Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 listopada 2014 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie w XI Wydziale Karnym-Odwoławczym

w składzie: Przewodniczący: SSO Sławomir Kaczor – spr.

Sędziowie: SO Włodzimierz Śpiewla

SO Ewa Bogusz-Patyra

Protokolant: sekr. sąd. Daniel Dobosz

przy udziale Prokuratora Doroty Kalinowskiej

po rozpoznaniu w dniu 13 listopada 2014r.

sprawy T. S. (1) i M. K.

oskarżonych z art. 305 § 1 kk i inn.

na skutek apelacji wniesionych przez obrońców oskarżonych oraz oskarżonego M. K.

od wyroku Sądu Rejonowego w Chełmie IX Zamiejscowy Wydział Karny z siedzibą we Włodawie

z dnia 16 stycznia 2014r. sygn. akt IX K 10/13

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę T. S. (1) oraz M. K. przekazuje Sądowi Rejonowemu w Chełmie IX Zamiejscowy Wydział Karny z siedzibą we Włodawie do ponownego rozpoznania.

XI Ka 708/14 UZASADNIENIE

T. S. (1) oskarżony został o to, że:

I. w dniu 29 sierpnia 2007r. w U. woj. (...) jako funkcjonariusz publiczny zatrudniony na stanowisku Administratora Gospodarstwa (...)
(...) w U. i będąc z tego tytułu uprawniony do ogłoszenia przetargów na sprzedaż nieruchomości rolnych przekroczył swoje uprawnienia w ten sposób, że poświadczył nieprawdę w ogłoszeniu przetargowym na sprzedaż działki w obrębie O. nr (...) usuwając powyższy zapis w egzemplarzach ogłoszeń przekazanych do Urzędu Gminy we W., sołectwa K., innych sołectw gminy W. oraz na stronie internetowej Agencji Nieruchomości Rolnych w celu podania do publicznej wiadomości, podczas gdy do wiadomości komisji przetargowej dostarczone zostało ogłoszenie zawierające wykaz powyższej działki przeznaczonej na sprzedaż, czym działał na szkodę interesu publicznego i w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przez inną osobę

tj. o czyn z art.231 § 1 i 2 k.k. w zb. z art.271 § 3 k.k. w zw. z art.11 § 2 k.k.

II. w okresie od 29 sierpnia 2007r. do 20 września 2007r. w U. i W. woj. (...) działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej będąc zatrudniony na stanowisku Administratora (...) w U. utrudniał przeprowadzenie przetargu na sprzedaż nieruchomości o nr (...) położonej w obrębie O. w ten sposób, że wszedł w porozumienie z M. K. w trakcie procesu przetargu i nie zamieścił informacji o ogłoszeniach przetargowych przesłanych do Urzędu Gminy we W., sołectwa K. i innych sołectw gminy W. oraz nie przekazał tej informacji do publikacji na stronie internetowej Agencji Nieruchomości Rolnych, co uniemożliwiło wylicytowanie korzystniejszej ceny przez inne osoby i miało istotne znaczenie dla przebiegu i wyniku tego przetargu ze względu na brak konkurencyjnych ofert, działając na szkodę Agencji Nieruchomości Rolnych Oddział Terenowy w L.

tj. o czyn z art.305 § 1 k.k.

M. K. oskarżony został o to, że:

I. w okresie od 29 sierpnia 2007r. do 20 września 2007r. w U. i W. woj. (...) będąc pracownikiem Gospodarstwa (...) (...) w U. uprawnionym do przygotowywania i przeprowadzania przetargów publicznych, w związku z publicznym przetargiem na sprzedaż nieruchomości nr (...) położonej w obrębie O. utrudniał przeprowadzenie przetargu w ten sposób, ze wszedł w porozumienie z T. S. (1) i nie zamieścił informacji o ogłoszeniach przetargowych przesłanych do Urzędu Gminy we W., sołectwa K. i innych sołectw gminy W. oraz nie przekazał tej informacji do publikacji na stronie internetowej Agencji Nieruchomości Rolnych, a nadto nie wywołał jej do licytacji podczas przetargu, co uniemożliwiło wylicytowanie korzystniejszej ceny przez inne osoby i miało istotne znaczenie dla przebiegu i wyniku tego przetargu ze względu na brak konkurencyjnych ofert, działając na szkodę Agencji Nieruchomości Rolnych Oddział Terenowy w L. w celu osiągnięcia korzyści majątkowej

tj. o czyn z art.305 § 1 k.k.

