Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 kwietnia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

przy udziale

po rozpoznaniu w dniu 14 kwietnia 2015 r. w Lublinie

sprawy W. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji wnioskodawcy W. J.

od wyroku Sądu Okręgowego w Radomiu

z dnia 22 grudnia 2014 r. sygn. akt VI U 1899/13

oddala apelację.

III AUa 150/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 22 grudnia 2014 r. Sąd Okręgowy w Radomiu oddalił odwołanie wnioskodawcy W. J. od decyzji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. odmawiającej prawa do emerytury.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach
i rozważaniach prawnych:

Wnioskodawca W. J., urodzony (...), złożył
w dniu 7 października 2013 roku do pozwanego organu rentowego wniosek
o przyznanie prawa do emerytury.

Decyzją z dnia 18 października 2013 roku pozwany odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury wobec braku udowodnienia 15-letniego okresu pracy
w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Organ rentowy uznał za udowodniony łączny staż ubezpieczeniowy wynoszący na dzień 1 stycznia 1999 roku 25 lat 11 miesięcy i 29 dni.

W. J. został zatrudniony w (...) Zakładach (...) w Ł. w dniu 1.01.1976 r. jako stażysta i w takim charakterze pracował do dnia 31.12.1976 r. Od 1.01.1977r. do 31.12.1977r. był zatrudniony w tym zakładzie na stanowisku technologa. Jako stażysta i technolog wnioskodawca był zatrudniony na wydziale montażu. W tym okresie tj. od
1.09.1977 r. do 30.06.1978 r. wykładał 4 godziny tygodniowo materiałoznawstwo
i technologię obuwia w zakładowej szkole zawodowej.

Od 1.01.1978 r. do 14.10.1978 r. skarżący był zatrudniony jako mistrzem w wydziale urządzeń. W tym czasie brał udział w przygotowaniu urządzeń do produkcji określonego modelu buta i kontrolował, czy produkcja przebiega prawidłowo.

W okresie od 15.10.1978r. do 31.12.1983r. wnioskodawca był głównym konstruktorem w wydziale przygotowania produkcji i jednocześnie przez 7 godzin tygodniowo prowadził zajęcia w szkole 7 godzin. Jako główny konstruktor wnioskodawca pracował w oddziale doświadczalnym, gdzie przygotowywano nowy model buta, który przechodził cały proces technologiczny, a następnie wdrażano go do produkcji, którą wnioskodawca nadzorował w poszczególnych wydziałach. Wszystkie modele buta przechodziły przez oddział doświadczalny za wyjątkiem metody wtrysku polichlorkiem winylu.

Od 1.01.1984r. do 31.01.1987r. skarżący pełnił funkcję kierownika wydziału przygotowania produkcji i podlegał bezpośrednio zastępcy dyrektora do spraw przygotowania produkcji. W tym czasie wnioskodawcy podlegały dwa zakłady oddalone od siebie o 1 km. W jednym zakładzie były dwa wydziały montażu, w drugim cztery i wydział bezpośredniego wtrysku oraz produkcji drewniaków. Pod każdy wydział montażowy podlegał wydział rozkroju, szwalnia i wydział opracowania elementów spodowych. Wnioskodawca nadzorował cały proces produkcji.

Od 1.02.1987 r. do 30.08.1989 r. skarżący został zatrudniony
w Przedsiębiorstwie (...) w R. na stanowisku zastępcy kierownika zakładu oraz przez ostatnie 3 miesiące jako główny technolog. S. produkował obuwie metodą wtrysku polichlorku winylu. Przedsiębiorstwo zatrudniało ponad 200 osób, były dwie hale produkcyjne. Na jednej hali były wtryskarki, a na drugiej wydział rozkroju, opracowania i szwalni. Wszystkie oddziały na zmianie podlegały wnioskodawcy. Wnioskodawca podlegał bezpośredni dyrektorowi zakładu. Przez całą zmianę nadzorował pracę na poszczególnych wydziałach.

Od 1.09.1989 r. do 31.10.1990 r. skarżący był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w D. na stanowisku kierownika zakładu, w tym od 1.11.1989 r. jako kierownik produkcji, od 1.12.1989 r. ponownie jako kierownik zakładu, a od 1.05.1990 r. jako zastępca dyrektora do spraw produkcji i wzornictwa. Przedsiębiorstwo składało się z kilku zakładów położonych na terenie kraju, zaś wnioskodawca pracował w zakładzie w R.. Produkcja odbywała się na jednej hali produkcyjnej. Wnioskodawca tworzył zakład od początku i m.in. zatrudniał pracowników.

