Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód W. Ł. w pozwie skierowanym przeciwko M. Ł. (1) domagał się zapłaty na swoją rzecz kwoty 5330,98 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 18 listopada 2014 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenia na swą rzecz kosztów postepowania.

Uzasadniając swe żądanie powód wskazał, iż pozwany jest współspadkobiercą po zmarłej siostrze – J. Ł., a tym samym –partycypuje w długach spadkowych – stosownie do wielkości swego udziału spadkowego. Kwota dochodzona pozwem jest częścią zobowiązania – długu spadkowego, który w całości wobec wierzyciela – KRUS powód zaspokoił w całości.

Nakazem zapłaty z dnia 28 listopada 2014 roku Sąd Rejonowy w Suwałkach orzekł stosownie do żądań pozwu ( nakaz zapłaty k. 25);

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany Michał K. Ł. domagał się oddalenia powództwa wskazując, iż powód domagając się od niego zapłaty kwoty 5331,00 złotych nadużywa swego prawa podmiotowego. Pozwany nie zakwestionował spłaty długu spadkowego przez powoda , ale okoliczności sprawy o sygnaturze I Ns. 253/13 wskazują, iż powód działa w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego i społeczno – gospodarczym przeznaczeniem swego prawa.

W odpowiedzi na powyższe powód podtrzymał swe stanowisko w sprawie.

Sąd ustalił, co następuje :

Postanowieniem z dnia 11 sierpnia 2009r, wydanym w sprawie o sygn. akt
I Ns 302/09, Sąd Rejonowy w Suwałkach I Wydział Cywilny stwierdził, iż spadek po J. Ł., zmarłej dnia 07 kwietnia 2005r w S. nabyli: H. B., W. Ł. i M. Ł. (1) w udziałach po 1/3 części każdy z nich.

Dowód: - odpis postanowienia Sądu Rejonowego w Suwałkach I Wydziały Cywilnego z dnia 11 sierpnia 2009r,sygn. akt I Ns 302/09 k. 9;

W skład spadku po zmarłej, wchodziła jedna w ujęciu wieczystoksięgowym- nieruchomość rolna, położona w województwie (...), miejscowości W., składająca się z czterech działek o numerach ewidencyjnych: 280,281,606,759/2 i łącznej powierzchni 6.7589ha, dla której w Sądzie Rejonowym w Suwałkach prowadzona jest księga wieczysta Kw nr (...), obciążona hipoteką, ustanowioną dla zabezpieczenia wierzytelności Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w A. T. w S.. W wyniku przeprowadzonego po w/w zmarłej działu spadku działki o numerach geodezyjnych: 281 i 606 - przypadły na wyłączną własność H. B.; 280- przypadła na wyłączną własność wnioskodawcy – W. Ł.; zaś 759/2 - przypadła na współwłasność wnioskodawcy – W. Ł. i M. Ł. (1), w udziałach po 1/2 części na rzecz każdego z nich

