Pełny tekst orzeczenia

296/4/B/2014

POSTANOWIENIE
z dnia 31 lipca 2014 r.
Sygn. akt Ts 119/13

Trybunał Konstytucyjny w składzie:




Marek Kotlinowski – przewodniczący


Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz – sprawozdawca


Maria Gintowt-Jankowicz,


po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 czerwca 2014 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej E.N.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej sporządzonej przez pełnomocnika E.N. (dalej: skarżąca) zakwestionowała zgodność z Konstytucją art. 223 ust. 3 pkt 2 oraz art. 223 i art. 222 ust. 1 w zw. z art. 188 oraz art. 189 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (Dz. U. z 2013 r. poz. 1404, ze zm.; dalej: u.s.c.). Wobec art. 223 ust. 3 pkt 2 u.s.c. w zakresie, w jakim „posługuje się pojęciem »przed wejściem w życie ustawy«, nie definiując tego terminu w treści ustawy, przy przyjęciu rozumienia tego terminu jako dzień bezpośrednio poprzedzający datę wejścia w życie ustawy, a nie wcześniejszy dowolny dzień (bardziej odległy w przeszłości) przed dniem, w którym ustawa weszła w życie”, skarżąca sformułowała zarzut niezgodności z art. 2 Konstytucji w zakresie, w jakim „narusza zakaz określoności przepisów prawa i zasadę zaufania obywateli do państwa” oraz z art. 32 Konstytucji – tj. niezgodności wywołanej „nieuzasadnionym zróżnicowaniem funkcjonariuszy celnych w procesie transformacji dotychczasowych stosunków służbowych tych funkcjonariuszy w stosunki przewidziane nową u.s.c.”. Natomiast przeciwko art. 223 i art. 222 ust. 1 w zw. z art. 188 oraz art. 189 u.s.c. skarżąca skierowała zarzut sprzeczności z art. 2 Konstytucji w zakresie, w jakim „naruszają zakaz określoności przepisów prawa” oraz art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 oraz art. 78 Konstytucji, które gwarantują kontrolę instancyjną decyzji administracyjnych oraz prawo do sądu.
Postanowieniem z 9 czerwca 2014 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia Trybunał stwierdził, że w skardze nie doszło do prawidłowego wykonania obowiązku nałożonego na skarżącą w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). W odniesieniu do art. 223 ust. 3 pkt 2 u.s.c. skarżąca skonstruowała podstawę skargi w oparciu o zasady wyrażone w art. 2 i art. 32 Konstytucji. Tymczasem, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału, zasady te (nawet ujęte „w związku”) nie mogą być samodzielnym układem odniesienia do kontroli przepisów kwestionowanych za pomocą skargi konstytucyjnej. Jest to dopuszczalne dopiero w sytuacji doprecyzowania przez skarżącego, w zakresie jakiego, wyrażonego w innych przepisach Konstytucji, konkretnego prawa lub wolności zasady te doznały niedozwolonego uszczerbku lub ograniczenia. W odniesieniu do zakwestionowanego (jako samodzielny przedmiot kontroli) art. 223 ust. 3 pkt 2 u.s.c. tego rodzaju niezbędne doprecyzowanie ze strony skarżącej nie nastąpiło. Odnosząc się zaś do zaskarżonych art. 223 i art. 222 ust. 1 w zw. z art. 188 oraz art. 189 u.s.c., Trybunał stwierdził, że zarzut naruszenia konstytucyjnego prawa do sądu nie został potwierdzony w treści orzeczeń wydanych w sprawie skarżącej. Ponadto argumentacja skarżącej w tym zakresie nie uwzględniała utrwalonego w orzecznictwie Trybunału stanowiska dotyczącego dopuszczalnego wyłączenia lub ograniczenia prawa do sądu w sprawach związanych z funkcjonowaniem instytucji publicznych, zorganizowanych na zasadach podległości służbowej.
W zażaleniu na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu skarżąca przedstawiła zarzuty w znacznej części nieadekwatne treściowo do zaskarżonego orzeczenia Trybunału i jego głównych motywów. Skarżąca podniosła, że wbrew „pozornie podanej formalnie przyczynie odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, w istocie postanowienie to w uzasadnieniu merytorycznie odnosi się do przedmiotu skargi i stanowi swoisty »przedsąd« tej skargi”. W szczegółowej części zażalenia skarżąca podkreśliła samodzielny charakter prawa statuowanego w art. 60 Konstytucji. Stwierdziła ponadto, że dowodem na dopuszczalność szerokiego rozumienia zwrotu „przed wejściem w życie ustawy” może być orzecznictwo sądowe (wskazała przy tym dwa judykaty Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego – odpowiednio z 1995 r. i 2005 r.). Zdaniem skarżącej podważa to stanowisko Trybunału o wyłącznie teoretycznym walorze interpretacji art. 223 ust. 3 i 4 u.s.c. przedstawionej w skardze konstytucyjnej.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zażalenie skarżącej nie dostarczyło argumentów, które podważyłyby prawidłowość postanowienia o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
