Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 grudnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Leszek Dąbek

Sędzia SO Lucyna Morys - Magiera (spr.)

Sędzia SR (del.) Marcin Rak

Protokolant Aneta Puślecka

po rozpoznaniu w dniu 17 grudnia 2014 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa T. K.

przeciwko W. K.

o uchylenie obowiązku alimentacyjnego

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 28 maja 2014 r., sygn. akt V RC 711/13

oddala apelację.

SSR (del.) Marcin Rak SSO Leszek Dąbek SSO Lucyna Morys - Magiera

Sygn. akt III Ca 1274/14

UZASADNIENIE

Powód T. K. w pozwie z dnia 2 grudnia 2011 roku domagał się uchylenia obowiązku alimentacyjnego wynikającego z orzeczenia z dnia 23 października 2001 roku wydanego w sprawie V RC 37/01 wobec pozwanej W. K. poczynając od daty złożenia pozwu. W uzasadnieniu podał, że łoży na utrzymanie córki alimenty po 400 zł miesięcznie, lecz pozwana w dniu 5 kwietnia 2010 roku osiągnęła pełnoletniość, nie utrzymuje z powodem kontaktu od wielu lat, nie kontynuuje nauki i podjęła pracę zarobkową oraz przebywa za granicą.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa wskazując, że nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać. Podniosła, że nadal kontynuuje naukę zawodu, pozostaje na utrzymaniu męża matki, a po okresie adaptacji na terenie Belgii i konieczności nauki języka, podjęła naukę zawodu.

Zaskarżonym wyrokiem z 17 grudnia 2014r. Sąd Rejonowy w Gliwicach uchylił obowiązek alimentacyjny powoda T. K. względem pozwanej W. K. ustalony wyrokiem Sądu w Gliwicach z dnia 23 października 2001 roku w sprawie V RC 37/01 - z dniem 2 grudnia 2011 roku.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że obowiązek alimentacyjny powoda względem pozwanej ustalony został na kwotę po 400 zł miesięcznie na podstawie wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 23 października 2001 roku w sprawie V RC 37/01. Powód zatrudniony był wówczas w Towarzystwie (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w P. z wynagrodzeniem ok. 1200-1300 zł netto . Pozwana natomiast miała wówczas 9 lat, uczęszczała do III klasy szkoły podstawowej. Mieszkała z matką, jej mężem. Matka małoletniej pracowała jako kelnerka na ½ etatu z wynagrodzeniem ok. 300- 570 zł netto

Jak ustalono, obecnie powód ma 42 lata. Od grudnia 2011 roku do grudnia 2012 roku zatrudniony był jako magazynier na umowę o pracę z wynagrodzeniem ok. 2000 zł brutto. Umowa o pracę została rozwiązana w związku z redukcją etatów. W 2013 roku zatrudniony był również jako magazynier na umowę zlecenie z wynagrodzeniem ok. 1500 zł netto miesięcznie. Umowa nie została przedłużona przez pracodawcę. Powód od stycznia 2014 roku zarejestrowany jest w powiatowym urzędzie pracy jako osoba bezrobotna z prawem do zasiłku. Wysokość świadczenia wynosi 998 zł brutto. Powód nie podejmuje prac dorywczych, by nie utracić zasiłku.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że okoliczne urzędy pracy dysponowały ofertami pracy dla osób z doświadczeniem zawodowym powoda jako magazynier z wynagrodzeniem od 1680 zł do 3000 zł brutto. Powód zamieszkuje z rodzicami, którzy 7-8 miesięcy w roku spędzają na wsi. Powód dokłada rodzicom kwotę 500 zł na pokrycie kosztów utrzymania mieszkania, wyżywienia i telewizji. Pozwana jest jedynym dzieckiem powoda, który nie posiada zobowiązań wobec innych osób.

