Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 maja 2015 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VIII Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Elżbieta Kala

po rozpoznaniu w dniu 7 maja 2015 r. w Bydgoszczy

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa: M. D.

przeciwko: M. J.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez powoda od wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 4 listopada 2015r. , sygn. akt. VIII GC 525/14 upr

oddala apelację

Sygn. akt VIII Ga 49/15

UZASADNIENIE

Powód M. D. – prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą (...) M. D. – domagał się zasądzenia od pozwanej M. J. – prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą (...) M. J. zapłaty kwoty 5.227,96 złotych z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 13 czerwca 2008 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenia na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że na mocy protokołu dziedziczenia z dnia 18 listopada 2011 roku, notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia oraz umowy o częściowym zniesieniu współwłasności z dnia 26 listopada 2011 roku powód stał się następcą prawnym w przedsiębiorstwie (...)W skład tego przedsiębiorstwa weszła wierzytelność przeciwko pozwanej, objęta pozwem, która wynika z faktury VAT numer (...) z dnia 29 maja 2008 roku, a wynikająca ze zlecenia o numerze (...) z dnia 19 września 2007 roku w zakresie przebudowy sieci energetycznej stacji paliw w M.. Pozwana zatrzymała tę kwotę, dokonując niesłusznie potrącenia z należnością objętą fakturą VAT o numerze (...), która nie została przyjęta przez W. D.. Powód wzywał pozwaną do uiszczenia należności, jednak kwota objęta pozwem nie została zapłacona.

Nakazem zapłaty z dnia 2 stycznia 2014 roku w postępowaniu upominawczym w sprawie o sygn. akt V GNc 6342/13 Sąd Rejonowy w Kaliszu zasądził na rzecz powoda dochodzoną kwotę wraz z odsetkami ustawowymi oraz rozstrzygnął o kosztach postępowania.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana podniosła zarzut niewłaściwości Sądu Rejonowego w Kaliszu i wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu. Potwierdziła ona zawarcie umowy z dnia 29 września 2007 roku, która stanowiła umowę o dzieło. W ocenie pozwanej w świetle art. 646 k.c. roszczenie powoda uległo przedawnieniu z dniem 10 czerwca 2010 roku. Pozwana podniosła, iż powód wskazał również nieprawidłową datę naliczania odsetek za opóźnienie, którą powinien stanowić dzień następujący po otrzymaniu wezwania do zapłaty przez pozwaną. Pozwana zaznaczyła, iż powód nie wskazał w treści pozwu podstawy dochodzenia należności objętej pozwem, co dalsze twierdzenia powoda w tym zakresie czyni spóźnionymi.

Postanowieniem z dnia 17 marca 2014 roku Sąd Rejonowy w Kaliszu stwierdził niewłaściwość Sądu Rejonowego w Kaliszu i sprawę przekazał do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Bydgoszczy.

W piśmie procesowym oznaczonym datą 14 maja 2014 roku powód wskazał, że umowa z dnia 28 września 2007 roku stanowiła umowę o roboty budowlane, co powoduje, iż roszczenie powoda winno być objęte trzyletnim terminem przedawnienia roszczenia. Jednocześnie powód dochodzi w niniejszej sprawie zwrotu kaucji (zabezpieczenia należytego wykonania robót), gdyż generalny wykonawca miał prawo do zatrzymania części należnego wynagrodzenia, które winno zostać zwrócone po podpisaniu protokołu odbioru pogwarancyjnego. Powód podniósł, że protokół taki mógł zostać sporządzony najwcześniej po upływie okresu gwarancji, zaś roszczenie o zwrot kaucji mogło się stać wymagalne najwcześniej z końcem roku 2011 i wtedy mógł rozpocząć swój bieg termin przedawnienia roszczenia powoda, co powoduje, że z uwzględnieniem daty wniesienia pozwu roszczenie powoda nie uległo przedawnieniu.

Powód podniósł, że pozwana nie kwestionowała wysokości wynagrodzenia umownego, gdyż przyjęła i podpisała fakturę VAT. Skoro fakturę VAT wystawiono w dniu 23 grudnia 2007 roku, to odbiór robót był przeprowadzony już w grudniu 2007 roku i wymagalność roszczenia powoda nastąpiła w grudniu 2007 roku.

Na rozprawie w dniu 3 czerwca 2014 roku strona pozwana wskazała, że treść stosunku prawnego łączącego inwestora z powodem nie ma wpływu na treść stosunku prawnego łączącego strony postępowania, doszło do niedopuszczalnej zmiany powództwa, a powód nie wykazał, iż roszczenie jest wymagalne, gdyż nie dowiódł, że okres pogwarancyjny został zakończony.

