Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 30 marca 2015 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie VI Wydział Cywilny Rodzinny-Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący SSO Joanna Sokół

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 30 marca 2015 roku

sprawy z wniosku B. K.

z udziałem A. H.

o wydanie orzeczenia w trybie art. 111 ustawy – Kodeks wyborczy

postanawia:

1.  zakazać uczestnikowi A. H. rozpowszechniania informacji, iż A. K. (1) jest członkiem honorowego komitetu poparcia B. K..

2.  nakazać uczestnikowi A. H. sprostowanie informacji, iż A. K. (1) jest członkiem honorowego komitetu poparcia B. K., w formie następującego oświadczenia:

„Oświadczam, że moja wypowiedź w dniu 26 marca 2015 roku w programie „(...)” dotycząca udziału członka władz Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo – Kredytowej w W. A. K. (1) w zakresie dotyczącym uczestnictwa A. K. (1) w honorowym komitecie poparcia B. K. nie była prawdziwa.”;

- opublikowanego bezpośrednio przed kolejno przypadającym po uprawomocnieniu się orzeczenia programem „(...)” w stacji telewizyjnej (...), w paśmie (...), poprzez umieszczenie tekstu sprostowania białymi literami na czarnym tle, czcionką wielkości umożliwiającej odczytanie przez przeciętnego telewidza, jednocześnie odczytanego przez spikera w tempie zrozumiałym dla przeciętnego telewidza; czas emisji nie powinien być krótszy niż 45 sekund, zaś samo oświadczenie powinno być poprzedzone zapowiedzią lektora o treści „ oświadczenie posła A. H.”;

3.  nakazać uczestnikowi A. H. wpłacenie kwoty 10.000 zł (słownie dziesięć tysięcy złotych) na rzecz Towarzystwa (...) w L. (ul. (...), (...)-(...) I.; nr KRS (...));

4.  oddalić wniosek w pozostałym zakresie;

5.  zasądzić od uczestnika A. H. na rzecz wnioskodawcy kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt Ns 15/15

UZASADNIENIE

W dniu 27 marca 2015 roku B. K. wnioskiem w trybie art. 111 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 roku – Kodeks wyborczy (Dz. U. nr 21, poz. 112) wniósł o:

1.  zakazanie uczestnikowi rozpowszechniania informacji, iż A. K. (1) jest członkiem honorowego komitetu poparcia B. K.,

2.  nakazanie uczestnikowi publikacji sprostowania informacji, iż A. K. (1) nie był i nie jest członkiem honorowego komitetu poparcia B. K., w formie następującego oświadczenia: „Oświadczam, że moja wypowiedź w dniu 26 marca 2015 r., w programie „(...)", dotycząca udziału członka władz Spółdzielczej (...) — Kredytowej w W. A. K. (1) w honorowym komitecie poparcia B. K. nie była prawdziwa, zarówno w zakresie dotyczącym uczestnictwa A. K. (1) w honorowym komitecie poparcia B. K., jak i członkostwa A. K. (1) w zarządzie Spółdzielczej (...) — Kredytowej w W.. A. H." opublikowanego, bezpośrednio przed emisją programu „(...)" w stacji telewizyjnej (...), w ciągu 48 godzin po uprawomocnieniu się orzeczenia, poprzez umieszczenie tekstu sprostowania białymi literami na czarnym tle, jednocześnie odczytanego przez spikera, zaś w przypadku gdyby program „(...)” nie był emitowany w ciągu 48 godzin po uprawomocnieniu się orzeczenia (piątek, sobota, niedziela), przedmiotowe oświadczenie powinno być opublikowane przed wieczornym wydaniem programu (...) w stacji telewizyjnej (...);

3.  nakazanie A. H. wpłacania kwoty 10 000 zł na rzecz Towarzystwa (...) w L. (ul. (...), (...)-(...) I.; nr KRS (...),

4.  przeprowadzenie rozprawy pod nieobecność wnioskodawcy;

5.  zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawcy zwrotu kosztów postępowania, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu do wniosku pełnomocnicy wnioskodawcy wskazali, iż B. K. jest kandydatem na urząd Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej. W dniu 13 lutego 2015 roku Państwowa Komisja Wyborcza przyjęła zawiadomienie o utworzeniu Komitetu Wyborczego Kandydata na Prezydenta RP B. K. w związku z wyborami zarządzonymi na dzień 10 maja (k. 13).

