Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 kwietnia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Kielcach IX Wydział Karny-Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Alina Bojara (spr.)

Sędziowie: SSO Bogna Kuczyńska

SSO Anna Szeliga

Protokolant: starszy protokolant sądowy Anna Wołowiec - Piłat

po rozpoznaniu w dniu 23 kwietnia 2015 roku

sprawy B. K. (1) i A. P. (2)

oskarżonych o przestępstwo z art.157 § 2 kk, art. 216 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez oskarżycielkę prywatną wzajemną i oskarżoną A. P. (2)

od wyroku Sądu Rejonowego w Jędrzejowie

z dnia 6 listopada 2013 roku sygn. akt II K 744/12

I.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelację za oczywiście bezzasadną;

II.  zasądza od oskarżycielki prywatnej wzajemnej i oskarżonej A. P. (2) na rzecz oskarżonego i oskarżyciela prywatnego wzajemnego B. K. (1) kwotę 619,92 (sześćset dziewiętnaście 92/100) złotych, tytułem kosztów procesu za postępowanie odwoławcze;

III.  zwalnia oskarżycielkę prywatną wzajemną i oskarżoną A. P. (2) od opłaty za postępowanie odwoławcze.

IX Ka 394/15

UZASADNIENIE

Oskarżycielka prywatna wzajemna A. P. (2) oskarżyła B. K. (1) o to, że:

I.  w dniu 1 września 2012 roku w miejscowości N., woj. (...) kilkakrotnie uderzył A. P. (2) metalową częścią szpadla w lewą nogę, szarpał ją oraz uderzył w okolicę prawego ramienia, czym naruszył czynności narządu jej ciała na okres poniżej 7 dni,

tj. o czyn z art. 157 § 2 kk;

II.  w miejscu i czasie jak w punkcie I ubliżał A. P. (2), używając pod jej adresem słów powszechnie uznanych za obelżywe,

tj. o czyn z art. 216 § 1 kk.

Oskarżyciel prywatny wzajemny B. K. (1) oskarżył A. P. (2) o to, że:

III.  w dniu 1 września 2012 roku w miejscowości N., woj. (...) pobiła B. K. (1) w ten sposób że chwytając go obiema rękami za głowę przydusiła go oraz podrapała lewy policzek, zostawiając zadrapania na powierzchni skóry oraz popchnęła go doprowadzając do upadku na krzewy, czym naruszyła czynności narządu jego ciała na okres poniżej 7 dni,

tj. o czyn z art. 157 § 2 kk;

IV.  w miejscu i czasie jak w punkcie III ubliżała B. K. (1), używając pod jego adresem słów powszechnie uznanych za obelżywe,

tj. o czyn z art. 216 § 1 kk.

Sąd Rejonowy w Jędrzejowie, wyrokiem z dnia 6 listopada 2013 roku w sprawie II K 744/12:

I.  oskarżonego B. K. (1) uniewinnił od zarzutu popełnienia czynu z art. 157 § 2 kk opisanego w punkcie I;

II.  oskarżonego B. K. (1) uznał za winnego popełnienia czynu zarzucanego mu w punkcie II stanowiącego występek z art. 216 § 1 kk , przy czym uznając iż czyn ten wywołało wyzywające zachowanie A. P. (2), która dodatkowo odpowiedziała zniewaga wzajemną, na podstawie art. 216 § 3 kk, odstąpił od wymierzenia kary;

III.  w ramach czynu opisanego w punkcie III uznał oskarżoną A. P. (2) za winną tego, że w dniu 1 września 2012 roku w miejscowości N., woj. (...) spowodowała u B. K. (1) zadrapanie lewego policzka, czym naruszyła czynności narządu jego ciała na okres poniżej 7 dni, czym wyczerpała ustawowe znamiona występku z art. 157 § 2 kk i za to na podstawie powołanego przepisu w związku z art. 33 § 1 i 3 kk wymierzył jej karę grzywny w wysokości 20 stawek dziennych, przyjmując wysokość jednej stawki dziennej za równoważną kwocie 20 złotych;

IV.  oskarżoną A. P. (2) uznał za winną popełnienia czynu zarzucanego jej w punkcie IV, stanowiącego występek z art. 216 § 1 kk, przy czym uznając iż B. K. (1) odpowiedział zniewagą wzajemną, na podstawie art. 216 § 3 kk odstąpił od wymierzenia kary;

V.  na podstawie art. 628 kpk w zw. Z art. 631 kpk zasądził od oskarżonego B. K. (1) na rzecz oskarżycielki prywatnej A. P. (2) kwotę 626 złotych tytułem zwrotu połowy poniesionych przez nią kosztów procesu, zaś w części uniewinniającej, na podstawie art. 632 pkt 1 kpk kosztami postepowania obciążył oskarżycielkę prywatną A. P. (2);

VI.  na podstawie art. 628 kpk zasadził od oskarżonej A. P. (2) na rzecz oskarżyciela prywatnego B. K. (1) kwotę 2858,40 złotych, tytułem zwrotu poniesionych przez niego kosztów procesu.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wniosła oskarżycielka prywatna wzajemna i oskarżona A. P. (2), zaskarżając wyrok w całości.