Stwierdzono, że pozwana od czerwca 2008 roku mieszka na terenie Belgii. Wyjeżdżając z kraju miała 16 lat, zakończyła naukę w gimnazjum, nie znała języka francuskiego. We wrześniu 2008 roku podjęła naukę w szkole fryzjerskiej. Przez rok uczęszczała na kursy językowe. Pozwana zmieniała szkołę trzy razy. Pozwana po dwóch latach otrzymywania promocji, od roku szkolnego 2010/2011 powtarzała trzy razy tą samą klasę z powodu kłopotów językowych. Przez trzy lata uczyła się języka francuskiego w domu z Internetu. Od początku 2012 roku posługuje się biegle językiem francuskim. Obecnie pozwana przyucza się do zawodu fryzjer, zajęcia odbywają się w szkole dwa razy w tygodniu. Nauka trwa do lipca 2015 roku Pozwana od października 2013 roku ma płatne praktyki zawodowe 4 razy w tygodniu, za które otrzymuje 330 euro miesięcznie. Pobiera zasiłek rodzinny od 2009 roku w kwocie 100 euro miesięcznie.

Sąd Rejonowy ustalił, że pozwana zamieszkuje z matką, jej mężem i bratem w domu zakupionym na kredyt. Na koszty utrzymania domu składa się opłata za prąd 171 euro miesięcznie, wodę 60 euro miesięcznie, opał 150 euro co 1,5 miesiąca, opłata za telewizję i kablówkę 100 euro na rok, opłata za internet 60 euro miesięcznie. Pozwana na wyżywienie wydaje ok. 100 euro miesięcznie. Na odzież ok. 50 euro, na środki czystości 30-40 euro miesięcznie. Korzysta z komunikacji miejskiej. Koszt zakupu biletu miesięcznego wynosi 15 euro. Na zajęcia na siłownię wydaje ok. 17 euro miesięcznie, na telefon komórkowy 15 euro miesięcznie. Koszt nauki pozwanej to ok. 25 euro miesięcznie.

Matka pozwanej do 2012 roku pracowała jako osoba przygotowująca przekąski. Jej wynagrodzenie wynosiło ok. 250 euro miesięcznie. Obecnie pozostaje na utrzymaniu męża, który zarabia ok. 2000 euro miesięcznie.

Nie było kwestionowane, iż alimenty na rzecz pozwanej ściągane są w drodze postępowania egzekucyjnego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Gliwicach w sprawie Kmp 69/98.

W tym stanie rzeczy uznał Sąd pierwszej instancji, iż roszczenie powoda zasługuje na uwzględnienie w oparciu o regulację art. 133 § 1 i 3 kro w zw. z art. 138 kro. Wskazał, że o obowiązku alimentacyjnym rodziców względem dziecka decyduje kryterium osiągnięcia przez dziecko zdolności do samodzielnego utrzymania, kryterium nadmiernego uszczerbku dla zobowiązanego w realizacji jego obowiązku lub brak starań dziecka w celu samodzielnego utrzymania się. Podkreślił, że obowiązek alimentacyjny rodziców nie jest związany ze stopniem wykształcenia uprawnionego, wiekiem, a okolicznościami od których zależy obowiązek są przesłanki wymienione w treści art. 133 § 1 i § 3 kro. W razie zmiany stosunków, jak wskazał, można żądać zmiany orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego.

