II CK 179/04
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:26-01-2015
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CK 179/04
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 10 listopada 2004 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Antoni Górski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Irena Gromska-Szuster
SSN Tadeusz Żyznowski
Protokolant Maryla Czajkowska
w sprawie z powództwa Wojskowej Agencji Mieszkaniowej
przeciwko Wspólnocie Mieszkaniowej Nieruchomości położonej w Ł.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 10 listopada 2004 r.,
kasacji strony powodowej
od wyroku Sądu Okręgowego w Ł.
z dnia 26 listopada 2003 r., sygn. akt [...],
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu w Ł. do ponownego rozpoznania
i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
W sprawie jest rzeczą bezsporną, iż strona pozwana korzystała z należącej
do powoda oczyszczalni ścieków. Powód dochodzi zasądzenia od pozwanej
10.450,46 zł. za odprowadzanie ścieków w okresie od 1 stycznia do 30 września
2002 r. Sąd Rejonowy w Ł. wyrokiem z dnia 30 czerwca 2003 r. oddalił powództwo.
Sąd ten uznał, że zgodnie z obowiązującym prawem zbiorowe odprowadzanie
ścieków stanowi zadanie własne gminy (art. 7 ust. 1 pkt. 3 ustawy o samorządzie
gminnym z dnia 8 marca 1990 r. - Dz. U. nr 13, poz. 74, ze zm. w zw. z art. 3 ust. 1
i art. 6 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i
zbiorowym odprowadzaniu ścieków – Dz. U. nr 72, poz. 749, ze zm., zwanej dalej
„ustawą z 7 czerwca 2001 r.”). Gmina wykonuje te zadania przy pomocy swoich
jednostek organizacyjnych, albo za pośrednictwem samodzielnych przedsiębiorstw
wodociągowo – kanalizacyjnych, zajmujących się świadczeniem usług o
charakterze komunalnym. Usługi te są odpłatne, przy czym z reguły częściowo
przez gminę dotowane. Pozwana nie miała więc obowiązku zapłaty za
odprowadzanie ścieków innemu podmiotowi (powodowi), który takim
przedsiębiorstwem komunalnym nie jest. Dlatego roszczenie strony powodowej
podlegało oddaleniu.
Apelacja powoda od tego orzeczenia została oddalona wyrokiem Sądu
Okręgowego w Ł. z dnia 26 listopada 2003 r., który podzielił stanowisko prawne
Sądu I – ej Instancji.
W kasacji od tego wyroku powód zarzucił naruszenia art. 405 w zw. z art. 140 k.c.
i art. 6 ustawy z 7 czerwca 2001 r. oraz art. 378 § 1 k.p.c., wnosząc o uchylenie
orzeczeń Sądów obu instancji i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do
ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zbiorowe odprowadzanie ścieków, podobnie jak zbiorowe zaopatrzenie
w wodę, należy do podstawowych zadań komunalnych każdej gminy. Zadania te
mają newralgiczny charakter ze względu na konieczność zapewnienia
funkcjonowania tego typu usług w sposób ciągły i niezawodny, a jednocześnie
3
gwarantujący odbiorcom odpowiedni poziom ich jakości z punktu widzenia zdrowia
i bezpieczeństwa mieszkańców, przy jednoczesnym uwzględnianiu wymagań
ochrony środowiska. Dlatego też prowadzenie zbiorowego zaopatrzenia w wodę
oraz zbiorowe odprowadzanie ścieków podlega ścisłej reglamentacji ustawowej,
przewidzianej w ustawie z 7 czerwca 2001 r. Z treści art. 2 pkt. 4 w zw. z art. 16 tej
ustawy wynika, że prowadzenie tego typu usług należy do jednostek
organizacyjnych gminy, nie posiadających osobowości prawnej oraz do
przedsiębiorstw wodociągowo – kanalizacyjnych, które muszą mieć na to
odpowiednie zezwolenie wójta (burmistrza lub prezydenta miasta). Takie
ograniczenie podmiotowe stanowi niewątpliwie wyjątek od zasady swobody
prowadzenia działalności gospodarczej i jest usprawiedliwione nie tylko względami,
