Ts 207/13
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
563/6/B/2014
POSTANOWIENIE
z dnia 22 grudnia 2014 r.
Sygn. akt Ts 207/13
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Zbigniew Cieślak – przewodniczący
Andrzej Rzepliński – sprawozdawca
Mirosław Granat,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 października 2014 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej B.Ch.,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 15 lipca 2013 r. (data nadania) B.Ch. (dalej: skarżący) wystąpił o zbadanie zgodności art. 39a ust. 1 pkt 1 i 2 oraz ust. 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o administrowaniu obrotem towarowym z zagranicą (Dz. U. Nr 97, poz. 963, ze zm.; dalej: ustawa o administrowaniu obrotem towarowym) z art. 20 i art. 22 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji, art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji, art. 9 Konstytucji w związku z art. 5 ust. 4 Traktatu o Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE C 326 z 26.10.2012; dalej: Traktat o UE) oraz art. 10 ust. 1 i art. 45 ust. 1 w związku z art. 178 ust. 1 Konstytucji.
Skarga obejmowała również zarzut niezgodności § 4 ust. 2 pkt 1-3 oraz § 7 ust. 1 pkt 1-3 i ust. 3 pkt 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 lutego 2005 r. w sprawie pozwoleń na przywóz konopi z krajów trzecich (Dz. U. Nr 24, poz. 198, ze zm.; dalej: rozporządzenie z 2005 r.) z art. 20 i art. 22 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji, art. 9 w związku z art. 91 ust. 2 i 3 Konstytucji w związku z art. 288 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE C 326 z 26.10.2012; dalej: Traktat o funkcjonowaniu UE) i art. 17 ust. 2 rozporządzenia Komisji (WE) nr 507/2008 z dnia 6 czerwca 2008 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 1673/2000 w sprawie wspólnej organizacji rynków lnu i konopi uprawianych na włókno (Dz. Urz. UE L 149 z 7.06.2008; dalej: rozporządzenie nr 507/2008). Skarżący wniósł również o zbadanie zgodności § 4 ust. 2 pkt 1-3 oraz § 7 ust. 1 pkt 1-3 i ust. 3 pkt 2 rozporządzenia z 2005 r. z art. 92 ust. 1 Konstytucji.
Przedstawione w skardze zarzuty dotyczyły konstytucyjności przepisów regulujących obowiązki związane z importem nasion konopi nieprzeznaczonych do siewu, oznaczonych kodem CN 1207 99 91, oraz wysokość kary, jaką Prezes Agencji Rynku Rolnego (dalej: Prezes ARR) nakłada w przypadku naruszenia tych obowiązków.
Skarżący zarzucił naruszenie wolności działalności gospodarczej (art. 20, art. 22 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji), a także zasady rzetelnej legislacji oraz zasady proporcjonalności wyrażonej także w prawie unijnym (art. 2, art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz art. 9 Konstytucji w związku z art. 5 ust. 4 Traktatu o UE) przez art. 39a ust. 2 w związku z art. 39a ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o administrowaniu obrotem towarowym, w zakresie, w jakim regulacja ta ustanawia karę administracyjną w sztywnej wysokości – 60% wartości celnej przywiezionych nasion konopi, objętych pozwoleniem na przywóz towarów rolno-spożywczych – wyłączając tym samym możliwość różnicowania przez Prezesa ARR wysokości tej kary w zależności od okoliczności sprawy. W ocenie skarżącego ustanowienie kary w sztywnej wysokości jest niezgodne również z art. 10 ust. 1, art. 45 ust. 1 w związku z art. 178 ust. 1 Konstytucji. Brak dostosowania wysokości kary do okoliczności danej sprawy oznacza bowiem, jak podkreślił skarżący, że decyzja o jej nałożeniu nie ma charakteru indywidualnego rozstrzygnięcia, a sądy administracyjne nie sprawują realnej kontroli takich rozstrzygnięć.
W skardze konstytucyjnej skarżący postawił również zarzut niekonstytucyjności § 4 ust. 2 pkt 1-3 oraz § 7 ust. 1 pkt 1-3 i ust. 3 pkt 2 rozporządzenia z 2005 r. W jego przekonaniu przepisy te naruszają art. 20, art. 22 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji w zakresie, w jakim określają zamknięty katalog „odpowiednich dokumentów”, o których mowa w art. 17 ust. 2 akapit 2 rozporządzenia nr 507/2008, oraz nakładają obowiązek dokonania działań przewidzianych we wskazanym przepisie rozporządzenia nr 507/2008 bezpośrednio przez importera. Skarżący zarzucił również niezgodność zaskarżonych przepisów rozporządzenia z 2005 r. z art. 9 w związku z art. 91 ust. 2 Konstytucji w związku z art. 288 Traktatu o funkcjonowaniu UE i art. 17 ust. 2 rozporządzenia nr 507/2008. Wskazał ponadto, że upoważnienie zawarte w art. 8g ustawy o administrowaniu obrotem towarowym, na podstawie którego Minister Gospodarki i Pracy wydał rozporządzenie z 2005 r., jest zbyt ogólnikowe i nie zawiera wytycznych dotyczących treści rozporządzenia, określa jedynie zakres spraw przekazanych do uregulowania. W przekonaniu skarżącego oznacza to, że zakwestionowane przepisy rozporządzenia z 2005 r. zostały wydane niezgodnie z delegacją ustawową, a zatem są sprzeczne z art. 91 ust. 2 Konstytucji.
Postanowieniem z 7 października 2014 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze z powodu jej braków formalnych.
Trybunał w pierwszej kolejności odniósł się do zarzutów niekonstytucyjności przepisów rozporządzenia z 2005 r. Zasadniczą przesłanką odmowy przekazania skargi do merytorycznej kontroli w tym zakresie było nieprzedstawienie przez skarżącego argumentacji, która spełniałaby wymogi określone w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Skarżący zakwestionował zgodność z ustawą zasadniczą § 4 ust. 2 pkt 1-3 oraz § 7 ust. 1 pkt 1-3 i ust. 3 pkt 2 rozporządzenia z 2005 r. w zakresie, w jakim przepisy te wyłączają możliwość wykonania obowiązków potwierdzających dokonanie czynności zmieszania nasion konopi z innymi ziarnami, do celów żywienia zwierząt, za pomocą protokołów zmieszania i protokołów strat oraz wyłączają możliwość dokonania zmieszania przez inny podmiot niż importer. W odniesieniu do zarzutu naruszenia wolności działalności gospodarczej (art. 20, art. 22 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji) Trybunał stwierdził, że skarżący nie wskazał, które przesłanki określone w art. 22 Konstytucji i w jaki sposób zostały naruszone. Ponadto Trybunał uznał, że sformułowane zarzuty w najmniejszym stopniu nie uprawdopodabniały niekonstytucyjności przepisów rozporządzenia z 2005 r., co przesądzało o konieczności odmowy nadania skardze dalszego biegu na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o TK.