Zdaniem Sądu Rejonowego taka zmiana w niniejszej sprawie nastąpiła. Od daty ustalenia obowiązku alimentacyjnego upłynął okres ponad 12 lat. Po stronie pozwanej wystąpiły przesłanki warunkujące uwzględnienie powództwa tj. nie dokładanie starań w celu samodzielnego utrzymania się oraz uzyskiwanie szeroko rozumianych dochodów, które pozwalają jej na pokrycie kosztów utrzymania. Podniósł, że pozwana jest osoba pełnoletnią, która nie dokłada starań w celu samodzielnego utrzymania się. Od września 2008 roku do nadal uczy się zawodu fryzjerki, przy czym jak wynika z przedłożonych przez nią dokumentów przyuczenie do tego zawodu trwa dwa lata. Pozwana od przeszło pięciu lat kształci się w kierunku nauki zawodu fryzjer, przy czym po dwóch latach pobytu na terenie Belgii trzykrotnie nie zaliczała tej samej klasy, tłumacząc to problemami językowymi. W tym czasie nie wykazała inicjatywy w celu zintensyfikowania nauki języka francuskiego. O ile powtarzanie klasy w pierwszym roku pobytu pozwanej za granicą byłoby usprawiedliwione nowymi warunkami i koniecznością nauki języka, o tyle zdaniem Sądu Rejonowego powtarzanie po dwóch latach stałego pobytu jednej klasy trzykrotnie z powodu nieznajomości języka jest okolicznością, która nie zasługuje na uwzględnienie. Pozwana funkcjonując dwa lata w społeczności szkolnej zmuszona była używać języka francuskiego, rozwijać umiejętności komunikacyjne w tym języku. Nadto jak zeznała matka pozwanej, W. K., od początku 2012 roku posługiwała się dobrze językiem francuskim. Mimo to przez trzy lata nie poczyniła żadnych postępów w nauce, więc opóźnienie edukacyjne pozwanej jest według Sądu pierwszej instancji przez nią zawinione.

Biorąc pod uwagę przebieg nauki pozwanej Sąd Rejonowy uznał, że zaistniały podstawy by uchylić obowiązek powoda z datą wniesienia pozwu tj. z dniem 2 grudnia 2011 roku. Pozwana uczyła się jedynie w latach 2008/2009 i 2009/2010 oraz do końca roku szkolnego 2010/2011, w którym nie otrzymała promocji. Po tej dacie nauka pozwanej nie była efektywna, a tylko taka pozwala uprawnionemu liczyć na dalsze utrzymanie alimentów. Wskazał, że od września 2013 roku pozwana zaczęła praktyczną naukę zawodu, która pozwala jej uzyskiwać miesięcznie 330 euro miesięcznie. Zgodnie z art. 133 § 1 kro uzyskuje więc dochody, które obejmują to wszystko co osoba uprawniona do alimentacji otrzymuje na podstawie własnego, jakiegokolwiek tytułu prawnego i co zużyte może być na zaspokojenie jej usprawiedliwionych potrzeb. Nadto od 2009 roku pobiera zasiłek rodzinny w kwocie 100 euro, co rzutuje na zakres obowiązku alimentacyjnego i powinien być uwzględniony przy orzekaniu o alimentach.

Pozwana osiąga więc aktualnie dochody na poziomie 440 euro miesięcznie, które pozwalają zaspokoić jej potrzeby określone w toku postępowania na kwotę ok. 360 euro miesięcznie. Świadczenia otrzymywane przez pozwaną zbliżone są do możliwości zarobkowych powoda, który choć pozostaje bez pracy, ma możliwość uzyskiwania na otwartym rynku pracy wynagrodzenia na poziomie od 1680 zł do 3000 zł brutto. Realizowanie obowiązku alimentacyjnego przez powoda w wysokości 400 złotych miesięcznie na rzecz pełnoletniej córki, która nie dokładała należytych starań w celu uzyskania zatrudnienia oraz obecnie ma możliwość samodzielnego zaspokojenia swych potrzeb, uzasadnia zatem zdaniem Sądu pierwszej instancji uchylenie obowiązku alimentacyjnego z datą wniesienia pozwu.