A. P. (2), co należy wnioskować z treści wniesionego środka odwoławczego, zarzuciła;

1.  obrazę przepisów postępowania, stanowiącą bezwzględną przesłankę odwoławczą, co związane jest z nienależytą obsadą sądu orzekającego, w sytuacji gdy „sprawa została rozpoznana przynajmniej bez udziału jednego ławnika” (art. 439 § 1 pkt 2 kpk);

2.  obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść wydanego wyroku (art. 438 pkt 2 kpk), w tym art. 7 kpk , art. 410 kpk oraz art. 413 § 1 pkt 1 kpk poprzez:

- błędne wskazanie jakoby do rozpoznania sprawy i wydania wyroku doszło „w obecności prokuratora”;

- niepełną ocenę przeprowadzonych w sprawie dowodów, w tym niezasadne uznanie za wiarygodne zeznań świadka G. K. (1) oraz wersji podawanej przez B. K. (1), niesłuszne nie oparcie się na wersji A. P. (2) i korespondujących z nimi zeznaniach K. P., jak również nietrafną ocenę dowodu w postaci nagrania utrwalonego na płycie DVD;

3. będący konsekwencją obrazy prawa procesowego błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia (art.438 pkt 3 kpk), a dotyczący przyczyn zdarzenia, podłoża konfliktu (remont płotu czy przesunięcie granicy), istoty zachowania uczestniczących w nim osób, w tym podejmowanych przez nie czynności sprawczych oraz skutków tych działań, jak również błędnego ustalenia jakoby wypowiedziane przez A. P. wulgarne słowo ukierunkowane było na znieważenie B. K., w sytuacji gdy jego użycie było przypadkowe oraz spowodowane bólem i bezradnością, co w konsekwencji – zdaniem skarżącej - doprowadziło do niezasadnego uniewinnienia B. K. (1) od zarzutu popełnienia czynu z art. 157 § 2 kk i skazania jej za taki czyn, a popełniony na szkodę B. K. (1), jak również przypisania jej czynu z art. 216 § 1 kk.

Podnosząc takie zarzuty, skarżąca wniosła, na co wskazuje treść apelacji i przedstawionych tam argumentów, o uniewinnienie jej od popełnienia czynu z art. 157 § 2 kk, a także czynu z art. 216 § 1 kk, podnosząc przy tym iż B. K. (1) od czynu z art. 157 § 2 kk uniewinniony został niezasadnie.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja oskarżycielki prywatnej wzajemnej i oskarżonej A. P. (2), wobec całkowitej nietrafności podniesionych w niej zarzutów, została uznana za całkowicie bezzasadną. I tak:

1.  Co do zarzutu rozpoznania sprawy przez sąd nienależycie obsadzony, co miało być konsekwencją nieuczestniczenia w jej rozpoznawaniu ławników („bez udziału przynajmniej jednego ławnika”- por. apelacja k.105), to zarzut ten z przyczyn oczywistych nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem zgodnie z treścią przepisu art. 28 § 1 kpk, poza wypadkami przewidzianymi w ustawie (a taki w niniejszej sprawie nie miał miejsca) na rozprawie głównej sąd orzeka w składzie jednego sędziego.

2.  Co do zarzutu obrazy prawa procesowego, w części dotyczącej zamieszczenia w wyroku sformułowania co do faktu jego wydania w obecności prokuratora, to stwierdzić należy, iż faktycznie wyrok w swej treści nie zawiera wskazania, jakoby do rozpoznania sprawy i wydania wyroku doszło z udziałem prokuratora. Gdyby bowiem tak faktycznie było to po słowach „w obecności prokuratora” nastąpiłoby – tak jak wymaga tego przepis art. 413 § 1 pkt 1 kpk – oznaczenie oskarżyciela, poprzez podanie także jego imienia i nazwiska, a nie, tak jak to ma miejsce w przedmiotowym przypadku, zakreślenie tego pola jako nie dotyczącego sprawy, rozpoznawanej w trybie prywatnoskargowym.