Dodatkowo Trybunał zaznaczył, że merytoryczna kontrola skargi była niedopuszczalna z uwagi na brak uzależnienia sytuacji prawnej skarżącego od orzeczenia co do zgodności z Konstytucją kwestionowanej regulacji. W decyzji z 2 grudnia 2010 r. (znak: RRrrro-029/58/5438/10) Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi wskazał, że dokumenty złożone przez skarżącego wpłynęły do Agencji Rynku Rolnego (dalej: ARR) 27 października 2010 r., termin na ich złożenie upłynął zaś 24 sierpnia 2010 r. Organ zauważył również, że przedstawione protokoły zmieszania nasion konopi z innymi ziarnami oraz protokoły strat nie są dokumentami, które zgodnie z rozporządzeniem z 2005 r. importer ma obowiązek złożyć dla wykazania, że nasiona te zostały poddane działaniom odpowiadającym celowi ich importu. Mając zatem na uwadze treść decyzji wydanej w sprawie, w związku z którą wniesiono skargę, Trybunał podkreślił, że nałożenie kary wynikało nie tylko z podnoszonej w skardze kwestii przedstawienia przez skarżącego dokumentów, które nie zostały wskazane w zaskarżonej regulacji jako potwierdzające wykorzystanie nasion konopi zgodnie z przeznaczeniem, ale również z faktu, że skarżący dokumenty te złożył po terminie. Oznaczało to, że nawet gdyby Trybunał orzekł – stosownie do żądania przedstawionego w skardze – o niekonstytucyjności przepisów rozporządzenia z 2005 r., nie miałoby to wpływu na sytuację prawną skarżącego. Trybunał przypomniał, że skarga konstytucyjna nie stanowi actio popularis. Mimo iż rozstrzygnięcie w postępowaniu zainicjowanym wniesieniem skargi wywiera skutki erga omnes, to jednak w szczególności dotyczy podmiotu, który wniósł skargę. Konsekwencją tego jest konieczność faktycznej ochrony konstytucyjnych praw i wolności skarżącego w przypadku zasadnego i skutecznego podważenia kwestionowanego przepisu. Niespełnienie tej przesłanki w rozpoznawanej sprawie przesądziło o odmowie nadania skardze dalszego biegu we wskazanym zakresie.
Ponadto, Trybunał – odnosząc się do zarzutów niezgodności § 4 ust. 2 oraz § 7 ust. 1 i 3 pkt 2 rozporządzenia z 2005 r. z art. 9 w związku z art. 91 ust. 2 i 3 Konstytucji w związku z art. 288 Traktatu o funkcjonowaniu UE i w związku z art. 17 ust. 2 rozporządzenia nr 507/2008 oraz z art. 92 ust. 1 Konstytucji – stwierdził, że kontrola kwestionowanych przepisów w tak wyznaczonym zakresie jest niedopuszczalna i na podstawie art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 49 w związku z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK odmówił przekazania skargi do merytorycznej kontroli.
W odniesieniu do zarzutów naruszenia wolności działalności gospodarczej (art. 20, art. 22 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji) przez art. 39a ust. 1 pkt 1 i 2 oraz ust. 2 ustawy o administrowaniu obrotem towarowym – w zakresie, w jakim przepisy te określają karę pieniężną w sztywnej wysokości (60% wartości celnej nasion), a tym samym wyłączają możliwość jej indywidualizacji – Trybunał uznał, że skarga nie spełnia wymogów art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK.
Trybunał przywołał dotychczasowe orzecznictwo dotyczące kar administracyjnych i podkreślił, że samo ustanowienie takiej kary w określonej wysokości nie przesądza o jej niekonstytucyjności. Przypomniał również, że kary administracyjne mieszczą się w reżimie odpowiedzialności obiektywnej, co oznacza, że orzekanie o nich jest oderwane od konieczności stwierdzenia winy i innych okoliczności sprawy. Trybunał zaznaczył przy tym, że ustawodawca nie jest nieograniczony w nakładaniu sankcji. Skarżący nie przedstawił jednak argumentacji, która uprawdopodabniałaby niekonstytucyjność regulacji art. 39a ust. 1 i 2 ustawy o administrowaniu obrotem towarowym, co przesądzało o konieczności odmowy nadania skardze dalszego biegu na podstawie art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 49 w związku z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK.
Trybunał uznał za oczywiście bezzasadny zarzut naruszenia przez zakwestionowaną regulację ustawy o administrowaniu obrotem towarowym art. 10 ust. 1 oraz art. 45 ust. 1 w związku z art. 178 ust. 1 Konstytucji. W odniesieniu zaś do niezgodności art. 39a ust. 1 i 2 tej ustawy z art. 2 oraz z art. 9 Konstytucji w związku z art. 5 ust. 4 Traktatu o UE stwierdził, że skarga jest niedopuszczalna.
W dniu 20 października 2014 r. skarżący wniósł zażalenie na powyższe postanowienie. W jego przekonaniu Trybunał nieprawidłowo ocenił zarzuty sformułowane w skardze konstytucyjnej. Skarżący wskazał przede wszystkim, że Trybunał nie uwzględnił „zakresu przedmiotowego regulacji. (…) [D]rastyczne konsekwencje w postaci kary w wysokości [60%] wartości przewidziane są za działania i zaniechania dot. surowca, który nie zawiera żadnych niebezpiecznych związków (…) i stanowi w zasadniczej części karmę dla gołębi”. Skarżący podkreślił, że kwestionowane ograniczenia zostały wprowadzone w rozporządzeniu, które – co wskazywał w skardze – jest sprzeczne z prawem unijnym. W przekonaniu skarżącego zaskarżone regulacje uniemożliwiają de facto wyprodukowanie karmy dla zwierząt. Zgodnie z tymi przepisami zmieszanie nasion konopi z innymi ziarnami musiałoby bowiem nastąpić u importera, co w praktyce oznaczałoby to, że miałby on zmuszać producentów karmy do ujawnienia tajemnicy handlowej dotyczącej składu mieszanki. W ocenie skarżącego wymogi wprowadzone w zakwestionowanych przepisach stanowią nieuzasadnioną ingerencję w swobodę działalności gospodarczej – „i to na poziomie rozporządzenia, a nie ustawy”.
Skarżący wskazał przy tym, że Trybunał niezasadnie podzielił przedstawioną w skardze argumentację na dwie części – naruszenie wolności działalności gospodarczej oraz pozostałych przepisów ustawy zasadniczej i prawa unijnego. Tymczasem – jak podkreśla skarżący – sformułowane w skardze zarzuty były wzajemnie powiązane, a ich istotę stanowiło naruszenie swobody działalności gospodarczej przez przepisy, które nie mają rangi ustawowej i zostały wydane bez stosownego upoważnienia oraz wbrew przepisom unijnym.
