Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 marca 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 marca 2015 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa K. T.

przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w D.

o ustalenie

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 16 września 2014 r., sygn. akt I C 447/14,

1)  oddala apelację;

2)  nie obciąża powoda kosztami postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 1075/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 16 września 2014r. Sąd Okręgowy w Katowicach oddalił powództwo K. T. o stwierdzenie nieważności uchwały Walnego Zgromadzenia pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w D. nr (...) z 26 maja 2014r. w sprawie wyboru członków Rady Nadzorczej na kadencję 2014- 2017 oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanej 197 zł z tytułu zwrotu kosztów procesu.

Sąd Okręgowy ustalił. Ze zakwestionowaną uchwałą mandat członka Rady Nadzorczej na kadencję 2014-2017 uzyskali: G. H., J. K., D. K., W. S., C. F., J. F., J. S. (1), J. G. (1), H. M., J. S. (2), J. G. (2), Z. Z., J. R., C. C. i A. D.. Niektóre z tych osób zasiadały już w Radzie Nadzorczej w poprzednich kadencjach, w latach 2011-2014 i w latach 2007 - 2011. Powód domagał się stwierdzenia nieważności tej uchwały, twierdząc członkowie rady zostali wybrani wbrew ustawowemu zakazowi na trzecią kadencję.

Przywołując art. 8 ² ust. 3 ustawy z 15 grudnia 2000r. o spółdzielniach mieszkaniowych, wprowadzony z dniem 31 lipca 2007r. ustawą z 14 czerwca 2007r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 125, poz. 873 z późn. zm.; dalej ustawa nowelizująca), który stanowi, Ze nie można być członkiem rady nadzorczej dłużej niż przez 2 kolejne kadencje rady nadzorczej. Sąd Okręgowy stwierdził, iż istota sporu sprowadza się do rozstrzygnięcia, jaka data jest właściwa do obliczenia początku biegu pierwszej kadencji, o której mowa w tym przepisie. W szczególności, czy jako pierwszą kadencję należy liczyć kadencję, która rozpoczęła bieg po wejściu w życie ustawy nowelizującej, tj. po 31 lipca 2007r., czy też jest to kadencja, która w rozpoczęła bieg przed tą datą.

Sąd Okręgowy podkreślił, iż skutkiem stwierdzenia przez Trybunał Konstytucyjny, wyrokiem z 15 lipca 2009 r., K 64/07 (OTK-A z 2009r., nr 7, poz. 110, Dz. U. z 2009r., nr 117, poz. 988) niezgodności art. 10 ust. 1 ustawy nowelizującej z Konstytucją RP było wyeliminowanie z obrotu prawnego tego przepisu. Oznacza to, że ustawa nowelizująca (wprowadzająca w życie art. 8 ² ust. 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych) nie zawiera przepisów intertemporalnych. Sąd Okręgowy przyjął, że skoro 8 ust. 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych wszedł w życie 31 lipca 2007r., zatem może wywierać skutki prawne jedynie od tej daty i ograniczać dopuszczalną liczbę kadencji wyłącznie na przyszłość. Kierując się stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z 26 września 2013r. , sygn. akt II CSK 716/12 (Lex nr 1408411), stwierdził, iż pierwszą kadencją będzie albo kadencja rady nadzorczej będąca w toku 31 lipca 2007r., albo kadencja, która rozpoczęła bieg po tej dacie. Uznał, że nie ma żadnych podstaw ku temu, by ilość kadencji obliczać w sposób tożsamy z uregulowaniem zawartym w niekonstytucyjnym art. 10 ust. 1 ustawy nowelizującej i doliczać kadencje, które zakończyły się przed 31 lipca 2007r. Odwołując się do regulacji art. 8 ²ust. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, Sąd Okręgowy zauważył, że kadencja rady nadzorczej nie może trwać dłużej niż 3 lata oraz, że przepis ten ma zastosowanie do rad nadzorczych powołanych po 31 lipca 2007r., a zatem poza hipotezą tej regulacji pozostają kadencje, które rozpoczęły swój bieg przed 31 lipca 2007r. Nadto zauważył, że z istoty kadencyjności wynika, że długość kadencji nie powinna być modyfikowana w odniesieniu do organu urzędującego, jako że spółdzielcy, wybierając określony skład rady nadzorczej, udzielają mu jednocześnie pełnomocnictw o określonej przez prawo treści i określonym czasie „ważności”. Argumenty te, w ocenie Sądu Okręgowego, wskazują na to, że stosując art. 8 ² ust. 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych nie można uwzględnić kadencji rady nadzorczej pozwanej z lat 2007-2011, w czasie trwania której przepis ten wszedł w życie. Konkluzja, iż żaden z obecnych członków rady nadzorczej nie został wybrany wbrew zakazowi z art. 8 ² ust. 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych na trzecią kadencję, legła u podstaw oddalenia powództwa, jako bezzasadnego i obciążenia powoda, jako strony przegrywającej - w oparciu o art. 98 § 1 i 3 k.p.c. kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego według stawki minimalnej określonej w §10 ust. 1 pkt. 1 w zw. z § 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn. Dz.U. z 2013r., poz. 490).

