Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 06 czerwca 2013 r.

Sąd Rejonowy w Bolesławcu III Wydział Rodzinny i Nieletnich w składzie :

Przewodniczący : SSR Grażyna Słotwińska

Protokolant : Ewelina Wołoszyn

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 maja 2013 r. w B.

sprawy z powództwa małoletniego M. K. (1) reprezentowanego przez przedstawicielkę ustawową małoletniego M. K. (2)

przeciwko E. K. i M. K. (3)

o alimenty

I-  powództwa oddala;

II-  nie obciąża powoda obowiązkiem zwrotu pozwanym poniesionych przez nich kosztów zastępstwa procesowego.

III RC 500/12

UZASADNIENIE

M. K. (2) działając jako przedstawicielka ustawowa małoletniego M. K. (1), w dniu 28 września 2012r., wystąpiła z żądaniem zasądzenia od pozwanych M. K. (3) i E. K. alimentów w miesięcznych kwotach po 300 zł od każdego z pozwanych, poczynając od dnia wniesienia pozwu. Występowała również o obciążenie pozwanych obowiązkiem zwrotu powodowi poniesionych kosztów zastępstwa procesowego.

Żądanie adresowane do pozwanych (dziadków małoletniego), powódka uzasadniała tym, że ojciec dziecka nie płaci na utrzymanie małoletniego powoda, a prowadzona egzekucja jest bezskuteczna. Wg powódki sytuacja majątkowa pozwanych pozwalała na obciążenie ich dochodzonymi świadczeniami. Żądana kwota była też proporcjonalna, w ocenie przedstawicielki ustawowej małoletniego do usprawiedliwionych potrzeb dziecka.

Pozwani M. i E. K. wnosili o oddalenie powództwa na koszt powoda.

Pozwany E. K. powoływał się na brak zatrudnienia i stałych dochodów. M. K. (3) podnosiła, że jej dochody w całości pochłaniają bieżące koszty utrzymania i leczenia. Oboje pozwani wskazywali również, że uczestniczą w utrzymaniu pełnoletnich, niepracujących dzieci pozostających z nimi w gospodarstwie domowym oraz odwoływali się do dobrego statusu majątkowego matki powoda.

W związku z zawartym w pozwie wnioskiem o udzielenie zabezpieczenia Sąd postanowił, że na czas trwania postępowania w sprawie E. K. będzie łożył na rzecz małoletniego wnuka kwotę 150 zł zaś M. K. (3) 100 zł miesiecznie.

Po przeprowadzeniu w sprawie postępowania dowodowego Sąd ustalił w sprawie co następuje:

Małoletni M. K. (1) ur. (...) pochodzi z małżeństwa M. K. (2) i P. K. – syna pozwanych. Małżeństwo rodziców małoletniego zostało rozwiązane wyrokiem Sądu Okręgowego w (...)z dnia (...) Na mocy tego wyroku wykonywanie władzy rodzicielskiej nad dzieckiem powierzono matce. Ustalono, że koszty utrzymania i wychowania dziecka obciążają oboje rodziców, przy czym ojciec dziecka P. K. został zobowiązany do łożenia na utrzymanie syna alimentów w kwocie po 800 zł miesięcznie. Od marca 2010r. prowadzona jest egzekucja alimentów. Na dzień wszczęcia egzekucji ojciec małoletniego posiadał zaległości w płaceniu alimentów na kwotę ponad 10.000 zł. Egzekucja nie jest skuteczna. Wyegzekwowano dotychczas niewielkie kwoty. Na koniec marca 2012r. zaległości alimentacyjne przekroczyły kwotę 30.000 zł. P. K., za niealimentację syna został skazany wyrokiem karnym (dnia 30 maja 2012r.). W wyroku zobowiązano go do płacenia bieżących alimentów i uregulowania zaległości w kwocie 15.000 zł, w terminie 1 roku od uprawomocnienia wyroku.

Od stycznia 2013r. małoletni mieszka wraz z matką w O., w wynajętym mieszkaniu. Czynsz płacony wynajmującemu wynosi 450 zł miesięcznie. Do tego dochodzą bieżące należności związane z lokalem w kwocie 260 zł miesięcznie. Według relacji M. K. (2) środki na opłacenie mieszkania otrzymuje ona od swoich rodziców. Pozostałe stałe miesięczne opłaty to: 84 zł z energię elektryczną, 33 zł za gaz, opłata za telewizję i Internet 50-60 zł.