Wyrokiem z dn. 4 listopada 2014 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 1.217 zł. tytułem zwrotu kosztów procesu

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 29 września 2007 roku pozwana zawarła umowę z W. D., mocą której W. D. zobowiązał się do wykonania na rzecz pozwanej robót elektrycznych na zadaniu (...) w M.. Mocą § 15 umowy pozwana uprawniona była do zatrzymania 5% wartości netto wynagrodzenia tytułem zabezpieczenia należytego wykonania umowy na okres 1 roku od daty odbioru pogwarancyjnego. Tymczasem zgodnie z § 23 umowy protokół odbioru pogwarancyjnego sporządza się po upływie trzech lat od daty podpisania protokołu końcowego. Jednocześnie pozwana miała prawo odmówić dokonania odbioru pogwarancyjnego, w razie stwierdzenia wad, do czasu ich usunięcia przez wykonawcę.

W. D. wystawił pozwanej fakturę częściową o numerze (...) na kwotę 41.846,00 złotych brutto.

Powód wykonał wszystkie prace objęte umową z dnia 28 września 2007 roku, zaś pozwana uiściła wynagrodzenie W. D. z wyjątkiem zatrzymanej kaucji z należności objętej fakturą o numerze (...) w kwocie 5.227,96 złotych.

W. D. zmarł w dniu 14 października 2011 roku. Powód jest jednym ze spadkobierców W. D., który na podstawie umowy częściowego zniesienia współwłasności majątku spadkowego nabył przedsiębiorstwo (...).

Z uwagi na brak zapłaty, pismem z dnia 22 października 2013 roku, pozwana została wezwana przez powoda do zapłaty kwoty objętej pozwem.

San faktyczny Sąd Rejonowy ustalił w oparciu o wiarygodne dokumenty prywatne, których nie kwestionowano. Sąd dał wiarę zeznaniom powoda, które były jasne, konsekwentne i korelowały z zebranymi w sprawie dokumentami.

Sąd Rejonowy na podstawie art. 227 k.c. a contrario k.c. oddalił wnioski powoda o przeprowadzenie dowodu z informacji (...) S.A. oraz Starostwa Powiatowego w M., uznając, że wobec braku możliwości ustalenia daty wymagalności roszczenia powoda, brak było podstaw prowadzenia postępowania celem ustaleń w zakresie obowiązującego terminu przedawnienia roszczenia objętego pozwem.

Następnie Sąd Rejonowy zważył, iż bezspornym jest w sprawie, że W. D. i pozwaną łączyła umowa, na mocy której doszło do wykonania robót elektrycznych. Pozwana zasadnie - zgodnie z postanowieniami umowy – zatrzymała część wynagrodzenia.

Na podstawie zgromadzonych dokumentów Sąd Rejonowy nie miał wątpliwości, iż powód nabywając przedsiębiorstwo nabył ogół praw i obowiązków spadkodawcy – W. D., w kształcie w jakim dotyczyły one W. D. (w tym także w zakresie postanowień umowy z dnia 28 września 2007 roku). Zgodnie bowiem z art. 55 ¹ przedsiębiorstwo obejmuje w szczególności wierzytelności przedsiębiorstwa.

Pozwana zakwestionowała jednak żądanie powoda, powołując się na szereg okoliczności, które miały – w ocenie strony – prowadzić do oddalenia powództwa.

Sąd Rejonowy uznał, iż złożenie oświadczenia o potrąceniu należności objętej pozwem przed procesem nie miało znaczenia dla sprawy w momencie, gdy pozwana kwestionuje zasadność żądania.

Pozwana wskazała m.in., iż żądanie powoda nie było wymagalne, gdyż powód nie wykazał, że okres pogwarancyjny został zakończony.

Sąd Rejonowy zważył, iż zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu, spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. W myśl ogólnych zasad procesowych, to na powodzie spoczywa ciężar udowodnienia faktów uzasadniających jego roszczenie (por. wyrok SN z dnia 19 grudnia 1997 r., II CKN 531/97, LEX nr 496544), a na stronie pozwanej spoczywa obowiązek wykazania, że powodowi jego żądanie nie przysługuje (por. wyrok SN z dnia 20 grudnia 2006 r., IV CSK 299/06). W ocenie sądu pozwany nie wykazał jednak żadnych okoliczności potwierdzających fakt zaistnienia po stronie pozwanej szkody ani wysokości szkody poniesionej przez pozwanego.

Ustalono w sprawie, iż zwrot kaucji, o której mowa w § 15 umowy nastąpi po upływie 1 roku od daty odbioru pogwarancyjnego. Tę datę należało w ocenie sądu uznać za datę wymagalności roszczenia powoda objętego pozwem w niniejszej sprawie. Wierzytelnością wymagalną jest bowiem wierzytelność, w przypadku której wierzyciel ma prawną możliwość żądania zaspokojenia przysługującej mu wierzytelności, a dłużnik jest obowiązany spełnić świadczenie. Wówczas też następuje początek biegu przedawnienia (L. Stecki, Opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych, Poznań 1970, s. 29; A. Janiak, glosa do wyroku SN..., s. 385; wyrok SN z 18 stycznia 2008 r., V CSK 367/07, LEX nr 371387).

