Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 czerwca 2013 roku

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Piotrkowie Trybunalskim,

Wydział V w składzie:

Przewodniczący: SSO Beata Łapińska

Sędziowie: SSO Mariola Mastalerz, SSR del. Sławomir Dudek (spr.)

Protokolant: sekr.sądowy Anna Fijołek

po rozpoznaniu w dniu 11 czerwca 2013 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z powództwa M. W. (1)

przeciwko Zespołowi Szkół (...) w R.

o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenie umowy o pracę

na skutek apelacji pozwanego Zespołu Szkół (...)

w R.

od wyroku Sądu Rejonowego w Radomsku IV Wydziału Pracy

z dnia 20 grudnia 2012r.

sygn. IV P 137/12

1.  oddala apelację;

2. zasądza od pozwanego Zespołu Szkół (...)

w R. na rzecz powódki M. W. (1) kwotę 60,00 (sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za instancję odwoławczą.

V Pa 19/13 U Z A S A D N I E N I E

M. W. (1) pozwem z dnia 15.V.12r. wniosła o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia umowy o pracę z dnia 21.IV.12r. dokonanego przez Zespół Szkół (...) w R.. W uzasadnieniu pozwu podniosła, że szkoła jako podstawę rozwiązania umowy o pracę wskazała zmniejszenie ilości etatów. Jest zatrudniona jako wychowawca na świetlicy, ma najdłuższy staż pracy i nie jest słuszne likwidowanie jej etatu, a pozostawianie etatów dla 2 innych wychowawców na świetlicy.

Sąd Rejonowy w Radomsku wyrokiem z dnia 20.XII.12r. w sprawie IV P 137/12 przywrócił M. W. (1) do pracy pozwanym Zespole Szkół (...) w R., zasądził na jej rzecz wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy w kwocie 3.594.00zł płatne pod warunkiem podjęcia pracy przez powódkę w pozwanej Szkole.

Sąd ten ustalił i zważył, co następuje :

Powódka M. W. (1) ukończyła studia na kierunku pedagogika kulturalno-oświatowa w 1980r. i od 1.IX.80r. podjęła pracę w Zespole Szkół Zawodowych Nr (...) w R. (poprzedniku strony pozwanej) na stanowisku kierownika świetlicy. W 2006r. uzyskała stopień awansu zawodowego nauczyciela dyplomowanego. W roku szkolnym 2011/2012 wykonywała obowiązki wychowawcy na świetlicy w pełnym wymiarze godzin tj. 26 godzin dydaktycznych w tygodniu. W świetlicy pracowała także J. O. w wymiarze pół etatu (13 godzin) i W. (...) (9 godzin), którą zastępowała A. P..

Powódka nabyła uprawnienia do świadczeń emerytalnych przed osiągnięciem wieku emerytalnego na podstawie art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela.

Dnia 11.V.12r. dyrektor pozwanego Zespołu Szkół (...) w R. rozwiązał z powódką umowę o pracę z końcem roku szkolnego (31.VIII.12r.) na podstawie art.20 ust.1 pkt 2 KN, wskazując jako przyczynę zmiany organizacyjne powodujące zmniejszenie liczby oddziałów w szkole.

W pozwanym Zespole Szkół (...) w R. zostały ustalone szczegółowe kryteria wyboru nauczyciela do zwolnienia z pracy z przyczyn określonych w art. 20 ust.1 pkt 2 KN. W punkcie dotyczącym sytuacji materialnej nauczyciela wskazano m.in. uzyskanie praw emerytalnych.

U strony pozwanej do końca roku szkolnego 2011/2012 jednym z wicedyrektorów był M.W., nauczyciel przedmiotów zawodowych realizujący jako dyrektor pensum w wielkości 7 godzin tygodniowo. Do końca lutego 2013r. przebywa na urlopie dla poratowania zdrowia. Zawarł z dyrektorem szkoły porozumienie, że po powrocie do pracy obejmie 22 godziny dydaktyczne w świetlicy oraz 6 godzin przedmiotów zawodowych. W świetlicy ma pracować na pół etatu R. W.-Ł. i jak dotychczas pedagog szkolny J. O.. Na stanowisko wicedyrektora zwolnione przez M. W. z dniem 1.IX.12r. została powołana B. S., która pracowała jako nauczyciel-doradca zawodowy.