Ponadto, zdaniem skarżącego, nieuzasadnione jest zawarte w postanowieniu o odmowie nadania skardze dalszego biegu stanowisko dotyczące przekroczenia terminu do złożenia dokumentów. W przekonaniu skarżącego skoro protokoły zmieszania nasion oraz protokoły strat nie zostały wskazane w § 7 ust. 3 rozporządzenia z 2005 r. jako dokumenty, które potwierdzają przeznaczenie nasion konopi do celów żywienia zwierząt, to termin określony w § 7 tego rozporządzenia protokołów tych nie dotyczył.
Według skarżącego postanowienie z 7 października 2014 r. jest błędne także w odniesieniu do zarzutu niekonstytucyjności art. 39a ust. 1 i 2 ustawy o administrowaniu obrotem towarowym. Skarżący podkreślił, że jego wolności i prawa narusza brak indywidualizacji kary w zależności od stopnia naruszenia obowiązków importera nasion konopi. W tym zakresie skarga zawierała argumentację jurydyczną, do której jednak – jak zaznacza – Trybunał się nie odniósł. Skarżący wskazał ponadto, że kara określona w art. 39a ust. 2 ustawy o administrowaniu obrotem towarowym jest nadmiernie represyjna (w sprawie skarżącego wyniosła 99 796,80 zł za sprowadzenie paszy dla gołębi).
Mając na uwadze przedstawione zarzuty, skarżący wniósł o uwzględnienie zażalenia i przekazanie skargi do merytorycznej kontroli.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6–7 i z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.
2. Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a zarzuty podniesione w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie.
Zgodnie z orzecznictwem TK zażalenie na postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej powinno dotyczyć podstaw, na których odmowę tę oparto. Przedmiotem postępowania zażaleniowego jest bowiem ustalenie ich prawidłowości (zob. postanowienie TK z 2 marca 2011 r., Ts 120/10, OTK ZU nr 2/B/2011, poz. 162). Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że zarzuty przedstawione przez skarżącego w zażaleniu nie podważają prawidłowości zaskarżonego postanowienia.
3. Na wstępie Trybunał postanowił odnieść się do sposobu określenia w skardze konstytucyjnej zakresu wzorców kontroli kwestionowanych przepisów. W zażaleniu skarżący zarzucił, że Trybunał błędnie podzielił zawartą w skardze argumentację na zarzuty dotyczące naruszenia wolności działalności gospodarczej oraz pozostałych przepisów ustawy zasadniczej i prawa unijnego, konsekwencją czego było uznanie, że przedstawione uzasadnienie jest niepełne. Tymczasem skarżący – jak zaznacza w zażaleniu – wskazał w skardze (s. 2 i 4), że „istotą zarzutów było naruszenie zasady swobody działalności gospodarczej przez przepisy, które nie mają rangi ustawowej i zostały wydane bez stosownego upoważnienia ustawowego oraz wbrew przepisom unijnym”. W jego ocenie przesądza to o związku zarzutów naruszenia: art. 92 ust. 1; art. 2 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji; art. 9 w związku z art. 91 ust. 2 i 3 Konstytucji w związku z art. 288 Traktatu o funkcjonowaniu UE i w związku z art. 17 ust. 2 rozporządzenia nr 507/2008; art. 9 Konstytucji w związku z art. 5 ust. 4 Traktatu o UE – z naruszeniem art. 20, art. 22 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji.
Odnosząc się do argumentów skarżącego Trybunał przypomina zatem, że o tym, jaki jest zakres zaskarżenia, w przypadku rozpoznawanej sprawy – zakres wzorców kontroli, nie decyduje wyłącznie nominalne wskazanie w skardze przepisów Konstytucji naruszonych przez akt normatywny, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach skarżącego albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Zakres ten wyznacza bowiem de facto istota przedstawionych w skardze zarzutów i ich uzasadnienie. Po przeanalizowaniu skargi konstytucyjnej skarżącego, Trybunał, na podstawie przede wszystkim treści zarzutów, ustalił zakres podstaw kontroli. Wprawdzie skarżący na s. 2 skargi wskazał, że wolnością, która została naruszona w jego sprawie była wolność działalności gospodarczej i uzasadnił ten zarzut, nie można jednak uznać, że pozostałe wzorce powołał „w związku” z tą wolnością, a tym samym, że – jak twierdzi w zażaleniu – pozostałe zarzuty stanowią dopełnienie tej argumentacji. Skarżący, przedstawiając bowiem w dalszej części skargi szczegółową argumentację, która miała wyjaśnić i uprawdopodobnić niekonstytucyjność przepisów ustawy o administrowaniu obrotem towarowym oraz regulacji rozporządzenia z 2005 r., sformułował odrębne zarzuty naruszenia tych przepisów ustawy zasadniczej oraz prawa unijnego i nie odniósł się przy tym do wolności działalności gospodarczej. Skarżący wskazał na naruszenie art. 10 ust. 1, art. 45 ust. 1 w związku z art. 178 ust. 1 Konstytucji; art. 2 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji; art. 9 w związku z art. 5 ust. 4 Traktatu o UE przez art. 39a ust. 1 pkt 1 i 2 oraz ust. 2 ustawy o administrowaniu obrotem towarowym. Względem § 4 ust. 2 oraz § 7 ust. 1 i ust. 3 pkt 2 rozporządzenia z 2005 r. postawił zaś zarzut niezgodności z art. 91 ust. 2 w związku z art. 288 Traktatu o funkcjonowaniu UE i art. 17 ust. 2 rozporządzenia nr 507/2008 oraz art. 92 ust. 1 Konstytucji. Wbrew zatem zawartemu w zażaleniu stanowisku „podzielenie” przedstawionej argumentacji i zbadanie spełnienia wymogów formalnych w odniesieniu do poszczególnych zarzutów nie wynikało z błędnej oceny Trybunału, ale stanowiło konsekwencję sposobu sformułowania przez skarżącego zarzutów oraz ich uzasadnienia Trybunał w obecnym składzie stwierdza zatem, że w postanowieniu prawidłowo został określony zakres zarzutów, co oznacza, że trafna była również ocena niespełnienia warunków formalnych przekazania skargi do merytorycznego rozpoznania, wynikających z art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK.
4. Niezależnie od powyższego Trybunał postanowił odnieść się do pozostałych podniesionych w zażaleniu zarzutów.
5. Samodzielną podstawą odmowy przekazania skargi do merytorycznej kontroli w zakresie zarzutów niekonstytucyjności § 4 ust. 2 oraz § 7 ust. 1 i 3 pkt 2 rozporządzenia z 2005 r. był brak zależności między sytuacją skarżącego i możliwością skutecznej ochrony jego wolności lub praw podmiotowych a potencjalnym rozstrzygnięciem co do konstytucyjności zakwestionowanej regulacji.