Apelację od tego wyroku w całości wniosła pozwana, domagając się jego zmiany i oddalenia powództwa oraz zwrotu kosztów procesu od powoda. Zarzucała błąd w ustaleniach faktycznych i naruszenie art. 233 § 1 kpc poprzez dowolną ocenę dowodów i błędne przyjęcie, że pozwana ma możliwość samodzielnego utrzymania się, lecz nie dokłada starań w tym celu, a osiągane dochody w wysokości 360 euro miesięcznie pozwalają na zaspokojenie jej potrzeb. Podnosiła, iż pierwotnie miała kłopoty z przyswojeniem języka francuskiego na poziomie pozwalającym jej na kontynuowanie edukacji i komunikowanie się mimo intensywnej nauki języka, co doprowadziło do powtarzania przez nią klasy, za co częściowo odpowiedzialnością obciążała nauczycieli, często nieobecnych na zajęciach. Podnosiła nadto, że koszty dotychczasowej jej edukacji ponosił mąż matki pozwanej.

Powód wnosił o oddalenie apelacji pozwanej wskazując, że pozwana nie wykazała swoich faktycznych kosztów utrzymania, a osiągane przez skarżącą dochody winny je pokrywać.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej nie mogła odnieść skutku.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż Sąd pierwszej instancji prawidłowo poczynił ustalenia faktyczne w oparciu o oferowane przez obie strony środki dowodowe, stosownie zresztą do ich treści. Z tych przyczyn Sąd Odwoławczy ustalenia te przyjął za własne, bez konieczności ich ponownego przytaczania.

Słusznie stwierdzono, iż okres nauki zawodu u pozwanej został nadmiernie wydłużony, a sama pozwana miała i nadal ma szerokie możliwości nauki języka.

Abstrahując od zasady swobody przemieszczania się i obierania miejsca zamieszkania, wskazać godzi się, że pozwana miała możność zdobycia kwalifikacji zawodowych na terenie Polski, kontynuując naukę w języku, którym władała; podejmując decyzję o rozpoczęciu szkolenia zawodowego w państwie, którego języka nie znała, pozwana jako osoba już pełnoletnia winna była liczyć się z koniecznością zintensyfikowania działań w celu zdobycia określonego stopnia edukacji i źródła zarobkowania nim dostępnego. Jest pozwana osobą pełnoletnią od czterech lat i winna zintensyfikować działania dla usamodzielnienia się, mając ku temu realne możliwości.

Odnośnie zarzutów dotyczących absencji nauczycieli wskazać należy, iż pozwana nie wykazała tego faktu oraz związku z powtarzaniem przez nią klasy czy niemożnością ukończenia kursu. Przy dołożeniu należytej staranności bowiem pozwana od paru lat miałaby już możliwość dysponowania dokumentami uprawniającymi ją do wykonywania zawodu.

W tej mierze konsekwencjami wyborów pozwanej trudno powoda obciążać, zwłaszcza, że pozwana z pewnością zdawała sobie sprawę z posiadanych trudności w przyswajaniu języka obcego, którego wcześniej nie znała, będąc świadoma własnych możliwości i zdolności na tym polu.

Właściwego znaczenia nadał Sąd Rejonowy czasowi edukacji zawodowej pozwanej za granicą i jej przebiegowi; czas niezbędny dla uzyskania kwalifikacji umożliwiających pozwanej zarobkowanie za granicą został z pewnością przekroczony ponad miarę, nawet przy uwzględnieniu bariery językowej.

Nie doszło tu zdaniem Sądu Okręgowego do błędu w ustaleniach faktycznych ani naruszenia art. 233 § 1 kpc, podnoszonych w apelacji. Sprzeczności i nieprawidłowości powoływanych przez skarżącą Sąd Okręgowy tu nie dostrzegł, podkreślając przy tym, iż pozwana faktycznie na obecnym etapie edukacji i w tym wieku ma możliwość samodzielnego utrzymania się, wskazując na relacje między otrzymywanymi przez nią środkami, a kwotami na utrzymanie, którymi dysponuje sam powód.

Na marginesie godzi się wskazać, że do utrzymania pozwanej winna była przyczyniać się również jej matka.

W tym stanie rzeczy apelację pozwanej oddalono jako bezzasadną na mocy art. 385 kpc.

SSR (del.) Marcin Rak SSO Leszek Dąbek SSO Lucyna Morys – Magiera