M. K. (2) z zawodu jest t. e.. W roku 2012 osiągnęła dochód w łącznej kwocie ok. 2.850 zł. Aktualnie pracuje na ½ etatu, jako s. w sklepie spożywczo-monopolowym (...) w O., za wynagrodzeniem 800 zł miesięcznie netto. Do jesieni 2011r. matka powoda prowadziła działalność gospodarczą, zajmowała się (...) Działalność zawiesiła w momencie wyprowadzenia się do Ś., a po roku zlikwidowała. Matka powoda jest współwłaścicielem nieruchomości położonych w S.. Udział w nieruchomościach wynoszący ½ M. K. (4) nabyła w drodze podziału majątku z byłym mężem P. K.. Tego tytułu zobowiązana jest zapłacić P. K. kwotę 165.000 zł w czterech ratach poczynając od 1 października 2013r. pierwsza rata w kwocie 40.000 zł., druga rata do dnia 01.10.2014r. w kwocie 40.000 zł., trzecia rata do dnia 01.10.2015r. w kwocie po 40.000 zł. oraz czwarta rata do dnia 01.10.2016r. w kwocie 45.000 zł. (...), w których posiada udział M. K. (2) to nieruchomość zabudowana, w której na parterze jest lokal użytkowy (restauracja), natomiast na piętrze dwa lokale mieszkalne (jeden zajmowany przez siostrę powódki wraz z rodziną, drugi przeznaczony dla powódki, aktualnie niewykorzystywany). Jest też nieruchomość na której stoi pawilon z wydzielonymi trzema lokalami użytkowymi. Lokalami użytkowymi zarządza spółka należąca do siostry powódki i jej męża. Dochód jaki przynoszą nieruchomości (czynsz za wynajem restauracji 2.000 zł, sklepu spożywczego 2.000 zł, punktu krawieckiego 700 zł i oddziału banku 1.600 zł) jest w całości zajęty przez komornika na poczet należności wierzyciela hipotecznego (...) SA. Należność tego wierzyciela wraz z odsetkami aktualnie wynosi ponad 500.000 zł. Do zaplaty tej należności jest solidarnie zobowiązana M. K. (2), jej były mąż P. K. oraz siostra powódki A. L. i jej mąż M. L.. Egzekucja należności kierowana jest praktycznie tylko przeciwko powódce i jej rodzinie. Z wniosku pozwanych, przeciwko A. i M. L. prowadzącym spółkę cywilną toczy się egzekucja należności w kwocie blisko 100.000 zł. Egzekucja ta jest kierowana do przysługujących spółce wierzytelności oraz do ruchomości stanowiących wyposażenie gospodarstwa domowego dłużników.

Małoletni uczęszcza do szkoły podstawowej. Poza bieżącymi wydatkami na wyżywienie, zakup odzieży, wyposażenie do szkoły, wydatkami na rozrywkę, środki czystości i higieny osobistej powódka nie ponosi dodatkowych wydatków np. na ochronę zdrowia czy rozwijanie zainteresowań syna. Z tych ostatnich (nauka w szkole muzycznej, zajęciach sportowych i plastycznych) zrezygnowała ze względu na sytuację majątkową.

Dowód: kopia aktu małżeństwa i kopia aktu urodzenia k. 5, kopia wyroku SO w (...) ze sprawy (...)k. 6 i 67, zawiadomienie o wszczęciu egzekucji k. 7, zaświadczenia i kopie zaświadczeń o wpłatach dokonanych na poczet alimentów k. 8, 68 i 69, kopie zaświadczeń o bezskuteczności egzekucji k.8verte i 70, kopia zaświadczenia o stanie i bezskuteczności egzekucji k. 72,wydruk informacji o zwieszeniu działalności gospodarczej k.74, kopia decyzji o przyznaniu świadczeń z funduszu alimentacyjnego k. 75, informacja o rozstrzygnięciach zawartych w wyroku karnym k. 76, kopia zeznania podatkowego M. K. (2) za rok 2012 k. 39-41, kopie informacji rocznych dla osoby ubezpieczonej k.42-45, kopie umów o pracę k. 46 i 47, kopia umowy najmu lokalu k. 50 i 53, kopia ugody ze sprawy o podział majątku k.54, kopia aktu notarialnego k. 56-61, kopia bankowego tytułu egzekucyjnego k. 62 i 174, dokumentacja dotycząca egzekucji prowadzonej przez wierzyciela hipotecznego: k. 66 i 173 (zawiadomienie o wszczęciu egzekucji), k. 112 i 113 (informacje o możliwości wszczęciu egzekucji z nieruchomości), kopia wezwania do zapłaty należności k. 171, kopia zajęcia wierzytelności, 172, kopia wezwania do zapłaty weksla k. 177, kopia umowy użyczenia lokalu mieszkalnego i pawilonu usługowo-handlowego k. 86-87, umowa najmu lokalu użytkowego (gastronomicznego) k. 121-125, umowa najmu lokalu użytkowego (sklepu spożywczo-przemysłowego) k. 126-129, umowa najmu lokalu użytkowego k. 130-131, kopie zajęcia wierzytelności k. 161-165, kopie kart rozliczeniowych k.178 i 181-182,, kopia pisma o przeprowadzenie licytacji ruchomości k. 179, kopia postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności k. 167-168, kopia protokołu zajęcia ruchomości k. 169 i 170 oraz 180, kopia załącznika do wpłat dokonanych w kancelarii komorniczej k. 183, kopia zestawienia rozliczenia kwot uzyskanych przez komornika skarbowego k. 184-185 i 188-189, kopia zajęcia wierzytelnościk.187, kopia protokolu czynności komornika k. 186, kopia zestawienia stanu zaległości k.190, zeznania świadka B. G. k. 191verte, zeznania świadka E. G. k.191verte-192, zeznania świadka M. L. k. 192-192verte, zeznania świadka A. L. k. 192verte-193, zeznania przedstawicielki ustawowej małoletniego powoda M. K. (5) k. 193verte (146verte-147verte)