3.  Co do zarzutu obrazy prawa procesowego, poprzez jednostronną, niepełną i – co wynika wprost z treści apelacji – tendencyjną ocenę zgromadzonych w sprawie dowodów, jak również mającego stanowić konsekwencję tego naruszenia zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych, to z racji zależności między tymi zarzutami, na wstępie należy zaznaczyć, iż za w pełni celowe uznano łączne do nich odniesienie się w niniejszym uzasadnieniu. W związku z tym koniecznym jest przede wszystkim kategoryczne stwierdzenie, iż nie jest prawdą jakoby Sąd oceniając dowody i dysponując niejako dwiema odmiennymi wersjami zdarzenia, zaprezentowanymi przez skonfliktowane strony, miał bezkrytycznie uznać za w pełni wiarygodne twierdzenia B. K. (1) i G. K. (1) i jednocześnie całkowicie odmówić wiary wersji zaprezentowanej przez A. P. (2) i K. P.. Nie jest też słusznym zarzut, jakoby zatajony został materiał dowodowy w postaci zdjęć i nagrania znajdującego się na płycie DVD. W związku z takimi zarzutami zasadnym wydaje się przede wszystkim wskazanie, a czego skarżąca nie dostrzega, iż w istocie ostateczne rozstrzygnięcie Sądu I instancji poprzedzone zostało przeprowadzeniem bardzo drobiazgowego postępowania dowodowego, jak również rzeczową i wnikliwą oceną zgromadzonych dowodów, które to poddano analizie nie tylko pod kątem ich wewnętrznej spójności, ale także we wzajemnym ze sobą powiązaniu. W konsekwencji tego, czego potwierdzeniem jest także argumentacja przedstawiona w treści uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia, żadna z wersji nie została uznana za w pełni wiarygodną i wiernie odpowiadającą przebiegowi krytycznego zajścia (por. uzasadnienie wyroku – np. k.96, 98). Stąd też ostateczne ustalenia faktyczne, jakie poczynił Sąd Rejonowy w niniejszej sprawie, to – co ocenić należy jednoznacznie pozytywnie – efekt całościowej oceny materiału dowodowego, jak również weryfikacji wersji uczestników zdarzenia, poprzez przeprowadzenie dowodu z dokumentów w postaci zaświadczeń lekarskich, dokumentacji fotograficznej, opinii biegłego A. R. (1), jak również właśnie dowodu w postaci nagrania zarejestrowanego na płycie DVD. Nie jest więc absolutnie prawdziwy zarzut bezkrytycznego dania wiary B. K. i G. K., jak również „zatajenia materiału dowodowego, który znajduje się na płycie DVD”. Ocena powyższa jest tym bardziej uzasadniona, iż skarżąca, krytykując co do zasady całe rozstrzygnięcie Sądu I instancji, nie dostrzega nawet tej okoliczności, iż przypisany jej czyn z art. 157 § 2 kk, w zakresie czynności sprawczych nie stanowi powielenia zarzutu, lecz wyeliminowano z jego opisu „przyduszenie” oraz „popchnięcie i doprowadzenie do upadku”. Trudno byłoby w związku z tym podzielić zastrzeżenia apelującej co do ustalenia, iż chwytając B. K. za twarz mogła jednocześnie chwycić „kciukami za krtań i przydusić go” (tak apelacja – k.109) skoro faktycznie Sąd takich ustaleń nie tylko nie poczynił, ale wręcz wyeliminował je z zachowania A. P..

Jeśli chodzi natomiast o zarzut rzekomego „zatajenia” nagrania na płycie DVD, to jego oczywista bezzasadność wynika już z zestawienia zapisów w protokole rozprawy z dnia 8 kwietnia 2013 roku (k.59v), gdzie odnotowano odtworzenie nagrania, a następnie odniesienie się do zarejestrowanych tam faktów przez biegłego A. R. (1), z oceną tego nagrania i poczynionymi na jego podstawie spostrzeżeniami Sądu, czemu dano wyraz w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia (tak.k. 95). Co prawda nieprawidłowym było nieodnotowanie spostrzeżeń poczynionych przez Sąd Rejonowy, podczas odtwarzania płyty, w samym protokole rozprawy, to jednak nie było to tego rodzaju uchybienie które miało wpływ na treść zaskarżonego wyroku, skoro możliwym było sprawdzenie treści zapisu na rozprawie odwoławczej (por. k.189) i potwierdzenie nie tylko tego co rzeczywiście zostało zarejestrowane, ale także stwierdzenie iż zawiera taką treść, jaką opisał w pisemnych motywach Sąd I instancji. W konsekwencji tego nie można było więc podzielić zarzutu tak „zatajenia” dowodu z nagrania na płycie DVD, jak również poczynienia na jego podstawie przez Sąd Orzekający innych spostrzeżeń, niż te które faktycznie zostały tam zarejestrowane.

