Pełny tekst orzeczenia

325/4/B/2014

POSTANOWIENIE

z dnia 23 lipca 2014 r.

Sygn. akt Ts 172/13



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Marek Zubik – przewodniczący

Małgorzata Pyziak-Szafnicka – sprawozdawca

Teresa Liszcz,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 września 2013 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej M.L.,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 11 czerwca 2013 r. M.L. (dalej: skarżący) wystąpił o zbadanie zgodności art. 523 § 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.) z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 32 ust. 1 w zw. z art. 183 ust. 1 i art. 2 Konstytucji, a także z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 i art. 1 Konstytucji.

Postanowieniem z 2 września 2013 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Powodem odmowy w zakresie zbadania zgodności art. 523 § 2 k.p.k. z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 32 i art. 2 Konstytucji była zbędność orzekania (z powodu wydania wyroku TK z 17 maja 2004 r., SK 32/03 [OTK ZU nr 5/A/2004, poz. 44], stwierdzającego, że art. 523 § 2 k.p.k. jest zgodny z art. 32 ust. 1 oraz art. 45 ust. 1 w zw. z art. 2 Konstytucji i nie jest niezgodny z art. 42 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji). Ponadto w ocenie Trybunału przywołanie w skardze dodatkowych wzorców kontroli nie wpływa na stwierdzoną zbędność orzekania. Jako przepisy ustrojowe art. 1 Konstytucji (zgodnie z którym Rzeczpospolita Polska jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli) i art. 183 ust. 1 Konstytucji (określający konstytucyjne kompetencje Sądu Najwyższego) nie mogą być wzorcami kontroli w postępowaniu inicjowanym wniesieniem skargi konstytucyjnej. Natomiast argumenty skarżącego mające dowodzić, że zakwestionowany przepis narusza art. 45 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji, ponieważ odmiennie traktuje „sytuację prawną obywateli pozostających de facto w identycznym położeniu wobec państwa, które uznało ich za winnych w świetle obowiązującego prawa karnego, a wymierzając taką samą karę pozbawienia wolności nadało tym samym identyczny status »osoby skazanej«”, są w rzeczywistości zarzutem naruszenia zasady równości, a nie zarzutem nieproporcjonalnego ograniczenia prawa do sądu.

W zażaleniu z 10 września 2013 r. skarżący zakwestionował postanowienie z 2 września 2013 r. Stwierdził, że w skardze konstytucyjnej przytoczył nowe, nieprzywołane wcześniej argumenty. Jak wskazał w uzasadnieniu zażalenia, „w sytuacji wywołanej normą prawną zawartą w zaskarżonym przepisie procedury karnej w sposób nieuprawniony, w oparciu o niedozwolone kryterium, ustawodawca różnicuje podmioty (adresatów normy)”. To – zdaniem skarżącego – świadczy o braku przesłanki zbędności orzekania w rozpatrywanej sprawie.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



Przedmiotem kontroli dokonywanej przez Trybunał Konstytucyjny w wyniku wniesienia zażalenia na postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu jest jedynie prawidłowość dokonanego w nim rozstrzygnięcia. Trybunał stwierdza, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a argumenty przytoczone w zażaleniu nie podważają ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu i dlatego nie zasługują na uwzględnienie.