Zarzuty zażalenia skarżącej koncentrują się na dwóch problemach. Po pierwsze, na dopuszczalności przeprowadzenia w ramach wstępnej kontroli skargi konstytucyjnej – jak to określa skarżąca – merytorycznej oceny zarzutów skierowanych przeciwko zaskarżonym unormowaniom u.s.c. Po drugie, na dopuszczalności odmiennej – względem przyjętej przez sądy orzekające w sprawie skarżącej – interpretacji zaskarżonego przepisu (w szczególności zaś zawartego w jego treści zwrotu „przed wejściem w życie ustawy”). W tym kontekście skarżąca przedstawiła argumenty odwołujące się do orzecznictwa sądowego, które – w jej ocenie – podważają negatywną ocenę tej interpretacji zawartą w postanowieniu Trybunału o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
Odnosząc się do zarzutu dotyczącego prawa statuowanego w art. 60 Konstytucji, Trybunał stwierdza, że jest on całkowicie oderwany od treści zaskarżonego postanowienia. Skarżąca nie wskazała bowiem w skardze takiego wzorca kontroli w kontekście żadnego z zaskarżonych przepisów u.s.c.
W odniesieniu do zarzucanej w zażaleniu niedopuszczalności przeprowadzania przez Trybunał merytorycznej oceny skargi konstytucyjnej na etapie wstępnej kontroli tego środka ochrony stwierdzić należy, że stanowisko skarżącej nie uwzględnia treści przepisów ustawy o TK normujących przebieg tej fazy postępowania przed Trybunałem. Zgodnie z art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK jedną z przesłanek determinujących wydanie przez Trybunał postanowienia o odmowie nadania skardze dalszego biegu jest oczywista bezzasadność skargi konstytucyjnej. Stwierdzenie zaistnienia tej przesłanki odmowy nadania skardze dalszego biegu oznacza, że Trybunał nie ocenia już tylko wypełnienia określonych warunków formalnych przewidzianych w regulacji konstytucyjnej i ustawowej, lecz przechodzi do następnego etapu – kwalifikacji zasadności samego meritum skargi (por. M. Romańska [red.], Pozainstancyjne środki ochrony prawnej, Warszawa 2012, s. 68 i nast.). W swoim orzecznictwie w sprawach skarg konstytucyjnych Trybunał podkreślał: „[z] oczywistą bezzasadnością mamy zaś do czynienia w sytuacji, w której podstawa skargi konstytucyjnej jest co prawda wskazana przez skarżącego poprawnie, a więc wyraża prawa i wolności, do których skarżący odwołuje się w swych zarzutach, jednak wyjaśnienie sposobu naruszenia owych praw i wolności w żadnym stopniu nie uprawdopodobnia zarzutu niekonstytucyjności zaskarżonych przepisów. Jest to więc sytuacja, w której podnoszone zarzuty w sposób oczywisty nie znajdują uzasadnienia i w zakresie wskazanych praw i wolności są oczywiście pozbawione podstaw. Brak uprawdopodobnienia naruszenia wskazanych praw i wolności przez zaskarżone przepisy, w stopniu, który wskazuje na zasadniczy brak podstaw, określany w art. 47 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym jako oczywista bezzasadność skargi, uniemożliwia nadanie skardze biegu” (postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 26 listopada 2007 r., Ts 211/06, OTK ZU nr 5/B/2007, poz. 219). Trzeba zauważyć, że uwzględnienie powyższej przesłanki już na etapie wstępnej kontroli służy wyeliminowaniu skarg konstytucyjnych, wobec których prowadzenie dalszego postępowania pozbawione jest uzasadnienia ze względu na treść art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, w którym ustawodawca nakazuje umorzenie postępowania przez Trybunał w sytuacji, gdy wydanie orzeczenia jest niedopuszczalne. Podważenie możliwości merytorycznego odniesienia się przez Trybunał (w toku wstępnej kontroli skargi) do sposobu, w jaki skarżąca wyjaśniła zarzucane naruszenie konstytucyjnych wolności i praw, nie uwzględnia zatem normatywnych podstaw dla takiego działania, zawartych w przepisach ustawy o TK. Trybunał zauważa również, że niezgodne z treścią zaskarżonego postanowienia jest twierdzenie skarżącej, jakoby przesłanka oczywistej bezzasadności nie była powołana jako podstawa odmowy nadania skardze dalszego biegu. Świadczą o tym choćby końcowe fragmenty uzasadnienia (s. 9) postanowienia Trybunału z 9 czerwca 2014 r.
Trybunał podkreśla ponadto, że stwierdzenie oczywistej bezzasadności zarzutów skarżącej nie było jedyną przesłanką odmowy nadania skardze dalszego biegu. Drugą z nich było niewskazanie przez skarżącą konkretnych praw podmiotowych wyrażonych w przepisach Konstytucji, w zakresie których naruszenia doznały zasady państwa prawa i równości (art. 2 i art. 32 Konstytucji). W zażaleniu skarżącej nie zostały jednak przedstawione żadne argumenty, które podważałyby tę przyczynę odmowy nadania skardze dalszego biegu.
Bez związku z przesłankami zaskarżonego postanowienia Trybunału pozostają natomiast pozostałe wywody zawarte w zażaleniu skarżącej, dotyczące wadliwości przyjętej przez organy orzekające w jej sprawie interpretacji art. 223 ust. 3 i 4 u.s.c.

Z uwagi na powyższe okoliczności należy stwierdzić, że Trybunał Konstytucyjny zasadnie odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.