Trybunał Konstytucyjny wskazał w zaskarżonym postanowieniu, że nieuwzględnienie przez organ (Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi) złożonych przez skarżącego dokumentów jako wypełnienia obowiązku wykazania, że nasiona zostały poddane działaniom, w związku z którymi zostały importowane, wynikało z tego, że skarżący dokumenty złożył 2 miesiące po upływie terminu ich przedstawienia (wraz z odwołaniem od decyzji Prezesa ARR o nałożeniu kary). Ponadto dokumenty te nie należały do wymienionych w zaskarżonej regulacji. Oznaczało to, że nawet gdyby Trybunał orzekł zgodnie z żądaniem i uznał, że zakwestionowane przepisy są niekonstytucyjne w zakresie, w jakim wyłączają możliwość przedstawienia innych niż wskazane w § 7 ust. 3 rozporządzenia z 2005 r. dokumentów na potwierdzenie, że nasiona konopi zostały wymieszane z innymi nasionami, do celów żywienia zwierząt – orzeczenie to nie pozwoliłoby skarżącemu na skuteczną ochronę jego konstytucyjnych wolności oraz praw.
W zażaleniu skarżący zarzucił, że postanowienie z 7 października 2014 r. jest nieprawidłowe. W jego przekonaniu skoro protokoły zmieszania nasion konopi z innymi ziarnami oraz protokoły strat nie zostały wymienione jako dokumenty potwierdzające, że nasiona konopi nieprzeznaczonych do siewu zostały wymieszane z innymi ziarnami, to tym samym nie miał zastosowania wymóg wniesienia tych dokumentów w terminie 14 miesięcy.
Odnosząc się do wskazanych zarzutów, Trybunał w obecnym składzie stwierdza, że postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu – z uwagi na brak związku między sytuacją skarżącego i możliwością skutecznej ochrony jego wolności lub praw podmiotowych a potencjalnym rozstrzygnięciem co do konstytucyjności zakwestionowanej regulacji – jest prawidłowe, a przedstawione zarzuty nie zasługują na uwzględnienie. Zgodnie z wymogami formalnymi, które powinna spełniać skarga konstytucyjna, źródłem naruszenia wolności lub praw musi być wyłącznie treść zakwestionowanej normy. Wówczas, w przypadku zasadnego i skutecznego podważenia konstytucyjności, może dojść do faktycznej ochrony tychże wolności lub praw. Związek ten – co podkreślał Trybunał w zaskarżonym postanowieniu – wynika z istoty skargi w przyjętym kształcie.
Trybunał trafnie zatem ocenił, że – w przypadku, gdy naruszenie swoich konstytucyjnych wolności oraz praw skarżący upatrywał w braku możliwości złożenia protokołów zmieszania nasion, na potwierdzenie dokonania czynności, którym zostały poddane nasiona konopi – fakt złożenia tych dokumentów po terminie, przesądzał o niedopuszczalności skargi. Jak słusznie zaznaczył Trybunał w postanowieniu z 7 października 2014 r. nawet hipotetyczne uznanie zakwestionowanych przepisów za niekonstytucyjne nie miałoby bowiem wpływu na sytuację prawną skarżącego i ochronę jego konstytucyjnych praw lub wolności. Za błędne Trybunał uznał przy tym przedstawione w zażaleniu stanowisko, zgodnie z którym skoro złożone dokumenty nie należały do wskazanych w § 7 ust. 3 rozporządzenia z 2005 r., to nie miał w odniesieniu do nich zastosowania termin określony w przepisach rozporządzenia z 2005 r.
Biorąc powyższe pod uwagę, Trybunał stwierdza, że postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu we wskazanym zakresie jest prawidłowe, a przedstawione zarzuty nie znajdują uzasadnienia.
6. Trybunał w obecnym składzie w pełni aprobuje również odmowę przekazania skargi do merytorycznej kontroli w zakresie badania zgodności z Konstytucją art. 39a ust. 1 pkt 1 i 2 oraz ust. 2 ustawy o administrowaniu obrotem towarowym. Skarżący zarzucił niekonstytucyjność tych przepisów w zakresie, w jakim ustawodawca wprowadził karę administracyjną w określonej wysokości (60% wartości celnej nasion), niezależnie od stwierdzonych naruszeń obowiązków związanych z importem nasion konopi z krajów trzecich i wyłączył tym samym możliwość indywidualizacji jej wysokości. Odnosząc się do istoty postawionych zarzutów, Trybunał trafnie zwrócił uwagę w zaskarżonym postanowieniu, że samo ustalenie sztywnej wysokości kary administracyjnej pieniężnej nie przesądza o niekonstytucyjności normy. Wbrew zarzutom sformułowanym w zażaleniu Trybunał nie pominął argumentów dotyczących zrównania przez stałą wysokość kary naruszeń obowiązków związanych z importem nasion konopi objętych kodem CN 1207 99 91. Trybunał wskazał natomiast w postanowieniu, że kara administracyjna ma charakter środka przymusu służącego zapewnieniu realizacji wykonawczo-zarządzających zadań administracji agregowanych przez pojęcie interesu publicznego. Mieści się w tzw. reżimie odpowiedzialności obiektywnej, co oznacza, że orzekanie administracyjnych kar pieniężnych jest oderwane od konieczności stwierdzania winy i innych okoliczności sprawy. Trybunał podkreślił, że kary te stosowane są automatycznie, z tytułu winy obiektywnej. Zaznaczył jednocześnie, że nie jest to równoznaczne z nieograniczoną swobodą ustawodawcy. W rozpoznawanej skardze skarżący, zarzucając niekonstytucyjność art. 39a ust. 1 pkt 1 i 2 oraz ust. 2 ustawy o administrowaniu obrotem towarowym, ograniczył się jednak do kwestionowania faktu nałożenia na importera kary administracyjnej za niewykonanie obowiązków w sztywnej wysokości 60% wartości celnej nasion konopi. Tak sformułowane zarzuty naruszenia wolności działalności gospodarczej (art. 20, art. 22 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji) Trybunał słusznie ocenił jako niespełniające wymogu art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK. Należy stwierdzić zatem, że postanowienie z 7 października 2014 r. we wskazanym zakresie jest prawidłowe, a postawione w zażaleniu zarzuty nie zasługują na uwzględnienie.
7. Ponadto Trybunał przypomina, że w postanowieniu uznał za oczywiście bezzasadne zarzuty niezgodności art. 39a ust. 1 pkt 1 i 2 oraz ust. 2 ustawy o administrowaniu obrotem towarowym z art. 10 ust. 1, art. 45 ust. 1 w związku z art. 178 ust. 1 Konstytucji. Skarżący nie odniósł się do postanowienia o odmowie nadania skardze dalszego biegu w tym zakresie, co oznacza, że nie kwestionuje stanowiska Trybunału.
Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK, Trybunał Konstytucyjny nie uwzględnił zażalenia.
