Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 kwietnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Świdnicy II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Aleksandra Żurawska

Sędziowie:    SO Piotr Rajczakowski SO Alicja Chrzan   

Protokolant:      Alicja Marciniak

po rozpoznaniu w dniu 14 kwietnia 2015 r. w Świdnicy

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) w W.

przeciwko A. G. (1)

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

na skutek apelacji strony powodowej

od wyroku Sądu Rejonowego w Wałbrzychu

z dnia 12 listopada 2014 r., sygn. akt I C 2954/13

I oddala apelację;

II zasądza od strony powodowej na rzecz pozwanej 1.200zł kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt II Ca 170/15 ( transkrypcja wygłoszonego uzasadnienia)

Początek tekstu

[Przewodnicząca 00:00:06.289]

Wyrok w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej. Sąd Okręgowy w Świdnicy w składzie tu obecnym po rozpoznaniu w dniu 14 kwietnia 2015 roku w Świdnicy na rozprawie sprawy z powództwa (...) w W. przeciwko A. G. (1) o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną na skutek apelacji strony powodowej od wyroku Sądu Rejonowego w Wałbrzychu z dnia 12 listopada 2014 roku sygn. akt I C 2954/13 w punkcie pierwszym oddala apelację, w punkcie drugim zasądza od strony powodowej na rzecz pozwanej 1.200 złotych kosztów postępowania apelacyjnego. I postanowienie: Sąd Okręgowy w Świdnicy po rozpoznaniu na rozprawie w dniu dzisiejszym sprawy z powództwa (...) w W. przeciwko A. G. (1) o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną na skutek zażalenia pozwanej na rozstrzygnięcie o kosztach procesu zawarte w punkcie drugim wyroku Sądu Rejonowego w Wałbrzychu z dnia 12 listopada 2014 roku sygn. akt I C 2954/13 postanawia oddalić zażalenie. Proszę usiąść będzie wygłoszone uzasadnienie do sprawy II Ca 170/15 i do sprawy II CZ 189/15.

(...)