Apelację od wyroku wniósł powód, domagając się jego zmiany przez stwierdzenie nieważności opisanej w pozwie uchwały Walnego Zgromadzenia pozwanej w sprawie wyboru członków Rady Nadzorczej na kadencję 2014- 2017. Zarzucił, iż Sąd Okręgowy, wydając zaskarżony wyrok naruszył art. 8 ² ust. 3 ustawy z 15 grudnia 2000r. o spółdzielniach mieszkaniowych, przez jego niewłaściwe zastosowanie. Wywodził, iż wybór G. H., J. K., C. F., J. F., J. G. (1), H. M., J. S. (2), J. G. (2), Z. Z., J. R. i A. D. nastąpił z naruszeniem zasady maksymalnie dwukrotnego pełnienia funkcji członka rady nadzorczej pozwanej w następujących po sobie kadencjach. W uzasadnieniu apelacji wywodził, iż kadencja będąca w toku 31 lipca 2007r., powinna być liczona jako pierwsza z dwóch kadencji, o których mowa w art. 8 ² ust. 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, podkreślając iż na taką wykładnię tego przepisu wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu przywołanego przez Sąd Okręgowy wyroku z 26 września 2013r. , sygn. akt II CSK 716/12, używając sformułowania „albo” kadencja będąca w toku w dniu 31 lipca 2007r., albo kadencja, która rozpocznie dopiero swój bieg po tej dacie. Podkreślił, iż uchwała w sprawie wyboru członków Rady Nadzorczej na kadencję 2007-2011 została podjęta 25 maja 2007r., a zatem na dwa miesiące przed wejściem w życie art. 8 ust. 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych i trwała cztery lata. Zatem wymienieni w apelacji członkowie w chwili kandydowania na członka aktualnie wybranej rady nadzorczej, pełnili już funkcję członka rady przez dwa pełne, trzyletnie okresy kadencyjne, a aktualna kadencja dla nich już trzecią. Z daleko posuniętej ostrożności, apelujący podkreślił, iż zgodnie z art. 87 ust. 1 Konstytucji orzecznictwo sądów, nawet Sądu Najwyższego nie jest źródłem powszechnie obowiązującego prawa, a Sąd rozstrzygający sprawę winien wyrobić własny ogląd, którym nie powinno być podzielenie poglądów zawartych w aktualnie dostępnej bazie orzeczeń programu „Lex”.

Pozwana wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego. Wywodziła, iż zaskarżone rozstrzygnięcie jest trafne, a zarzuty apelacji bezzasadne.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Ustalenia faktyczne w sprawie nie były przedmiotem sporu. Sporna była kwestia interpretacji i właściwej wykładni art. 8 ² ust. 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, którego przepisy wprowadzające - intertemporalne zostały uchylone, jako sprzeczne z Konstytucją. Wykładnię dokonaną przez Sąd Okręgowy, Sąd Apelacyjny w pełni podzielił, jako trafną i zgodną z dyrektywami wykładni systemowej przepisów prawa materialnego.

W szczególności, wbrew wywodom apelacji, Sąd Okręgowy dokonując wykładni przywołanej regulacji nie naruszył art. 87 ust. 1 Konstytucji RP, ponieważ nie ograniczył się do podzielenia poglądów prezentowanych w orzeczeniach dostępnych w bazie „Lex”, jak to sugeruje apelujący. Sąd Okręgowy, uzasadniając rozstrzygnięcie odwołał się jedynie do dorobku orzeczniczego Sądu Najwyższego, analizując dotychczasową linię orzeczniczą w zakresie wykładni art. 8 ² ust. 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.