POSTANOWIENIE
z dnia 22 grudnia 2014 r.
Sygn. akt Ts 207/13
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Zbigniew Cieślak – przewodniczący
Andrzej Rzepliński – sprawozdawca
Mirosław Granat,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 października 2014 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej B.Ch.,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 15 lipca 2013 r. (data nadania) B.Ch. (dalej: skarżący) wystąpił o zbadanie zgodności art. 39a ust. 1 pkt 1 i 2 oraz ust. 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o administrowaniu obrotem towarowym z zagranicą (Dz. U. Nr 97, poz. 963, ze zm.; dalej: ustawa o administrowaniu obrotem towarowym) z art. 20 i art. 22 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji, art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji, art. 9 Konstytucji w związku z art. 5 ust. 4 Traktatu o Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE C 326 z 26.10.2012; dalej: Traktat o UE) oraz art. 10 ust. 1 i art. 45 ust. 1 w związku z art. 178 ust. 1 Konstytucji.
Skarga obejmowała również zarzut niezgodności § 4 ust. 2 pkt 1-3 oraz § 7 ust. 1 pkt 1-3 i ust. 3 pkt 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 lutego 2005 r. w sprawie pozwoleń na przywóz konopi z krajów trzecich (Dz. U. Nr 24, poz. 198, ze zm.; dalej: rozporządzenie z 2005 r.) z art. 20 i art. 22 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji, art. 9 w związku z art. 91 ust. 2 i 3 Konstytucji w związku z art. 288 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE C 326 z 26.10.2012; dalej: Traktat o funkcjonowaniu UE) i art. 17 ust. 2 rozporządzenia Komisji (WE) nr 507/2008 z dnia 6 czerwca 2008 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 1673/2000 w sprawie wspólnej organizacji rynków lnu i konopi uprawianych na włókno (Dz. Urz. UE L 149 z 7.06.2008; dalej: rozporządzenie nr 507/2008). Skarżący wniósł również o zbadanie zgodności § 4 ust. 2 pkt 1-3 oraz § 7 ust. 1 pkt 1-3 i ust. 3 pkt 2 rozporządzenia z 2005 r. z art. 92 ust. 1 Konstytucji.
Przedstawione w skardze zarzuty dotyczyły konstytucyjności przepisów regulujących obowiązki związane z importem nasion konopi nieprzeznaczonych do siewu, oznaczonych kodem CN 1207 99 91, oraz wysokość kary, jaką Prezes Agencji Rynku Rolnego (dalej: Prezes ARR) nakłada w przypadku naruszenia tych obowiązków.
Skarżący zarzucił naruszenie wolności działalności gospodarczej (art. 20, art. 22 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji), a także zasady rzetelnej legislacji oraz zasady proporcjonalności wyrażonej także w prawie unijnym (art. 2, art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz art. 9 Konstytucji w związku z art. 5 ust. 4 Traktatu o UE) przez art. 39a ust. 2 w związku z art. 39a ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o administrowaniu obrotem towarowym, w zakresie, w jakim regulacja ta ustanawia karę administracyjną w sztywnej wysokości – 60% wartości celnej przywiezionych nasion konopi, objętych pozwoleniem na przywóz towarów rolno-spożywczych – wyłączając tym samym możliwość różnicowania przez Prezesa ARR wysokości tej kary w zależności od okoliczności sprawy. W ocenie skarżącego ustanowienie kary w sztywnej wysokości jest niezgodne również z art. 10 ust. 1, art. 45 ust. 1 w związku z art. 178 ust. 1 Konstytucji. Brak dostosowania wysokości kary do okoliczności danej sprawy oznacza bowiem, jak podkreślił skarżący, że decyzja o jej nałożeniu nie ma charakteru indywidualnego rozstrzygnięcia, a sądy administracyjne nie sprawują realnej kontroli takich rozstrzygnięć.
W skardze konstytucyjnej skarżący postawił również zarzut niekonstytucyjności § 4 ust. 2 pkt 1-3 oraz § 7 ust. 1 pkt 1-3 i ust. 3 pkt 2 rozporządzenia z 2005 r. W jego przekonaniu przepisy te naruszają art. 20, art. 22 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji w zakresie, w jakim określają zamknięty katalog „odpowiednich dokumentów”, o których mowa w art. 17 ust. 2 akapit 2 rozporządzenia nr 507/2008, oraz nakładają obowiązek dokonania działań przewidzianych we wskazanym przepisie rozporządzenia nr 507/2008 bezpośrednio przez importera. Skarżący zarzucił również niezgodność zaskarżonych przepisów rozporządzenia z 2005 r. z art. 9 w związku z art. 91 ust. 2 Konstytucji w związku z art. 288 Traktatu o funkcjonowaniu UE i art. 17 ust. 2 rozporządzenia nr 507/2008. Wskazał ponadto, że upoważnienie zawarte w art. 8g ustawy o administrowaniu obrotem towarowym, na podstawie którego Minister Gospodarki i Pracy wydał rozporządzenie z 2005 r., jest zbyt ogólnikowe i nie zawiera wytycznych dotyczących treści rozporządzenia, określa jedynie zakres spraw przekazanych do uregulowania. W przekonaniu skarżącego oznacza to, że zakwestionowane przepisy rozporządzenia z 2005 r. zostały wydane niezgodnie z delegacją ustawową, a zatem są sprzeczne z art. 91 ust. 2 Konstytucji.
Postanowieniem z 7 października 2014 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze z powodu jej braków formalnych.
Trybunał w pierwszej kolejności odniósł się do zarzutów niekonstytucyjności przepisów rozporządzenia z 2005 r. Zasadniczą przesłanką odmowy przekazania skargi do merytorycznej kontroli w tym zakresie było nieprzedstawienie przez skarżącego argumentacji, która spełniałaby wymogi określone w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Skarżący zakwestionował zgodność z ustawą zasadniczą § 4 ust. 2 pkt 1-3 oraz § 7 ust. 1 pkt 1-3 i ust. 3 pkt 2 rozporządzenia z 2005 r. w zakresie, w jakim przepisy te wyłączają możliwość wykonania obowiązków potwierdzających dokonanie czynności zmieszania nasion konopi z innymi ziarnami, do celów żywienia zwierząt, za pomocą protokołów zmieszania i protokołów strat oraz wyłączają możliwość dokonania zmieszania przez inny podmiot niż importer. W odniesieniu do zarzutu naruszenia wolności działalności gospodarczej (art. 20, art. 22 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji) Trybunał stwierdził, że skarżący nie wskazał, które przesłanki określone w art. 22 Konstytucji i w jaki sposób zostały naruszone. Ponadto Trybunał uznał, że sformułowane zarzuty w najmniejszym stopniu nie uprawdopodabniały niekonstytucyjności przepisów rozporządzenia z 2005 r., co przesądzało o konieczności odmowy nadania skardze dalszego biegu na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o TK.
