Pełny tekst orzeczenia

612/6/B/2014



POSTANOWIENIE

z dnia 21 listopada 2014 r.

Sygn. akt Ts 119/14



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Maria Gintowt-Jankowicz – przewodnicząca

Marek Zubik – sprawozdawca

Andrzej Wróbel,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 września 2014 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej M.J.,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 7 maja 2014 r. M.J. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność art. 118 § 5 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101, ze zm.; dalej: k.p.c.) z art. 45 ust. 1 oraz art. 79 ust. 1 Konstytucji.

Zdaniem skarżącego zakwestionowany art. 118 § 5 k.p.c. narusza prawo do sądu „przez uniemożliwienie (…) wniesienia skargi konstytucyjnej jedynie w oparciu o niekompletną (…) opinię o bezzasadności wniesienia skargi konstytucyjnej”, co jednocześnie prowadzi do naruszenia prawa do złożenia skargi konstytucyjnej.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2014 r. (doręczonym 23 czerwca 2014 r.) skarżącego wezwano do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej m.in. przez nadesłanie kserokopii dokumentu potwierdzającego datę doręczenia mu postanowienia Sądu Okręgowego w Katowicach z 21 sierpnia 2013 r. wraz z uzasadnieniem.

Pismem z 23 czerwca 2014 r. skarżący ustosunkował się do części stwierdzonych uchybień formalnych rozpatrywanej skargi konstytucyjnej. Podniósł także, że „nie jest w stanie dołączyć kserokopii dokumentu potwierdzającego datę doręczenia mu postanowienia Sądu Okręgowego w Katowicach z 21 sierpnia 2013 r.”, i wniósł o „przedłużenie terminu do złożenia takiego dokumentu”. W kolejnym piśmie, z 26 czerwca 2014 r., skarżący nadesłał kserokopię rzeczonego dokumentu.

Postanowieniem z 25 września 2014 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W uzasadnieniu tego postanowienia Trybunał wskazał, że skarga została wniesiona po upływie trzech miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu orzeczenia sądu II instancji wraz z uzasadnieniem oraz że skarżący nie uzupełnił braków formalnych w terminie, o którym mowa w art. 49 w związku z art. 36 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK).

Na powyższe postanowienie skarżący złożył zażalenie. Jego zdaniem Trybunał dopuścił się naruszenia art. 48 ust. 2 ustawy o TK, gdyż uznał, że z chwilą ustanowienia pełnomocnika z urzędu przez sąd i wyznaczenia go przez właściwy organ samorządu adwokackiego lub radcowskiego zawieszony bieg terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej wznawia swój bieg. Skarżący podkreślił, że nie dowiedział się, kto został jego pełnomocnikiem z urzędu, nie mógł więc zwrócić się do konkretnej osoby z wnioskiem o sporządzenie skargi konstytucyjnej. Skarżący zarzucił Trybunałowi, że bez podstawy prawnej żądał od niego nadesłania kserokopii dowodu potwierdzającego datę doręczenia mu postanowienia Sądu Okręgowego w Katowicach z 21 sierpnia 2013 r. wraz z uzasadnieniem. Skarżący podniósł również, że kwestionowany w skardze przepis „nie musi być podstawą prawną wskazanego, ostatecznego orzeczenia”, natomiast „musi mieć (…) wpływ na [jego] wydanie”. Ponadto skarżący sformułował zarzut, jakoby postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym było nieważne, gdyż w toku wstępnej kontroli Trybunał rozstrzyga o przekazaniu skargi do merytorycznego rozpoznania w składzie jednego sędziego. Konstytucja – jak wywodzi dalej skarżący – wymaga, by orzeczenia Trybunału były podejmowane większością głosów, a zatem skład jednoosobowy jest nieprzewidziany przez ustawę zasadniczą.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



1. W myśl art. 49 w związku z art. 36 ust. 4 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6–7 i w związku z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny w szczególności bada, czy w wydanym postanowieniu prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.



2. Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że postanowienie o odmowie nadania rozpatrywanej skardze konstytucyjnej dalszego biegu jest prawidłowe, a zarzuty sformułowane w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie.



3. Przede wszystkim Trybunał odniósł się do zarzutu nieważności postępowania. Zarzut ten opiera się na dwóch błędnych założeniach przyjętych przez skarżącego.



3.1. Trybunał Konstytucyjny przypomina, że prawo do sądu obejmuje trzy uprawnienia, a mianowicie: 1) prawo dostępu do sądu (prawo do uruchomienia odpowiedniej procedury sądowej), 2) prawo do korzystania z rzetelnej procedury sądowej (zgodnej z wymogami sprawiedliwości, jawności i dwuinstancyjności) oraz 3) prawo do wyroku sądowego (prawo do uzyskania wiążącego rozstrzygnięcia) – zob. A. Zieliński, Prawo do sądu i organizacja władzy sądowniczej, [w:] Księga XX-lecia orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, red. M. Zubik, Warszawa 2006; zob. wyrok TK z 7 września 2004 r., P 4/04, OTK ZU nr 8/A/2004, poz. 81. Tę linię orzeczniczą Trybunał rozwinął w wyroku z 24 października 2007 r. (SK 7/06, OTK ZU nr 9/A/2007, poz. 108), w którym stwierdził, że konstytucyjne prawo do sądu obejmuje również czwarty element – prawo do odpowiedniego ukształtowania ustroju i pozycji organów rozpoznających sprawy. Mając na względzie to, że Trybunał Konstytucyjny nie jest sądem (zob. tytuł VIII rozdziału Konstytucji oraz art. 173 ustawy zasadniczej), oraz to, że postępowanie w trybie skargi konstytucyjnej nie jest częścią procedury sądowej, zarzut nieważności postępowania należy uznać za bezpodstawny.