Od 02.11.1990 r. do 31.03.1992 r. wnioskodawca był zatrudniony
w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Usługowym (...) s.c w R.. Również ten zakład wnioskodawca tworzył od podstaw. Był zatrudniony na stanowisku dyrektora naczelnego i dyrektora do spraw handlowych. Mistrzowie podlegali bezpośrednio wnioskodawcy i zastępcy dyrektora do spraw technicznych. Obuwie produkowano również metodą wtrysku polichlorku winylu. Wnioskodawca zajmował się organizacją materiałów, sprzedażą, dokumentacją firmy.

Sąd Okręgowy obdarzył wiarą zeznania świadków W. W.
i B. M. , gdyż są osobami obcymi dla wnioskodawcy, nie są zainteresowane wynikiem postępowania, a jednocześnie były zatrudnione w spornym okresie w tym samym zakładzie pracy. Ich zeznania wraz z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, w tym zeznaniami wnioskodawcy oraz dokumentacją zawartą w aktach osobowych wnioskodawcy tworzą zwartą i logiczną całość.

Sąd Okręgowy obdarzył wiarą zeznania świadków K. K., A. K. i M. T., gdyż zeznania te są zbieżne, nie wykluczają się nawzajem i korespondują z zeznaniami wnioskodawcy, który szczegółowo opisał organizację pracy w przedsiębiorstwie.

W ocenie Sądu Okręgowego zeznania świadka J. P. nie wnoszą do sprawy nic istotnego. Świadek pracował z wnioskodawcą w przedsiębiorstwie (...) na stanowisku zastępcy dyrektora, a następnie dyrektora i potwierdził jedynie, że wnioskodawca pracował na stanowisku zastępcy dyrektora.

W oparciu o poczynione ustalenia Sąd Okręgowy nie uwzględnił odwołania przywołując przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 1440) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz.43 ze zm.).

W myśl art. 184 ust. 1 cyt. ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu
31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1. okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2. okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 ustawy.

Zgodnie natomiast z ust. 2 przytoczonego wyżej przepisu emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nie przystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Z kolei przepisy § 3 i 4 cyt. rozporządzenia określają warunki, od których spełnienia zależy uzyskanie prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Są to: okres zatrudnienia wynoszący dla mężczyzn 25 lat, w tym, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach wymienionych w wykazie A
i osiągnięcie wieku emerytalnego 60 lat.

Sąd Okręgowy zważył, że poza sporem w sprawie niniejszej pozostaje, fakt udowodnienia przez wnioskodawcę wymaganego 25-letniego okresu zatrudnienia oraz ukończenia 60 lat. Sprawą sporną pozostawało ustalenie, czy wnioskodawca wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A cyt. rozporządzenia w wymiarze co najmniej 15 lat i czy staż ten osiągnął przed dniem
1 stycznia 1999 roku.

W ocenie Sądu Okręgowego pracę wykonywaną przez wnioskodawcę
w (...) Zakładach (...) w Ł. ( 10 lat i 4 miesiące) należy zakwalifikować jako pracę wymienioną w wykazie A dział XIV
poz. 24 tj. kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

Zakłady zajmowały się produkcją obuwia trzech rodzajów: za pomocą metody klejenia spodów i cholewki skórzanej, druga metoda poczynając od lat 70-tych- metodą wtrysku polichlorku winylu na cholewkę ze skóry oraz produkcją drewniaków. Zakład produkował spody ze skór naturalnych, poligumy i tworzyw sztucznych
z poliuretanu. Produkcja polegała na klejeniu i powlekaniu tkanin obuwniczych tzw. Klejonką, usztywniającą tkaninę. Wnioskodawca pracował kolejno w wydziałach montażu (połączenie cholewki ze spodem wszystkimi metodami), urządzeń (znajdujących się na wszystkich wydziałach), w oddziale doświadczalnym (gdzie znajdowały się wszystkie maszyny i urządzenia pozwalające przygotować partię próbną butów). W czasie zatrudnienia sprawował kontrolę jakości produkcji oraz dozór inżynieryjno-techniczny na wydziałach produkcyjnych, gdzie zajmowano się klejeniem i powlekaniem tkanin obuwniczych metodą bezpośredniego wtrysku spodu polichlorkiem winylu, co odpowiada pracy wymienionej w wykazie A dziale VII
poz.12 - produkcja spodów obuwniczych ze skóry, gumy i tworzyw sztucznych oraz klejenie i powlekanie tkanin obuwniczych oraz poz. 14 - prace związane ze szlifowaniem, klejeniem i wykańczaniem wyrobów przemysłu skórzanego.