II. w dniu 20 września 2007r. we W. woj. (...) działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej dla innej osoby, pełniąc funkcję przewodniczącego komisji przetargowej publicznego przetargu ustnego nieograniczonego na sprzedaż nieruchomości rolnych działki (...) położonej w miejscowości O. będąc uprawnionym do wystawienia dokumentu w postaci protokołu Nr (...) z przetargu tej działki poświadczył w nim nieprawdę co do okoliczności mającej znaczenie prawne potwierdzając, iż ogłoszenie o przetargu na sprzedaż wymienionej działki okazało się w Urzędzie Gminy we W. i sołectwach gminy W., podczas gdy w rzeczywistości ogłoszenia przetargowe nie zawierały zapisu o sprzedaży przedmiotowej nieruchomości, jak też zamieścił nieprawdziwe informacje o przebiegu przetargu tej działki, co skutkowało bezprawną jej sprzedażą

tj. o czyn z art.271 § 1 i 3 k.k.

Wyrokiem z dnia 16 stycznia 2014r. Sąd Rejonowy w Chełmie IX Zamiejscowy Wydział Karny z siedzibą we Włodawie:

I. oskarżonych T. S. (1) i M. K. w ramach obu zarzuconych każdemu z nich czynów uznał za winnych tego, że w okresie od dnia 29 sierpnia 2007r. do dnia 20 września 2007r. w U. i we W. woj. (...), działając wspólnie i w porozumieniu, w krótkich odstępach czasu i w wykona niu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przez inną osobę, działając na szkodę Agencji Nieruchomości Rolnych, udaremnili przeprowadzenie publicznego przetargu ustnego nieograniczonego na sprzedaż nieruchomości rolnej stanowiącej działkę o nr ewidencyjnym (...) położoną w miejscowości O. w ten sposób, że M. K. nie zamieścił informacji o przetargu na sprzedaż wymienionej nieruchomości w ogłoszeniach przetargowych przesłanych do Urzędu Gminy we W. i sołectw gminy W. oraz przeznaczonych do publikacji na stronie internetowej Agencji Nieruchomości Rolnych, a T. S. (1) działając jako funkcjonariusz publiczny zatrudniony na stanowisku Administratora (...) w U., będąc z tego tytułu uprawniony do ogłaszania przetargów na sprzedaż nieruchomości rolnych, przekroczył swoje uprawnienia w ten sposób, że poświadczył nieprawdę w ogłoszeniu o ustnym przetargu nieograniczonym mającym odbyć się w dniu 20 września 2007r. w Urzędzie Gminy we W. zatajając w egzemplarzach ogłoszeń przekazanych do Urzędu Gminy we W. i sołectw gminy W. zapis o przeznaczeniu do sprzedaży w drodze tego przetargu na sprzedaż nieruchomości rolnej stanowiącej działkę o numerze ewidencyjnym (...) położonej w miejscowości O., podczas gdy do wiadomości komisji przetargowej dostarczone zostało ogłoszenie zawierające informacje o przeznaczeniu powyższej działki do sprzedaży oraz nie dopełnił obowiązków nie przekazując tej informacji do publikacji na stronie internetowej Agencji Nieruchomości Rolnych, po czym M. K. powyższe ogłoszenie dostarczył do Urzędu Gminy we W. i sołectw gminy W., a następnie w dniu 20 września 2007r. pełniąc funkcję przewodniczącego komisji przetargowej publicznego przetargu ustnego nieograniczonego na sprzedaż nieruchomości rolnej stanowiącej działkę o nr ewidencyjnym(...) położoną w miejscowości O. nie wywołał tej nieruchomości do licytacji i będąc uprawnionym jako przewodniczący komisji przetargowej do wystawienia dokumentu w postaci protokołu przetargu na sprzedaż wymienionej nieruchomości numer (...) poświadczył w nim nieprawdę co do okoliczności mającej znaczenie prawne potwierdzając, iż ogłoszenie o przetargu na sprzedaż wymienionej działki ukazało się w Urzędzie Gminy we W. i sołectwach gminy W., podczas gdy w rzeczywistości ogłoszenia przetargowe nie zawierały zapisu o sprzedaży przedmiotowej nieruchomości, jak też zamieścił nieprawdziwe informacje o przebiegu przetargu tej działki, co skutkowało bezprawną jej sprzedażą, przy czym T. S. (1) działał również na szkodę interesu publicznego tj. dokonania czynu stanowiącego przestępstwo z art.305 § 1 k.k. w zb. z art.231 § 1 k.k. w zw. z art.231 § 2 k.k. w zw. z art.11 § 2 k.k. w zw. z art.12 k.k. w stosunku do T. S. (1) i czynu stanowiącego przestępstwo z art.305 § 1 k.k. w zb. z art.271 § 1 k.k. w zw. z art.271 § 3 k.k. w zw. z art.11 § 2 k.k. w zw. z art.12 k.k. w stosunku do M. K. i za to:

