Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 maja 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, I Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 maja 2013 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa G. A.

przeciwko W. A.

o zachowek

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 5 grudnia 2012 r., sygn. akt I C 1986/09

oddala apelację.

/-/M. Głowacka /-/P. Górecki /-/J. Geisler

Sygn. akt IACa 369/13

UZASADNIENIE

Powód G. A. pozwem wniesionym do sądu w dniu 5 czerwca 2009r. domagał się zasądzenia od pozwanego W. A. kwoty 108.333 zł z ustawowymi odsetkami od daty wytoczenia procesu do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania według norm przepisanych tytułem zachowku.

Pozwany W. A. w odpowiedzi na pozew z dnia 21 grudnia 2009r. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu.

Sąd Okręgowy w Poznaniu wyrokiem wstępnym z dnia 14 czerwca 2010r., który uprawomocnił się w dniu 5 lipca 2010r. uznał powództwo za usprawiedliwione co do zasady.

Sąd Okręgowy w Poznaniu wyrokiem z dnia 5 grudnia 2012r. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 26.814,15 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 5 czerwca 2009r. do dnia zapłaty, w pozostałym zakresie powództwo oddalił, kosztami procesu obciążył strony stosunkowo i z tego tytułu zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 2.712,75 zł oraz nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Poznaniu) od powoda kwotę 5.530,52 zł, a od pozwanego 2.676,84 zł.

Ustalenia dokonane przez Sąd pierwszej instancji oraz wnioski z nich płynące zostaną przedstawione poniżej uwzględniając zakres zaskarżenia wyroku przez pozwanego, który orzeczenie zaskarżył w części w zakresie zasądzenia odsetek ustawowych od kwoty 26.814,15 zł za okres od dnia 5 czerwca 2009r. do dnia 4 grudnia 2012r.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że powód G. A. i pozwany W. A. są braćmi. Matka stron H. A. zmarła w dniu 21 sierpnia 2007r. Sąd Rejonowy Poznań Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu postanowieniem z dnia 16 września 2008r. w sprawie sygn. akt I Ns 2760/08 stwierdził, że spadek po H. A. nabyli na podstawie ustawy córka K. K., syn G. A. oraz syn W. A. każdy w 1/3 części. Wskazane osoby są jedynymi spadkobiercami zmarłej. Żaden ze spadkobierców nie został wydziedziczony.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że H. A. była współwłaścicielką nieruchomości zabudowanej budynkiem kamienicy położonej w P. przy ul. (...) o powierzchni 0,0456 ha dla której Sąd Rejonowy w Poznaniu Wydział XIV Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW nr (...). Umową darowizny zawartą łącznie z umową sprzedaży i umową o zniesienie współwłasności poprzez ustanowienie odrębnej własności lokalu z dnia 27 sierpnia 2003r. spadkodawczyni darowała pozwanemu 1/3 swojego udziału tj. 1/8 części tej nieruchomości. Na mocy w/w umowy dokonano zniesienia

współwłasności nieruchomości poprzez ustanowienie odrębnej własności lokali. W wyniku powyższego H. A. nabyła na wyłączną własność lokal nr (...) o powierzchni 88,77 m ² i lokal nr (...) o powierzchni 46,18 m ², natomiast pozwany lokal nr (...) o powierzchni 48,36 m ². Do 2004r. w tej nieruchomości w lokalu nr (...) zamieszkiwał powód, który z własnych środków remontował ten lokal. W wyniku postępowania o zniesienie współwłasności lokal ten został przyznany S. i E. małżonkom C.. H. A. umową darowizny z dnia 5 sierpnia 2005r. darowała wnuczce I. K. obecnie C. lokal mieszkalny nr (...) przy ulicy (...) dla którego Sąd Rejonowy w Poznaniu prowadzi księgę wieczystą KW nr (...). H. A. w 2006r. sprzedała lokal nr (...) małżonkom E. i K. S. za kwotę 75.000 zł. Część środków pochodzących ze sprzedaży tego lokalu tj. 40.000 zł spadkodawczyni przekazała w dniu 17 maja 2006r. powodowi oznaczając jako tytuł przelewu „remont mieszkania”. H. A. pożyczała powodowi kwoty pieniężne w nieoznaczonej wysokości. Wartość rynkowa udziału wynoszącego 1/8 w nieruchomości położonej przy ul. (...) w P. według stanu nieruchomości na dzień 27 sierpnia 2003r, a cen aktualnych wynosi 141.000 zł. W dacie śmierci H. A. do jej majątku wchodziły środki pieniężne zgromadzone na rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym w kwocie 12.884,90 zł, które po śmierci spadkodawczyni zostały wypłacone przez K. K.. Powód pismem z dnia 1 grudnia 2008r. doręczonym pozwanemu w dniu 10 grudnia 2008r. wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 108.333 zł. Pozwany na to pismo nie udzielił odpowiedzi.