Pełnomocnicy wnioskodawcy wskazali, iż w dniu 26 marca 2015 roku uczestnik postępowania w trakcie emisji na żywo programu „(...)” w stacji telewizyjnej (...), stwierdził, iż w honorowym komitecie poparcia B. K. znajduje się członek władz Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej w W. pan A. K. (1).

W ocenie pełnomocników wnioskodawcy wypowiedź ta jest nieprawdziwa z uwagi na to, iż A. K. (1) nigdy nie był, ani nie jest członkiem honorowego komitetu poparcia B. K..

Pełnomocnicy wnioskodawcy zauważają, iż na dzień złożenia wniosku nie została ogłoszona oficjalna lista członków honorowego komitetu poparcia, to należy wskazać, iż już w dniu 15 marca 2015 roku, na stronie internetowej dziennik.pl została zamieszczona lista osób, które takie poparcie deklarowało. Była ona, zdaniem pełnomocników wnioskodawcy, jawna i ogólnie dostępna.

Wraz z wnioskiem pełnomocnicy wnioskodawcy złożyli nagranie programu „(...)” z 26 marca 2015 roku wraz z zapisem tekstowym części programu, odpis pełny KRS Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej w W. z dn. 27 marca 2015 r., oświadczenie Pełnomocnika Wyborczego Komitetu Wyborczego Kandydata na Prezydenta RP B. S. R. oraz wydruki stron internetowych z artykułami poświęconymi liście członków honorowego komitetu poparcia.

Pełnomocnicy wnioskodawcy podnoszą także, iż pan A. K. (1) nie jest członkiem władz Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej w W.. Wskazali oni, iż pełnił on jedynie funkcję członka rady nadzorczej ww. podmiotu w latach 2011-2013.

W odpowiedzi na wniosek złożonej w dniu 30 marca 2015 roku pełnomocnik uczestnika wniósł o oddalenie wniosku i zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestnika kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

W dniu 26 marca 2015 roku na kanale (...) 24 miała miejsce emisja na żywo programu „(...)” z udziałem prof. T. N. oraz posła A. H. – uczestnika postępowania. W trakcie programu uczestnik postępowania wypowiedział m. in. następujące słowa: „To ja zadam pytanie Panu profesorowi. „Czy członek władz (...), (...), Pan A. K. (1) jest członkiem komitetu honorowego Pana Prezydenta B. K.? Bo według mojej wiedzy jest. No jeśli jest, kolejny człowiek z W., i to człowiek z zarządu W. w komitecie honorowym Pana Prezydenta to przestaje to być zabawne.” (stenogram – k. 15, nagranie na płycie złożone do akt).

A. K. (1) pełnił funkcję członka rady nadzorczej (...) w latach 2011-2013 (odpis pełny KRS – k. 18-20v).

Utworzony został komitet wyborczy Kandydata na Prezydenta RP – B. K. (kopia uchwały (...) z 13 lutego 2015 r. – k. 13). Przy komitecie wyborczym działa honorowy komitet poparcia B. K.. Obecnie komitet liczy 207 członków. Wśród nich nie ma A. K. (1). (k. 21, 32-36).

Sąd dopuścił i oparł stan faktyczny na dowodach wskazanych przez wnioskodawcę, a znajdujących się w aktach sprawy: kopii uchwały (...) (k. 13), fragmencie stenogramu programu „(...)” z 26 marca 2015 r. (k. 14-17), odpisie pełnym KRS (...) w W. (k. 18-20v), oświadczeniu pełnomocnika wyborczego – S. R. (k. 21), liście członków honorowego komitetu poparcia opublikowanej na stronie internetowej dziennik.pl (k. 32-36), zeznaniach świadka J. K., złożonego na rozprawie w dniu 30 marca 2015 roku.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 111 ustawy – Kodeks wyborczy kandydat lub pełnomocnik wyborczy zainteresowanego komitetu wyborczego ma prawo wnieść do sądu okręgowego wniosek o wydanie: zakazu rozpowszechniania takich informacji; przepadku materiałów wyborczych zawierających takie informacje; nakazania sprostowania takich informacji; nakazania publikacji odpowiedzi na stwierdzenia naruszające dobra osobiste; nakazania przeproszenia osoby, której dobra osobiste zostały naruszone; nakazania uczestnikowi postępowania wpłacenia kwoty do 100.000 złotych na rzecz organizacji pożytku publicznego, jeżeli rozpowszechniane materiały wyborcze, w szczególności plakaty, ulotki i hasła, a także wypowiedzi lub inne formy prowadzonej agitacji wyborczej, zawierają informacje nieprawdziwe.

