Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 czerwca 2013 r.

Sąd Okręgowy w Toruniu VIII Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 czerwca 2013 r. w Toruniu

na rozprawie

sprawy z powództwa T. K.

przeciwko Stowarzyszeniu (...) w O.

o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Brodnicy VI Zamiejscowego Wydziału Cywilnego w Golubiu-Dobrzyniu

z dnia 26 lutego 2013 r.

sygn. akt VI C 52/13

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 60zł (sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

Sygn. akt VIII Ca 247/13

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Brodnicy wyrokiem z dnia 26 lutego 2013 r. w sprawie z powództwa T. K. przeciwko Stowarzyszeniu (...) w O. o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego oddalił powództwo, zasądził od powoda na rzecz pozwanego Stowarzyszenia (...) kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz kosztami opłaty sądowej obciążył powoda.

Powód wystąpił z pozwem przeciwko Stowarzyszeniu (...) o ustalenie, że pozwany nie ma prawa obciążać go opłatami innymi poza wynikającymi z umowy podnajmu i uchwał Rady Gminy w C. oraz wniósł o zasądzenie na jego rzecz zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że pozwane Stowarzyszenie jest najemcą terenu leśnego ośrodka wypoczynkowego w O. od Skarbu Państwa Nadleśnictwa G. z siedzibą w K.. Stowarzyszenie zajmuje się administrowaniem ośrodkiem wypoczynkowym i utrzymywaniem infrastruktury koniecznej dla utrzymania znajdujących się na terenie leśnym domków letniskowych. Utrzymuje się ze składek członkowskich i opłat osób nie będących członkami stowarzyszenia, a będących właścicielami znajdującymi się na terenie ośrodka domków letniskowych.

W dniu 1 stycznia 2006 r. pomiędzy powodem, jego żoną H. K. i jego synami T. K. i M. K., a Stowarzyszeniem (...) została zawarta umowa podnajmu gruntu leśnego położonego w Leśnictwie L. w oddziale Nr (...) o pow. 329 m ^{( 2)}. W par. 5 tej umowy strony ustaliły, że podnajemcy będą ponosić opłaty: za podnajmowaną powierzchnię gruntów w kwocie 192 zł rocznie oraz wynikające z inflacji ogłoszonej przez GUS na rok poprzedni, które to opłaty będą płacone przelewem w terminach ogłoszonych przez zarząd. Umowa została zawarta na okres od 1 stycznia 2006 r. do 31 grudnia 2015 r. W par. 9 tej umowy zaś zaznaczono, że w sprawach nieuregulowanych niniejszą umową mają zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego.

Powód nie jest członkiem stowarzyszenia, ale jest podnajemcą działki od pozwanego stowarzyszenia; spośród członków rodziny, którzy razem z powodem zawierali umowę najmu działki, do stowarzyszenia należy jego syn M. K., a pozostali najemcy do stowarzyszenia nie należą.

Od wielu lat pomiędzy stronami panuje konflikt dotyczący zakresu i wysokości opłat, jakie powód powinien wnosić z tytułu przedmiotowej umowy podnajmu. Od podpisania tej umowy powód i jego rodzina miał i nadal ma prawo do korzystania z terenu leśnego i usytuowanego na nim domku letniskowego. Umowa najmu nie została wypowiedziana przez żadną ze stron, które bezskutecznie podejmowały próby zmiany umowy, aby obejmowała ona wszystkie składniki związane z odpłatnościami za najem. Poza wymienioną w umowie opłatą, najemcy ponoszą bowiem również koszty za zużytą wodę, utylizację ścieków, koszty eksploatacyjne i administrowania, koszty wycinki drzew na terenie ośrodka, czy też wywozu nieczystości płynnych. Wysokość opłat pobieranych przez stowarzyszenie od podnajemców gruntów pod domkami letniskowymi wynika z umów zawieranych z tymi właścicielami i stowarzyszeniem. Pomiędzy powodem a stowarzyszeniem ze względu na konflikt nie została zawarta umowa, z której wynikałoby jednoznacznie, jakie opłaty powinni uiszczać najemcy z tytułu korzystania z domku na podnajmowanym gruncie leśnym. Powód nie chce uiszczać opłat nakładanych na właścicieli domków na podstawie uchwał stowarzyszenia, gdyż według niego, jako niezrzeszonego, uchwały go nie obowiązują. Z tego też względu wysokość żądanych opłat była już wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć sądowych, bowiem powód kwestionuje zasadność i wysokość naliczanych kosztów poza opłatą wymienioną w umowie. Wysokość należnych opłat była m. in. przedmiotem wyroków: Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 18 listopada 2009 r. w sprawie I C 845/09 i z dnia 27 października 2011 r., w sprawie I C 1040/10.