Pozwana M. K. (3) liczy 55 lat. Jest zatrudniona w firmie (...) Sp. z o.o. w W. jako montażystka i zarabia brutto od 1.771 do 2.103 zł miesięcznie (netto 1.300 -1.800 zł). Choruje na miażdżycę, nadciśnienie i cukrzycę. Przyjmowane systematycznie leki na te schorzenia kosztują 80-100 zł miesięcznie. M. K. (3) pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z mężem E. K.. Stałe wydatki obciążające budżet rodziny to: podatek od nieruchomości 570 zł kwartalnie, 180-200 zł miesięcznie za energię elektryczną, 118 za wywóz nieczystości, 50 zł miesięcznie za gaz w butli, 100-120 zł za telefon.

Pozwany E. K. liczy 61 lat. Nie ma stałej pracy. Nie jest zarejestrowany jako bezrobotny. Podejmuje zatrudnienia za granicą.

Pozwani są zadłużeni w (...) na kwotę ok. 115.000 zł i w (...) Banku.

Wraz z pozwanymi zamieszkuje ich syn, ojciec małoletniego powoda i pełnoletnia córka poznanych. P. K. nie ma stałego zatrudnienia. Pracuje dorywczo, w tym wykonuje usługi (p. z. k.Jego siostra z zawodu f. też nie pracuje. Był okres, że prowadziła działalność gospodarczą ((...)).

Dowód: kopia wydruku z listy płac dot. M. K. (3) k. 120, zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu M. K. k.145, kopia nakazu płatniczego k. 115, kopie informacji (...) k. 112 i 113, kopia zawiadomienia o wszczęciu egzekucji k. 114, kopia potwierdzenia zapłaty na rzecz Zakładu (...) k.116, kopia potwierdzenia zapłaty na rzecz (...) Sp.z o.o. k.117, kopia potwierdzenia zapłaty na rzecz (...) SA k.118, faktury za leki k.139 i 140, zaświadczenie lekarskie k. 141, zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu k. 145, zeznania M. K. (3) k. 193verte-194 (148-148 verte), E. K. k.194 (147 verte- 148).

Mając powyższe na uwadze Sąd zważył co następuje:

Podstawą obowiązku alimentacyjnego jest istnienie między stronami więzi rodzinnoprawnej lub innych więzów prawnych, z którymi przepisy wiążą taki obowiązek.

Przesłanką powstania obowiązku alimentacyjnego w ogólności jest pozostawanie w niedostatku (art. 133 § 2 k.r.o.). Wyjątkiem jest alimentowanie dzieci przez rodziców, gdyż dziecko ma prawo do równej stopy życiowej z rodzicami. Z punktu widzenia zakresu obowiązku alimentacyjnego mamy więc wtedy do czynienia z najpełniejszym jego urzeczywistnieniem, którego celem nie jest likwidowanie niedostatku, zapewnienie minimum egzystencji, a należyte wychowanie (w tym utrzymanie) dziecka. Rodzice są też zobowiązani w pierwszej kolejności do alimentowania dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie.

Powstanie obowiązku alimentacyjnego wobec dziecka - innych niż jego rodzice - osób reguluje przepis art. 132 k.r.o. Przepis ten wylicza przesłanki powstania obowiązku alimentacyjnego osób zobowiązanych w dalszej kolejności. Dochodzi do tego w trzech przypadkach, a mianowicie:

- gdy osoby zobowiązanej w kolejności bliższej nie ma,

- kiedy osoba zobowiązana w bliższej kolejności, co prawda istnieje, jednakże nie jest w stanie świadczyć alimentów lub

- gdy uzyskanie od osoby zobowiązanej w bliższej kolejności na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami.