II. na podstawie wszystkich zbiegających się przepisów, przyjmując za podstawę wymiaru kary art.231 § 2 k.k. w zw. z art.11 § 3 k.k., skazał T. S. (1) na karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności;

III. na podstawie art.69 § 1 i 2 k.k. w zw. z art.70 § 1 pkt 1 k.k. wykonanie tak orzeczonej kary warunkowo zawiesił na okres próby 3 lat;

IV. na podstawie art.33 § 2 k.k. wymierzył T. S. (1) grzywnę w wysokości 150 stawek dziennych ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 40 zł;

V. na podstawie wszystkich zbiegających się przepisów przyjmując za podstawę wymiaru kary art.271 § 3 k.k. w zw. z art.11 § 3 k.k. skazał M. K. na karę roku i 5 miesięcy pozbawienia wolności;

VI. na podstawie art.69 § 1 i 2 k.k. w zw. z art.70 § 1 pkt 1 k.k. wykonanie tak orzeczonej kary warunkowo zawiesił na okres próby 3 lat;

VII. na podstawie art.33 § 2 k.k. wymierzył M. K. grzywnę w wysokości 150 stawek dziennych ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 30 zł;

VIII. zasądził od T. S. (1) na rzecz Skarbu Państwa 1200 zł opłaty;

IX. zasądził od M. K. na rzecz Skarbu Państwa 1200 zł opłat

Od wyroku tego apelacje wnieśli obrońcy oskarżonych oraz oskarżony M. K. zaskarżając rozstrzygnięcie w całości.

Obrońca T. S. (1) zarzucił:

1. mającą wpływ na treść orzeczenia obrazę przepisów postępowania, a mianowicie:

- art.105 § 1 k.p.k. 394 § 2 k.p.k. i art.410 k.p.k. poprzez ujawnienie – po zamknięciu przewodu sądowego – wielu istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy dowodów bez ich odczytania w trybie postanowienia o sprostowaniu oczywistej omyłki pisarskiej i rachunkowej;

- art.7 k.p.k., 410 k.p.k., 424 § 1 k.p.k. polegającą na przekroczeniu zasady swobodnej oceny dowodów przez wyprowadzenie z dowodów z wyjaśnień oskarżonych, zeznań świadków K. K. (1), T. S. (2), J. S., S. S. i M. K. (1) mylnych wniosków co do:

a) zamiaru i przebiegu działań oskarżonego T.S. (1) związanych z ogłoszeniem o przetargu wyznaczonym na dzień 20 września 2007r.;

b) rzekomego „udaremnienia” tego przetargu;

c) działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej;

2. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, polegający na mylnym i nieuzasadnionym przyjęciu, że oskarżony T. S. (1) przekroczył swoje uprawnienia jako Administratora (...) w U. poświadczył nieprawdę w ogłoszeniu o ustnym przetargu nieograniczonym, mającym się odbyć w dniu 20 września 2007r. przez zatajenie w egzemplarzach ogłoszeń o tym przetargu faktu, że do sprzedaży w trybie tego przetargu jest również przeznaczona działka o nr ewidencyjnym (...)

