Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 kwietnia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 9 kwietnia 2015 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa M. W. (1)

przeciwko M. W. (2)

o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Tomaszowie Maz.

z dnia 23 grudnia 2014 roku, sygn. akt III RC 169/13

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Tomaszowie Mazowieckim do ponownego rozpoznania pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach procesu za instancję odwoławczą.

Na oryginale właściwe podpisy

Sygn. akt II Ca 183/15

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 23 grudnia 2014 r. Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim oddalił powództwo M. W. (1) skierowane przeciwko M. W. (2) o ustalenie, iż wygasł obowiązek alimentacyjny.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

J. W. jest synem M. W. (1) i M. W. (2). Odkąd strony rozstały się małoletni przebywa przy matce. Przed Sądem Rejonowym w Tomaszowie Maz. w sprawie III Nsm 224/13 toczyło się postępowanie w przedmiocie władzy rodzicielskiej nad małoletnim, w tym o ustalenie jego miejsca pobytu przy ojcu. Postanowieniem z dnia 12 marca 2014 r. Sąd wobec cofnięcia przez M. W. (1) umorzył postępowanie.

W 2013 r. strony umówiły się, że małoletni będzie przebywał u ojca przez dwa tygodnie od 15 marca. W tym czasie M. W. (2) miała przebywać w Anglii. Po powrocie małoletni przebywał u ojca jeszcze do 17 maja. W tym czasie w weekendy oraz na święta przebywał u matki.

Na rozprawie z dnia 11 kwietnia 2014 r. M. W. (2) oświadczyła, że faktycznie dziecka nie było u niej przez okres 2 miesięcy z tym, że przez okres ponad jednego miesiąca spędzało z nią weekendy i w tym czasie utrzymywała dziecko, a tak faktycznie u ojca było w całości 2 tygodnie.

M. W. (2) ma 33 lata i z wykształcenia jest technikiem handlowcem. 15 marca 2013 r. zostawiła syna u powoda, ponieważ miała wyjechać do Wielskiej Brytanii celem znalezienia pracy. Uzgodnili, że małoletni będzie przebywał u ojca 14 dni. Dziecko zostało przywiezione do U. i zostawione w sklepie u teściowej powoda. Pozwana w Anglii przebywała 10-11 dni. Po powrocie powód przywiózł jej małoletniego na Święta Wielkanocne 2013 r. Do 27 maja 2013 r. we wszystkie dni wolne od szkoły małoletni przebywał u matki. Idąc do ojca miał ubrania i plecak z książkami, zeszytami i materiałami szkolnymi. W okresach wcześniejszych powód zabierał dziecko co miesiąc lub co dwa miesiące na jeden dzień lub na weekend. Opłacił koszty dwóch wycieczek syna, okazjonalnie dawał prezenty. M. W. (1) ma 42 lata, z zawodu jest policjantem. Otrzymuje wynagrodzenie w wysokości około 3.200 zł netto miesięcznie. W roku 2013 otrzymywał wynagrodzenie na podobnym poziomie.

Sąd Rejonowy zważył, iż zgodnie z art. 138 k.r.o. w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Przez pojęcie stosunków należy rozumieć okoliczności istotne z punktu widzenia ustawowych przesłanek obowiązku alimentacyjnego i jego zakresu.

Dla stwierdzenia czy nastąpiła zmiana stosunków w rozumieniu art. 138 k.r.o. należy wziąć pod uwagę czy istniejące warunki oraz okoliczności mają charakter trwały, czy dotyczą okoliczności zasadniczych, ilościowo znacznych i wyczerpują te przesłanki które w istotny sposób wpływają na istnienie czy zakres obowiązku alimentacyjnego.

Sąd I instancji wskazał, że powód zażądał ustalenia wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego względem syna i jednocześnie ustalenia takiego obowiązku w stosunku do matki za okres trzech miesięcy począwszy od 15 marca 2013 r. Uznał, że w przedmiotowym okresie doszło do zmiany uzasadniającej roszczenie o ustalenie czy też ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego, nie mniej jednak nie można zmianie tej przypisać znamienia trwałości, które jest warunkiem niezbędnym dla zastosowania art. 138 k.r.o. Przejęcie przez powoda bezpośredniej pieczy nad synem miało charakter jednorazowy i incydentalny. W ocenie Sądu Rejonowego stanowisko takie znajduje swoje uzasadnienie między innymi w fakcie, iż w sprawie o pozbawienie władzy rodzicielskiej i ustalenie miejsca pobytu dziecka przy ojcu powód cofnął wniosek. Poza tym dziecko przebywało u matki w każdy dzień wolny od szkoły oraz w święta wielkanocne. Przyjmując wysokość zarobków powoda w roku 2013 na poziomie około 3.000 zł miesięcznie a także wysokość zasądzonych wówczas alimentów w wysokości po 250 zł miesięcznie uznać można, że wypłacona przez niego w spornym okresie kwota odpowiadała zakresowi usprawiedliwionych potrzeb dziecka w czasie, gdy przebywało ono pod bezpośrednią pieczą matki.