Dodatkowo Trybunał zaznaczył, że merytoryczna kontrola skargi była niedopuszczalna z uwagi na brak uzależnienia sytuacji prawnej skarżącego od orzeczenia co do zgodności z Konstytucją kwestionowanej regulacji. W decyzji z 2 grudnia 2010 r. (znak: RRrrro-029/58/5438/10) Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi wskazał, że dokumenty złożone przez skarżącego wpłynęły do Agencji Rynku Rolnego (dalej: ARR) 27 października 2010 r., termin na ich złożenie upłynął zaś 24 sierpnia 2010 r. Organ zauważył również, że przedstawione protokoły zmieszania nasion konopi z innymi ziarnami oraz protokoły strat nie są dokumentami, które zgodnie z rozporządzeniem z 2005 r. importer ma obowiązek złożyć dla wykazania, że nasiona te zostały poddane działaniom odpowiadającym celowi ich importu. Mając zatem na uwadze treść decyzji wydanej w sprawie, w związku z którą wniesiono skargę, Trybunał podkreślił, że nałożenie kary wynikało nie tylko z podnoszonej w skardze kwestii przedstawienia przez skarżącego dokumentów, które nie zostały wskazane w zaskarżonej regulacji jako potwierdzające wykorzystanie nasion konopi zgodnie z przeznaczeniem, ale również z faktu, że skarżący dokumenty te złożył po terminie. Oznaczało to, że nawet gdyby Trybunał orzekł – stosownie do żądania przedstawionego w skardze – o niekonstytucyjności przepisów rozporządzenia z 2005 r., nie miałoby to wpływu na sytuację prawną skarżącego. Trybunał przypomniał, że skarga konstytucyjna nie stanowi actio popularis. Mimo iż rozstrzygnięcie w postępowaniu zainicjowanym wniesieniem skargi wywiera skutki erga omnes, to jednak w szczególności dotyczy podmiotu, który wniósł skargę. Konsekwencją tego jest konieczność faktycznej ochrony konstytucyjnych praw i wolności skarżącego w przypadku zasadnego i skutecznego podważenia kwestionowanego przepisu. Niespełnienie tej przesłanki w rozpoznawanej sprawie przesądziło o odmowie nadania skardze dalszego biegu we wskazanym zakresie.
Ponadto, Trybunał – odnosząc się do zarzutów niezgodności § 4 ust. 2 oraz § 7 ust. 1 i 3 pkt 2 rozporządzenia z 2005 r. z art. 9 w związku z art. 91 ust. 2 i 3 Konstytucji w związku z art. 288 Traktatu o funkcjonowaniu UE i w związku z art. 17 ust. 2 rozporządzenia nr 507/2008 oraz z art. 92 ust. 1 Konstytucji – stwierdził, że kontrola kwestionowanych przepisów w tak wyznaczonym zakresie jest niedopuszczalna i na podstawie art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 49 w związku z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK odmówił przekazania skargi do merytorycznej kontroli.
W odniesieniu do zarzutów naruszenia wolności działalności gospodarczej (art. 20, art. 22 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji) przez art. 39a ust. 1 pkt 1 i 2 oraz ust. 2 ustawy o administrowaniu obrotem towarowym – w zakresie, w jakim przepisy te określają karę pieniężną w sztywnej wysokości (60% wartości celnej nasion), a tym samym wyłączają możliwość jej indywidualizacji – Trybunał uznał, że skarga nie spełnia wymogów art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK.
Trybunał przywołał dotychczasowe orzecznictwo dotyczące kar administracyjnych i podkreślił, że samo ustanowienie takiej kary w określonej wysokości nie przesądza o jej niekonstytucyjności. Przypomniał również, że kary administracyjne mieszczą się w reżimie odpowiedzialności obiektywnej, co oznacza, że orzekanie o nich jest oderwane od konieczności stwierdzenia winy i innych okoliczności sprawy. Trybunał zaznaczył przy tym, że ustawodawca nie jest nieograniczony w nakładaniu sankcji. Skarżący nie przedstawił jednak argumentacji, która uprawdopodabniałaby niekonstytucyjność regulacji art. 39a ust. 1 i 2 ustawy o administrowaniu obrotem towarowym, co przesądzało o konieczności odmowy nadania skardze dalszego biegu na podstawie art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 49 w związku z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK.
Trybunał uznał za oczywiście bezzasadny zarzut naruszenia przez zakwestionowaną regulację ustawy o administrowaniu obrotem towarowym art. 10 ust. 1 oraz art. 45 ust. 1 w związku z art. 178 ust. 1 Konstytucji. W odniesieniu zaś do niezgodności art. 39a ust. 1 i 2 tej ustawy z art. 2 oraz z art. 9 Konstytucji w związku z art. 5 ust. 4 Traktatu o UE stwierdził, że skarga jest niedopuszczalna.
W dniu 20 października 2014 r. skarżący wniósł zażalenie na powyższe postanowienie. W jego przekonaniu Trybunał nieprawidłowo ocenił zarzuty sformułowane w skardze konstytucyjnej. Skarżący wskazał przede wszystkim, że Trybunał nie uwzględnił „zakresu przedmiotowego regulacji. (…) [D]rastyczne konsekwencje w postaci kary w wysokości [60%] wartości przewidziane są za działania i zaniechania dot. surowca, który nie zawiera żadnych niebezpiecznych związków (…) i stanowi w zasadniczej części karmę dla gołębi”. Skarżący podkreślił, że kwestionowane ograniczenia zostały wprowadzone w rozporządzeniu, które – co wskazywał w skardze – jest sprzeczne z prawem unijnym. W przekonaniu skarżącego zaskarżone regulacje uniemożliwiają de facto wyprodukowanie karmy dla zwierząt. Zgodnie z tymi przepisami zmieszanie nasion konopi z innymi ziarnami musiałoby bowiem nastąpić u importera, co w praktyce oznaczałoby to, że miałby on zmuszać producentów karmy do ujawnienia tajemnicy handlowej dotyczącej składu mieszanki. W ocenie skarżącego wymogi wprowadzone w zakwestionowanych przepisach stanowią nieuzasadnioną ingerencję w swobodę działalności gospodarczej – „i to na poziomie rozporządzenia, a nie ustawy”.
Skarżący wskazał przy tym, że Trybunał niezasadnie podzielił przedstawioną w skardze argumentację na dwie części – naruszenie wolności działalności gospodarczej oraz pozostałych przepisów ustawy zasadniczej i prawa unijnego. Tymczasem – jak podkreśla skarżący – sformułowane w skardze zarzuty były wzajemnie powiązane, a ich istotę stanowiło naruszenie swobody działalności gospodarczej przez przepisy, które nie mają rangi ustawowej i zostały wydane bez stosownego upoważnienia oraz wbrew przepisom unijnym.
