Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 maja 2015 roku

Sąd Okręgowy w Poznaniu w Wydziale XVII Karnym - Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący: SSO Justyna Andrzejczak /spr./

Sędziowie: SSO Alina Siatecka

SSO Anna Judejko

Protokolant: st. sekr. sąd. Joanna Kujawa

w obecności Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Poznaniu – Artura Domańskiego

po rozpoznaniu w dniu 14 maja 2015 roku na rozprawie

sprawy Ł. Z.

oskarżonego o popełnienie przestępstwa z art. 62 ust. 2 Ustawy o Przeciwdziałaniu Narkomanii

na skutek apelacji obrońcy oskarżonego od wyroku Sądu Rejonowego w Lesznie z dnia 14 stycznia 2015roku, sygn. akt II K 280/14

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Lesznie do ponownego rozpoznania.

Anna Judejko Justyna Andrzejczak Alina Siatecka

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 14 stycznia 2015 roku w sprawie II K 280/14 Sąd Rejonowy w Lesznie orzekł co następuje:

1.  Uznał oskarżonego Ł. Z. za winnego tego, że w dniu 2 października 2013 roku w L. przy posesji przy ulicy (...), w kieszeni kurtki wbrew przepisom ustawy posiadał znaczne ilości środków odurzających oraz substancji psychotropowych w postaci: kokainy znajdującej się w 5 woreczkach foliowych o łącznej wadze 4,13 gramów netto; amfetaminy znajdującej się w 6 woreczkach foliowych o łącznej masie 17,98 gramów netto; 23 szt. tabletek „ekstazy” znajdujących się w dwóch woreczkach foliowych, o łącznej wadze 8,11 gramów netto; suszu roślinnego konopi innych niż włókniste, tj. marihuany znajdującej się w trzech woreczkach foliowych o łącznej masie 6,24 gramów netto, tj. przestępstwa z art. 62 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii i za to na podstawie art. 62 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii wymierzył oskarżonemu karę 1 roku i 3 miesięcy pozbawienia wolności.

2.  Na podstawie art. 70 pkt 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii orzekł przepadek na rzecz Skarbu Państwa poprzez zniszczenie:

⚫

kokainy w pięciu woreczkach foliowych o masie 3,99 gram netto,

⚫

amfetaminy w sześciu woreczkach foliowych o masie 17,68 gram netto,

⚫

ziela konopi w trzech woreczkach foliowych o masie 5,45 gram netto,

⚫

tabletek ekstazy w dwóch woreczkach foliowych o masie 4,55 gram netto,

zdeponowanych w depozycie Komendy Wojewódzkiej Policji w P. (...) 109/14.

3.  na podstawie art. 70 pkt 4 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii orzekł od oskarżonego Ł. Z. na rzecz (...) L. nawiązkę w kwocie 3.000 złotych.

4.  na podstawie art. 627 k.p.k. zasądził od oskarżonego Ł. Z. na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe w kwocie 5.488,41 złotych i wymierzył mu 300,00 zł opłaty.

Wyrok Sądu Rejonowego zaskarżony został przez obrońcę oskarżonego.

Obrońca oskarżonego Ł. Z.adw. Cezary Rajski zaskarżył przedmiotowy wyrok w całości i zarzucił:

1.  na podstawie art. 439 § 1 pkt. 11 k.p.k. - obrazę przepisów postępowania w postaci art. art. 374 § 1 k.p.k. w zw. z art. 6 k.p.k. poprzez przeprowadzenie dnia 15 października 2014 roku rozprawy pod nieobecność oskarżonego, mimo iż oskarżony usprawiedliwił swoją nieobecność i nie składał wniosku o przeprowadzenie rozprawy pod jego nieobecność, a nadto nie złożył wyjaśnień w sprawie, co stanowi naruszenie jego podstawowych gwarancji procesowych,