na wspomniany już, newralgiczny charakter usług komunalnych, ale i na to, że
opłaty za te usługi są limitowane w postaci taryf, zatwierdzanych w drodze uchwały
gminy (art. 20 w zw. z art. 24 ustawy z 7 czerwca 2001 r.). Zatwierdzona w ten
sposób taryfa jest wiążąca dla przedsiębiorstwa świadczącego usługę i dla odbiorcy
usługi. Wynika z tego, że usługobiorca (w tym przypadku pozwany) nie miał
obowiązku uiszczania opłaty za zbiorowe odprowadzanie ścieków w kwocie
wyższej od ustalonej w taryfie. W sprawie jest rzeczą bezsporną, że od 1 stycznia
do 30 września 2002 r. pozwany odprowadzał ścieki do oczyszczalni należącej
w tamtym okresie do powoda, nie zawierając w tym przedmiocie żadnej umowy, ani
z pozwanym, ani z gminą. Korzystając z urządzeń oczyszczalni powoda
zaoszczędził wydatku, jaki musiałby ponieść na rzecz odpowiedniego
przedsiębiorstwa wodociągowo – kanalizacyjnego w wysokości ustalonej
w obowiązującej wówczas taryfie za odprowadzanie ścieków. W tym zakresie
można więc mówić o bezpodstawnym wzbogaceniu się pozwanego kosztem
powoda, czego nie miał na względzie Sąd Okręgowy, a co usprawiedliwiało
zgłoszone zarzuty kasacyjne.
Trzeba natomiast zgodzić się ze stanowiskiem Sądów obu instancji, że nie ma
podstaw prawnych żądanie powoda zapłacenia przez pozwanego wyższych stawek
opłat, narzuconych mu jednostronnie przez skarżącego. Ponieważ dotychczas
w sprawie nie ustalono stawek należności taryfowej za sporny okres korzystania
z oczyszczalni powoda, zaszła konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku
4
w całości. Dlatego orzeczono jak w sentencji (art. 39313
k.p.c. w zw. z art. 108 §
2 k.p.c.).
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 10 listopada 2004 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Antoni Górski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Irena Gromska-Szuster
SSN Tadeusz Żyznowski
Protokolant Maryla Czajkowska
w sprawie z powództwa Wojskowej Agencji Mieszkaniowej
przeciwko Wspólnocie Mieszkaniowej Nieruchomości położonej w Ł.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 10 listopada 2004 r.,
kasacji strony powodowej
od wyroku Sądu Okręgowego w Ł.
z dnia 26 listopada 2003 r., sygn. akt [...],
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu w Ł. do ponownego rozpoznania
i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
W sprawie jest rzeczą bezsporną, iż strona pozwana korzystała z należącej
do powoda oczyszczalni ścieków. Powód dochodzi zasądzenia od pozwanej
10.450,46 zł. za odprowadzanie ścieków w okresie od 1 stycznia do 30 września
2002 r. Sąd Rejonowy w Ł. wyrokiem z dnia 30 czerwca 2003 r. oddalił powództwo.
Sąd ten uznał, że zgodnie z obowiązującym prawem zbiorowe odprowadzanie
ścieków stanowi zadanie własne gminy (art. 7 ust. 1 pkt. 3 ustawy o samorządzie
gminnym z dnia 8 marca 1990 r. - Dz. U. nr 13, poz. 74, ze zm. w zw. z art. 3 ust. 1
i art. 6 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i
zbiorowym odprowadzaniu ścieków – Dz. U. nr 72, poz. 749, ze zm., zwanej dalej
„ustawą z 7 czerwca 2001 r.”). Gmina wykonuje te zadania przy pomocy swoich
jednostek organizacyjnych, albo za pośrednictwem samodzielnych przedsiębiorstw
wodociągowo – kanalizacyjnych, zajmujących się świadczeniem usług o
charakterze komunalnym. Usługi te są odpłatne, przy czym z reguły częściowo
przez gminę dotowane. Pozwana nie miała więc obowiązku zapłaty za
odprowadzanie ścieków innemu podmiotowi (powodowi), który takim
przedsiębiorstwem komunalnym nie jest. Dlatego roszczenie strony powodowej
podlegało oddaleniu.
