Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CK 367/05
POSTANOWIENIE
Dnia 23 czerwca 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Helena Ciepła (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Tadeusz Domińczyk
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie z wniosku B. P., Grażyny Wurm, K. P., P. P. – następców prawnych M. P.
przy uczestnictwie Miasta P. - Zarządu Geodezji i Katastru Miejskiego "G.(…)" w P.
o wpis,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 23 czerwca 2005 r., kasacji
uczestnika postępowania od postanowienia Sądu Okręgowego w P. z dnia 23 stycznia
2001 r., sygn. akt II Ca (…),
uchyla zaskarżone postanowienie oraz postanowienie Sądu Rejonowego w P. z
dnia 25 kwietnia 2000 r. sygn. L.dz. Kw (…), Kw nr (…) i przekazuje sprawę temu
Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach
postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w P. postanowieniem z dnia 23 stycznia 2001 r. oddalił apelację
uczestnika postępowania Miasta P. od postanowienia Sądu Rejonowego
odmawiającego wpisu wnioskodawców M. i B. małżonków P. jako właścicieli na
podstawie decyzji o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego przysługującego
osobom fizycznym w prawo własności, wydanej w trybie przepisów ustawy z dnia 4
września 1997 r. (Dz. U. Nr 123, poz.781 ze zm.).
Sądy orzekające w tej sprawie uznały, że decyzja o przekształceniu jest
nieważna, gdyż została wydana przez zastępcę dyrektora Zarządu Geodezji i Katastru
2
Miejskiego „G.(…)” w P. działającego z upoważnienia dyrektora, który swoje
kompetencje wywodził z uchwały Rady Miasta P. z 25 czerwca 1991 r. upoważniającej
go do załatwiania indywidualnych spraw z zakresu administracji publicznej. Sąd
Okręgowy stwierdził, że upoważnienie zawarte w powołanej uchwale miało oparcie w
przepisie art. 39 ust. 3 ustawy o samorządzie terytorialnym (obecnie samorządzie
gminnym) i wyraził pogląd, że dyrektor Zarządu Geodezji i Katastru Miejskiego działał
jako organ upoważniony w imieniu Prezydenta Miasta Poznania posiadającego
kompetencje ustawowe. Dyrektor G.(…) nie mógł zatem – na podstawie art. 268 a k.p.a.
– przenosić tego upoważnienia na dalsze osoby, w szczególności na pracowników
kierowanej jednostki.
Uczestnik postępowania – Miasto P. w kasacji od tego postanowienia, opartej na
obu podstawach wymienionych w art. 3931
pkt. 1 i 2 k.p.c. zarzucił naruszenie
przepisów art. 39 ust. 4 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym przez
przyjęcie, że kierownik jednostki organizacyjnej upoważniony na mocy tego przepisu
przez radę gminy, wydając decyzję administracyjną działa w imieniu prezydenta miasta,
a nie jako organ administracji w rozumieniu art. 5 § 2 pkt. 3 k.p.a. w imieniu własnym;
- art. 268 a k.p.a. przez przyjęcie, że kierownik komunalnej jednostki
organizacyjnej sam upoważniony przez radę gminy do wydawania decyzji, nie może
udzielić dalszego upoważnienia. W konkluzji wniósł o zmianę zaskarżonego
postanowienia i uwzględnienie wniosku, ewentualnie jego uchylenie i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Problem, który wyczerpuje istotę rozpoznawanej sprawy, a także jest
przedmiotem zarzutów kasacyjnych sprowadza się do dokonania wykładni przepisu art.
39 ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym i udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy organ
jednostki wymienionej w tym przepisie upoważniony na podstawie uchwały rady gminy
do załatwiania indywidualnych spraw z zakresu administracji publicznej, działa w imieniu
wójta (burmistrza, prezydenta miasta), czy też jest organem w rozumieniu art. 5 § 2
pkt.3 k.p.a.
Zagadnienie to rozstrzygnął już Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 27.06.2001 r.
w sprawie II CKN 880/00 (OSNC 2002/3/33) stwierdzając, że organ jednostki
wymienionej w art. 39 ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym, upoważniony przez radę
gminy do załatwiania indywidualnych spraw z zakresu administracji publicznej, może na
podstawie art. 268a k.p.a. udzielić pełnomocnictwa administracyjnego pracownikowi
3
kierowanej jednostki do załatwienia spraw w jego imieniu. Uzasadniając ten pogląd
przytoczył, że przepis art. 268 a k.p.a. zezwalający organowi administracji państwowej
upoważnić pracowników kierowanej jednostki organizacyjnej do załatwiania spraw w
jego imieniu, w tym wydawania decyzji administracyjnych – regulujący tzw.
pełnomocnictwo administracyjne, wszedł w życie 24 października 1987 r. Przywrócenie
samorządu terytorialnego nastąpiło w okresie, w którym Kodeks postępowania
administracyjnego – jak wynikało z brzmienia art. 1 § 1 – normował postępowanie przed
organami administracji państwowej, a nie publicznej. Konieczne zatem było
wprowadzenie do ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym
podobnego przepisu (art. 39 ust. 2) zezwalającego wójtowi lub burmistrzowi na
upoważnienie zastępców oraz innych pracowników urzędu do wydawania w ich imieniu
decyzji administracyjnych.
Odmienny charakter miało natomiast upoważnienie dokonane przez radę gminy
na podstawie art. 39 ust. 3 tej ustawy. Różnice w stosunku do pełnomocnictwa
administracyjnego dotyczyły podmiotu upoważniającego i upoważnionego, rodzaju aktu i
skutku przeniesienia uprawnień. Dokonywane uchwałą właściwej rady gminy (miasta)
stanowiło akt prawa miejscowego skierowany do organu upoważnionego, wiążący
nieokreślony krąg osób potencjalnych stron postępowania administracyjnego. Uchwała
rady przenosząc kompetencje organu ustawowego wyłączała go z prowadzenia
postępowań w tych sprawach.
Z tych względów zawarta w ustawie szczególnej – art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 4
września 1997 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego przysługującego
osobom fizycznym w prawo własności (jedn. tekst Dz. U. z 1999 r. Nr 65, poz. 746) –
konkretyzacja podmiotu upoważnionego do wydania takiej decyzji, nie wyłącza ogólnej
reguły zawartej w art. 39 ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym. Oznacza to, że rada
gminy może upoważnić do załatwienia indywidualnych spraw z zakresu administracji
publicznej także organ wykonawczy jednostki pomocniczej. Organ ten stawał się
organem właściwym rzeczowo w rozumieniu art. 20 k.p.a. Ponieważ załatwienie sprawy
przez wydanie decyzji następowało na podstawie przepisów kodeksu postępowania
administracyjnego, nie ma podstaw do wyłączenia stosowania art. 268a k.p.a. w
związku z art. 5 § 2 pkt. 3 k.p.a., który reguluje tzw. pełnomocnictwo administracyjne,
zezwalając wszystkim organom administracji publicznej (w tym także każdemu organowi
jednostek samorządu terytorialnego, a nie tylko wójtowi lub burmistrzowi) na
upoważnienie pracowników kierowanej jednostki organizacyjnej do załatwiania spraw w
4
jego imieniu, w tym wydawania decyzji administracyjnych. Przepis art.268 a k. p. a . nie
wprowadza w tym przedmiocie żadnych ograniczeń podmiotowych.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy na podstawie art. 39313
§ 1 k.p.c. w związku z art.
3 ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego
oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98)
orzekł, jak w sentencji.