kardiologa dr n. medycznych A. N. zauważyć należy, iż jej moc dowodowa była wątpliwa już choćby z tego powodu, iż – przy rozpoznaniu tych samych schorzeń – biegły nie odnosił się do analizy wyników badań echo serca ubezpieczonej, poza ich odnotowaniem. Jego wniosek co do wykazania przez badanie diagnostyczne układu krążenia wykonane w czasie rehabilitacji uzdrowiskowej w marcu 2013r. poprawy funkcji serca i wydolności fizycznej ubezpieczonej nie zawiera odwołania do konkretnego procentowego wyniku tego badania i jego

szczegółowej analizy porównawczej z pozostałymi wynikami. Opinia ta została oparta na pobieżnych przesłankach i ograniczała się w istocie do jednozdaniowej (powołanej wyżej) hipotezy biegłego.

Zgodnie z art.57 ust.1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013r. poz1440 j.t.) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:

1)  jest niezdolny do pracy,

2)  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3)  niezdolność do pracy powstała w okresach wskazanych w ustawie, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Przepisu ust.1 pkt.3 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący, co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzn oraz jest całkowicie niezdolny do pracy. Przy czym w myśl art.12 wspomnianej wyżej ustawy – niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

Warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego w myśl art.57 ust.1 pkt.2 uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie między innymi pięć lat, jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat. Pięcioletni okres winien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy, do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej (art.58 ust.1 i 2 w/w ustawy).

Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, a częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (art.12 w/w ustawy). Oceniając stopień niezdolności do pracy należy, w myśl art.13 wymienionej ustawy, uwzględnić stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej oraz celowość przekwalifikowania zawodowego biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Skoro dowody z dwóch opinii zespołów biegłych sądowych potwierdziły dalszą częściową niezdolność ubezpieczonej do pracy zgodnej z posiadanymi przez nią kwalifikacjami, to Sąd Okręgowy na podstawie art.477 ² §2 K.p.c. w związku z powołanymi przepisami prawa materialnego zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonej prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy do dnia 30 kwietnia 2015r. (to jest do dnia, w którym opinie I i II zespołu były zgodne co do okresu niezdolności). Opinie II zespołu biegłych wydłużała wprawdzie okres tej niezdolności do 30.12.2015r. ale Sąd Okręgowy uznał za zbędne dalsze kontynuowania postępowania dowodowego, opierając się na zgodnym ustaleniu obu zespołów. Nic nie stoi na przeszkodzie aby po 30.04.2015r. ubezpieczona złożyła kolejny wniosek o świadczenie rentowe.

Skoro organ rentowy opierał zaskarżoną decyzję na wadliwym orzeczeniu Komisji Lekarskiej ZUS, która posiadała ten sam materiał dowodowy, którym dysponowały I i II zespół biegłych (vide opinie), to ponosi on odpowiedzialność wskazaną w art.118 ust.1a ustawy emerytalno – rentowej. Z tego powodu Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie II wyroku.