Z chwilą zakwestionowania wymagalności roszczenia powoda Sąd musiał, korzystając z materiału dowodowego zaproponowanego przez powoda, ustalić kiedy doszło do odbioru pogwarancyjnego prac objętych umową z dnia 28 września 2007 roku. Jednak, jak stwierdził Sąd Rejonowy, strona powodowa nie zaproponowała Sądowi dowodu, który potwierdziłby, że taki odbiór nastąpił.

Sąd miał na uwadze, iż powód sugerował przyjęcie pewnych dat granicznych (gdyż protokół odbioru pogwarancyjnego sporządza się po upływie trzech lat od daty podpisania protokołu końcowego). Jednocześnie nie ustalono daty faktycznego odbioru końcowego prac. Ponadto zwrócić należy uwagę, że pozwana miała prawo odmówić dokonania odbioru pogwarancyjnego ustalonym terminie, w razie stwierdzenia wad, do czasu ich usunięcia przez wykonawcę (§ 23 zd. 2 umowy).

Sąd Rejonowy stwierdził też, że nie mógł dokonać również ustaleń orientacyjnych – jak sugerował powód – wnioskując, że skoro pozwana przyjęła fakturę VAT W. D., musiało to nastąpić już po odbiorze końcowym prac.

Wobec wskazanej argumentacji Sąd Rejonowy uznał, iż nie wykazano, by roszczenie powoda było wymagalne i mogło być dochodzone w niniejszym postępowaniu. Tym samym w świetle art. 120 § 1 k.c. brak było podstaw do badania zarzutu pozwanej w zakresie przedawnienia roszczenia powoda.

Mając na uwadze powyższe Sąd Rejonowy na podstawie oraz 6 k.c. a contrario i art. 481 k.c. a contrario orzekł o oddaleniu żądania powoda.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 99 k.p.c. stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego złożył powód zaskar­żając go w całości.

Zaskarżonemu orzeczeniu powód postawił następujące zarzuty:

a) naruszenia przepisu art. 65 KC przez jego niezastosowanie, w wyniku czego Sąd I. instancji przeprowadził błędną interpretację treści umowy z 28.09.2007 r., a w szczególności jej postanowień § 15 oraz §§ 22 - 24 - bez uwzględnienia celu utworzenia przez strony kaucji gwarancyjnej na zabezpieczenie roszczeń z tytułu gwarancji i rękojmi,

b) uchybień proceduralnych, które wpłynęły na wynik sprawy, a to naruszenie art. 233 § 1 w zw. z art. 328 § 2 oraz w zw. z art. 245, art. 299 oraz art. 230 i art. 231 KPC poprzez zaniechanie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału, w tym nieuwzględnienie faktury VAT (...) z 23.12.2007 r. (z uchybieniem art. 245 KPC) i płynącego z niej domniemania, że roboty stanowiące przedmiot umowy zo­stały odebrane przed 23.12.2007 r. (uchybienie art. 231 i art. 233 § 1 KPC) oraz nieuwzględnienie zeznań powoda (z naruszeniem art. 299 KPC) i jego niezaprze­czonych twierdzeń (uchybienie art. 230 KPC), co do tego, że nie wystąpiły wady przedmiotu umowy, ani nie zgłaszano roszczeń gwarancyjnych - w wyniku któ­rych to uchybień pominięte zostały istotne dla rozstrzygnięcia fakty.

Ze względu na te zarzuty powód wniósł o:

I. zmianę zaskarżonego wyroku poprzez:

-

zasądzenie od pozwanej M. J. na rzecz powoda M. D. kwoty 5227, 96 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 13.06.2008 r. do dnia zapłaty, oraz,

-

zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania przed Sądem I. instancji - według spisu złożonego przed zamknięciem roz­prawy;

II. zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego ­ według norm przepisanych.

Ponadto powód wniósł o przeprowadzenie przed Sądem II. instancji dowodu z dokumentu - wezwania z 15.07.2013 r. do zwrotu kaucji zatrzymanej na zabezpieczenie wy­konania instalacji elektrycznych przy budowie stacji paliw w M., w celu stwierdzenia, iż powód wzywał pozwaną jeszcze 15.07.2013 r. do wypłaty kwoty, która stanowi przedmiot tego sporu.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja powoda nie zasługuje na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego, w realiach niniejszej sprawy nie było żadnych racji, które przemawiałyby za koniecznością zmiany zaskarżonego orzeczenia lub jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Podkreślić trzeba, że organ pierwszoinstancyjny przeprowadził postępowanie dowodowe zgodnie z dyspozycją art. 233 k.p.c, nie przekraczając zarazem zasady swobodnej oceny dowodów.