Sąd I instancji wskazał, że istota sporu sprowadzała się do ustalenia, czy i jakie dodatkowe koszty powinien ponosić powód niebędący członkiem stowarzyszenia i do jakiej wysokości.

W kontekście żądania powoda opartego na podstawie z art. 189 k.p.c., Sąd Rejonowy stwierdził, że decydujący dla korzystania z powództwa o ustalenie jest interes prawny powoda (tak zresztą SN w orzeczeniu z dnia 30 grudnia 1968 r., II CZP 103/68). Pojęcie zaś interesu prawnego powinno być interpretowane z uwzględnieniem szeroko pojmowanego dostępu do sądów w celu zapewnienia należytej ochrony prawnej (tak SN w orzeczeniu z 1 kwietnia 2002 r., II CK 125/2003).

Sąd I instancji podkreślił, że poza sporem pozostaje, iż powód nie jest członkiem pozwanego stowarzyszenia i nie mogą obowiązywać go uchwały. Jednakże powód jako użytkownik usytuowanego na podnajmowanej działce leśnej domku letniskowego korzysta z mediów, za które są naliczane opłaty. To, czy powód dokonał wywozu ścieków lub opłat za wodę we własnym zakresie, czy też dokonuje tego i rozlicza wszystkich właścicieli administrujące ośrodkiem stowarzyszenie do czasu zawarcia przez strony stosownej umowy lub aneksu, nie może być, zdaniem Sądu, z góry ustalone w przedmiotowym roszczeniu. Sąd I instancji podkreślił, iż strony łączy umowa podnajmu do końca 2015 r., z której to wynika określona opłata, a ponadto, co powód sam przyznaje, musi on płacić za dostarczane media. Trudno zatem, w ocenie Sądu Rejonowego ustalić, czy powód w kolejnych okresach rozliczeniowych będzie dokonywał wpłat do administratora ośrodka, czy też do dostawców odbieranych mediów, z którymi zresztą, jako podnajemcę, nie wiążą go żadne umowy.

Zdaniem Sądu Rejonowego, powyższe wskazuje, że powodowi nie można przypisać istnienia interesu prawnego w ustaleniu, jakie opłaty na nim ciążą. Interes prawny zachodzi bowiem wtedy, jeżeli sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni powodowi ochronę jego prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór istniejący, albo prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości, co w przedmiotowej sprawie, jak wyżej wykazano, nie nastąpiłoby. Nadto Sąd I instancji zauważył, że twierdzenie powoda o nieistnieniu stosunku prawnego, z którego wynikałby brak obowiązku ponoszenia opłat, okazało się w przedmiotowej sprawie bezzasadne, skoro we wskazanych wyżej orzeczeniach Sąd ustalił istnienie ustnej umowy pomiędzy stronami.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Rejonowy orzekł jak w sentencji, rozstrzygając o kosztach postępowania na zasadzie art. 98 §1 i 3 k.p.c..

Apelację od powyższego wyroku złożył powód, zaskarżając go w całości i wnosząc o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania i pozostawienie temu Sądowi rozstrzygania o kosztach postępowania za I i II instancję. Skarżący podniósł, że oprócz umowy najmu nie wiąże go z pozwanym Stowarzyszeniem żadna inna umowa, z której wynikałoby zobowiązanie powoda do płacenia na rzecz pozwanego opłat dodatkowych poza opłatą za podnajmowaną powierzchnię gruntu określoną w umowie podnajmu. W szczególności nie zawarł w tym przedmiocie żadnej umowy ustnej, natomiast sam opłaca koszty dostarczonych mediów, odprowadzanych ścieków. Powód jednocześnie zaprzeczył, że nie jest prawdą, iż nie chce zawrzeć odrębnej umowy o partycypowanie w innych kosztach ponoszonych przez pozwane Stowarzyszenie poza opłatami, których obowiązek ponoszenia wynika z umowy podnajmu.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie jako bezzasadnej oraz zasądzenie od powoda kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy podzielił zasadnicze motywy rozstrzygnięcia pierwszoinstancyjnego.

