Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 lutego 2015 roku

Sąd Okręgowy – V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Krzysztof Główczyński

Protokolant: Magdalena Pańków

po rozpoznaniu w dniu 3 lutego 2015 roku w Legnicy

sprawy z wniosku M. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o odstąpienie od zobowiązania do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń

na skutek odwołania M. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 24 września 2014 roku

znak (...)

zmienia decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. z dnia 24 września 2014 roku, znak (...) w ten sposób, że uchyla nałożony na M. M.obowiązek zwrotu błędnie uznanych za nienależnie pobrane świadczeń za okres od 01 września 2013 roku do 31 sierpnia 2014 roku w kwocie 10 053, 60 zł.

Sygn. akt VU 3093/14

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. decyzją z dnia 24 września 2014 r. zobowiązał wnioskodawczynię M. M. do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres od 01 września 2013 r. do 31 sierpnia 2014 r. w kwocie 10.053,60 zł.

W odwołaniu od powyższej decyzji M. M. wniosła o odstąpienie od żądania zwrotu określonej decyzją kwoty. Wnioskodawczyni wskazała, że przyznana decyzją Prezesa ZUS w drodze wyjątku renta rodzinna była płatna do rąk jej matki, a po uzyskaniu przez nią pełnoletności, do jej rąk.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. wniósł o oddalenie odwołania. W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podał, iż decyzją Prezesa ZUS z dnia 29 października 2010 r. przyznano prawo do renty rodzinnej w drodze wyjątku dla małoletniej M. M.. Świadczenie to wypłacano do rąk M. W., matki wnioskodawczyni. W decyzji pouczono, iż renta rodzinna wyjątkowa przysługuje pod warunkiem kontynuowania nauki w systemie dziennym, natomiast po osiągnięciu 18 lat życia świadczenie nie przysługuje w razie osiągania przychodu z tytułu wykonywania pracy zarobkowej lub prowadzenia działalności pozarolniczej. Z uwagi na osiągnięcie pełnoletności, decyzją z dnia 13 stycznia 2012 r. podjęto wypłatę świadczenia do rąk M. M. od 01 lutego 2012 r. W okresie od 01 września 2011 r. do 14 czerwca 2013 r. wnioskodawczyni uczęszczała do (...) Szkoły Zawodowej o specjalności kucharz małej gastronomii prze Zespole Szkół (...) w Z.. W dniu 09 września 2013 r. ubezpieczona przedłożyła zaświadczenie, że jest uczniem klasy I Liceum (...) w Z.. Decyzją z 10 września 2013 r. podjęto ponownie wypłatę renty rodzinnej w drodze wyjątku. W dniu 11 września 2013 r. organ rentowy uzyskał informację z Zespołu Szkół (...) w Z., że wnioskodawczyni od 07 września 2013 r. rozpoczęła naukę w Liceum (...) w systemie zaocznym. Decyzją z 12 września 2014 r. organ rentowy wstrzymał wypłatę świadczenia od dnia 01 września 2014 r. ponieważ M. M. nie kontynuuje nauki w systemie dziennym.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. M., ur. (...), pełnoletność uzyskała w dniu (...)

Uwzględniając wniosek M. W., decyzją z dnia 29 października 2010 r. Prezes ZUS przyznał w drodze wyjątku rentę rodzinną dla małoletniej jej córki M. M. do 30 czerwca 2014 r., pod warunkiem kontynuowania nauki systemem dziennym. Pismem z dnia 08 listopada 2010 r. organ rentowy zawiadomił M. W., iż realizując decyzję Prezesa ZUS, podejmuje wypłatę świadczenia od 01 października 2010 r. oraz, że do renty rodzinnej uprawniona jest M. do 30 czerwca 2014 r.

Decyzją z dnia 13 stycznia 2012 r. organ rentowy podjął z dniem 01 lutego 2012 r. wypłatę przysługującej wnioskodawczyni w związku z osiągnięciem pełnoletności renty rodzinnej do jej rąk. Decyzję tę wydano na zawierającym standardowe pouczenie druku. Pismem z dnia 18 stycznia 2012 r. Oddział ZUS w L. poinformował M. M., że przyznane jej w drodze wyjątku przez Prezesa ZUS świadczenie nie przysługuje w razie osiągania przychodu z tytułu wykonywania pracy zarobkowej albo przychodów z innych źródeł, np. prowadzenia pozarolniczej działalności, wynajmu pokoi, produkcji rolnej, pracy dorywczej lub innej, pobierania innych świadczeń rentowych, zasiłków, otrzymywania alimentów, itd. Uprzedził także wnioskodawczynię, że w razie osiągania takich przychodów, organ rentowy zgodnie z art. 134 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 101 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych spowoduje wstrzymanie wypłaty świadczenia. Zgodnie z treścią informacji, wnioskodawczyni została zobowiązana niezwłocznie poinformować ZUS o osiąganiu wskazanych przychodów oraz, została pouczona, iż w myśl art. 138 ust. 1 wymienionej ustawy, osoba która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu.

W dniu 11 września 2013 r. organ rentowy otrzymał zaświadczenie, w którym Zespół Szkół (...) w Z. podał, iż M. M. była uczennicą Zespołu Szkół (...) w Z. w roku szkolnym 2012/2013 i uczęszczała do klasy drugiej – (...) Szkoły Zawodowej – kucharz małej gastronomii od dnia 02 września 2011 r. do 14 czerwca 2013 r. oraz, że obecnie jest uczennicą klasy I Liceum (...) w systemie zaocznym – w roku szkolnym 2013/2014, od 07 września 2013 r.