Obrońca M. K. zarzucił mogące mieć wpływ na treść orzeczenia obrazę przepisów postępowania, a mianowicie:

1) art.410 k.p.k. poprzez zaniechanie ujawnienia w treści postanowienia wydanego na rozprawie w dniu 14 lutego 2013r., którego przedmiotem było ujawnienie dowodów bez odczytywania, kilkudziesięciu dowodów, a następnie uczynienie z wynikających z tych dowodów ustaleń faktycznych podstawy faktycznej wyroku, mimo iż naruszony przepis stanowi, ze podstawę wyroku może stanowić tylko całokształt okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej;

2) art.424 § 1 pkt 1 k.p.k. przez odstąpienie od wskazania w uzasadnieniu wyroku jakie fakty sąd uznał za udowodnione w oparciu o zeznania świadków T. H. i K. Ł. (str.66 uzasadnienia wyroku), G. Ł., P. G. E. R., A. K., K. N., T. J., S. B., J. G., R. H., A. A., A. P., J. D. S. J., D. P., W. N., R. A. i M. L. (wszyscy wymienieni na str.67) w sytuacji gdy przepis ten nakłada sprecyzowanie, co sąd przyjął za podstawę faktyczną wyroku;

3) art.7 k.p.k. poprzez dokonanie dowolnej oceny zebranego materiału dowodowego, co przejawiło się w uznaniu za wiarygodne zeznań świadków T. S. (2) i K. K. (1) w kwestii rzekomej daty sporządzenia dwóch oświadczeń odręcznych sporządzonych i podpisanych przez K. K. (1), a mianowicie z dnia 15 listopada 2005r. (data wpływu 16 listopada 2005r.) zawierającego prośbę sprzedaży działki nr (...), której był on dzierżawcą oraz z dnia 7 listopada 2006r.(data wpływu 14 listopada 2006r.), zawierającego zgodę na sprzedaż działki w drodze przetargu oraz na rozwiązanie umowy dzierżawy w przypadku przegrania przetargu, to znaczy iż były one sporządzone po nagłośnieniu medialnym sprawy, w sytuacji gdy bez tych oświadczeń Agencja Nieruchomości Rolnych nie mogła wszcząć procedury przetargowej sprzedaży w/w nieruchomości, a nadto gdyż przebieg przesłuchań obu świadków w toku śledztwa wskazuje na istnienie w tej kwestii wątpliwości;

4) art.4 k.p.k., art.5 § 2 k.p.k., art.7 k.p.k., a także art.424 § 1 pkt 1 k.p.k. poprzez przyjęcie założenia, że oskarżony dopuścił się przypisanego mu czynu i dokonanie jednostronnej oceny zebranego materiału dowodowego, uwzględniającej dowody przemawiające zdaniem Sądu I instancji za winą oskarżonego, natomiast pominięcie dowodów przemawiających na jego korzyść mimo, iż obowiązkiem Sądu jest dokonanie swobodnej oceny dowodów, tj. uwzględniającej dowody przemawiające także na korzyść oskarżonego, rozstrzygnięcie nie dających się usunąć wątpliwości na korzyść oskarżonego, uwzględniając wskazania wiedzy i doświadczenia życiowego oraz obowiązek logicznego rozumowania, a następnie takie sporządzenie uzasadnienia wyroku, które będzie uzasadniało te wszystkie zasady procesowe, co przejawiło się w szczególności w przyjętym z góry założeniu o winie oskarżonego i jego udziale w zamyśle wójta T. S. (2).

M. K. zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że swoim zachowaniem wyczerpał znamiona zarzuconego mu przestępstwa, a w zakresie sposobu sporządzania protokołu przetargowego z dnia 20 września 2007r., iż jego zachowani zawiera w sobie stopień społecznej szkodliwości większy niż znikomy, w sytuacji gdy prawidłowa ocena zebranego materiału dowodowego wskazuje, iż działania poprzedzające przetarg były efektem obciążenia pracą i omyłek popełnionych przez pracowników, a właściwa ocena stopnia społecznej szkodliwości czynu w zakresie nieformalnego przeprowadzenia przetargu pozwala na przyjęcie, iż jego stopień jest znikomy.

Podnosząc powyższy zarzuty wszyscy skarżący wnieśli o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, nadto oskarżony K. sformułował alternatywny wniosek o uchylenie tego wyroku i umorzenie postępowania z powodu znikomej szkodliwości społecznej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

O wydaniu orzeczenia reformatoryjnego na obecnym etapie postępowania, o co wnosi oskarżony M. K., nie może być mowy z uwagi na oczywistą przedwczesność tego żądania. Na uwzględnienie zasługują natomiast zawarte we wszystkich apelacjach wnioski o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Rzecz bowiem w tym, że przekonanie sądu orzekającego o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych, a w konsekwencji również wynikające z tego przekonania ustalenia faktyczne poczynione w sprawie, korzystają z ochrony art.7 k.p.k. wtedy tylko gdy są poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy, zgodnie z wymogiem art.410 k.p.k. Tymczasem w sprawie niniejszej Sąd Rejonowy dopuścił się oczywistej obrazy tego przepisu, co znalazło wyraz w nieujawnieniu całego szeregu dowodów z dokumentów, a następnie oparciu na tych dowodach poczynionych ustaleń faktycznych.