Sąd Okręgowy rozpoznając apelację oparł się na ustaleniach faktycznych Sądu Rejonowego i zważył, co następuje. Jedyny zarzut apelacji sprowadza się do naruszenia przepisów prawa materialnego to jest art. 531 par. 2 kc poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że wierzyciel powinien zaskarżyć czynność prawną na podstawie, której pozwana nabywa daną korzyść majątkową, podczas gdy, jak podnosiła apelująca zaskarżona powinna być czynność prawna dłużnika, dokonana z osobą trzecią przy spełnieniu przesłanki pokrzywdzenia wierzycieli. Zarzut ten jednak nie jest w żadnym stopniu uzasadniony, a jego motywacja sprowadza się w większości do powtórzenia motywów zawartych w uzasadnieniu zapadłego między stronami wyroku Sądu Rejonowego w Wałbrzychu z 22 listopada 2013 roku w sprawie I C 2060/12. Sąd Okręgowy poglądów prezentowanych przez stronę powodową za treścią uzasadnienia powyższego wyroku jednak, podobnie jak Sąd I instancji w sprawie niniejszej nie podziela, co w konsekwencji prowadzi do tego, że apelacja stanowi w istocie nieuzasadnioną polemikę z argumentacją prawną uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia. Podzielając natomiast tą argumentację Sądu I instancji Sąd Okręgowy nie dostrzega potrzeby jej powtarzania. W istocie, bowiem w orzecznictwie Sądu Najwyższego, ale też ii Sądów Powszechnych, zobacz orzecznictwo powołane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku karta 195 odwrót, a także uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 14 maja 2010 roku II CSK 545/09 zdecydowanie przeważa pogląd, że powództwa z art. 531 par. 2 kc przeciwko kolejnemu nabywcy tak zwanej osobie czwartej bądź kolejnej powinno obejmować żądaniem czynność prawną na podstawie, której pozwany, jako kolejny nabywca nabył korzyść majątkową od osoby trzeciej, a zatem tej, która dokonała czynności bezpośrednio z dłużnikiem (bądź kolejnej wobec następnych zbyć przez osobę czwartą i następne). Zupełnie nieprzekonujące jest zaś lakoniczne stwierdzenia apelującej (bez jakiegokolwiek z konkretyzowanego uzasadnienia), że powołane przez Sąd Rejonowy orzecznictwo nie dotyczyło czynności prawnych nieodpłatnych dokonanych pomiędzy osobami biskimi, gdyż po pierwsze kwestia ta w niniejszej sprawie mając na uwadze istotę jej problematyki pozbawiona jest jakiegokolwiek znaczenia, a po drugie nie odpowiada prawdzie, gdyż przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego były również czynności i nie odpłatne, i dokonane między osobami bliskimi. Akceptując zaś stanowisko Sądu I instancji wskazać należy, że przekonuje przede wszystkim argument, że skierowanie roszczenia z art. 531 par. 2 przeciwko kc, przeciwko kolejnemu nabywcy powinno obejmować czynność prawną pomiędzy osobą trzecią (nabywcą korzyści od dłużnika), a kolejnym nabywcą, gdyż uznanie za bezskuteczną powinno dotyczyć tej czynności na podstawie, której pozwany nabywa daną korzyść majątkową, skoro to ona stanowi podstawę prawną nabycia tej korzyści. Trudno, zatem przyjąć, ażeby, aby wierzyciel realizując swoje uprawnienie z art. 532 kc przeciwko aktualnemu właścicielowi korzyści, czynił to nie ubezskuteczniając czynności stanowiącej podstawę nabycia prawa przez tego aktualnego, ostatniego właściciela. Nie przekonuje przy tym argumentacja, że w przepisie art. 532 kc jest mowa o czynności prawnej dłużnika z osobą trzecią, jak i argumentacja o konstytutywnym charakterze wyroku ze skargi pauliańskiej. Po pierwsze, bowiem aby uzyskać ubezskutecznienie czynności osoby trzeciej z osobą czwartą badaniu podlega również zasadność podważenia właśnie czynności dłużnika z osobą trzecią (o ile podważenie to nie nastąpiło w wyniku odrębnego żądania skierowanego przez wierzyciela przeciwko tejże osobie trzeciej), co warunkuje uwzględnienie żądania ubezskutecznienia czynności wobec aktualnego właściciela, a zatem owej osoby czwartej. Po drugie wreszcie błędne jest przywiązywanie przez skarżącą za powołanym przez nią orzecznictwem nadmiernej wagi do sformułowania art. 532 kc, który wskazuje na czynność dłużnika z osobą trzecią. W tymże przepisie art. 532 kc nie może być mowy o innej czynności, niż czynność dłużnika, skoro jest w nim mowa tylko o osobie trzeciej i jej wierzyciela, a nie kolejnej osobie, która nabywa rzeczy od osoby trzeciej. Zatem tenże przepis art. 