Odnosząc się natomiast do pozostałych kwestii przedstawionych w apelacji, a generalnie sprowadzających się do zakwestionowania dokonanej przez Sąd Rejonowy oceny materiału dowodowego oraz poczynionych na jego podstawie ustaleń faktycznych, to stwierdzić należy, że :

a.  Słusznie Sąd I instancji przyjął, iż zgromadzone w sprawie dowody, w tym przede wszystkim ocena wyjaśnień A. P. (2) i B. K. (1), w konfrontacji przede wszystkim z zeznaniami G. K. i K. P., jak również zaświadczeniami lekarskimi (k.5 akt II K 914/12 i k.4), opinią biegłego A. R. (1) oraz treścią nagrania utrwalonego na płycie DVD, nie dały podstaw do przypisania oskarżonemu czynu z art. 157 § 2 kk. Niezależnie bowiem od tego, iż wersji takiej zgodnie przeczyli B. K. i G. K., to w odniesieniu do zachowania mającego polegać na szarpaniu A. P. oraz zadaniu jej uderzenia w okolice prawego ramienia, słusznie Sąd przyjął, iż zaistnienie takiej sytuacji należało wykluczyć już w świetle twierdzeń samej pokrzywdzonej. O ile bowiem A. P. początkowo istotnie mówiła o tym, że w drugim etapie zajścia była szarpana i uderzona przez B. K., o tyle przesłuchiwana przed Sądem na tę okoliczność podała, że B. K. „szarpnął rydlem tak, że poleciała na niego i do dnia dzisiejszego ręka boli ją w ramieniu” (por. k.19v). Jak więc z tego wynika, słusznym było postąpienie Sądu, który w tym opisie nie dostrzegł zachowania oskarżonego, które byłoby ukierunkowane na A. P. (2) i w którym można by po stronie B. K. dopatrzeć się chociażby urazu zadanego nieumyślnie. Co prawda A. P. do wersji o celowym szarpaniu jej oraz zadaniu jej uderzenia w ramię powróciła ponownie po odczytaniu jej wcześniejszej relacji, to jednak trudno byłoby uznać ją – co trafnie ocenił też Sąd Rejonowy (por. k.97) - za prawdziwą, skoro zaprezentowany przez A. P. opis okoliczności owego szarpania i zadania uderzenia, jest całkowicie odmienny od wersji przedstawionej na tę okoliczność przez K. P.. O ile bowiem A. P. (2) utrzymywała, iż uderzona została, gdy się schyliła by przytrzymać rydel, o tyle K. P. wyraźnie stwierdził, iż „kiedy doszło do szarpaniny za rydel, to narzędzie było w górze na wysokości ramion, wtedy mama została uderzona w ramię” (k.44v).

Jeśli chodzi z kolei o zachowanie oskarżonego mające polegać na zadaniu A. P. (2) kilku uderzeń w nogę metalową częścią szpadla, to istotnie rację miał Sąd Rejonowy weryfikując prezentowane w tym zakresie, przez B. K. i A. P., odmienne wersje zdarzenia w oparciu o zapis zarejestrowany na płycie DVD oraz uzupełniająco opinię biegłego A. R. (1). Trafnie w związku z tym wskazano, co Sąd Odwoławczy miał możliwość stwierdzić także w związku z odtworzeniem nagrania podczas rozprawy odwoławczej, iż w tej części zdarzenia aktywność wykazała przede wszystkim A. P. (2), która kilkakrotnie próbowała odepchnąć nogą szpadel, trzymany przez oskarżonego, w czasie okopywania przez niego dołka ogrodzeniowego. W takiej też sytuacji doszło do kontaktu narzędzia (szpadla) z dolnym odcinkiem nogi pokrzywdzonej. To jednakże nie dowodzi absolutnie, jak słusznie ocenił to Sąd Rejonowy, uwzględniając w tym zakresie także stanowisko biegłego A. R., podjęcia przez B. K. działań ukierunkowanych na zadanie urazów A. P. (2). W tym bowiem przypadku faktycznie, w świetle zgromadzonych i prawidłowo ocenionych dowodów, można mówić jedynie o urazie (urazach) biernym, a nie czynnym. Taka ocena zasługuje tym bardziej na akceptację gdy się uwzględni treść zaświadczenia lekarskiego z dnia 3 września 2012 roku (k.4), z którego wynika iż u A. P. (2) na lewym podudziu ujawniono jeden ślad, w postaci zadrapania lub podbiegnięcia (na brak precyzyjnych ustaleń w tym przedmiocie zwrócił uwagę także biegły A. R.). Jest natomiast oczywiste, iż przy urazach czynnych i to wielokrotnych, obraz tych obrażeń byłby bez wątpienia inny. W świetle powołanego dowodu z dokumentu w postaci zaświadczenia lekarskiego nie może dziwić także krytyczne podejście Sądu (w omawianym tutaj zakresie) do zeznań K. P., skoro według tego świadka A. P. (2) miała mieć na nodze „trzy ślady od metalowej części rydla oraz ogólne zasinienie” – (k.44v).