(dowód: - odpis ugody sądowej zawartej przed Sądem Rejonowym w Suwałkach w dniu 10 października 2011 r. w sprawie I Ns 609/11 k. 10-10v). Postanowieniem z dnia 9 kwietnia 2014 r. w sprawie I Ns 235/13 Sąd Rejonowy w Suwałkach dokonał zniesienia - pomiędzy wnioskodawcą W. Ł. a M. Ł. (1) – współwłasności działki o nr (...) w ten sposób, że dokonał fizycznego podziału tej działki na dwie odrębne nieruchomości, tj. działki o nr: 759/4 i 759/3, i przyznał je – odpowiednio - na wyłączną własność: wnioskodawcy – W. Ł. i M. Ł. (1). (dowód: - odpis postanowienia Sądu Rejonowego w Suwałkach z dnia 9 kwietnia 2014 r, sygn.akt I Ns 235/13).W trakcie postępowania o zniesienie współwłasności działki o nr (...) zmarła H. B.. Postępowanie o stwierdzenie po niej nabycia spadku nie zostało do tej pory prawomocnie zakończone. W wyniku działu spadku oraz zniesienia współwłasności powstało pięć nieruchomości, tj: działki o numerach geodezyjnych: 280, 281, 606, 759/4 i 759/3. Po dokonanym dziale spadku, H. B. odłączyła z księgi wieczystej swoją działkę, zakładając dla niej odrębną księgę wieczystą o nr KW (...). Pismem z dnia 01 sierpnia 2014 roku, powód W. Ł. wystąpił do KRUS P. T. w S. z prośbą o ustalenie aktualnego stanu zadłużenia hipotecznego oraz orzeczenie jego odpowiedzialności przy uwzględnieniu wielkości przysługującego mu udziału w spadku, tj.1/3, a co za tym idzie- dokonanie podziału hipoteki przymusowej, polegającego na zrzeczeniu się - po spłacie przez powoda przypadającej na niego części zadłużenia – tej hipoteki względem nieruchomości stanowiących wyłączną własność Powoda. Pismem z dnia 10 września 2014r KRUS P. T. wskazał, iż całkowite zadłużenie figurujące na koncie spadkodawczyni wynosi 15.992,93zł, oraz nie wyraził zgody na powyższe, wskazując, iż zadłużenie winno zostać spłacone w całości a dokonanie podziału hipoteki stanowiłoby działanie nie leżące w jego interesie. (dowód: - pismo W. Ł. skierowane do KRUS P. T. S. z dnia 01 sierpnia 2014r k. 14-16, odpowiedź z KRUS P. T. w S. z dnia 10 września 2014r. k.17). W związku z koniecznością wystąpienia do sądu wieczystoksięgowego z wnioskiem o odłączenie z księgi wieczystej o nr (...) działek o numerach geodezyjnych: 280 i 759/4 stanowiących odrębny przedmiot własności, przysługujący wyłącznie W. Ł., uregulował on całe zobowiązanie.(dowód: - potwierdzenie przelewu z dnia 19 września 2014r. k. 18)

Wobec uregulowania całego zobowiązania, powód pismem z dnia 6 listopada 2014r wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 5.330,98zł, stanowiąca równowartość przypadającego na niego udziału w zadłużeniu – zgodnie z przysługującym mu udziałem w spadku ( 1/3). W odpowiedzi z dnia 17 listopada 2014r oświadczył, iż uważa, iż powód nie powinien domagać się od niego zapłaty w/w kwoty. (dowód: - wezwanie do zapłaty z dnia 6 listopada 2014r wraz z potwierdzeniem nadania k. 19-20; pismo pozwanego z dnia 17.11.2014r. k. 21). Pozwany umową darowizny (Rep. A. Nr 2417/2014 z dnia 27.10.2014r) przekazał należącą do niego działkę o nr geod. 759/3 swojemu synowi M. Ł. (2). W/w nieruchomość na skutek wniosku z dnia 28.10.2014r została odłączona z głównej księgi i założono dla niej nową księgę wieczystą o nr (...).

Sąd zważył, co następuje :

Pomiędzy stronami nie było sporu co do okoliczności faktycznych przedstawionych w części ustaleniowej uzasadnienia.

Podstawą prawną żądań powoda względem pozwanego był art. 1034 § 1 kc w zw z art. 376 § 1 kc. ( Do chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe. Jeżeli jeden ze spadkobierców spełnił świadczenie, może on żądać zwrotu od pozostałych spadkobierców w częściach, które odpowiadają wielkości ich udziałów.§ 2. Od chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za długi spadkowe w stosunku do wielkości udziałów).

Należy podkreślić, że spłata zaległych składek na rzecz KRUS następuje na zasadach określonych w dziale III i rozdziale 14 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60) w z. z art. 52 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Zgodnie z art. 97 § 1 ww. ustawy spadkobiercy podatnika, z zastrzeżeniem § 2, przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy. Powinno to jednak nastąpić po wydaniu przez organ rentowy (wierzyciela) decyzji określającej zobowiązanie konkretnego spadkobiercy, podlegającej kontroli właściwego dla organu rentowego sądu ubezpieczeń społecznych (uzasadnienie wyroku SN z dnia 7 maja 2008 r., II UZP 1/08). Zgodnie z art. 100 § 1 ww. ustawy organy podatkowe (rentowe) właściwe ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy orzekają w odrębnych decyzjach o zakresie odpowiedzialności poszczególnych spadkobierców lub określają wysokość nadpłaty albo zwrotu składek. Według art. 98 § 1 i § 2 ust. 2 ww. ustawy do odpowiedzialności spadkobierców za zobowiązania podatkowe (składkowe) spadkodawcy stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego o przyjęciu i odrzuceniu spadku oraz o odpowiedzialności za długi spadkowe.