Przypadek opisany jako ostatni ma miejsce w przedmiotowej sprawie. Wyniki postępowania dowodowego wskazywały jednoznacznie, że uzyskanie od ojca dziecka należnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe. P. K. nie podejmując legalnego zatrudnienia, świadcząc usługi i wykonując pracę „na czarno”, uchyla się od płacenia alimentów, a prowadzona egzekucja jest bezskuteczna. O złej woli ojca małoletniego świadczy fakt skazania go za przestępstwo niealimentacji.

Ustalenie, że uzyskanie od ojca dziecka na czas potrzebnych świadczeń jest niemożliwe nie przesadza automatycznie, że obowiązek alimentowania dziecka przechodzi na jego dziadków. Obowiązek alimentacyjny dziadków nie polega na przerzuceniu na nich niespełnionego obowiązku alimentacyjnego ojca dzieci. Bez znaczenia jest tu fakt nagannej postawy dłużnika zobowiązanego w bliższej kolejności.

Udzielenie ochrony prawnej żądaniu zgłoszonemu w przedmiotowej sprawie wymagało zatem ustalenia, czy matka dziecka, która jest osobą zobowiązaną do alimentacji w bliższej kolejności niż pozwani nie jest w stanie zadośćuczynić swojemu obowiązkowi i z tego powodu dziecko mogłoby znaleźć się w niedostatku. O osobie ubiegającej się o alimenty z powodu niedostatku można mówić wówczas, gdy nie potrafi ona zaspokoić swych potrzeb na poziomie zbliżonym do minimum socjalnego.

W ocenie Sądu małoletni nie znajduje się w niedostatku. Na utrzymanie dziecka od lutego 2012r. wypłacana jest z funduszu alimentacyjnego kwota 500 zł miesięcznie (do zwrotu przez ojca dziecka). M. K. (2) co prawda wychowuje syna i na poczet jej obowiązku alimentacyjnego winny być zaliczane jej osobiste starania o utrzymanie i wychowanie dziecka. Dodatkowo ponosi wydatki mieszkaniowe, które w części służą również zaspokajaniu potrzeb dziecka. Nie można jednak zakładać całkowitego jej zwolnienie z obowiązku finansowania części potrzeb dziecka. M. K. (2) posiada co prawda znaczny majątek, ale uwagi na prowadzoną egzekucję nie może nim rozporządzać. Z uwagi na rozmiar ciążących na niej zobowiązań finansowych nie osiąga z tytułu posiadanych składników majątkowych dochodów, które mogłaby przeznaczyć na konsumpcję. Okoliczność ta została w ocenie sądu przekonywująco wykazana. Fakt, że swoje udziały wnieruchomościach powódka użyczyła swojej siostrze i szwagrowi, w ustalonych okolicznościach sprawy nie mogło być uznane za wyzbycie się dochodów. Nie mniej przedstawicielka ustawowa małoletniego jest osobą zdolną do wykonywania pracy zarobkowej na pełnym etacie i założenie, że mogłaby z tego tytułu osiągać wynagrodzenia na poziomie - choćby tylko - zbliżonym do minimalnego wynagrodzenia jest pełni uprawnione. Zakładając, że matka dołożyłaby do kwoty wypłacanej przez fundusz alimentacyjny 250-300 zł, to łącznie dysponowałaby na utrzymanie dziecka kwotą ok. 750 -800 zł miesięcznie. Jest to kwota pozwalająca zaspokoić potrzeby dziewięcioletniego powoda na przeciętnym poziomie. Nie można w tej sytuacji mówić o niedostatku i powstaniu obowiązku alimentacyjnego wobec małoletniego po stronie pozwanych. Nie zmienia tego negatywnie oceniona przez Sądu relacja pozwanego E. K. o pozostawaniu bez zatrudnienia i braku możliwości zarobkowych. Podobnie jak twierdzenie o utrzymywaniu z dochodów M. K. (3) (na poziomie 1.300 -1.800 zł miesięcznie ) całej rodziny, w tym dwójki dorosłych dzieci. Ten brak wiarygodności pozwanych nie mógł jednak, zgodnie z zaprezentowanym wywodem, skutkować obciążeniem ich obowiązkiem alimentowania powoda.

Mając na względzie podwyższ Sąd powództwa oddalił.

Zawarte w wyroku rozstrzygnięcie w przedmiocie rozliczenia pomiędzy stronami kosztów procesu znajduje oparcie w art. 102 k.p.c.