b.  Odnosząc się z kolei do zarzutów, zmierzających do zakwestionowania ustaleń co do skazania A. P. (2) za czyn z art. 157 § 2 kk, to tak jak już wyżej podkreślono, ustalenia te nie są absolutnie wynikiem bezkrytycznego oparcia się na wersji podawanej przez B. K. (1) i G. K. (1), czemu Sąd Rejonowy dał wyraz bardzo wyraźnie w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia (por. np. k.96, 98). Efektem tak wyważonej i ostrożnej oceny zgromadzonych dowodów było też wyeliminowanie z opisu czynu przypisanego A. P. (2) takich czynności sprawczych jak „przyduszenie” oraz celowe odepchnięcie i doprowadzenie do upadku B. K.. Jeśli chodzi natomiast o spowodowanie obrażeń w postaci zadrapania lewego policzka B. K. (1), to podkreślenia wymaga, iż te ustalenia są wynikiem oceny nie tylko wyjaśnień B. K. i zeznań G. K., ale też skonfrontowania tych dowodów z zeznaniami M. M. i P. B., jak również z opinią biegłego A. R. i treścią zapisu utrwalonego na płycie DVD. W tym miejscu należy przy tym zastrzec, iż co prawda nagranie to nie obejmuje przebiegu całego zdarzenia, w tym także nie ukazuje wprost momentu powstania zadrapania na twarzy B. K., niemniej jednak pozwala chociażby na wykluczenie wersji o powstaniu takich obrażeń w wyniku upadku pokrzywdzonego na krzewy, w sytuacji gdy do takiego upadku faktycznie nie doszło.

c.  Prawidłowa ocena materiału dowodowego nie pozostawia także wątpliwości co do trafności ustaleń Sądu I instancji w części dotyczącej wzajemnego ubliżania sobie przez strony, w sytuacji gdy ustalenia te wynikają tak z nagrania na płycie DVD, jak również z wyjaśnień samej A. P. (2), a także świadków K. P. i G. K. (1). Podobnie odnieść się należało do kwestii podłoża konfliktu między stronami oraz przyczyny zdarzenia z dnia 1 września 2012 roku, którą stało się prowadzenie przez oskarżonego prac naprawczych przy płocie, a nie – jak utrzymuje skarżąca – przesunięcie ogrodzenia i naruszenie granicy działek, należących do stron konfliktu. Także poczynione w tej części ustalenia Sądu Rejonowego nie budzą wątpliwości co do swej trafności, co nie zmienia oczywiście faktu, iż podłożem wieloletniego skonfliktowania A. P. (2) i B. K. (1) są spory graniczne.

Z przyczyn wyżej przedstawionych, zdaniem Sądu Okręgowego brak było więc jakichkolwiek podstaw do zakwestionowania zaskarżonego wyroku, tak w części dotyczącej ustaleń faktycznych, przyjętej kwalifikacji prawnej czynów przypisanych, zaistnienia przesłanek do odstąpienia od wymierzenia kary za czyny z art. 216 § 1 kk, wymiaru kary wobec A. P. za czyn z art. 157 § 2 kk, jak również uniewinnienia od zarzutu popełnienia przestępstwa z art. 157 § 2 kk B. K. (1).

O kosztach procesu za postępowanie odwoławcze orzeczono stosownie do przepisów art. 636 § 1 i 2 kpk, art. 634 kpk, art. 628 pkt 1 kpk, zaś w części dotyczącej opłaty za postępowanie przed Sądem II instancji na podstawie art. 624 § 1 kpk, uznając iż za zwolnieniem A. P. (2) od ponoszenia opłaty przemawiają przede wszystkim względy słuszności.

SSO Anna Szeliga SSO Alina Bojara SSO Bogna Kuczyńska