Arkusz organizacyjny pozwanego Zespołu Szkół wykazuje, że w roku szkolnym 2012/2013 wielu nauczycieli Zespołu, w tym nauczyciele przedmiotów zawodowych pracuje w rozmiarze przekraczającym przewidziane przepisami pensum. Występują przypadki zatrudnienia w rozmiarze 1,5 etatu.

Pozwany pracodawca jako przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę wskazał brak możliwości dalszego zatrudnienia w związku ze zmianami organizacyjnymi powodującymi zmniejszenie liczby oddziałów szkole w roku szkolnym 2012/2013, a jako podstawę prawną art. 20 ust.1 pkt 2 KN. A przepis ten brzmi :

„ 1. Dyrektor szkoły w razie:

1)całkowitej likwidacji szkoły rozwiązuje z nauczycielem stosunek pracy;

2) częściowej likwidacji szkoły albo w razie zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć rozwiązuje z nim stosunek pracy lub, na wniosek nauczyciela, przenosi go w stan nieczynny. Nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowania może wyrazić zgodę na ograniczenie zatrudnienia w trybie określonym w art. 22 ust. 2.”

W orzecznictwie przyjmuje się, że przy ocenie możliwości dalszego zatrudnienia nauczyciela po wprowadzeniu zmian organizacyjnych należy uwzględniać poza przydzieloną nauczycielom liczbą godzin lekcyjnych, także inne okoliczności, w tym kwalifikacje zawodowe. Kryteria przyjęte przez pracodawcę wyboru nauczycieli do zwolnienia z pracy podlegają kontroli sądu w celu oceny, czy rozwiązanie z nauczycielem stosunku pracy było uzasadnione. Wybór nauczyciela do zwolnienia z pracy w trybie art. 20 ust. 1 KN powinien być dokonany przy zastosowaniu kryteriów obiektywnych, niedyskryminujących, jasnych, czytelnych dla zainteresowanych. Kryteria winny dotyczyć w pierwszej kolejności dorobku zawodowego (staż pracy, ocena pracy, kwalifikacje formalne i faktyczne), ale mogą się odnosić także do sytuacji osobistej nauczyciela (stan rodzinny, posiadanie innych źródeł dochodu).

W pozwanym Zespole Szkół, jak wynika z arkusza organizacyjnego na rok szkolny 2012/2013, zmiany organizacyjne polegały na zmniejszeniu liczby oddziałów w szkole. Sąd jednak zakwestionował trafność wyboru pracownika do rozwiązania umowy o pracę. Wybór dyrektora nie uwzględniał wszystkich okoliczności związanych z oceną kwalifikacji zawodowych wchodzących w grę osób, wykonywaniem przez nich obowiązków pracowniczych, stażem pracy. Wybór dokonany przez dyrektora Sąd uznał za dowolny.

Dokonując wyboru powódki do zwolnienia nie uwzględnił żadnych okoliczności związanych z oceną kwalifikacji zawodowych wchodzących w grę osób, wykonywaniem przez nie obowiązków, stażem pracy, sytuacji rodzinnej czy też majątkowej.