Apelacja powoda od tego orzeczenia została oddalona wyrokiem Sądu
Okręgowego w Ł. z dnia 26 listopada 2003 r., który podzielił stanowisko prawne
Sądu I – ej Instancji.
W kasacji od tego wyroku powód zarzucił naruszenia art. 405 w zw. z art. 140 k.c.
i art. 6 ustawy z 7 czerwca 2001 r. oraz art. 378 § 1 k.p.c., wnosząc o uchylenie
orzeczeń Sądów obu instancji i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do
ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zbiorowe odprowadzanie ścieków, podobnie jak zbiorowe zaopatrzenie
w wodę, należy do podstawowych zadań komunalnych każdej gminy. Zadania te
mają newralgiczny charakter ze względu na konieczność zapewnienia
funkcjonowania tego typu usług w sposób ciągły i niezawodny, a jednocześnie
3
gwarantujący odbiorcom odpowiedni poziom ich jakości z punktu widzenia zdrowia
i bezpieczeństwa mieszkańców, przy jednoczesnym uwzględnianiu wymagań
ochrony środowiska. Dlatego też prowadzenie zbiorowego zaopatrzenia w wodę
oraz zbiorowe odprowadzanie ścieków podlega ścisłej reglamentacji ustawowej,
przewidzianej w ustawie z 7 czerwca 2001 r. Z treści art. 2 pkt. 4 w zw. z art. 16 tej
ustawy wynika, że prowadzenie tego typu usług należy do jednostek
organizacyjnych gminy, nie posiadających osobowości prawnej oraz do
przedsiębiorstw wodociągowo – kanalizacyjnych, które muszą mieć na to
odpowiednie zezwolenie wójta (burmistrza lub prezydenta miasta). Takie
ograniczenie podmiotowe stanowi niewątpliwie wyjątek od zasady swobody
prowadzenia działalności gospodarczej i jest usprawiedliwione nie tylko względami,
na wspomniany już, newralgiczny charakter usług komunalnych, ale i na to, że
opłaty za te usługi są limitowane w postaci taryf, zatwierdzanych w drodze uchwały
gminy (art. 20 w zw. z art. 24 ustawy z 7 czerwca 2001 r.). Zatwierdzona w ten
sposób taryfa jest wiążąca dla przedsiębiorstwa świadczącego usługę i dla odbiorcy
usługi. Wynika z tego, że usługobiorca (w tym przypadku pozwany) nie miał
obowiązku uiszczania opłaty za zbiorowe odprowadzanie ścieków w kwocie
wyższej od ustalonej w taryfie. W sprawie jest rzeczą bezsporną, że od 1 stycznia
do 30 września 2002 r. pozwany odprowadzał ścieki do oczyszczalni należącej
w tamtym okresie do powoda, nie zawierając w tym przedmiocie żadnej umowy, ani
z pozwanym, ani z gminą. Korzystając z urządzeń oczyszczalni powoda
zaoszczędził wydatku, jaki musiałby ponieść na rzecz odpowiedniego
przedsiębiorstwa wodociągowo – kanalizacyjnego w wysokości ustalonej
w obowiązującej wówczas taryfie za odprowadzanie ścieków. W tym zakresie
można więc mówić o bezpodstawnym wzbogaceniu się pozwanego kosztem
powoda, czego nie miał na względzie Sąd Okręgowy, a co usprawiedliwiało
zgłoszone zarzuty kasacyjne.
Trzeba natomiast zgodzić się ze stanowiskiem Sądów obu instancji, że nie ma
podstaw prawnych żądanie powoda zapłacenia przez pozwanego wyższych stawek
opłat, narzuconych mu jednostronnie przez skarżącego. Ponieważ dotychczas
w sprawie nie ustalono stawek należności taryfowej za sporny okres korzystania
z oczyszczalni powoda, zaszła konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku
4
w całości. Dlatego orzeczono jak w sentencji (art. 39313
k.p.c. w zw. z art. 108 §
2 k.p.c.).