Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ

Dnia 13 lutego 2015 roku

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny-Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Łoboz

Sędziowie: SSO Magdalena Meroń -Pomarańska

SSO Katarzyna Serafin-Tabor

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 lutego 2015 roku w K.

sprawy z powództwa Gminy Miejskiej K.

przeciwko I. K., R. K., K. K. i M. K.

o eksmisję

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa-Nowej Huty w Krakowie z dnia 11 marca 2014 roku sygn. akt I C 1079/12/N

oddala apelację

UZASADNIENIE

Strona powodowa Gmina Miejska K. wniosła o nakazanie pozwanym I. K., R. K., M. K. oraz K. K., aby opuścili i opróżnili z rzeczy lokal mieszkalny nr (...) położony w K. na os. (...) i wydali go stronie powodowej Gminie Miejskiej K., a także o zasądzenie na jej rzecz od pozwanych kosztów postępowania. W uzasadnieniu strona powodowa wskazała, że pozwani zajmują lokal bez tytułu prawnego, a kierowane do nich wezwania o opuszczenie lokalu są bezskuteczne.

W odpowiedzi na pozew pozwani wnieśli o oddalenie powództwa, a na wypadek uwzględnienia przez Sąd powództwa, o orzeczenie w stosunku do pozwanych o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego.

Wyrokiem z dnia 11 marca 2014 roku sygn. akt I C 1079/12/N Sąd Rejonowy dla Krakowa Nowej Huty w Krakowie nakazał pozwanym I. K., R. K., M. K. oraz K. K., aby opuścili i opróżnili z rzeczy lokal mieszkalny nr (...) położony w K. na os. (...) i wydali go stronie powodowej Gminie Miejskiej K.. Ponadto Sąd ustalił, iż pozwany I. K., R. K., M. K. oraz K. K. przysługuje prawo do lokalu socjalnego i nakazał wstrzymanie wykonania eksmisji do czasu złożenia przez Gminę Miejską K. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego z pozwanymi. Sąd zasądził także solidarnie od pozwanych I. K., R. K., M. K. oraz K. K. na rzecz strony powodowej Gminy Miejskiej K. kwotę 320 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Wyrok ten został wydany w oparciu o następujące ustalenia faktyczne.

Właścicielem mieszkania nr (...) położonego w K. na os. (...) jest Gmina Miejska K.. Najemcą tego lokalu była H. K. – babcia pozwanej I. K., która mieszkała tam do śmierci, czyli do dnia 27 listopada 2010 roku. Od roku 2004 w lokalu tym zamieszkiwali również pozwani i mieszkają do chwili obecnej.

Wyrokiem z dnia 12 czerwca 2012 roku sygn. akt I C 1153/12/N Sąd Rejonowy dla Krakowa Nowej Huty w Krakowie oddalił powództwo I. K. o ustalenie wstąpienia przez nią w stosunek najmu lokalu nr (...) na os. (...) w K. w miejsce H. D.. Następnie wyrokiem z dnia 17 kwietnia 2013 roku Sąd Okręgowy w Krakowie oddalił apelację powódki od powyższego orzeczenia.

Pozwani K. i M. K. są małoletni. I. K. pracuje jako sanitariusz i otrzymuje wynagrodzenie w kwocie 1200 zł netto, natomiast R. K. od listopada 2012 roku jest bezrobotny i utrzymuje rodzinę z prac dorywczych, z których uzyskuje miesięcznie około 1100 zł. Pozwani nie posiadają innych dochodów, a za mieszkanie płacą miesięcznie 1100 zł. Pozwanie nie mają również tytułu prawnego do innego lokalu oraz nie mogą zamieszkać z dalszą rodziną.

Powyższych ustaleń Sąd dokonał w oparciu prawomocne wyroki sądów, jak również na podstawie nie budzących wątpliwości co do ich wiarygodności zeznań pozwanej I. K..

W oparciu o powyższe ustalenia Sąd uznał powództwo Gminy Miejskiej K. za zasadne na podstawie art. 222 k. c. Sąd Rejonowy wskazał, iż pozwani nie mają tytułu prawnego do zajmowanego lokalu nr (...) położonego na os. (...) w K., gdyż wraz ze śmiercią babci pozwanej – H. D. ich pochodne uprawnienie do mieszkania w tym lokalu wygasło. Sąd Rejonowy dla Krakowa Nowej Huty w Krakowie wyrokiem z dnia 12 czerwca 2012 roku sygn. akt I C 1153/12/N oddalił bowiem powództwo I. K. o ustalenie wstąpienia przez nią w stosunek najmu powyższego lokalu, a wyrok ten utrzymany w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia z dnia 17 kwietnia 2013 roku stał się prawomocny. Wobec tego strona powodowa może domagać się opuszczenia lokalu przez pozwanych.