Uzasadnienie wypowiedzenia umowy o pracę powódce rozmija się z rzeczywistymi powodami rozwiązania z nią stosunku pracy. Zmiany organizacyjne będące wynikiem zmniejszenia liczby oddziałów w istocie nie doprowadziły do likwidacji godzin dydaktycznych powódki, która wykonywała swe obowiązki w świetlicy. Godziny te przeznaczone zostały dla nauczyciela przedmiotów zawodowych przebywającego na urlopie dla poratowania zdrowia M.W., co w samej rzeczy świadczy o tym że dokonano wyboru między powódką a tym nauczycielem w zakresie, która z tych osób winna otrzymać wypowiedzenie. Wbrew twierdzeniom strony pozwanej kryterium, które zdecydowało o wyborze był fakt uzyskania przez powódkę uprawnień do otrzymania świadczeń emerytalnych. Dyrekcja strony pozwanej zaniechała rozważenia możliwości ograniczenia zatrudnienia innym nauczycielom w taki sposób, aby dla powódki czy też świadka M. W. zapewnić wystarczającą liczbę godzin dydaktycznych. Zaniechanie to świadczy o tym, że strona pozwana wybrała wariant dla siebie najwygodniejszy wypowiadając umowę powódce. Dokonując tego wyboru strona pozwana nie dokonała rzetelnej analizy kryteriów ustalonych w tym zakresie, pomijając zupełnie stopień nauczyciela dyplomowanego powódki, jej staż pracy, jej osiągnięcia zawodowe oraz nagrody, jakie otrzymywała w swej długoletniej karierze zawodowej. A osiągnięcie wieku emerytalnego czy nabycie uprawnień emerytalnych nie może stanowić wyłącznej przyczyny wypowiedzenia. Dla skutecznego wypowiedzenia umowy o pracę takiemu pracownikowi konieczne są inne dodatkowe rzeczywiste przyczyny uzasadniające taką decyzję pracodawcy.

Sąd uznał, że wbrew wskazanym w wypowiedzeniu przyczynom prawdziwym powodem uzasadniającym wypowiedzenie umowy o pracę powódce było to, że mogła ona uzyskać po rozwiązaniu stosunku pracy świadczenie emerytalne. A taki sposób dokonywania ocen nauczycieli z całkowitym pominięciem ustalonych kryteriów wyboru osób, które mają otrzymać wypowiedzenie nie zasługuje na aprobatę sądu.

Z tych względów sąd przywrócił powódkę M. W. do pracy w pozwanym Zespole Szkół oraz zasądził na jej rzecz wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy.

Apelację od wyroku wniósł pozwany Zespół Szkół (...) w R..

Wyrokowi zarzucił naruszenie prawa materialnego art.20 ust.1 pkt 2 KN w zw. z art. 45 kp poprzez nieprawidłową wykładnię jego treści polegającą na wadliwym utożsamieniu kryteriów wyboru jednego z nauczycieli do zwolnienia z pracy z ustawowymi przyczynami wypowiedzenia stosunku pracy nauczycielowi oraz poprzez przyjęcie, że w pozwanej szkole nie wystąpiły zmiany organizacyjne dotyczące osoby powódki oraz niesłuszne przyjęcie, że pozwana zastosowała niewłaściwe kryteria wyboru powódki do zwolnienia., art.233 kpc poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów i zastąpienie jej niedozwolonym domniemaniem, w szczególności poprzez przyjęcie za podstawę orzeczenia jedynie nieudowodnionych twierdzeń powódki w zakresie kryteriów przyjętych przez pracodawcę przy wyborze pracownika do zwolnienia i niezasadne przyjęcie, że fakt posiadania uprawnień emerytalnych przez powódkę stanowił jedyne kryterium, jakim kierował się pracodawca przy wyborze pracownika do zwolnienia, art. 328§2 kpc poprzez nie zamieszczenie w uzasadnieniu orzeczenia jego podstawy faktycznej, nie wykazania przyczyn, dla których Sąd odmówił wiarygodności dowodom przeprowadzonym podczas przewodu sądowego, w szczególności związanym z oceną kryteriów zwolnienia powódki, błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wydanego orzeczenia, polegający na nieprawidłowym przyjęciu że fakt posiadania przez powódkę uprawnień do świadczeń emerytalnych stanowił jedyne kryterium przyjęte przez pracodawcę, podczas gdy z ustalonego przez sąd stanu faktycznego wynika, że pracownik został oceniony według szczegółowych kryteriów wyboru nauczyciela do zwolnienia z pracy obowiązujących u pozwanego.

W uzasadnieniu apelujący podniósł, iż sąd ustalił, że u pozwanego obowiązują szczegółowo określone kryteria wyboru nauczyciela do zwolnienia z pracy z przyczyn określonych w art. 20 ust.1 pkt 2 KN. Ustalił również, że wielu nauczycieli, w tym nauczyciele przedmiotów zawodowych wykonuje swoje obowiązki w rozmiarze przekraczającym przewidziane przepisami pensum. Nie przeprowadził żadnych ustaleń w zakresie dotyczącym rodzaju przedmiotów, jakich nauczają nauczyciele wykonujący obowiązki w godzinach nadliczbowych.