Sąd Okręgowy podziela przy tym ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy i w związku z tym, wobec braku konieczności ich powtarzania przyjmuje je jako własne.

Stwierdzić należy, iż Sąd Rejonowy nie naruszył przepisów prawa materialnego i procesowego wskazanych w apelacji.

Sąd Okręgowy pragnie zaznaczyć w pierwszej kolejności, że skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd przepisu art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem może być jedynie przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie o innej - niż przyjął sąd - wadze poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie przez skarżącego (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2003 r., II CK 293/02, LEX nr 151622). W judykaturze powszechnie przyjmuje się, że zarzucenie naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów nie może polegać na przedstawieniu przez stronę alternatywnego stanu faktycznego, a tylko na podważeniu podstaw tej oceny z wykazaniem, że jest ona rażąco wadliwa lub oczywiście błędna (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2001 r., II CKN 588/99, LEX nr 52347; z dnia 2 kwietnia 2003 r., I CKN 160/01, LEX nr 78813; z dnia 15 kwietnia 2004 r., IV CK 274/03, LEX nr 164852; z dnia 29 czerwca 2004 r., II CK 393/03, LEX nr 585758). Jeżeli bowiem z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne.

Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona ocena dowodów może być skutecznie podważona (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00, OSNC 2000/7-8/139).

Zdaniem Sądu Okręgowego, apelacja powoda nie zawiera zarzutów, które mogłyby stanowić skuteczne podważenie oceny materiału dowodowego dokonanej przez Sąd Rejonowy.

Sąd Rejonowy prawidłowo zważył, iż powód nie wykazał, że dochodzone przez niego roszczenie jest wymagalne i może być dochodzone od pozwanej. Zgodnie z wyrokiem SN z dnia 29 kwietnia 2009 r. (II CSK 625/08) roszczenie jest wymagalne, gdy minął termin jego płatności.

Ustalenie zaś wymagalności roszczenia powoda jest jedną z kluczowych przesłanek stanowiących o możliwości jego dochodzenia przed sądem, zwłaszcza w sytuacji gdy druga strona kwestionuje tę wymagalność (oświadczenie pełn. pozwanego k- 76). Sąd Rejonowy zasadnie więc ocenił tę przesłankę, bez względu na to w jakim celu strony zawarły w umowie postanowienia o kaucji gwarancyjnej.

Jak zaś słusznie wskazał Sąd Rejonowy, termin wymagalności przedmiotowego roszczenia należy wiązać z terminem odbioru pogwarancyjnego. W par. 15 umowy stron postanowiono, że zwrot spornej kaucji nastąpi po upływie roku od daty odbioru pogwarancyjnego. Moment odbioru pogwarancyjnego był zatem kluczowy z punktu widzenia rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy. Na podstawie zaoferowanego przez strony materiału dowodowego nie udało się jednak ustalić kiedy doszło do odbioru pogwarancyjnego robót objętych umową z dnia 28.09.2007 r. W szczególności powód nie przedstawił Sądowi dowodów na potwierdzenie tej okoliczności. Tymczasem to strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne (art. 232 kpc.). Rozkład ciężaru dowodu polega na tym, że powód powinien udowodnić fakty pozytywne, stanowiące podstawę jego twierdzeń w zakresie okoliczności prawo tworzących, zaś pozwany, o ile faktów wskazywanych przez przeciwnika nie przyznaje, okoliczności je niweczące.

W piśmie z dnia 14 maja 2014 r. powód wywodził wprawdzie na temat momentu wymagalności dochodzonego roszczenia, jednak rozważania te są czysto hipotetyczne, nie są poparte żadnymi dowodami (zwłaszcza protokołami odbioru końcowego i pogwarancyjnego). Teoretyczne sugestie nie mogą zaś stanowić podstawy do ustalenia momentu wymagalności roszczenia. Zwłaszcza, że jak wynika z zapisu par. 23 umowy, pozwana miała prawo odmówić dokonania odbioru pogwarancyjnego w ustalonym terminie, w razie stwierdzenia wad, do czasu ich usunięcia przez wykonawcę. Sąd Rejonowy nie mógł też, co słusznie podkreślił, dokonywać ustaleń orientacyjnych, jak sugerował to powód, wywodząc, że skoro pozwana przyjęła fakturę VAT, musiało to nastąpić po odbiorze końcowym prac.

Reasumując, w toku procesu powód nie wykazał w jakiej dacie pozwana, zgodnie z treścią łączącej strony umowy, miałaby obowiązek spełnienia świadczenia będącego przedmiotem sporu (zwrotu kaucji).

Mając zatem na uwadze wszystkie powyższe okoliczności, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 kpc oddalił apelację powoda