Przechodząc do meritum sprawy, dla dokonania wykładni art. 8 ² ust. 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych nie jest wystarczająca jego wykładnia językowa. Nie da ona bowiem odpowiedzi na pytanie, czy za pierwszą z kadencji, o których mowa w tym przepisie należy poczytywać kadencję będącą już w toku w dniu wejścia w życie tego przepisu (31 lipca 2007r.), czy też dopiero kadencję, która rozpocznie swój bieg po dniu wejścia w życie analizowanego przepisu, tj. po 31 lipca 2007r. Kwestii tej, wbrew stanowisku apelującego, nie rozstrzygnął Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 26 września 2013r. , sygn. akt II CSK 716/12, stwierdzając, że będzie to „albo” kadencja będąca w toku w dniu 31 lipca 2007r., albo kadencja, która rozpocznie dopiero swój bieg po tej dacie. Ze sformułowania tego apelujący błędnie wywodzi, że za pierwszą kadencję może być już uznana kadencja będąca w toku w dniu 31 lipca 2007r. Wywód apelującego byłby zgodny z zasadami logiki, gdyby w przywoływanym uzasadnieniu Sąd Najwyższy użył spójnika alternatywy łącznej „lub”, który oznacza wybór jednego z dwóch przedstawionych wariantów, nie wyłączając wyboru obydwu z nich. Sąd Najwyższy użył natomiast spójnika alternatywy rozłącznej „albo”, który oznacza wybór jednego i tylko jednego z dwóch przedstawionych wariantów, z wyłączeniem drugiego, co jednoznacznie wskazuje, iż nie przesądził spornej kwestii. Intencją Sądu Najwyższego było jedynie wykluczenie kadencji, które zostały zakończone przed wejściem w życie art. 8 ² ust. 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.

Wykładni spornego przepisu, jak to już wyżej wskazano należy dokonać na gruncie wykładni systemowej, z uwzględnieniem zasad wejścia w życie przepisów prawa materialnego. W tej materii, Sąd Okręgowy należycie powiązał wykładnię art. 8 ² ust. 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych z wykładnią art. 8 ² ust. 4 tej ustawy, wprowadzającego regułę, że kadencja rady nadzorczej nie może trwać dłużej niż 3 lata. Oczywistym dla Sądu Apelacyjnego jest, że żaden z tych dwóch przepisów nie może ingerować w stosunki prawne powstałe w przeszłości, przed ich wejściem w życie i trwające nadal po ich wejściu w życie. Tak, jak to trafnie podkreślił Sąd Okręgowy zmiany długości kadencji powinny wywoływać skutki wyłącznie na przyszłość (pro futuro), ponieważ już z istoty kadencyjności wynika, że jej długość nie powinna być modyfikowana w odniesieniu do organu urzędującego, jako że spółdzielcy, wybierając określony skład rady nadzorczej, udzielają mu jednocześnie pełnomocnictw o określonej przez prawo treści i określonym czasie „ważności”. Nie sposób też podzielić stanowiska apelującego, iż skoro będąca w dniu 31 lipca 2007r. kadencja rady nadzorczej trwała 4 lata, a wymienieni w apelacji członkowie rady zasiadali w niej przez 3 pełne lata po dniu 31 lipca 2007r., to kadencję tę należy liczyć jako pierwszą w rozumieniu art. 8 ² ust. 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, jako drugą kadencję w latach 2011- 2014, a aktualną kadencję na lata 2014-2017 jako już trzecią, czyli niedopuszczalną. Wykładnia taka prowadziłaby do paradoksalnych wniosków i różnicowania pozycji członków nawet tej samej rady, np. (powołanych w wyborach uzupełniających) w zależności od ilości dni, przez które pełnili oni funkcję członka rady po 31 lipca 2007r. Nowelizacja ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, dokonana z dniem 31 lipca 2007r„ jak już to podkreślono, nie może ingerować w tok trwającej już kadencji. Art. 8 ² ust. 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, tak jak każdy przepis prawa materialnego, może dotyczyć tylko zdarzeń prawnych, które wystąpią po jego wejściu w życie. Zatem mogą dotyczyć tylko wyboru do składu rady nadzorczej kadencji, które rozpoczęły bieg po 31 lipca 2007r. Z powyższego wynika, że art. 8 ² ust. 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych ma zastosowanie do rad nadzorczych powołanych po dniu wejścia w życie ustawy nowelizującej, tj. po 31 lipca 2007r. Dopiero ta kadencja, która rozpoczęła się po wskazanej wyżej dacie jest pierwszą kadencją, o której mowa w art. 8 ² ust. 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.

Z tych to też przyczyn, Sąd Apelacyjny uznał, iż zarzuty apelacji nie są w stanie wzruszyć trafności zaskarżonego wyroku. Konkluzje te legły u podstaw oddalenia apelacji - w oparciu o art. 385 k.p.c., jako bezzasadnej. O kosztach postępowania apelacyjnego, Sąd Apelacyjny orzekł w oparciu o art. 102 k.p.c., nie obciążając powoda kosztami postępowania apelacyjnego, a to z uwagi na charakter sprawy i działanie powoda w interesie ogółu członków pozwanej spółdzielni, ukierunkowane na wyjaśnienie niejasnej regulacji prawnej, istotnej dla prawidłowego funkcjonowania organów pozwanej spółdzielni.