Sąd przyjął, że faktycznie u pozwanego doszło do zmian organizacyjnych skutkujących zmniejszeniem liczby oddziałów w szkole. Jednak sąd zakwestionował trafność wyboru powódki jako pracownika wytypowanego do rozwiązania umowy o pracę z tego powodu, że zdaniem sądu wybór ten nie uwzględniał wszystkich okoliczności związanych z oceną kwalifikacji zawodowych wchodzących w grę osób, wykonywaniem przez nie obowiązków czy też stażem pracy. Konkludując sąd uznał, że wybór miał charakter dowolny.

Sąd -jak podniósł apelujący- nie wskazał na czym miała polegać dowolność oceny dokonanej przez dyrektora. Wydając zaskarżony wyrok sąd dopuścił się właśnie daleko idącej dowolności w zakresie oceny stanu faktycznego, nie uzasadniając w żaden sposób wydanego orzeczenia w zakresie dowolności wyboru pracownika.

Pracodawca-jak twierdzi apelujący-dokonał oceny pracowników według przyjętych przez siebie czytelnych, jasnych i znanych wszystkim kryteriów, które to kryteria nie zostały w żaden sposób zweryfikowane oraz de facto zakwestionowane przez sąd orzekający.

Apelujący podniósł, że powódka posiada kwalifikacje do nauczania jednego przedmiotu ogólnokształcącego natomiast M.W. posiada kwalifikacje do nauczania wielu przedmiotów zawodowych. Oboje posiadają kwalifikacje do pracy w świetlicy. Oboje są nauczycielami dyplomowanymi, staż pracy powódki to 32 lata, a M.W. 34 lata. Powódka nabyła uprawnienia emerytalne zgodnie z art.88 KN, a M.W. nie posiada tych uprawnień.

Pracodawca zdaniem apelującego dokonując wyboru powódki do zwolnienia kierował się kryteriami, które zawierają wszystkie okoliczności, a więc kwalifikacje, obowiązki pracownika, staż pracy i sytuację osobistą i majątkową, co do których sąd zarzucił, że nie zostały zastosowane.

Apelujący wskazał, że na liście kryteriów obowiązujących w pozwanym Zespole Szkół jako pierwsze znajduje się kryterium dotyczące kwalifikacji. A wynika z niego, że pierwszeństwo do zwolnienia z rozpatrywanych osób ma ta, która posiada kwalifikacje do nauczania mniejszej liczby przedmiotów. Powódka posiada mniejsze kwalifikacje niż M.W.. a więc już po rozpatrzeniu pierwszego kryterium powódka jako nauczyciel z uprawnieniami do nauczani mniejszej liczby przedmiotów miała pierwszeństwo do zwolnienia przed M.W.. Kolejne kryterium-staż pracy również daje pierwszeństwo do zwolnienia powódki.

Wobec powyższego - jak podniósł pozwany – kryterium szóste nie miało rozstrzygającego znaczenia przy wyborze do zwolnienia powódki.

Apelujący wskazał, że z arkusza organizacyjnego wynikają godziny ponadwymiarowe w przedmiotów, do nauczania których nie posiadają uprawnień ani powódka, ani M.W..

Apelujący podniósł nadto, że sąd wskazał iż pracodawca pominął stopień nauczyciela dyplomowanego powódki, jej staż pracy, jej wielokrotnie udokumentowane osiągnięcia zawodowe oraz nagrody. Takie twierdzenie stoi zdaniem apelującego w całkowitej sprzeczności z omówionymi wcześniej kryteriami wyboru, jakie zastosował pracodawca dokonując wyboru powódki do zwolnienia z pracy. A sąd ustanawia niedopuszczalne domniemanie braku możliwości wypowiedzenia umowy nauczycielowi dyplomowanemu.