Co prawda nie można uznać, wbrew twierdzeniu Sądu I instancji, że powód nie miał interesu prawnego w wystąpieniu z przedmiotowym roszczeniem, niemniej jednak nie potwierdziło się rzeczywiste istnienie tego interesu, co było warunkiem zasadności powództwa skierowanego w trybie art. 189 k.p.c. Słusznie bowiem uznał Sąd Rejonowy, że powodowi nie można przypisać istnienia interesu prawnego w ustaleniu, jakie opłaty na nim ciążą. Nie można bowiem ustalić powyższego na przyszłość. Gdyby istniała możliwość ustalenia konkretnych opłat, jakie będą obciążać powoda, wówczas powód miałby interes prawny w ustaleniu, że inne opłaty go nie obciążają. Prawomocny wyrok ustalający powyższe na przyszłość, zapewniłby bowiem powodowi ochronę jego prawnie chronionych interesów i zakończył istniejący od lat między stronami spór, zapobiegłby też powstaniu ewentualnego sporu w przyszłości.

W szczególności okoliczności rozpoznawanego stanu faktycznego nie pozwalały na ustalenie, zgodnie z żądaniem powoda, faktu iż „pozwany nie ma prawa obciążać powoda opłatami innymi poza kosztami wynikającemu z umowy podnajmu oraz uchwał Rady Gminy”, jako faktu prawotwórczego (zmierzającego bowiem w istocie do ustalenia stosunku prawnego) w rozumieniu art. 189 k.p.c.

Bezspornym jest, że powoda łączyła z pozwanym pisemna umowa podnajmu gruntu zajętego przez domek letniskowy należący do powoda, z której to umowy wynikał dla powoda jedynie obowiązek uiszczania rocznej opłaty za najem. Niemniej stosunek najmu łączący strony należy bezwzględnie postrzegać przez pryzmat przedmiotu najmu. Jego specyfika w sprawie niniejszej polega zaś na tym, że stanowi on część składową gruntu najmowanego przez pozwane Stowarzyszenie od Skarbu Państwa pod znajdujące się na tym gruncie domki letniskowe, których właściciele są zarówno członkami Stowarzyszenia jak i nimi nie są. Z ogólnych przepisów dotyczących stosunku najmu wynika natomiast, że najemca powinien przez czas trwania najmu używać rzeczy najętej w sposób określony w umowie oraz że najemcę obciąża m.in. naprawa i konserwacja przedmiotu najmu (art. 666 k.c.). Odnosząc powyższe do przedmiotowego stosunku najmu, jako że przepisy ogólne mają zastosowanie także do powoda jako najemcy (§9 umowy podnajmu stanowi, że w sprawach nieuregulowanych umową mają zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego), oraz uwzględniając specyfikę przedmiotu najmu - grunt pod domek letniskowy (który nie ma odrębnego bytu, a jest częścią składową powierzchni najmowanej na te cele przez pozwane Stowarzyszenie), zdaniem Sądu Okręgowego, jak najbardziej uprawnione jest wnioskowanie, że powód jako podnajemca gruntu zajmowanego przez jego domek letniskowy winien także partycypować w kosztach np. wycinki drzew, utrzymania dróg dojazdowych, oświetlenia terenu, czy utrzymania bram wjazdowych i ogrodzenia terenu w odpowiednim stanie technicznym, skoro z powyższego korzysta.

Ostatecznie też sam powód na rozprawie apelacyjnej dał wyraz poczuciu odpowiedzialności w tym zakresie, wskazując, że chce płacić wszystkie należne koszty z tytułu posiadania domku na terenie wynajmowanym przez pozwane Stowarzyszenie. Wszak również w przeszłości powód dobrowolnie opłacał także poza opłatą wynikającą z umowy podnajmu inne koszty związane z korzystaniem z domku letniskowego znajdującego się na gruncie najmowanym przez pozwane Stowarzyszenie (...).

Wobec powyższego Sąd Okręgowy uznał, że apelacja nie zasługuje na uwzględnienie i podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 §1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 108 §1 k.p.c. oraz §6 pkt 1 i §12 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 z późn. zm).