2.  obrazę przepisów postępowania w postaci art. 167 k.p.k. w zw. z art. 366 § 1 k.p.k. poprzez zaniechanie przez Sąd przeprowadzenia dowodu z urzędu, postulowanego przez oskarżonego na etapie postępowania przygotowawczego w przedmiocie zbadanie odcisków palców znajdujących się na pakunku z narkotykami, podczas gdy dowód ten zmierzał do wyjaśnienia istotnych okoliczności sprawy i mógłby zweryfikować prawdziwość twierdzeń oskarżonego,

3.  obrazę przepisów postępowania w postaci art. 170 § 1 pkt. 5 k.p.k. w zw. z art. 167 k.p.k. w zw. z art. 6 k.p.k. poprzez oddalenie wniosku oskarżonego o ponowne przesłuchanie świadków przesłuchanych w toku rozprawy mającej miejsce dnia 15 października 2014 roku, podczas gdy wniosek ten nie zmierzał do przedłużenia postępowania, ale stanowił przejaw podstawowych gwarancji procesowych oskarżonego, których został pozbawiony na skutek niedopuszczalnego przeprowadzenia rozprawy i przesłuchania świadków pod jego nieobecność,

4.  obrazę przepisów postępowania w postaci art. 170 § 1 pkt. 5 k.p.k. w zw. z art. 167 k.p.k. w zw. z art. 6 k.p.k. poprzez oddalenie wniosku dowodowego oskarżonego o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania w charakterze świadków T. K., A. K., mężczyzny o imieniu M., K. P., podczas gdy wnioski te nie zmierzały do przedłużenia postępowania, ale do potwierdzenia treści złożonych przez oskarżonego wyjaśnień, a ich oddalenie stanowi naruszenie podstawowych gwarancji procesowych oskarżonego,

5.  obrazę przepisów postępowania w postaci art. 174 k.p.k. poprzez wykorzystanie jako dowodu w sprawie protokołów przesłuchań oraz zeznań funkcjonariuszy policji – P. K., W. T. oraz A. S. na okoliczność wypowiedzi oskarżonego Ł. Z. i dokonanie na tej podstawie ustaleń faktycznych, sprzecznych z wyjaśnieniami oskarżonego, mimo zakazu dowodowego w tym zakresie,

6.  obrazę przepisów postępowania w postaci art. 7 k.p.k. poprzez uznanie, iż zeznania świadka G. P. pozwoliły zdyskredytować wyjaśnienia oskarżonego, jakoby kamizelkę z narkotykami miał zostawić w myjni (...), podczas gdy na etapie postępowania przygotowawczego G. P. jednoznacznie zeznał, iż nie może z całą pewnością stwierdzić, iż jego brat nie miał kontaktu z oskarżonym w okresie od kiedy zamieszkuje w Peru,

7.  obrazę przepisów postępowania w postaci art. 7 k.p.k. poprzez bezpodstawne uznanie za niewiarygodne wyjaśnień oskarżonego w zakresie w jakim zeznał on, iż przedmiotową kurtkę otrzymał od jednego ze swych pracowników i dowiedział się o jej zawartości przed przyjazdem policji, podczas gdy zeznania te są sprzeczne jedynie z zeznaniami świadka P. K., W. T. i A. S., których zeznania z uwagi na zakaz dowodowy z art. 174 k.p.k. nie mogą substytuować wyjaśnień oskarżonego,

8.  obrazę przepisów postępowania w postaci art. 7 k.p.k. poprzez uznanie za wiarygodne zeznań świadka P. K., podczas gdy zeznania tego świadka złożone w dniu dnia 2 października 2013 roku, 17 października 2013 roku oraz 14 października 2014 roku są ewidentnie sprzeczne i wskazują na inny przebieg czynności przeszukania oskarżonego, co winno skutkować pozbawieniem ich prymatu wiarygodności,

9.  obrazę przepisów postępowania w postaci art. 7 k.p.k. poprzez bezpodstawne uznanie za niewiarygodne wyjaśnień oskarżonego i zeznań świadka B. K. w zakresie prowadzonej przez nich rozmowy, w szczególności iż oskarżony nagle znalazł w kieszeni kurtki narkotyki i informował B. K., iż kurtkę te pozostawił w myjni klient, podczas gdy wyjaśnienia oskarżonego i świadka B. K. w tym zakresie są wzajemnie spójne i nie pozostają w sprzeczności z żadnym innym materiałem dowodowym,