I tak jedynymi dowodami tego rodzaju, ujawnionymi przez Sąd Rejonowy na podstawie art.394 § 1 i 2 k.p.k. były dowody z kart 1550-1551, 1584, 1586, 1590-1591, 1598-1611, 1617-1618, 1634, 1635 (k.1643v) oraz z k.1700-1701 (k.1713). Już jednak jako podstawę ustaleń faktycznych Sąd I instancji wskazał cały szereg kolejnych dokumentów z kart 11, 12-13v, 15-20, 21, 22-42, 43-43v, 44-56, 57-59, 90, 113-116, 144-149, 150-155, 157-161, 162-166, 220, 221-226, 227-228v, 229, 230-232, 238-239, 241, 248-252, 256, 270-274, 279-284, 288-289, 290-294, 304-309, 310, 313-319, 324-325v, 357, 358-371, 377, 381-385, 386-391, 396-406, 411, 416, 424-560, 341-342, 381-385, 789-792, 795-799, 800-812, 826-829, 830-833v, 853-857, 859-861, 864-869, 875-876, 878-883, 884-889, 890-895, 898-901 906-918, 919, 920-940, 947, 1051-1052, 1137-1159, 1173-1177, 1200-1223,1255-1257. Wprawdzie sąd ten podjął próbę „wprowadzenia” tych dokumentów do materiału dowodowego, co nastąpiło przeszło rok po wydaniu postanowienia w trybie art. 394 § 1 i 2 k.p.k. (k.1780), jednakże była to próba nieskuteczna (k.1854).

Z uwagi na charakter przestępstw zarzuconych oskarżonym i wynikającą z tego konieczność poddania ocenie całego szeregu dokumentów, stanowiących w sprawie dowody niezwykle istotne, zbędne jest szersze uzasadnienia stanowiska, iż zarzucona przez obrońców obraza art.410 k.p.k. miała wpływ na treść zaskarżonego wyroku. Dlatego też jedyną konsekwencją powyższej nieprawidłowości mogło być uchylenie tego wyroku.

Waga tak stwierdzonego uchybienia zwalnia Sąd Okręgowy – z uwagi na regulację art.436 k.p.k. – z obowiązku odnoszenia się do pozostałych zarzutów apelacji, a w szczególności do zarzutu obrazy art.7 k.p.k. polegającej – zdaniem skarżących – na wadliwej ocenie dowodów. Rozważania w przedmiocie prawidłowości oceny zgromadzonego materiału dowodowego są bowiem możliwe odnośnie dowodów prawidłowo ujawnionych w toku rozprawy głównej.

Końcowo, a to celem uniknięcia przez Sąd Rejonowy nieprawidłowości, mogącej mieć daleko idące konsekwencje procesowe, zasadnym jest odniesienie się do zagadnienia zasygnalizowanej w toku dotychczasowego postępowania sprzeczności interesów oskarżonych i reprezentowania ich przez jednego obrońcę na rozprawie w dniu 10 kwietnia 2013r. (k.1671). Stwierdzić więc należy, iż kodeks postępowania karnego nie zna pojęcia „częściowej” sprzeczności interesów oskarżonych, zaś w przypadku stwierdzenia sprzeczności interesów sąd rozpoznający sprawę jest zobligowany nie do podjęcia prób konwalidacji takiego stanu rzeczy lecz do wydania podlegającego zaskarżeniu i należycie uzasadnionego postanowienia w trybie art.85 § 2 k.p.k. oraz do poinformowania oskarżonych o konsekwencjach zaistniałej sytuacji, przewidzianych przez regulację wyżej powołanego artykułu.

Ponownie rozpoznając sprawę Sąd Rejonowy przeprowadzi postępowanie dowodowe w sposób zgodny z wymogami postępowania karnego, uwzględniając wyżej poczynione uwagi.

Z tych względów Sąd Okręgowy na podstawie art.437 § 2 k.p.k. orzekł jak w wyroku.