Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 marca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Arkadia Wyraz - Wieczorek

Sędzia SO Mirella Szpyrka (spr.)

SO Krystyna Hadryś

Protokolant Marzena Makoś

po rozpoznaniu w dniu 18 marca 2015 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa W. P. (P.) i J. P. (P.)

przeciwko I. S. i B. S.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej

z dnia 23 lipca 2014 r., sygn. akt I C 2544/13

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza solidarnie od powodów na rzecz pozwanych solidarnie kwotę 2.434 (dwa tysiące czterysta trzydzieści cztery) złote tytułem zwrotu kosztów procesu;

II.  zasądza od powodów solidarnie na rzecz pozwanych solidarnie kwotę 2.200 (dwa tysiące dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSO Krystyna Hadryś SSO Arkadia Wyraz - Wieczorek SSO Mirella Szpyrka

Sygn.akt III Ca 1760/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy uwzględnił w całości powództwo W. P. i J. P. wniesione przeciwko I. S. i B. S. o solidarną zapłatę kwoty 20.000 zł z ustawowymi odsetkami od 27 czerwca 2013r. tytułem nienależnego świadczenia. O kosztach postępowania Sąd orzekł na zasadzie art.98 kpc.

Rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na ustaleniu przekazania przez powodów pozwanym w dniu 20 września 2010r. kwoty 20.000 zł na częściowe sfinansowanie zakupu mieszkania dla syna powodów –R. P. i jego żony, córki pozwanych-A. P.. Za zgodą wszystkich zainteresowanych mieszkanie kupione zostało przez pozwanych, po uprzednim zaciągnięciu przez nich kredytu bankowego w wysokości 111.279,72zł. Ratalnej spłaty kredytu mieli dokonać R. i A. małżonkowie P., a po całkowitej spłacie kredytu hipotecznego pozwani zobowiązali się przenieść na nich własność zakupionego mieszkania. Małżonkowie R. i A. P. rozstali się, syn powodów wyprowadził się ze spornego mieszkania, a powód wezwał pozwanych do zwrotu kwoty 20.000 zł. W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, iż powodowie spełnili świadczenie do którego nie byli zobowiązani i mimo jego spełnienia nie uzyskali od pozwanych żadnych praw do zakupionego mieszkania. Ich świadczenia miało zatem – w ocenie Sądu Rejonowego - charakter nienależnego i podlegało zwrotowi na zasadzie art. 405 w zw. z 410§ 2 kc.

Wyrok w całości zaskarżyli pozwani.

Zarzucili naruszenie prawa materialnego przez niewłaściwe zastosowanie art.405 kc i art.410 kc podczas gdy w ustalonym stanie faktycznym winien znaleźć zastosowanie art.888 § 1 kc oraz art.6 kc i w konsekwencji przyjęcie, że na stronie pozwanej ciąży obowiązek wykazania, iż strony łączy umowa darowizny podczas gdy charakter świadczenia powodów winien być określony przez Sąd na podstawie stanu faktycznego ustalonego w sprawie i jako taki nie może stanowić przedmiotu dowodu.

Powołując się na powyższe zarzuty pozwani wnieśli o uchylenie wyroku i oddalenie powództwa.

W odpowiedzi na apelację powodowie wnieśli o jej oddalenie podzielając stanowisko Sądu Rejonowego wyrażone w pisemnych motywach rozstrzygnięcia i podnosząc sprzeczność dotychczasowego stanowiska pozwanych z zawartym w apelacji twierdzeniem o związaniu stron umową darowizny.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Apelacja pozwanych musiała odnieść skutek aczkolwiek nie z wszystkich przyczyn w niej podniesionych.

Przede wszystkim stwierdzić należy, iż zgodnie z art.382 i 383 kpc Sąd drugiej instancji orzeka na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym , a w postępowaniu apelacyjnym nie można rozszerzyć żądania pozwu ani występować z nowymi roszczeniami. Stąd też wystąpienie przez powodów w rozpoznawanej sprawie z powództwem opartym na art.410 kpc i jego popieranie przed sądem pierwszej instancji wiąże sąd drugiej instancji przy rozpoznawaniu apelacji i czyni nowo podniesione w apelacji zarzuty pozwanych o związaniu stron umową darowizny bezprzedmiotowymi w rozpoznawanej sprawie.