10.  obrazę przepisów postępowania w postaci art. 7 k.p.k. poprzez bezpodstawne uznanie za niewiarygodne zeznań świadka W. S. w zakresie w jakim zeznał on, iż przekazywał oskarżonemu bezrękawnik pozostawiony przez klienta, podczas gdy zeznania te znajdują potwierdzenie w zebranym materiale dowodowym, tj. wyjaśnieniach oskarżonego oraz świadka B. K.,

11.  błąd w ustaleniach faktycznych poprzez bezzasadne przyjęcie, że oskarżony posiadał 4,13 gramów netto kokainy; 7,98 gramów netto amfetaminy; 23 sztuki tabletek „ekstazy” o łącznej wadze 8,11 gramów netto; 6,24 gramów netto.

W oparciu o powyższy zarzut obrońca oskarżonego wniósł o zmianę wyroku i uniewinnienie oskarżonego od przypisanego mu przestępstwa, ewentualnie zaś o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego okazała się konieczna, a jej uwzględnienie spowodowało uchylenie przedmiotowego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, a to ze względu na występującą w tym postępowaniu bezwzględną przesłankę odwoławczą przewidzianą przepisem art. 439 § 1 pkt 11 k.p.k.

Skarżący trafnie wskazał na jednoznaczne naruszenie prawa procesowego przez sąd meriti orzekający w tej sprawie. Przypomnieć trzeba, że postępowanie sądowe toczyło się w niniejszej sprawie w trybie zwyczajnym, w którym – zgodnie z wymaganiem wynikającym z dyspozycji przepisu art. 374 § 1 k.p.k. – udział oskarżonego w rozprawie głównej jest obowiązkowy. Odstępstwa od zasady obligatoryjnego uczestniczenia oskarżonego w rozprawie prowadzonej w trybie zwykłym dopuszczalne są wprawdzie na zasadach określonych w przepisach art. 376 § 1 zdanie pierwsze i § 2 k.p.k., i art.277§1 i 3 k.p.k.ale w niniejszej sprawie one nie wystąpiły.