Bezspornie strony niniejszego sporu są spadkobiercami ustawowymi zmarłej dnia 7 kwietnia 2005 roku J. Ł.(art. 922 § 1 i 3 KC). O tym, że nabyli spadek, wraz z siostrą H. B., orzekł postanowieniem z 11 sierpnia 2009 r. Sąd Rejonowy w Suwałkach., sygn. akt I Ns 302/09. Z kolei ugodą zawartą przed Sądem Rejonowym w Suwałkach z 10 października 2011 roku, sygn. akt I Ns 609/11 Sąd ten dokonał działu spadku po J. Ł., przyznając dwie spośród czterech działek rolnych H. B. zaś jedną – W. Ł., pozostawiając we współwłasności w udziałach po ½ działkę rolną dla W. Ł. i M. k. Ł.. Następnie – postanowieniem z dnia 9 kwietnia 2014 roku Sąd Rejonowy w Suwałkach zniósł współwłasność nieruchomości dokonując jej fizycznego podziału i tytułem dopłaty zasądził od W. Ł. na rzecz Michała K. Ł. w wysokości 11300,00 zł. Dlatego od tej chwili odpowiedzialność za długi spadkowe ponosili pozwany i powód , wyłącznie na podstawie art. 1081 KC, a nie na zasadach ogólnych, w oparciu o art. 1034 § 2 KC. Jak wynika z art. 1081 KC odpowiedzialność za długi spadkowe związane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego ponosi od chwili działu spadku spadkobierca, któremu to gospodarstwo przypadło, oraz spadkobiercy otrzymujący od niego spłaty. Każdy z tych spadkobierców ponosi odpowiedzialność w stosunku do wartości otrzymanego udziału. Odpowiedzialność za inne długi ponoszą wszyscy spadkobiercy na zasadach ogólnych (art. 1034 § 2 KC).

Art. 1081 KC reguluje problem odpowiedzialności za długi spadkowe po dziale spadku, jak ma to miejsce w niniejszej sprawie. Od tego momentu odpowiedzialność za długi spadkowe związane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego ponosi spadkobierca lub spadkobiercy, którzy otrzymali spadkowe gospodarstwo oraz spłaty z tego gospodarstwa. Odpowiedzialność tę ponoszą w stosunku do wartości otrzymanego udziału. Tym samym nie wielkość udziału, a jego wartość określa zakres odpowiedzialności poszczególnego spadkobiercy. Takie stanowisko zajmuje także doktryna (A. Kidyba (red.), E. Niezbecka, Komentarz do art. 1081 KC, st. prawny: 15 listopada 2011 r.) wskazuje również, że długi związane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego to długi pozostające w związku prawnym lub gospodarczym z prowadzeniem danego gospodarstwa, zaciągnięte za życia przez spadkodawcę (J. Nadler (w:) E. Gniewek, Komentarz, s. 1734; J. Pietrzykowski (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. II, s. 1306).Należy podkreślić, że art. 1081 KC jest przepisem szczególnym i dotyczy wyłącznie odpowiedzialności za długi spadkowe związane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego po dziale spadku. Z kolei odpowiedzialność za inne długi spadkowe ponoszą wszyscy spadkobiercy na zasadach ogólnych. Podobny pogląd wyraził również Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 2 czerwca 1970 r. (III CZP 29/70, OSN 1971, Nr 2, poz. 22). Z uwagi na to, że został dokonany dział spadku po zmarłej J. Ł. oraz spadek przypadł wszystkim spadkobiercom, to powinni oni ponosić odpowiedzialność za zaległości składkowe wskazane w decyzjach prezesa KRUS, zabezpieczone hipotecznie.