Sąd Okręgowy podzielił natomiast stanowisko skarżących co do naruszenia przez Sąd Rejonowy art.405 i 410 kc. W ustalonym stanie faktycznym dokonana przez sąd pierwszej instancji subsumcja była błędna. Sąd Rejonowy błędnie przyjął, iż świadczenie powodów było nienależne albowiem spełnili je nie będąc do tego zobowiązanymi. Przyjęta przez Sąd kwalifikacja , w której występuje tylko samo świadczenie, a nie występuje ani czynność prawna, prowadząca do powstania zobowiązania, ani tym bardziej samo zobowiązanie odpowiadające treści lub zakresowi świadczenia wymaga aby świadczący „nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył" (art. 410 § 2 kc) i spełnił świadczenie w mylnym przekonaniu , że spełnia swój dług względem accipiensa, podczas gdy w istocie nie jest i nie był nigdy stroną danego zobowiązania albo przestał nią być, nim spełnił świadczenie, albo jest zobowiązany w mniejszym zakresie. Jak wskazał SN w wyroku z dnia 1 grudnia 1999r.: „Nie chodzi tu o kwalifikowaną postać wiedzy, ale usprawiedliwiony okolicznościami stanu faktycznego brak świadomości, że spełnienie świadczenia odpowiada obowiązkowi świadczenia" (I CKN 203/98).

Tymczasem w rozpoznawanej sprawie ze zgodnych zeznań stron jednoznacznie wynika, iż zamiarem powodów nie było jakiekolwiek świadczenie na rzecz pozwanych ani bezpłatne ani ekwiwalentne. Czyniąc darowiznę, darczyńca realizuje bowiem zamiar przysporzenia obdarowanemu korzyści kosztem własnego majątku, a czyniąc świadczenie ekwiwalentne świadczeniodawca oczekuje świadczenia wzajemnego. Kwota 20.000 zł przekazana pozwanym nie stanowiła ani przedmiotu świadczenia bezpłatnego ani ekwiwalentnego na ich rzecz przez powodów. Konstruując odmienny wniosek Sąd Rejonowy zaniechał kwalifikacji prawnej czynności w wykonaniu której mieliby powodowie świadczyć na rzecz pozwanych. Odmówił jej przy tym charakteru darowizny i jednocześnie wskazał na brak ekwiwalentności świadczenia ze strony pozwanych. Gdy zaś określone przesunięcie majątkowe nie jest wynikiem świadczenia, nie może powstać roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia.

W rozpoznawanej sprawie przekazana pozwanym kwota 20.000 zł stanowiła przedmiot świadczenia małżonków R. i A. P., którym powodowie kwotę tę uprzednio darowali. Odmienne twierdzenia skarżących podniesione obecnie w apelacji nie tylko pozostają w sprzeczności z ich dotychczasowym stanowiskiem zajmowanym w sprawie , ale nie znajdują jakiegokolwiek uzasadnienia w zebranym materiale dowodowym. Jak wynika bowiem ze stanowczych i jednoznacznych zeznań stron oraz przesłuchanych w sprawie świadków celem świadczenia powodów nie było obdarowanie pozwanych, a obdarowanie małżonków R. i A. P., jednak w rozpoznawanej sprawie powodowie nie żądali zwrotu darowizny jako świadczenia nienależnego od obdarowanych, a od pozwanych. Kwota 20.000 zł została zresztą zgodnie z wolą darczyńców przeznaczona na określony przez powodów cel – zakup mieszkania przez pozwanych. W ustalonych okolicznościach bez znaczenia pozostaje to kto wręczył powyższą kwotę pozwanym.

Stwierdzić przy tym należy, że chybiony jest zarzut pozwanych wywodzony z naruszenia art.888 § 1 kc. Nie tylko nie wykazano aby strony łączyła umowa darowizny, ale nałożenie na obdarowanego polecenia, także majątkowego, nie prowadziłoby do powstania stosunku zobowiązaniowego analogicznego jak wynikający z innych zdarzeń prawnych, z którymi ustawa łączy taki skutek. Taki wniosek wywodzi się z charakteru prawnego polecenia, którego nałożenie na określoną osobę (obdarowanego, spadkobiercę) prowadzi do powstania zobowiązania naturalnego (niezupełnego). Takie stosunki zobowiązaniowe charakteryzują się niemożliwością dochodzenia od dłużnika należnego świadczenia na drodze sądowej.

Z tych względów uznając, iż powodowie nie wykazali zasadności roszczenia wywodzonego z art.410 kc zaskarżony wyrok zmieniono – na zasadzie art.386 § 1 kpc – oddalając powództwo.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na zasadzie art.98 kpc w zw. z § 6 pkt.5 w zw. z § 13 ust.1 pkt.1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2008r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( Dz.U. Nr 163 poz.1348 ze zm.).

SSO Mirella Szpyrka SSO Arkadia Wyraz-Wieczorek SSO Krystyna Hadryś