3.2. Błędne jest także przekonanie skarżącego dotyczące art. 190 ust. 5 Konstytucji (zgodnie z którym orzeczenia Trybunału zapadają większością głosów), że wszystkie składy Trybunału muszą być wieloosobowe. Z przepisu regulującego tryb podejmowania rozstrzygnięcia nie można bowiem wysnuć wniosku, że każde orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego musi być podejmowane w składzie wieloosobowym, pozwalającym na „większościowe” rozstrzyganie sprawy. Konstytucja przesądza jedynie o tym, że te orzeczenia, które wydają składy inne niż jednoosobowe, nie wymagają jednomyślności.



4. W zażaleniu skarżący stwierdził, że Trybunał nie ma podstaw domagać się od niego nadesłania kserokopii dowodu potwierdzającego datę doręczenia mu postanowienia Sądu Okręgowego w Katowicach z 21 sierpnia 2013 r. Trybunał Konstytucyjny podkreśla, że art. 47 ust. 2 ustawy o TK nakłada na skarżącego obowiązek podania daty doręczenia orzeczenia, bo od niej liczony jest termin określony w art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Trybunałowi z urzędu znane są przypadki podawania przez skarżącego niewłaściwych terminów doręczenia wyroku sądu II instancji. Wtedy, w uzasadnionych przypadkach, Trybunał zwraca się o nadesłanie dokumentu potwierdzającego doręczenie orzeczenia, w związku z którym jest wnoszona skarga konstytucyjna. Jeśli, jak podniósł skarżący, spełnienie tego wymogu nastręczało mu trudności, to miał on możliwość – na co pozwalają obowiązujące przepisy k.p.c. – to zrobić po terminie, który potem mógł zostać przywrócony.



5. Trybunał nie podziela także argumentacji skarżącego, zgodnie z którą naruszeniem art. 48 ust. 2 ustawy o TK jest przyjęcie, że z chwilą ustanowienia pełnomocnika z urzędu przez sąd i wyznaczenia go przez organ samorządu adwokackiego lub radcowskiego zawieszony termin do wniesienia skargi konstytucyjnej wznawia swój dalszy bieg. Trybunał Konstytucyjny podkreśla, że w postępowaniu w sprawie wstępnej kontroli skarg konstytucyjnych obowiązuje tzw. przymus adwokacki, który oznacza konieczność sporządzenia m.in. skargi konstytucyjnej przez profesjonalnego pełnomocnika. Źródłem umocowania dla takiego pełnomocnika może być umowa między nim a skarżącym albo ustanowienie go w tej roli w sprawie. Ustanowienie pełnomocnika z urzędu, o którym mowa w art. 48 ust. 2 ustawy o TK, musi uwzględniać postanowienia stosowanego odpowiednio art. 1173 § 1 k.p.c. (art. 20 ustawy o TK) stanowiącego że o wyznaczenie adwokata lub radcy prawnego sąd zwraca się do właściwej okręgowej rady adwokackiej lub rady okręgowej izby radców prawnych. Skarżący nie może więc kwestionować tego, że organy samorządów zaufania publicznego z imienia i nazwisko wskazują osoby, na których będzie spoczywać obowiązek sporządzenia skargi konstytucyjnej.



6. Na uwzględnienie nie zasługuje również ostatni zarzut sformułowany w zażaleniu. Skarżący nie wykazał, że zakwestionowany w skardze art. 118 § 5 k.p.c. (Jeżeli adwokat lub radca prawny ustanowiony w związku z postępowaniem kasacyjnym lub postępowaniem ze skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, nie stwierdza podstaw do wniesienia skargi, jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić na piśmie o tym stronę oraz sąd, nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia zawiadomienia go o wyznaczeniu. Do zawiadomienia adwokat lub radca prawny dołącza sporządzoną przez siebie opinię o braku podstaw do wniesienia skargi. Opinia nie jest załączana do akt sprawy i nie jest doręczana stronie przeciwnej), który – według niego – naruszał jego prawo do sądu „przez uniemożliwienie (…) wniesienia skargi konstytucyjnej jedynie w oparciu o niekompletną (…) opinię o bezzasadności wniesienia skargi konstytucyjnej”, był podstawą prawną wyroku sądu II instancji. Zakwestionowany przepis k.p.c. nie dotyczy bowiem zagadnienia sporządzania skarg konstytucyjnych.



W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny – na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK – nie uwzględnił zażalenia.