Z powyższych względów Sąd Rejonowy uznał za bezzasadne żądanie ustalenia wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego ojca za ten okres jak i ustalenie takiego obowiązku po stronie matki w okresie od 15 marca 2013 r. do 27 maja 2013 r., co skutkowało oddaleniem powództwa.

Apelację od powyższego wyroku złożył powód, zaskarżył wyrok w całości. Wskazał, że pomimo, że pismem z dnia 7 października 2014 r. wnosił jedynie o zasądzenie alimentów na syna w okresie od 15 marca 2013 r. do 27 maja 2013 r. oraz za miesiąc czerwiec 2013 r., Sąd Rejonowy w ogóle nie rozpoznał tego roszczenia prowadząc dalej postępowanie o wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda jest uzasadniona i skutkuje uchyleniem zaskarżonego wyroku.

Słusznie wskazuje apelujący, iż ostatecznie przedmiotem jego żądania w przedmiotowej sprawie było roszczenie o alimenty. Jak wynika bowiem z treści pism powoda: z dnia 18.04.2014 r. (k. 19) i z dnia 7.10.2014 r. (k. 22) powód ograniczył powództwo jedynie do kwoty 1.400 zł i zrezygnował, wobec ponownego zamieszkania syna z pozwaną, z żądania ustalenia wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego.

Tymczasem Sąd Rejonowy nie dostrzegł powyższej zamiany powództwa i rozpoznawał sprawę jako sprawę o wygaśniecie obowiązku alimentacyjnego, co wynika w sposób ewidentny z sentencji wyroku i jego uzasadnienia. Wskazać przy tym należy, czego nie dostrzegł Sąd I instancji, że powództwo o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego wytacza się przeciwko dziecku a nie matce dziecka.

Ponownie rozpoznając sprawę wobec rezygnacji przez powoda z żądania ustalenia wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego Sąd Rejonowy podejmie w odniesieniu do tego roszczenia czynności stosownie do art. 203 § 1, 3 i 4 k.p.c., to jest uzyska stanowisko pozwanej w zakresie cofnięcia powództwa i w zależności od tego, czy wyrazi ona zgodę na cofnięcie powództwa wyda stosowne decyzje – umarzając postępowanie (art. 355 § 1 k.p.c.) lub oddalając powództwo wobec braku legitymacji biernej po stronie matki dziecka.

W odniesieniu do roszczenia o alimenty Sąd Rejonowy uwzględni, że powód na rozprawie apelacyjnej sprecyzował, że przedmiotem jego roszczenia jest żądanie zwrotu od pozwanej na rzecz powoda tego, co sam świadczył na rzecz syna ponad swój obowiązek alimentacyjny (zapis dźwięku - min. 08:08 – 08:23). Stanowisko powyższe koreluje z treścią uzasadnienia pisma powoda z dnia 7.10.2014 r. (k. 22), gdzie powód wskazał, że w okresie pobytu małoletniego syna u niego w całości zaspakajał potrzeby dziecka, a matka dziecka nie łożyła na jego utrzymanie, nadto za ten okres zostały ściągnięte od niego alimenty. Powyższe jednoznacznie wskazywało, że powód dochodzi od matki dziecka zwrotu alimentów regresowych określonych w art. 140 k.r.o. Redakcja tego przepisu zapewnia roszczenie regresowe osobie, która „będąc zobowiązana z tego powodu, że uzyskanie na czas świadczeń alimentacyjnych od osoby zobowiązanej w bliższej lub tej samej kolejności byłoby niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami” i obejmuje sytuację, gdy świadczenie spełnia osoba, która sama jest zobowiązana, ale zakres tego świadczenia obejmuje świadczenia także inne osoby, które go nie spełniają,

Charakter określonych w art. 140 k.r.o. roszczeń zwrotnych jest odmienny niż roszczeń alimentacyjnych. Przedmiotem rozstrzygnięcia w sprawie z art. 140 k.r.o. jest czysto majątkowe roszczenie cywilne i w związku z tym niewyposażone w przywileje służące roszczeniom alimentacyjnym.

Tymczasem Sąd Rejonowy w ogóle nie rozpoznawał sprawy w powyższym zakresie, mimo, że z faktów podawanych przez powoda wynikało, że powodowi chodzi o alimenty regresowe.

Oznacza, to że Sąd Rejonowy nie rozpoznał aspektu materialnego sprawy i w swoim rozstrzygnięciu nie odniósł się do tego, co było jej przedmiotem, co skutkuje na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania.

Na oryginale właściwe podpisy