Termin pierwszej rozprawy został wyznaczony na dzień 13 czerwca 2014 roku (k. 218). W dniu 12 czerwca 2014 roku do Sądu Rejonowego wpłynęło zaświadczenie nr 52/14 lekarza sądowego J. P., w którym stwierdzono, że oskarżony nie może się stawić w dniu 13 czerwca 2014 roku na rozprawę w Sądzie Rejonowym z powodu choroby S-83, a przewidywany termin niezdolności miał trwać do końca czerwca 2014 roku (k. 232). Z tego względu rozprawę w dniu 13 czerwca 2014 roku odroczono i nowy termin wyznaczono na dzień 6 sierpnia 2014 roku, wzywając na niego oskarżonego oraz świadków (k. 240). Następnie w dniu 5 sierpnia 2014 roku do Sądu Rejonowego wpłynęło zaświadczenie nr 115/14 lekarza sądowego G. G., w którym stwierdzono, że oskarżony nie może się stawić w dniu 6 sierpnia 2014 roku na rozprawę w Sądzie Rejonowym z powodu choroby G-94/M23, a przewidywany termin niezdolności miał trwać do 18 sierpnia 2014 roku (k. 253). Z tego względu zarządzeniem z dnia 5 sierpnia 2014 roku zniesiono termin rozprawy z dnia 6 sierpnia 2014 roku, a nowy termin rozprawy wyznaczono na dzień 15 października 2014 roku, wzywając na niego oskarżonego oraz świadków (k. 254 – 254v). W dniu 14 października 2014 roku oskarżony zatelefonował do Sekretariatu Wydziału II Karnego Sądu Rejonowego w Lesznie i poinformował, że nie będzie mógł stawić się na rozprawie w dniu 15 października 2014 roku, albowiem w tym właśnie dniu będzie miał przeprowadzoną operację (k. 266). Oskarżony przedstawił na tą okoliczność stosowne oświadczenie oraz zaświadczenie ze Szpitala i Przychodni (...) Sp. z o.o.Sp.K. gdzie poddany miał być operacji (k. 267-268). Na rozprawie w dniu 15 października 2014 roku oskarżony był nieobecny, a Sąd Rejonowy na podstawie art. 377 § 3 k.p.k. postanowił prowadzić postępowanie bez udziału oskarżonego stwierdzając, że oskarżony uchyla się od udziału w postępowaniu i uniemożliwia otwarcie przewodu sądowego, a nadto, że termin operacji został wyznaczony na tydzień przed datą rozprawy, co świadczy o celowym działaniu oskarżonego w celu sparaliżowania postępowania. Sąd Rejonowy uznał nieobecność oskarżonego za nieusprawiedliwioną(k. 269). Otwarto przewód sądowy i prowadzono postępowanie dowodowe, a rozprawę odroczono na dzień 28 listopada 2014 roku (k. 270-273). W dniu 23 października 2014 roku do Sądu Rejonowego wpłynęła karta informacyjna leczenia szpitalnego oskarżonego w dniach 15-16 października 2014 roku oraz kopia zwolnienia ZUS ZLA za okres 14 października 2014 roku – 12 listopada 2014 roku (k. 274-275). Rozprawa w dniu 28 listopada 2014 roku na skutek nieobecności oskarżonego oraz świadka została odroczona do dnia 14 stycznia 2015 roku (k. 282). Jednocześnie Sąd Rejonowy ustalił, iż oskarżony w dniu 20 listopada 2014 roku został tymczasowo aresztowany w sprawie VIII Kp 718/14 przez Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w Poznaniu i pozostaje do dyspozycji Prokuratury Apelacyjnej w Poznaniu do sprawy Ap V Ds. 14/14. Oskarżony był obecny na rozprawie w dniu 14 stycznia 2015 roku i w niej uczestniczył (k. 317-319). Na rozprawie tej wydano i ogłoszono zaskarżony wyrok.

Z powyższego wywieść należy, że prowadzenie przez Sąd Rejonowy rozprawy w dniu 15 października 2014 roku pod nieobecność oskarżonego naruszyło przepis art. 374 § 1 k.p.k. Wprawdzie przedstawione oświadczenie oskarżonego oraz zaświadczenie ze Szpitala i Przychodni (...) Sp. z o.o.Sp.K. (k. 267-268) nie odpowiadały wymogom określonym w przepisie art. 117 § 2a k.p.k., ale gdy weźmie się pod uwagę charakter choroby – operację kolana - i wiążące się z tym utrudnienie w poruszaniu się, potwierdzone również treścią zwolnienia ZUS ZLA (k. 275), to w zaistniałej sytuacji uznanie, że oskarżony nie usprawiedliwił swego niestawiennictwa, było nieuprawnione ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 25 listopada 2003 roku, II AKa 196/03, KZS 2004/7-8/75). Jeżeli Sąd Rejonowy miał wątpliwości co do rzetelności zaświadczenia lekarskiego i co do rzeczywistej niemożności stawienia się w sądzie, to winien odroczyć rozprawę i zobowiązać oskarżonego do przedłożenia stosownego zaświadczenia od lekarza sądowego. Ponadto przedsięwzięte przez oskarżonego czynności, tzn. przesłanie zaświadczenia lekarskiego do sądu, a także wykonanie telefonu do sądu i podanie przyczyny niestawiennictwa na rozprawie, nie może być ujmowane inaczej niż jako wola uczestniczenia w rozprawie sądowej. W innym przypadku, nie sposób bowiem przyjąć, iż oskarżony podejmowałby tego rodzaju czynności. Nie można również nadmiernej wagi przypisywać temu, iż termin operacji, której poddał się oskarżony został przez niego umówiony na tydzień przed terminem rozprawy z dnia 15 października 2014 roku. Skoro zatem oskarżony chciał uczestniczyć w rozprawie i we wskazany wyżej sposób, usprawiedliwiony w tych okolicznościach faktycznych, wskazał przyczyny swej nieobecności na rozprawie, to prowadzenie rozprawy pod jego nieobecność naruszało przepis art. 374 § 1 k.p.k., a w konsekwencji doprowadziło do ograniczenia prawa oskarżonego do udziału w przeprowadzaniu dowodów i realizowaniu prawa do obrony, a w konsekwencji stanowiło bezwzględną przyczynę uchylenia wyroku o jakiej mowa w przepisie art. 439 § 1 pkt 11 k.p.k.