Odnosząc się zaś do zarzutu pozwanego , jakoby powód nadużył swego prawa wytaczając powództwo o zapłatę, Sąd pragnie wskazać, iż ani w sprzeciwie, ani też na rozprawie w dniu 5 marca 2015 roku pozwany - reprezentowany przez fachowego pełnomocnika – nie wskazał na czym konkretnie polega nadużycie prawa i jakie zasady współżycia społecznego łamie powód wytaczając powództwo. Ogólnikowe stwierdzenia pozwanego ( „wzajemna niechęć, pozostawanie w konflikcie”) nie wypełniają formuły jasnego i precyzyjnego wskazania rodzaju zasad jakie rzekomo łamie powód;

Ciężar dowodu w zakresie pozwalającym na zakwalifikowanie określonego zachowania się jako nadużycia prawa obciąża tego, kto zarzuca drugiemu naruszenie zasad współżycia społecznego. W tym sensie można mówić o obowiązywaniu w polskim prawie domniemania korzystania z prawa w sposób zgodny z zasadami współżycia społecznego (zob. uchw. SN(7) z 21.6.1948 r., C. P.. 114/48, OSN 1948, Nr 3, poz. 61; wyr. SN z 7.12.1965 r., III CR 278/65, OSN 1966, Nr 7-8, poz. 130; z 26.10.2000 r., II CKN 956/99, MoP 2001, Nr 6, s. 352; z 23.8.2001 r., II CKN 103/99, L.; z 26.2.2002 r., I CKN 305/01, L.). W ścisłym związku z postulatem ostrożnego stosowania art. 5 KC, a przede wszystkim z założeniem, że – co do zasady – wszystkie prawa podmiotowe podlegają przewidzianej przez prawo ochronie, pozostaje domniemanie ich wykonywania zgodnie z zasadami współżycia społecznego i społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa. Jak stwierdził SN w tezie wyroku z 22.11.2000 r., „Działanie zgodne z prawem korzysta z domniemania zgodności z zasadami współżycia społecznego, chyba że wykazane zostaną szczególne, konkretne okoliczności obalające to domniemanie”. Choć teza ta nie odnosiła się do wykonywania prawa podmiotowego, wydaje się, że wyznacza pewien standard postępowania w sprawach, w których zachodzi podejrzenie nadużycia prawa podmiotowego. Jeśli strona wykonywała uprawnienie przysługujące jej na podstawie obowiązującego przepisu lub wynikające z umowy, sąd – w punkcie wyjścia – musi przyjąć, że jej zachowanie odpowiada kryteriom z art. 5 KC; „w tym sensie można mówić o obowiązywaniu w prawie polskim domniemania korzystania z prawa w sposób zgodny z zasadami współżycia społecznego”. W wyroku z 9.7.2008 r. SN potwierdził istnienie domniemania, że osoba uprawniona korzysta z prawa podmiotowego w sposób legalny, zasługujący na ochronę. Wynika stąd powszechnie akceptowany wniosek, że – zgodnie z art. 6 KC – ciężar udowodnienia okoliczności uzasadniających tezę o nadużyciu spoczywa na stronie, która domaga się zastosowania przez sąd art. 5 KC. Podkreśla się przy tym, że sama treść zasad współżycia społecznego nie podlega dowodzeniu, gdyż jest ona, jako element treści normy prawnej, objęta działaniem reguły iura novit curia.

Na stronie ciąży zatem wykazanie faktów, z których można wnosić o naruszeniu przez przeciwnika reguł wskazanych w art. 5 KC. Na pozwanym ciążył zatem obowiązek nie tylko uszczegółowienia swej tezy o nadużyciu prawa przez powoda, ale również sformułowanie tezy dowodowej o przesłuchanie świadków w sposób nie pozostawiający wątpliwości na jakie konkretnie okoliczności mieliby zeznawać wnioskowani świadkowie w kontekście jasno i szczegółowo wskazanych rzekomo naruszonych zasad współżycia społecznego. Pozwany nie dopełnił tego wymogu, zatem Sąd nie uwzględnił zgłaszanych przez niego dowodów. Nie leży bowiem w kompetencji Sądu zastępowanie strony w inicjowaniu postępowania dowodowego ani też w ustalaniu i doprecyzowywaniu tez i wniosków przez niego zgłaszanych;

Wszystko powyższe zadecydowało o uwzględnieniu powództwa w całości.