Decyzją z dnia 12 września 2014 r. organ rentowy z urzędu od 01 września 2014 r. wstrzymał wypłatę renty rodzinnej, gdyż ubezpieczona nie kontynuuje nauki w systemie dziennym, zaś decyzją z dnia 24 września 2014 r. zobowiązał wnioskodawczynię M. M. do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres od 01 września 2013 r. do 31 sierpnia 2014 r. w kwocie 10.053,60 zł.

(n i e s p o r n e)

Sąd zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Istota prawy sprowadza się do oceny, czy w ustalonym w niej niespornym stanie faktycznym M. M. pobrała nienależne świadczenie i w związku z tym jest zobowiązana do jego zwrotu.

Trafnie w uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wskazał, iż zgodnie z art. 138 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1442) osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu. Stosownie zaś do art. 138 ust. 2 ustawy emerytalnej, za nienależnie pobrane świadczenia w rozumieniu ust. 1 uważa się:

1)  świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania,

2)  świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą świadczenia.

Odnosząc wskazany wyżej stan prawny do ustalonego w sprawie stanu faktycznego należy stwierdzić, iż pobrane przez M. M. świadczenie nie jest świadczeniem nienależnym w rozumieniu art. 138 ust. 2 ustawy emerytalnej. Należy bowiem zauważyć, iż jakkolwiek wypłata określonego zaskarżoną decyzją świadczenia zaistniała na skutek szczególnej okoliczności powodującej ustanie prawa do świadczenia ale wnioskodawczyni nie została pouczona o tej szczególnej okoliczności i tym samym nie była pouczona o braku prawa do pobierania renty. Adresatem decyzji Prezesa ZUS z dnia 29 października 2010 r. o przyznaniu na małoletnią wówczas wnioskodawczynię w drodze wyjątku renty rodzinnej, uzależniającej wypłatę świadczenia od kontynuowania nauki w systemie dziennym była nie M. M., wówczas nieletnia, a jej matka M. W.. Poza decyzją Prezesa ZUS żadna z później wydanych w przedmiocie prawa do renty rodzinnej wyjątkowej decyzja organu rentowego nie określa jako warunku wypłaty świadczenia kontynuowania nauki systemem dziennym. W szczególności zastrzeżenia kontynuowania nauki w takim systemie nie zawiera doręczona ubezpieczonej w związku z osiągnięciem przez nią pełnoletności decyzja z dnia 13 stycznia 2012 r. w przedmiocie podjęcia wypłaty renty rodzinnej wyjątkowej do rąk M. M.. Decyzja ta, podobnie jak i udzielona wnioskodawczyni informacja z dnia 18 stycznia 2012 r. o okolicznościach wyłączających prawo do renty, a także późniejsza decyzja o podjęciu wypłaty renty rodzinnej z dnia 10 września 2013 r. zawierają jedynie standardowe pouczenie o okolicznościach mających wpływ na prawo do świadczeń. Niewątpliwie jednak w sytuacjach szczególnych skuteczne pouczenie musi wyjść poza standardowy szablon (por. Komentarz do art. 138 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Marcin Bartnicki, wraz z przytoczonymi w nim orzeczeniami Sądu Najwyższego). O zawartym w decyzji Prezesa ZUS o przyznaniu w drodze wyjątku renty rodzinnej zastrzeżeniu poinformowana została nie wnioskodawczyni, w chwili wydania decyzji nieletnia, a tylko i wyłącznie jej matka. Wnioskodawczyni nigdy nie uzyskała takiej jak jej matka informacji. W świetle powyższych rozważań uzasadniony jest zatem wniosek, że organ rentowy udzielił M. M. niepełnego w okolicznościach sprawy pouczenia. Wnioskodawczyni nie została bowiem pouczona, że przyznana jej w drodze wyjątku renta rodzinna przysługuje jedynie w razie kontynuowania nauki systemem dziennym. Należy przy tym zauważyć, iż ponad wszelką wątpliwość nie zachodzi żadna ze wskazanych w udzielonych jej pouczeniach okoliczność powodująca ustanie prawa do renty lub jej wypłaty.

Powyższe rozważania uzasadniają zatem ocenę, że określone zaskarżoną decyzją świadczenie nie jest świadczeniem nienależnie pobranym w rozumieniu art. 138 ust. 2 ustawy emerytalnej albowiem M. M. nie została pouczona o konieczności kontynuowania nauki systemem dziennym jako okoliczności powodującej ustanie prawa do renty. Skoro świadczenie to nie jest nienależne, to na podstawie art. 138 ust. 1 ustawy emerytalnej wnioskodawczyni nie jest obowiązana do jego zwrotu.

Ponad wszelką wątpliwość informację o kontynuowaniu nauki w systemie zaocznym od 07 września 2013 r. organ rentowy uzyskał już w dniu 11 września 2013 r. Pomimo takiej informacji niezwłocznie nie wstrzymał wypłaty renty choć miał taką niczym nieograniczoną możliwość. Uczynił to dopiero po roku, wydając decyzję o wstrzymaniu wypłaty renty rodzinnej z dnia 12 września 2014 r. Zatem wypłata renty jest wynikiem ewidentnego błędu organu rentowego.

Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. uwzględnił uzasadnione odwołanie i orzekł co do istoty sprawy.