Wnioskodawca jest kandydatem na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polski, więc jest legitymowany do złożenia wniosku w trybie art. 111 ustawy – Kodeks wyborczy.

Do uwzględnienia wniosku konieczne jest spełnienie łącznie dwóch przesłanek tj. rozpowszechnienie informacji nieprawdziwej oraz dokonanie tego w formie materiałów wyborczych, w szczególności plakatów, ulotek i haseł, a także wypowiedzi lub inne form prowadzonej agitacji wyborczej.

W ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie nastąpiło ziszczenie się obu przesłanek, przez co wniosek jest zasadny. Załączone do akt sprawy: oświadczenie pełnomocnika wyborczego (k. 21), lista członków honorowego komitetu (k. 32-36) oraz zeznania świadka J. K. potwierdzają nieprawdziwy charakter informacji, jakoby A. K. (1) był członkiem honorowego komitetu poparcia kandydata na urząd Prezydenta RP B. K..

Odnosząc się do charakteru wypowiedzi uczestnika, Sąd z całą pewnością stwierdza, iż wypowiedź ta miała charakter agitacji wyborczej. I choć z literalnego brzmienia art. 109 § 1 k.w. agitację przypisywać należy wyłącznie komitetom wyborczym i reprezentującym ich osobom, to jednak utrwalone w orzecznictwie stanowisko uzasadnia przyjęcie odmiennego punktu widzenia. Tak na przykład Sąd Apelacyjny w Rzeszowie w postanowieniu z dnia 7 września 2013 roku, sygn. akt I ACz 775/13 określił, iż wypowiedzi lub inne formy agitacji wyborczej mogą pochodzić od kogokolwiek, niekoniecznie od komitetu wyborczego byle tylko dały się zakwalifikować jako agitacja wyborcza.

Podobnie jak w stanie faktycznym przytaczanej powyżej sprawy, w sprawie niniejszej mamy do czynienia z tzw. kampanią negatywną, mającą na celu zdyskredytowanie wnioskodawcy w oczach wyborcy poprzez wywołanie negatywnych skojarzeń z sytuacją Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej w W. i z osobami związanymi z ww. podmiotem. W piśmiennictwie nie budzi zastrzeżeń pogląd, że tzw. kampania negatywna zaliczana jest do form agitacji politycznej (por. A. Sokala, B. Michalak, P. Oziębło, Leksykon prawa wyborczego i referendalnego oraz systemów wyborczych, Wolters Kluwer 2013).

Emisja programu miała miejsce w trakcie kampanii wyborczej, a jak wynika z powyższej argumentacji, wypowiedź uczestnika miała ewidentnie charakter negatywnej agitacji wyborczej.

Sąd nie przyjął argumentu pełnomocnika uczestnika, iż wypowiedź uczestnika dotyczyła urzędującego Prezydenta RP, a nie kandydata na urząd Prezydenta RP, ze względu na tożsamość podmiotów. Wnioskodawca jest zarazem urzędującym prezydentem, jak również kandydatem na ten urząd w kolejnej kadencji. Nie sposób więc rozgraniczyć tych sfer, zwłaszcza biorąc pod uwagę fakt, iż powszechną praktyką w kampanii wyborczej jest odnoszenie się do dotychczasowej działalności kandydata na danym stanowisku.