W ocenie Sądu Okręgowego również okres zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w R. ( 2 lata i 7 miesięcy) podlega zaliczeniu do pracy
w warunkach szczególnych. W tym okresie wnioskodawca zajmował stanowisko zastępcy kierownika zakładu oraz w okresie ostatnich trzech miesięcy głównego technologa. S. produkował obuwie metodą wtrysku polichlorku winylu. Ponieważ cholewki były wykonywane również ze skóry naturalnej, w procesie technologicznym konieczne było starcie skóry tzw. drasowanie oraz dodatkowo stosowane kleju. Wszystkie oddziały na zmianie podlegały wnioskodawcy. W zakładzie pracował jeden technolog. Tylko przy wtryskarkach byli brygadziści, a na wszystkich oddziałach byli mistrzowie. Wnioskodawca podlegał bezpośrednio dyrektorowi zakładu. Przez całą zmianę wnioskodawca nadzorował pracę na poszczególnych wydziałach. Podlegali mu mistrzowie szwalni, rozkroju i montażu. Przedsiębiorstwo powstało po przemianach ustrojowych, było nastawione głównie na zysk, zatem należy dać wiarę wnioskodawcy, że skoro nie pełnił funkcji dyrektora zakładu, to pomimo nazwy stanowiska sprawował bezpośredni nadzór nad produkcją obuwia, na stanowiskach
o których mowa w wykazie A poz.12 i 14.

W okresie od 1 września 1989 r. wnioskodawca został zatrudniony
w Przedsiębiorstwie (...) w R. na stanowisku kierownika zakładu. Od 1 listopada 1989 r. zajmował stanowisko kierownika produkcji, od
1 grudnia 1989 r. znów powierzono mu stanowisko kierownika zakładu. Z zeznań wnioskodawcy wynika, że obuwie produkowano w tym zakładzie metodą wtryskową. Zakład był podzielony na wydziały szwalni, montażu i rozkroju. Wnioskodawca tworzył zakład od podstaw, zatrudniał pracowników, przyuczał ich do pracy na wtryskarce, a następnie nadzorował kolejne etapy produkcji.

W dniu 1 maja 1990 r. z wnioskodawcą została zawarta nowa umowa o pracę
w tym samym przedsiębiorstwie na stanowisku zastępcy dyrektora do spraw produkcji i wzornictwa. W umowie szczegółowo ustalono zakres czynności wnioskodawcy na zajmowanym stanowisku. Z zakresu tego wynika, że skarżący wykonywał wyłącznie obowiązki związane z zarządzaniem zakładem, w żaden sposób niezwiązane
z bezpośrednim nadzorem stałym i w pełnym wymiarze czasu pracy nad produkcją obuwia. Nadto był odpowiedzialny za zaopatrzenie zakładu produkcyjnego
w R.. W ocenie Sądu Okręgowego o ile okres do dnia 30 kwietnia 1990r.( 8 miesięcy) podlega zaliczeniu do okresu pracy w warunkach szczególnych, o tyle stanowczo nie podlega zaliczeniu okres od dnia 1 maja 1990r. do końca zatrudnienia w przedsiębiorstwie (...) tj. do dnia 31.10 1990r. Podobnie zaliczeniu nie podlega okres od 02.11.1990r. do 31.03.1992r. w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Usługowym (...) s.c w R.. Również ten zakład wnioskodawca tworzył od podstaw, był zatrudniony jako dyrektor naczelny i dyrektor do spraw handlowych, któremu podlegali mistrzowie. Obuwie produkowano również metodą wtrysku polichlorku winylu. Wnioskodawca zajmował się organizacją materiałów i sprzedażą, zajmował się dokumentacją firmy, wdrażał do pracy księgową.

W ocenie Sądu Okręgowego W. J.przepracował w warunkach szczególnych łącznie 13 lat i 7 miesięcy na stanowiskach, które należy zakwalifikować jako prace należące do wykazu A działu XIV poz. 24 - kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie w wykazie A dziale VII poz.12 i 14. Nie został spełniony warunek 15-letniego zatrudnienia w warunkach szczególnych, a tym samym nie nabył on prawa do emerytury.

Z tych względów i na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił odwołanie.