352 kc konsekwentnie per analogia, należy stosować i do osoby czwartej, jako odpowiednika osoby trzeciej, i do czynności tej osoby z kolejnym nabywcom, jako odpowiadającej czynności dłużnika z osobą trzecią. Innymi słowy wykładnia przepisu art. 532 kc nie może pozostawać w oderwaniu od art. 531 par. 2 kc, a skoro ustawodawca tylko w tym drugim przepisie przewidział kwestię uznania za bezskuteczną umowy zawartej przez osobę trzecią z kolejnym nabywcom, nie wykonując już powtórzenia tej kwestii w art. 532 kc to nie ma podstaw, aby wybiórczo stosować analogię z tego przepisu tylko do samej osoby czwartej lub następnych, a nie stosować jej już odnośnie dokonanych czynności. Niezależnie już, zatem od powyższych rozważań zauważyć nadto należy, że co najmniej daleko idące wątpliwości budzi pogląd prawdy skarżącej wyrażony w zarzucie apelacyjnym, z tej przyczyny, że w sytuacji skierowania żądania przez wierzyciela przeciwko, tak zwanej osobie czwartej i żądania uznania za bezskuteczną umowy zawartej przez dłużnika z osobą trzecią, żadna ze stron tejże umowy nie byłaby stroną pozwaną w takim procesie, o ile przyznanie w art. 531 par. 1 kc w jednej legitymacji procesowej samej tylko osobie trzeciej stanowi wyjątek od zasady, że w charakterze stron procesu w sprawie ukształtowania powinny uczestniczyć wszystkie osoby, których sytuacja prawna ma być ukształtowana przez wyrok Sądu, to brak jest podstaw do przyjęcia dopuszczenia przez ustawodawcę tego, że w sprawie ubezskutecznienia umowy, pozwaną nie byłaby żadna ze stron umowy (zobacz powołany przez Sąd Rejonowy wyrok Sądu Najwyższego z 11 grudnia 2013 roku IV CSK 222/13.) Z powyższych przyczyn Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 kpc oddalił apelację (punkt pierwszy), a w myśl art. 98 par. 1 i 3 w związku z art. 391 par. 1 kpc orzekł o kosztach postępowania apelacyjnego (punkt drugi), nie znajdując podstaw do zastosowania w tym postępowaniu odmiennie niż w postępowaniu I instancyjnym przepisu art. 102 kpc, skoro stanowisko Sądu Rejonowego zostało przekonująco uzasadnione w oparciu o dominujące poglądy judykatury, a skarżąca w apelacji przed wszystkim ograniczyła się tylko do cytowania uzasadnienia, powoływanego przez siebie orzecznictwa Sądu Rejonowego, orzeczeniach Sądu Rejonowego w Wałbrzychu oraz powołanego przez ten Sąd wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu. Teraz zostanie wygłoszone uzasadnienie do sprawy II CZ 189/15. Zażalenie pozwanej nie jest uzasadnione, Trafnie, bowiem Sąd Rejonowy stanął na stanowisku, że okoliczności rozpoznawanej sprawy uzasadniło rozstrzygnięcie o kosztach procesu w postępowaniu I instancyjnym na podstawie art. 102 kpc nie eksponując jednak dość wyraźnie w uzasadnieniu wyroku wszystkich przesłanek usprawiedliwiających takie rozstrzygnięcie. Na względzie, bowiem mieć należało nie tylko brak podniesienia przez pozwaną zarzutu, który w rezultacie prowadził do nieuwzględnienia powództwa (i do której to kwestii odnoszą się wyłącznie wywody zażalenia), ale całokształt okoliczności sprawy, który przymawiamy jednak za przyjęciem, że pozwana miała wiedzę o okoliczności uzasadniającej uznanie czynności dłużnika (jej ojca) dokonanej z osobą trzecią (jej bratem) za bezskuteczne, nieodpłatność darowizny tak umowy z M. G., jak i tego ostatniego z pozwaną w prawdzie skutkowały tym, że zbędne były jak słusznie uznał Sąd Rejonowy prowadzenie dowodów na okoliczność wiedzy nabywców o pokrzywdzeniu wierzycieli. Jednak z zeznań już samego A. G. (2) wynikało, że pozwana taką wiedzę jednak miała, a w sprawie nie zostały wyświetlone żadne mające racjonalne podstawy okoliczności, które uzasadniałyby kolejne zbycia przedmiotowych nieruchomości w innym celu, aniżeli pozbawienie zaspokojenia wierzycieli. Te, zatem również okoliczności sprawy i brak uwzględnienia powództwa na skutek objęcia przez powódkę żądanie niewłaściwej czynności w sytuacji wyrażenia odmiennego poglądu prawnego przez Sąd Rejonowy w uprzednio toczącej się między tymi samymi stronami sprawie, skutkowały zasadnością przyjęcia w postępowaniu I instancyjnym wypadku szczególnie uzasadnionego, o jakim jest mowa w art. 102 kpc. Z powyższych przyczyn Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 w związku z 397 par. 2 kpc oddalił zażalenie. (...)

[koniec części 00:09:57.379]