Sąd pierwszej instancji z mocy art. 991 § 1 kc, art. 995 § 1 kc uznał, że należny każdemu z uprawnionych zachowek wynosi 66.814,15 zł. Wartość darowizny wynosiła 400.884,90 zł (suma kwot 12.884,90 zł, 141.000 zł - wartość darowanego pozwanemu udziału we własności nieruchomości, 207.000 zł - wartość lokalu darowanego I. C. i 40.000 zł - suma darowana powodowi). Zgodnie z art. 996 kc od wskazanej kwoty Sąd odjął darowiznę dokonaną przez spadkodawczynię na rzecz powoda w kwocie 40.000 zł i uzyskaną w ten sposób różnicę w wysokości 26.814,15 tytułem zachowku zasądził od pozwanego na rzecz powoda oddalając powództwo w pozostałym zakresie.

Sąd pierwszej instancji o należnych powodowi odsetkach orzekł na podstawie art. 481 kc w związku z art. 455 kc zasądzając je zgodnie z żądaniem pozwu.

Apelację od powyższego wyroku złożył pozwany W. A. zaskarżając wyrok w części w zakresie punktu 1 w części uwzględniającej powództwo co do odsetek ustawowych od kwoty 26.814,15 zł za okres od dnia 5 czerwca 2009r. do dnia 4 grudnia 2012r. Pozwany wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez oddalenie żądania powoda o zasądzenie odsetek ustawowych od dnia wytoczenia procesu i naliczenie odsetek od kwoty 26.814,15 zł od dnia wyrokowania tj. od 5 grudnia 2012r. do dnia zapłaty. Nadto pozwany wniósł o zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego przed Sądem II instancji według norm przepisanych.

Powód G. A. na rozprawie apelacyjnej w dniu 28 maja 2013r. wniósł o oddalenie apelacji pozwanego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja pozwanego nie zasługiwała na uwzględnienie.

Niespornym jest, że powód przed wytoczeniem powództwa pismem z dnia 1 grudnia 2008r. wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 108.333 zł tytułem zachowku. Pozwany pomimo doręczenia jemu w dniu 10 grudnia 2008r. w/w pisma w ogóle nie udzielił na nie odpowiedzi. Powód w pozwie wniósł o zasądzenie odsetek ustawowych od kwoty 108.333 zł od daty wytoczenia procesu, co nastąpiło w dniu 5 czerwca 2009r. Powód domagał się więc odsetek ustawowych od daty późniejszej niż data doręczenia pozwanemu w/w pisma powoda z dnia 1 grudnia 2008r. Roszczenie dochodzone w niniejszej sprawie nie ma charakteru odszkodowawczego, jest to roszczenie o zachowek. Przy obliczaniu substratu zachowku bierze się pod uwagę wszystkie prawa majątkowe należące do spadku według ich stanu w chwili otwarcia spadku. Wysokość odszkodowania można zaś ustalić np. na datę wezwania dłużnika do dobrowolnego spełnienia roszczenia. Zdaniem Sądu w sytuacji, gdy pozwany wzywany do dobrowolnego spełnienia roszczenia w ogóle na pismo powoda nie odpowiedział w szczególności nie zakwestionował wysokości żądanej kwoty i w terminie wskazanym w w/w piśmie z dnia 1 grudnia 2008r. nie przekazał powodowi niespornej należności, brak jest podstaw do zasądzenia odsetek ustawowych od dnia wydania wyroku. Przy czym o tym, że roszczenie co do zasady było niesporne świadczy okoliczność, że pozwany nie złożył apelacji od wyroku wstępnego Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 14 czerwca 2010. W konsekwencji Sąd Apelacyjny aprobuje stanowisko Sądu pierwszej instancji, że należne powodowi odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia należało zasądzić od dnia 5 czerwca 2009r. stosownie do art. 481 § 1 k.c. w związku z art. 455 k.c.

Biorąc powyższe pod rozwagę na podstawie art. 385 k.p.c. apelację pozwanego oddalono.

/-/M. Głowacka /-/P. Górecki /-/ J. Geisler