Jak trafnie wskazał Trybunał w uzasadnieniu przywołanego już wyroku z 17 maja 2004 r., „lektura zaskarżonego przepisu [art. 523 § 2 k.p.k.] w związku z art. 523 § 4 kpk wskazuje, że ograniczenie w nim zawarte nie ma charakteru bezwzględnego. Nie dotyczy ono bowiem kasacji wniesionej z powodu uchybień wymienionych w art. 439 kpk oraz w wypadku określonym w art. 521 kpk. Wyłączenie z zakresu kwestionowanego art. 523 § 2 kpk sytuacji, gdy kasacja zostaje wniesiona z powodu uchybień wymienionych w art. 439 kpk, wiąże się ściśle z podstawami kasacyjnymi. Wskazuje je art. 523 § 1 kpk, stanowiąc, iż kasacja może być wniesiona bądź z powodu uchybień wskazanych w art. 439 kpk bądź też z powodu innego rażącego naruszenia prawa, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na treść orzeczenia, z tym że nie można jej wnieść wyłącznie z powodu niewspółmierności kary. Ograniczenie wynikające z kwestionowanego przepisu nie dotyczy zatem kasacji stron, w której powołano się na tzw. bezwzględne podstawy kasacyjne wskazane w art. 439 kpk. Stanowią one uchybienia szczególnej rangi. Z pomieszczeniem danego uchybienia w katalogu bezwzględnych podstaw kasacyjnych ustawodawca wiąże bowiem niewzruszalne domniemanie, iż uchybienie takie miało wpływ na treść zapadłego orzeczenia. (…) Przewidziane przez zaskarżony przepis ograniczenie dopuszczalności wnoszenia kasacji ze względu na rodzaj kary orzeczonej wobec sprawcy nie dotyczy również kasacji nadzwyczajnej (kasacji podmiotów specjalnych), tj. sytuacji, gdy kasacja wnoszona jest przez Prokuratora Generalnego lub Rzecznika Praw Obywatelskich. Ograniczenie wynikające z art. 523 § 2 kpk dotyczy zatem wyłącznie tzw. kasacji zwyczajnej, tj. kasacji, do wystąpienia z którą uprawnione są strony postępowania, wnoszonej na korzyść oskarżonego, i to takiej tylko, która oparta jest na zarzucie rażącego naruszenia prawa mającego wpływ na treść orzeczenia innego niż wskazane w art. 439 kpk”.

Wbrew twierdzeniom zawartym w zażaleniu na postanowienie Trybunału z 2 września 2013 r., argumentacja skarżącego, zgodnie z którą „w świetle zasady równości obywatele znajdujący się w identycznym położeniu wobec państwa, jako osoby skazane mają prawo do identycznej drogi nadzwyczajnej (…)”, jest powtórzeniem zarzutów rozpatrywanych w sprawie o sygn. SK 32/03.

W uzasadnieniu wyroku wydanego w sprawie o sygn. SK 32/03 Trybunał podkreślił, że „główny zarzut sformułowany w obydwu rozpoznawanych w niniejszym postępowaniu skargach konstytucyjnych dotyczy niezgodności zaskarżonego przepisu z art. 32 ust. 1 i 42 ust. 2 Konstytucji. Skarżący, uzasadniając sprzeczność zaskarżonego przepisu z tak określonym wzorcem kontroli, wskazują, iż niekonstytucyjność ograniczenia zawartego w art. 523 § 2 kpk polega na pozbawieniu ich prawa do kontroli kasacyjnej w sensie możliwości podjęcia obrony przed zarzutami wskazanymi w akcie oskarżenia przed Sądem Najwyższym rozpoznającym kasację. Oskarżeni, którym wymierzona została kara pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania, mają taką możliwość, pomimo tożsamości możliwego do podniesienia przez obydwie grupy tych podmiotów zarzutu »innego rażącego naruszenia prawa, które mogło mieć istotny wpływ na treść orzeczenia«. W tym zakresie skarżący podnoszą, iż skoro ustawodawca zdecydował się podwyższyć minimalny standard dwuinstancyjnego postępowania, który wymagany jest przez Konstytucję, o instancję kasacyjną, to pozbawienie prawa do kasacji tych obywateli, którzy pomimo tego samego charakteru zarzutu rażącego naruszenia prawa, »nie osiągnęli określonego pułapu sankcji karnej«, godzi w zasadę równości wobec prawa”.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza zatem, że skarżący nie podważył dokonanego w zakwestionowanym postanowieniu ustalenia dotyczącego zbędności orzekania.

W zażaleniu skarżący nie zakwestionował tego, że w ocenie Trybunału art. 1 i art. 183 ust. 1 Konstytucji nie mogą być wzorcami kontroli w postępowaniu inicjowanym wniesieniem skargi konstytucyjnej. Nie odniósł się także do przesłanek odmowy nadania dalszego biegu skardze w zakresie oceny zarzutów naruszenia art. 45 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Zwalnia to Trybunał z kontroli postanowienia z 2 września 2013 r. w tym zakresie.



W związku z powyższym Trybunał Konstytucyjny, na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 7 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.), nie uwzględnił zażalenia wniesionego na postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.