Ponadto, zdaniem skarżącego, nieuzasadnione jest zawarte w postanowieniu o odmowie nadania skardze dalszego biegu stanowisko dotyczące przekroczenia terminu do złożenia dokumentów. W przekonaniu skarżącego skoro protokoły zmieszania nasion oraz protokoły strat nie zostały wskazane w § 7 ust. 3 rozporządzenia z 2005 r. jako dokumenty, które potwierdzają przeznaczenie nasion konopi do celów żywienia zwierząt, to termin określony w § 7 tego rozporządzenia protokołów tych nie dotyczył.
Według skarżącego postanowienie z 7 października 2014 r. jest błędne także w odniesieniu do zarzutu niekonstytucyjności art. 39a ust. 1 i 2 ustawy o administrowaniu obrotem towarowym. Skarżący podkreślił, że jego wolności i prawa narusza brak indywidualizacji kary w zależności od stopnia naruszenia obowiązków importera nasion konopi. W tym zakresie skarga zawierała argumentację jurydyczną, do której jednak – jak zaznacza – Trybunał się nie odniósł. Skarżący wskazał ponadto, że kara określona w art. 39a ust. 2 ustawy o administrowaniu obrotem towarowym jest nadmiernie represyjna (w sprawie skarżącego wyniosła 99 796,80 zł za sprowadzenie paszy dla gołębi).
Mając na uwadze przedstawione zarzuty, skarżący wniósł o uwzględnienie zażalenia i przekazanie skargi do merytorycznej kontroli.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6–7 i z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.
2. Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a zarzuty podniesione w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie.
Zgodnie z orzecznictwem TK zażalenie na postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej powinno dotyczyć podstaw, na których odmowę tę oparto. Przedmiotem postępowania zażaleniowego jest bowiem ustalenie ich prawidłowości (zob. postanowienie TK z 2 marca 2011 r., Ts 120/10, OTK ZU nr 2/B/2011, poz. 162). Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że zarzuty przedstawione przez skarżącego w zażaleniu nie podważają prawidłowości zaskarżonego postanowienia.
3. Na wstępie Trybunał postanowił odnieść się do sposobu określenia w skardze konstytucyjnej zakresu wzorców kontroli kwestionowanych przepisów. W zażaleniu skarżący zarzucił, że Trybunał błędnie podzielił zawartą w skardze argumentację na zarzuty dotyczące naruszenia wolności działalności gospodarczej oraz pozostałych przepisów ustawy zasadniczej i prawa unijnego, konsekwencją czego było uznanie, że przedstawione uzasadnienie jest niepełne. Tymczasem skarżący – jak zaznacza w zażaleniu – wskazał w skardze (s. 2 i 4), że „istotą zarzutów było naruszenie zasady swobody działalności gospodarczej przez przepisy, które nie mają rangi ustawowej i zostały wydane bez stosownego upoważnienia ustawowego oraz wbrew przepisom unijnym”. W jego ocenie przesądza to o związku zarzutów naruszenia: art. 92 ust. 1; art. 2 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji; art. 9 w związku z art. 91 ust. 2 i 3 Konstytucji w związku z art. 288 Traktatu o funkcjonowaniu UE i w związku z art. 17 ust. 2 rozporządzenia nr 507/2008; art. 9 Konstytucji w związku z art. 5 ust. 4 Traktatu o UE – z naruszeniem art. 20, art. 22 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji.
Odnosząc się do argumentów skarżącego Trybunał przypomina zatem, że o tym, jaki jest zakres zaskarżenia, w przypadku rozpoznawanej sprawy – zakres wzorców kontroli, nie decyduje wyłącznie nominalne wskazanie w skardze przepisów Konstytucji naruszonych przez akt normatywny, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach skarżącego albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Zakres ten wyznacza bowiem de facto istota przedstawionych w skardze zarzutów i ich uzasadnienie. Po przeanalizowaniu skargi konstytucyjnej skarżącego, Trybunał, na podstawie przede wszystkim treści zarzutów, ustalił zakres podstaw kontroli. Wprawdzie skarżący na s. 2 skargi wskazał, że wolnością, która została naruszona w jego sprawie była wolność działalności gospodarczej i uzasadnił ten zarzut, nie można jednak uznać, że pozostałe wzorce powołał „w związku” z tą wolnością, a tym samym, że – jak twierdzi w zażaleniu – pozostałe zarzuty stanowią dopełnienie tej argumentacji. Skarżący, przedstawiając bowiem w dalszej części skargi szczegółową argumentację, która miała wyjaśnić i uprawdopodobnić niekonstytucyjność przepisów ustawy o administrowaniu obrotem towarowym oraz regulacji rozporządzenia z 2005 r., sformułował odrębne zarzuty naruszenia tych przepisów ustawy zasadniczej oraz prawa unijnego i nie odniósł się przy tym do wolności działalności gospodarczej. Skarżący wskazał na naruszenie art. 10 ust. 1, art. 45 ust. 1 w związku z art. 178 ust. 1 Konstytucji; art. 2 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji; art. 9 w związku z art. 5 ust. 4 Traktatu o UE przez art. 39a ust. 1 pkt 1 i 2 oraz ust. 2 ustawy o administrowaniu obrotem towarowym. Względem § 4 ust. 2 oraz § 7 ust. 1 i ust. 3 pkt 2 rozporządzenia z 2005 r. postawił zaś zarzut niezgodności z art. 91 ust. 2 w związku z art. 288 Traktatu o funkcjonowaniu UE i art. 17 ust. 2 rozporządzenia nr 507/2008 oraz art. 92 ust. 1 Konstytucji. Wbrew zatem zawartemu w zażaleniu stanowisku „podzielenie” przedstawionej argumentacji i zbadanie spełnienia wymogów formalnych w odniesieniu do poszczególnych zarzutów nie wynikało z błędnej oceny Trybunału, ale stanowiło konsekwencję sposobu sformułowania przez skarżącego zarzutów oraz ich uzasadnienia Trybunał w obecnym składzie stwierdza zatem, że w postanowieniu prawidłowo został określony zakres zarzutów, co oznacza, że trafna była również ocena niespełnienia warunków formalnych przekazania skargi do merytorycznego rozpoznania, wynikających z art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK.
4. Niezależnie od powyższego Trybunał postanowił odnieść się do pozostałych podniesionych w zażaleniu zarzutów.
5. Samodzielną podstawą odmowy przekazania skargi do merytorycznej kontroli w zakresie zarzutów niekonstytucyjności § 4 ust. 2 oraz § 7 ust. 1 i 3 pkt 2 rozporządzenia z 2005 r. był brak zależności między sytuacją skarżącego i możliwością skutecznej ochrony jego wolności lub praw podmiotowych a potencjalnym rozstrzygnięciem co do konstytucyjności zakwestionowanej regulacji.