Nie sposób także przyjąć argumentu uczestnika dotyczącego charakteru i formy wypowiedzi w programie. Pełnomocnik uczestnika podnosi, iż uczestnik jedynie sformułował pytanie nt. członkostwa p. A. K. (2) w honorowym komitecie poparcia. W ocenie Sądu sposób sformułowania tego „pytania”, podobnie jak i udzielenie natychmiast odpowiedzi w postaci własnego sądu słowami: „ według mojej wiedzy jest” stanowiło rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji.

Bez znaczenia dla przedmiotowej sprawy pozostaje także przytaczany przez uczestnika odbiór społeczny zaistniałego sporu lub też motywacja uczestnika w prezentacji lub też insynuowaniu treści wyrażonych przez uczestnika. Przyjmuje się bowiem, iż procedura wynikająca z art. 111 k.w. ma na celu wyłącznie ochronę przed rozpowszechnianiem nieprawdziwych informacji.

Podkreślić należy, iż art. 111 k.w. ma na celu podniesienie kultury politycznej, zapobieganie rozpowszechniania nieprawdziwych informacji w kampanii wyborczej, a przede wszystkim zdyscyplinowanie uczestników tej kampanii tak, aby czuli się odpowiedzialni za wypowiadane słowa. W tym miejscu należy podnieść, iż ratio legis ustawy zmierza do niezwłocznego wyeliminowania z obrotu nieprawdziwych informacji– co uzasadnia tak krótkie terminy procesowe. Fakt motywacji, dobrej czy złej wiary przy ich przedstawianiu nie jest przedmiotem badania w tym konkretnym trybie.

Sąd ma na uwadze, że wypowiedziane przez uczestnika mogły wpłynąć na sferę motywacyjną potencjalnego wyborcy, co mogło nastąpić przy pomocy różnych działań i zachowań, w tym nie tylko w sposób jawnie ukierunkowany, ale również w sposób pośredni, nieoczywisty (por. SA w W., postanowienie z 7 maja 2014 roku, sygn. akt VI ACz 2886/14).

Sąd nie badał prawdziwości wypowiedzi uczestnika w w zakresie dotyczącym osoby A. K. (1) i jego członkostwa w zarządzie lub władzach (...) w W.. Wnioskodawca nie jest legitymowany do wnoszenia w trybie art. 111 k.w. o sprostowanie powyższej informacji. Sąd ustalił, iż A. K. (1) nie jest członkiem honorowego komitetu poparcia B. K. na urząd Prezydenta RP, wobec czego nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie, jaką funkcję pełnił lub pełni A. K. (1). Sąd ma na uwadze kontekst tej wypowiedzi, jednak zakres ochrony, jaki statuuje art. 111 k.w. nie pozwala na rozstrzygnięcie w tej części.

Z uwagi na zasadność wniosku Sąd postanowił zakazać uczestnikowi rozpowszechniania informacji nieprawdziwych oraz nakazał publikację sprostowania w formie przewidzianej w sentencji postanowienia, jak również nakazał zapłatę kwoty 10.000 zł na rzecz stowarzyszenia wskazanego we wniosku.

Sąd uznał, iż charakter naruszenia uzasadnia zasądzenie powyższych środków, stosownie do rodzaju i rozmiaru naruszenia przepisu Kodeksu wyborczego, którego dopuścił się uczestnik.

Sąd tym samym nie przychylił się do stanowiska wnioskodawcy, aby nakazać uczestnikowi publikację sprostowania przez wieczornym wydaniem Faktów w telewizji (...). Wypowiedź padła w programie „(...)” i zdaniem Sądu zasadne jest opublikowanie sprostowania właśnie przed tym programem. Skala sprostowania winna odpowiadać skali rozpowszechniania.

Sąd ferując orzeczenie miał świadomość wynikających z ustawy terminów określonych w art. 111 § 4 ustawy – Kodeks wybroczy, jednakże ze względu na dni emisji programu „(...)” – od poniedziałku do czwartku – orzekł o terminie publikacji sprostowania jak w sentencji postanowienia.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 111 § 3 ustawy – Kodeks wyborczy orzekł jak w sentencji. O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 6 ustawy – Kodeks wyborczy w zw. z art. 520 § 2 k.p.c.