Skarżący podniósł, że nie kwestionuje prawo sądu do kontroli przyjętych kryteriów wyboru konkretnego nauczyciela do zwolnienia z pracy. Ocena taka musi być przeprowadzona w oparciu o weryfikowane kryteria, które mogą być skontrolowane przez sąd II instancji w ramach postępowania apelacyjnego. A tego nie uczynił sąd.

Podnosząc powyższe zarzuty apelujący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa ewentualnie jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Apelacja nie jest zasadna i podlega oddaleniu.

W postępowaniu przed Sądem Rejonowym został zebrany pełny materiał dowodowy, nie wymaga on uzupełnienia i daje podstawę do rozstrzygnięcia sprawy przez Sąd Okręgowy.

Apelacja strony pozwanej stanowi tylko polemikę z prawidłowymi ustaleniami Sądu I instancji, który na podstawie tych ustaleń dokonał prawidłowej oceny prawnej wniesionego powództwa.

Sąd I instancji zebrał w sprawie materiał dowodowy i dokonał jego analizy stosując zasady określone w procedurze cywilnej (art. 233 kpc). Zarzut naruszenia tej normy proceduralnej uznać należało za bezpodstawny. Sąd Rejonowy zebrał materiał dowodowy zgodnie z wnioskami stron składanymi w toku procesu i dokonał jego oceny. Strona apelująca podnosząc zarzut naruszenia art.233 kpc wskazała, że naruszenie normy tej miałoby polegać na nieuzasadnionym uznaniu prawdziwości twierdzeń powódki. Zarzut nie jest zasadny. Sąd I instancji zebrał dowody wnioskowane przez strony i dokonał ich prawidłowej oceny. Przyjął zgodnie z twierdzeniami strony pozwanej, że w Zespole Szkół zmiany organizacyjne polegały na zmniejszeniu liczby oddziałów. Niesporne, co ustalił Sąd I instancji, jest również to, że zmiany organizacyjne w żaden sposób nie wpływały na wymiar zatrudnienia nauczycieli w świetlicy strony pozwanej. Z materiału dowodowego wynika również, że M. W. przed odejściem na urlop dla poratowania zdrowia i zakończeniem kadencji na stanowisku wicedyrektora pozwanego Zespołu Szkół nie miał godzin dydaktycznych przydzielonych w świetlicy, nauczał przedmiotów zawodowych.

Sąd I instancji zasadnie więc przyjął, że strona pozwana, jakkolwiek miała ustalone kryteria doboru pracowników-nauczycieli do zwolnienia w przypadku zmian organizacyjnych skutkujących zmniejszeniem liczby oddziałów, to nie zastosowała tych kryteriów dokonując wyboru powódki do rozwiązania z nią stosunku pracy. Stwierdzić bowiem należy, że w przypadku zmniejszenia liczby oddziałów, które skutkuje brakiem możliwości zatrudnienia wszystkich nauczycieli w danej szkole doboru należy dokonywać spośród nauczycieli tych przedmiotów, ilość godzin nauczania których ulega zmniejszeniu. I wówczas należy stosować ustalone w szkole kryteria wyboru nauczyciela do zwolnienia. W pozwanym Zespole Szkół nie miało miejsca zmniejszenie ilości godzin w świetlicy. Dlatego nauczyciele zatrudnieni w świetlicy nie powinni być w ogóle brani pod uwagę przy wyborze nauczycieli do zwolnienia.

Dlatego zasadnie Sąd I instancji przyjął, że strona pozwana nie zastosowała kryteriów doboru nauczycieli do zwolnienia dokonując wypowiedzenia umowy o pracę powódce. Zasadnie przyjął więc, że wypowiedzenie powódce M. W. umowy o pracę jest sprzeczne z art. 20 ust. 1 pkt 2 KN.

Zarzuty apelującego uznać należało za całkowicie bezzasadne. Dlatego Sąd Okręgowy apelację oddalił (art.385 kpc).

Z uwagi na oddalenie apelacji powódce przysługuje zwrot kosztów zastępstwa procesowego za instancję odwoławczą (art. 98 i nast. kpc oraz § 12 i 13ust. 1 pkt 1 rozp. MS z dnia 28.IX.02r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia…. Dz. U. nr 163 poz. 1348 ze zm.).