Sąd Okręgowy w tym miejscu wskazuje, że w myśl dyrektyw zawartych w przepisie art. 436 k.p.k. ograniczył rozpoznanie apelacji do zarzutów niezbędnych do wydania orzeczenia i uchylenia zaskarżonego wyroku oraz przekazaniu go do ponownego rozpoznania, albowiem było to wystarczające. Rozpoznanie pozostałych zarzutów było bezprzedmiotowe.

Na marginesie jedynie Sąd Okręgowy biorąc po uwagę obszerność argumentacji skarżącego w zakresie naruszenia zakazu dowodowego unormowanego przepisem art. 174 k.p.k. oraz szeroko przytoczonego orzecznictwa sądów powszechnych w tym zakresie podkreśla, iż w przedmiotowej sprawie kwestia ta nie jest tak jednoznaczna, jakby chciał tego obrońca oskarżonego. Niewątpliwie bowiem z zeznań funkcjonariuszy policji – P. K., W. T. oraz A. S. wynika, że nie zmuszali oni w żaden sposób oskarżonego do składania wyjaśnień w trybie „pozaprocesowym” podczas trwającego zatrzymania oraz przeszukania samochodu i kolejnych pomieszczeń. Funkcjonariusze ci nie nagabywali oskarżonego do składania jakichkolwiek oświadczeń, czy wyjaśnień, a jedynie w swoich zeznaniach przedstawili własne obserwacje i spostrzeżenia na podstawie swobodnych wypowiedzi, zachowań oraz reakcji oskarżonego na toczące się wydarzenia. Nie była to ani forma jakiegokolwiek przesłuchania, rozpytania, czy choćby swobodnej rozmowy.

Niemniej jednak, abstrahując od powyższych rozważań, lub nawet w przypadku rozważenia przez sąd ponownie rozpoznający sprawę, że przedmiotowy zakaz dowodowy z art. 174 k.p.k. winien mieć zastosowanie do zeznań tych funkcjonariuszy, to niewątpliwym jest, iż w protokole zatrzymania oskarżonego (k. 5) oraz protokołach przeszukania (k. 2-4, 6-8, 9-14) nie znajduje się jakiekolwiek stwierdzenie oskarżonego, iż przedmiotowa kurtka (kamizelka), w której ujawniono substancje niedozwolone miała należeć do jakiegoś nieustalonego mężczyzny. Sugeruje to, iż tego rodzaju wersja zdarzenia została przyjęta przez oskarżonego dopiero później, jako linia obrony.

Podsumowując powtórzyć należy, że udział oskarżonego w rozprawie głównej co do zasady jest obowiązkowy (art. 374 § 1 k.p.k.), zatem rozpoznanie sprawy mimo jego usprawiedliwionej nieobecności naruszało określone gwarancje procesowe i wymagało uchylenia orzeczenia obciążonego taką wadą z powodu bezwzględnej przesłanki odwoławczej z przepisu art. 439 § 1 pkt 11 k.p.k., bez potrzeby badania wpływu tej wady na treść zaskarżonego orzeczenia. Z tego względu Sąd Okręgowy na podstawie przepisu art. 439 § 1 pkt 11 k.p.k. uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu w Lesznie do ponownego rozpoznania.

Anna Judejko Justyna Andrzejczak Alina Siatecka