Apelację od powyższego wyroku złożył wnioskodawca zaskarżając wyrok w całości i zarzucając:

1)  naruszenie prawa materialnego tj. art. 184 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 32 ust. 2 cyt. ustawy o emeryturach i rentach z FUS poprzez błędną wykładnie polegająca na uznaniu, że charakter pracy świadczonej przez wnioskodawcę nie spełniał rodzaju pracy wymienionej w wykazie A dziale XIV poz. 24, stanowiącym załącznik do cyt. rozporządzenia Rady ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.;

2)  naruszenie art. 32 ust. 2 cyt. ustawy przez błędną wykładnię i przyjęcie, że praca wykonywana w bezpośrednim sąsiedztwie maszyn znajdujących się na hali produkcyjnej i prac wykonywanych w warunkach szczególnych nie była wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych;

3)  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na dowolnym przyjęciu, że praca wykonywana w okresach: od 1 maja 1990 r. do 31 października 1990 r. oraz od 2 listopada 1990 r. do 31 marca 1992 r. na stanowiskach dyrektora ds. produkcji i wzornictwa, dyrektora naczelnego i dyrektora ds. handlowych nie była pracą wykonywana w warunkach szczególnych;

4)  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnej analizy całego materiału dowodowego i przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, co doprowadziło do błędnego ustalenia, że praca wnioskodawcy nie była pracą
w warunkach szczególnych.

Wskazując na powyższe zarzuty apelujący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku, nie wskazując na czym zmiana miałaby polegać, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji. Apelujący wnosił nadto o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka M. J. na okoliczność charakteru pracy wnioskodawcy w spornym okresie.

Apelujący wywodził, że jako twórca dwóch zakładów wnioskodawca przekazywał pracownikom swoją wiedzę w zakresie pracy na wtryskarce, nadzorował etapy produkcji, wdrażał i szkolił nowozatrudnionych pracowników. Dodatkowe obowiązki administracyjno-biurowe nie mogą dyskwalifikować apelującego
w uzyskaniu prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik wnioskodawcy okazał kserokopię wniosku W. J. z dnia 26 stycznia 2015 r. o przekazanie środków „zgromadzonych w Otwartym Funduszu Emerytalnym za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w R. na dochody budżetu państwa”. Wnioskodawca nie dysponował potwierdzeniem złożenia wniosku do organu rentowego zaś pełnomocnik pozwanego oświadczył, że w toku postępowania przed Sądem Okręgowym wniosek taki nie został złożony.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja jest bezzasadna i podlega oddaleniu, gdyż Sąd Okręgowy wydał trafne, odpowiadające prawu rozstrzygnięcie. Przede wszystkim Sąd Okręgowy nie wydal wyroku z obrazą prawa materialnego.

Wnioskodawca ubiegał się o prawo do emerytury z tytułu pracy
w warunkach szczególnych, zatem winien udowodnić spełnienie wszystkich przesłanek, wymienionych w treści art. 184 cyt. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Poza wiekiem i przesłankami stażowymi, wynikającymi z treści art. 184 ust. 1 cyt. ustawy, warunkiem nabycia prawa do emerytury jest nieprzystąpienie do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenie wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Do daty wydania wyroku przez Sąd Okręgowy niespornym było, że wnioskodawca jest członkiem OFE, co sam przyznał (k. 67v) i nie złożył wniosku o przekazanie środków za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Wniosek okazany na rozprawie apelacyjnej nie może stanowić miarodajnego dowodu w sprawie, gdyż wnioskodawca w żaden sposób nie udokumentował, że wniosek ten faktycznie został złożony do organu rentowego.

Warunki nabycia prawa do emerytury, wymienione w treści art. 184 ust. 1 i ust. 2 cyt. ustawy muszą być spełnione łącznie, zatem brak któregokolwiek
z nich uniemożliwia nabycie prawa do świadczenia.

Skoro skarżący nie spełnił warunku wymienionego w treści art. 184 ust. 2 cyt. ustawy, zatem bezprzedmiotowe jest badanie spełnienia pozostałych warunków. Sąd Okręgowy winien był zakończyć postępowanie w sprawie niezwłocznie po ustaleniu, że skarżący jest nadal członkiem OFE. Prowadzenie postępowania dowodowego na okoliczność pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych było zbędne i niepotrzebnie przedłużyło postępowanie w niniejszej sprawie.

Z tych samych powodów Sąd Apelacyjny nie uwzględnił wniosku apelującego o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka M. J. na okoliczność pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych. Przeprowadzenie tego dowodu jest zbędne, gdyż bez przynależności do OFE lub złożenia wniosku o przekazanie środków na dochody budżetu państwa skarżący nie nabyłby prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, nawet gdyby legitymował się okresem co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Nie oceniając zatem spełnienia przez wnioskodawcę przesłanki
15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych i trafności ustaleń Sądu Okręgowego w tym zakresie, Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do uwzględnienia apelacji, wobec niespełnienia przez skarżącego warunku wymienionego w treści art. 184 ust. 2 cyt. ustawy.

Z tych względów i na mocy art. 385 k.p.c. Sąd Apelacyjny oddalił apelację jako bezzasadną.