Sąd Rejonowy wykluczył jednocześnie możliwość powołania się przez pozwanych na prawo do zajmowania lokalu na podstawie § 40 ust. 1 pkt 2 uchwały nr (...)Rady Miasta K. z dnia (...). w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy Miejskiej K., podkreślając, iż uchwała Rady Miasta nie może stanowić podstawy roszczenia o zawarcie umowy najmu przez osobę spełniającą określone w tym akcie kryteria, gdyż zawarcie tej umowy zależy od decyzji Gminy.

W kwestii przyznania pozwanym uprawnienia do lokalu socjalnego, Sąd wskazał, iż pozwani zajmowali lokal na podstawie umowy użyczenia zawartej z najemcą H. D., a więc są oni lokatorami w rozumieniu ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy (Dz. U. z 2001 r., Nr 71, poz. 733 ze zm.). Sąd uznał zatem, powołując się na art. 14 ust. 3 i 4 pkt 2 w/w ustawy, że pozwanym przysługiwało prawo do lokalu socjalnego, gdyż dwójka z nich – K. i M. K. są małoletni a I. i R. K. sprawują nad nimi opiekę, wspólnie zamieszkując, a ponadto pozwani mają niewielki dochód – w wysokości 2300 zł, który uniemożliwia im samodzielne wynajęcie mieszkania na wolnym rynku i utrzymania się z pozostałej po opłatach części.

O wstrzymaniu wykonania eksmisji Sąd orzekł na podstawie art. 14 ust. 6 w/w ustawy, natomiast o kosztach rozstrzygnął w oparciu o art. 98 § 1 i 3 k. p. c.

Od powyższego wyroku apelację wywiódł działający w imieniu pozwanych pełnomocnik, zaskarżając go w całości i zarzucając obrazę prawa materialnego, a to art. 222 § 1 k. c. poprzez uznanie, że pozwanym nie przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania nieruchomością w związku z § 40 ust. 1 pkt 2 Uchwały nr (...)Rady Miasta K. z dnia (...) roku w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy Miejskiej K. ze względu na stwierdzenie, że pozwanym nie przysługuje roszczenie o zawarcie umowy najmu wobec Gminy Miejskiej K.. W związku z powyższym pełnomocnik pozwanych wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanych kosztów postępowania.

W uzasadnieniu pełnomocnik podniósł, że § 40 ust. 1 pkt 2 Uchwały nr (...)Rady Miasta K. z dnia (...)r. wskazuje osoby uprawnione do nabycia tytułu prawnego do zajmowanego lokalu w ramach uprawnień przysługujących poprzedniemu najemcy. Tymczasem zgodnie z definicją uprawnienie jest pojęciem szerszym od roszczenia, a więc zawsze gdy w przepisach jest mowa o uprawnieniu, to należy rozumieć, że chodzi także o roszczenie. Wobec tego pozwani jako osoby uprawnione zgodnie z przepisami w/w uchwały mają równocześnie z mocy prawa roszczenie w stosunku do Gminy Miejskiej K. do nabycia tytułu prawnego do zajmowanego lokalu w ramach uprawnień przysługujących poprzedniemu najemcy. A zatem Sąd powinien orzec o uwzględnieniu roszczenia pozwanych do zajmowanego lokalu zgodnie z art. 64 k. c. i takie orzeczenie Sądu zastąpiłoby w tym wypadku oświadczenie woli Gminy Miejskiej K.. W tych warunkach Sąd powinien oddalić powództwo, uznając, iż pozwanym przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanych nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy podziela w całości i uznaje za własne ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy, gdyż zostały one dokonane na podstawie dowodów, których ocena odpowiada wszelkim wskazaniom z art. 233 § 1 k. p. c. Z poczynionych ustaleń Sąd Rejonowy wyciągnął prawidłowe wnioski i poprawnie zinterpretował treść oraz znaczenie zastosowanych przepisów prawa materialnego.

Jedynym zarzutem podniesionym w apelacji było naruszenie przez Sąd Rejonowy art. 222 k. c. poprzez uznanie, że pozwanym nie przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania nieruchomością w związku z § 40 ust. 1 pkt 2 Uchwały nr (...)Rady Miasta K. z dnia(...)roku w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy Miejskiej K. poprzez stwierdzenie, że pozwanym nie przysługuje roszczenie o zawarcie umowy najmu wobec Gminy Miejskiej K.. Zarzut ten jest nietrafny.

Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego do zadań własnych gminy należy tworzenie warunków do zaspokajania potrzeb mieszkaniowych wspólnoty samorządowej. Gmina, na zasadach i w wypadkach przewidzianych w ustawie, zapewnia lokale socjalne i lokale zamienne, a także zaspokaja potrzeby mieszkaniowe gospodarstw domowych o niskich dochodach. W celu realizacji tych zadań rada gminy w drodze uchwały, będącej aktem prawa miejscowego, na podstawie art. 21 ust. 3 powyższej ustawy określa zasady wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy. Na terenie K. obowiązuje obecnie uchwała nr (...)Rady Miasta K. z dnia (...)r. w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Gminy Miejskiej K. oraz tymczasowych pomieszczeń, a nie jak wskazuje to pełnomocnik pozwanych uchwała nr (...)Rady Miasta K. z dnia (...)roku. Kwestię uprawnienia do nabycia tytułu prawnego do zajmowanego lokalu w ramach uprawnień przysługujących poprzedniemu najemcy reguluje § 26 ust. 1 uchwały, zgodnie z którym dopuszcza się takie nabycie przez osoby, które pozostały w lokalu po śmierci najemcy i nie wstąpiły w stosunek najmu w trybie art. 691 Kodeksu cywilnego pod warunkiem, że stale zamieszkiwały z najemcą przez okres nie krótszy niż pięć lat do ustania stosunku najmu (dotyczy to: zstępnych, wstępnych, rodzeństwa, powinowatych w linii prostej, osób przysposobionych lub przysposabiających, osób przyjętych na podstawie orzeczenia sądu na wychowanie). Uchwała ta nie określa w sposób kategoryczny, jak wskazuje to pełnomocnik pozwanych, uprawnienia do nabycia tytułu prawnego do lokalu, a jedynie przewiduje dopuszczalność takiego nabycia przez wskazane w uchwale osoby. Ponadto nabycie to nastąpić może wyłącznie w drodze umowy pomiędzy osobą spełniającą kryteria wskazane w uchwale, a gminą, a nie z mocy prawa, jak przewiduje to art. 691 k. c.

W orzecznictwie ugruntowane jest już stanowisko, że uchwała rady gminy podjęta na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu nie stanowi podstawy roszczenia o zawarcie umowy najmu lokalu mieszkalnego dla osoby spełniającej kryteria przewidziane w tej uchwale. Pogląd taki wyrażony został w uchwale SN z dnia 25 czerwca 2008 roku sygn. akt III CZP 37/08. Podstawą podjęcia przez Sąd Najwyższy powyższego rozstrzygnięcia było stwierdzenie, że przepis art. 4 powyższej ustawy określa jedynie w sposób ogólny i programowy zadania gmin związane z zaspokajaniem potrzeb mieszkaniowych wspólnoty samorządowej, a więc nie może być on podstawą do kreowania roszczenia o zawarcie umowy najmu. Tak samo art. 21 ust. 1 pkt 2 i 3 oraz ust. 3 ustawy nie mogą stanowić takiej podstawy, gdyż określają one wyłącznie zasady wynajmowania lokali, co również jest pojęciem zbyt ogólnym, aby wywodzić z niego istnienie skonkretyzowanego roszczenia. Za takim stanowiskiem w tej kwestii opowiada się również Sąd Okręgowy orzekający w niniejszej sprawie. W świetle powyższego argumentację pełnomocnika pozwanych, że w uchwale Rady Miasta K. użyto zwrotu uprawnienie, które to jest pojęciem szerszym od roszczenia, a więc zawsze gdy w przepisach jest mowa o uprawnieniu, to należy rozumieć, że chodzi także o roszczenie, należy uznać za błędną. Brak zatem było podstaw do uwzględnienia żądania pozwanych i tym bardziej stwierdzenia na podstawie art. 64 k. c. obowiązku gminy do złożenia oświadczenia woli w przedmiocie zawarcia umowy najmu z pozwanymi, co zastąpiłoby to oświadczenie.

Wobec powyższych ustaleń o braku istnienia po stronie pozwanych roszczenia o zawarcie umowy najmu, pozwanym co najwyżej, jak słusznie wskazał to Sąd Okręgowy w Krakowie w uzasadnieniu wyroku z dnia 17 kwietnia 2013 roku sygn. akt II Ca 1953/12, przysługiwałoby roszczenie o ustalenie istnienia uprawnienia do zawarcia umowy najmu przedmiotowego lokalu. Podstawą do wystąpienia z takim roszczeniem byłby art. 189 k. p. c., ale jego skuteczność zależna byłaby od wykazania przez pozwanych istnienia po ich stronie interesu prawnego. Pozwani interesem tym legitymowaliby się między innymi w sytuacji, gdyby gmina uznała, że nie spełniają oni określonych w uchwale kryteriów pozwalających im na wystąpienie do gminy z wnioskiem o zawarcie umowy najmu. Tymczasem pozwani nie wykazali w niniejszym postępowaniu, aby sytuacja taka miała miejsce, jak również nie wskazali, że z ich powództwa toczy się już równocześnie postępowanie w tym przedmiocie, co mogłoby mieć wpływ na rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie.

W związku z powyższym Sąd Odwoławczy uznał, iż Sąd Rejonowy prawidłowo orzekł o eksmisji pozwanych na podstawie art. 222 k. c. wobec ustalenia, że nie przysługuje im skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą, gdyż nie mogą oni wywodzić roszczenia o zawarcie umowy najmu lokalu z przepisów uchwały rady miasta wydanych na podstawie art. 21 ust. 3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminnym i zmianie kodeksu cywilnego.

Mając na uwadze powyższe, Sąd oddalił apelację na podstawie art. 385 k. p. c.