Trybunał Konstytucyjny wskazał w zaskarżonym postanowieniu, że nieuwzględnienie przez organ (Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi) złożonych przez skarżącego dokumentów jako wypełnienia obowiązku wykazania, że nasiona zostały poddane działaniom, w związku z którymi zostały importowane, wynikało z tego, że skarżący dokumenty złożył 2 miesiące po upływie terminu ich przedstawienia (wraz z odwołaniem od decyzji Prezesa ARR o nałożeniu kary). Ponadto dokumenty te nie należały do wymienionych w zaskarżonej regulacji. Oznaczało to, że nawet gdyby Trybunał orzekł zgodnie z żądaniem i uznał, że zakwestionowane przepisy są niekonstytucyjne w zakresie, w jakim wyłączają możliwość przedstawienia innych niż wskazane w § 7 ust. 3 rozporządzenia z 2005 r. dokumentów na potwierdzenie, że nasiona konopi zostały wymieszane z innymi nasionami, do celów żywienia zwierząt – orzeczenie to nie pozwoliłoby skarżącemu na skuteczną ochronę jego konstytucyjnych wolności oraz praw.
W zażaleniu skarżący zarzucił, że postanowienie z 7 października 2014 r. jest nieprawidłowe. W jego przekonaniu skoro protokoły zmieszania nasion konopi z innymi ziarnami oraz protokoły strat nie zostały wymienione jako dokumenty potwierdzające, że nasiona konopi nieprzeznaczonych do siewu zostały wymieszane z innymi ziarnami, to tym samym nie miał zastosowania wymóg wniesienia tych dokumentów w terminie 14 miesięcy.
Odnosząc się do wskazanych zarzutów, Trybunał w obecnym składzie stwierdza, że postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu – z uwagi na brak związku między sytuacją skarżącego i możliwością skutecznej ochrony jego wolności lub praw podmiotowych a potencjalnym rozstrzygnięciem co do konstytucyjności zakwestionowanej regulacji – jest prawidłowe, a przedstawione zarzuty nie zasługują na uwzględnienie. Zgodnie z wymogami formalnymi, które powinna spełniać skarga konstytucyjna, źródłem naruszenia wolności lub praw musi być wyłącznie treść zakwestionowanej normy. Wówczas, w przypadku zasadnego i skutecznego podważenia konstytucyjności, może dojść do faktycznej ochrony tychże wolności lub praw. Związek ten – co podkreślał Trybunał w zaskarżonym postanowieniu – wynika z istoty skargi w przyjętym kształcie.
Trybunał trafnie zatem ocenił, że – w przypadku, gdy naruszenie swoich konstytucyjnych wolności oraz praw skarżący upatrywał w braku możliwości złożenia protokołów zmieszania nasion, na potwierdzenie dokonania czynności, którym zostały poddane nasiona konopi – fakt złożenia tych dokumentów po terminie, przesądzał o niedopuszczalności skargi. Jak słusznie zaznaczył Trybunał w postanowieniu z 7 października 2014 r. nawet hipotetyczne uznanie zakwestionowanych przepisów za niekonstytucyjne nie miałoby bowiem wpływu na sytuację prawną skarżącego i ochronę jego konstytucyjnych praw lub wolności. Za błędne Trybunał uznał przy tym przedstawione w zażaleniu stanowisko, zgodnie z którym skoro złożone dokumenty nie należały do wskazanych w § 7 ust. 3 rozporządzenia z 2005 r., to nie miał w odniesieniu do nich zastosowania termin określony w przepisach rozporządzenia z 2005 r.
Biorąc powyższe pod uwagę, Trybunał stwierdza, że postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu we wskazanym zakresie jest prawidłowe, a przedstawione zarzuty nie znajdują uzasadnienia.
6. Trybunał w obecnym składzie w pełni aprobuje również odmowę przekazania skargi do merytorycznej kontroli w zakresie badania zgodności z Konstytucją art. 39a ust. 1 pkt 1 i 2 oraz ust. 2 ustawy o administrowaniu obrotem towarowym. Skarżący zarzucił niekonstytucyjność tych przepisów w zakresie, w jakim ustawodawca wprowadził karę administracyjną w określonej wysokości (60% wartości celnej nasion), niezależnie od stwierdzonych naruszeń obowiązków związanych z importem nasion konopi z krajów trzecich i wyłączył tym samym możliwość indywidualizacji jej wysokości. Odnosząc się do istoty postawionych zarzutów, Trybunał trafnie zwrócił uwagę w zaskarżonym postanowieniu, że samo ustalenie sztywnej wysokości kary administracyjnej pieniężnej nie przesądza o niekonstytucyjności normy. Wbrew zarzutom sformułowanym w zażaleniu Trybunał nie pominął argumentów dotyczących zrównania przez stałą wysokość kary naruszeń obowiązków związanych z importem nasion konopi objętych kodem CN 1207 99 91. Trybunał wskazał natomiast w postanowieniu, że kara administracyjna ma charakter środka przymusu służącego zapewnieniu realizacji wykonawczo-zarządzających zadań administracji agregowanych przez pojęcie interesu publicznego. Mieści się w tzw. reżimie odpowiedzialności obiektywnej, co oznacza, że orzekanie administracyjnych kar pieniężnych jest oderwane od konieczności stwierdzania winy i innych okoliczności sprawy. Trybunał podkreślił, że kary te stosowane są automatycznie, z tytułu winy obiektywnej. Zaznaczył jednocześnie, że nie jest to równoznaczne z nieograniczoną swobodą ustawodawcy. W rozpoznawanej skardze skarżący, zarzucając niekonstytucyjność art. 39a ust. 1 pkt 1 i 2 oraz ust. 2 ustawy o administrowaniu obrotem towarowym, ograniczył się jednak do kwestionowania faktu nałożenia na importera kary administracyjnej za niewykonanie obowiązków w sztywnej wysokości 60% wartości celnej nasion konopi. Tak sformułowane zarzuty naruszenia wolności działalności gospodarczej (art. 20, art. 22 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji) Trybunał słusznie ocenił jako niespełniające wymogu art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK. Należy stwierdzić zatem, że postanowienie z 7 października 2014 r. we wskazanym zakresie jest prawidłowe, a postawione w zażaleniu zarzuty nie zasługują na uwzględnienie.
7. Ponadto Trybunał przypomina, że w postanowieniu uznał za oczywiście bezzasadne zarzuty niezgodności art. 39a ust. 1 pkt 1 i 2 oraz ust. 2 ustawy o administrowaniu obrotem towarowym z art. 10 ust. 1, art. 45 ust. 1 w związku z art. 178 ust. 1 Konstytucji. Skarżący nie odniósł się do postanowienia o odmowie nadania skardze dalszego biegu w tym zakresie, co oznacza, że nie kwestionuje stanowiska Trybunału.
Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK, Trybunał Konstytucyjny nie uwzględnił zażalenia.