Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CNP 3/05
POSTANOWIENIE
Dnia 11 sierpnia 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Strus
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 11 sierpnia 2005 r.
skargi uczestniczki postępowania E. S. o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego w P. z dnia 30 stycznia 2004 r., sygn.
akt II Ca (…) z wniosku Z. S.
przy uczestnictwie E. S. i Miasta P.
o podział majątku,
odrzuca skargę.
Uzasadnienie
Sąd drugiej instancji przedstawił Sądowi Najwyższemu skargę wnioskodawczyni
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego postanowienia tego sądu z 30
stycznia 2004 r. oraz poprzedzającego je postanowienia Sądu Rejonowego, uznał
bowiem, że nie zawiera ona braków formalnych wymagających uzupełnienia w sądzie,
do którego skarga została wniesiona (art. 4247
w zw. z art. 4246
§ 2 k.p.c.). Stanowisko
tego sądu odmawiającego sobie kompetencji do badania innych wad skargi było
uzasadnione w świetle art. 4246
§ 3 k.p.c.
Badając dopuszczalność skargi Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Przedmiot i miejsce regulacji objętej przepisami działu VIII, tytułu VI, księgi pierwszej,
części pierwszej k.p.c., pt. Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia, wskazują dostatecznie wyraźnie, że mają one charakter
przepisów proceduralnych, do których stosuje się w braku odmiennej regulacji zasadę
bezpośredniego stosowania. Wprowadzająca je ustawa z dnia 22 grudnia 2004 r. o
zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy - Prawo o ustroju sądów
2
powszechnych (Dz. U. 05.13.98) zawiera przepis intertemporalny, tj. art. 3 stanowiący,
że sprawy wszczęte przed dniem wejścia w życie omawianej ustawy toczą się od tego
dnia według jej przepisów, z zastrzeżeniem, że do złożenia i rozpoznania kasacji od
orzeczenia wydanego przed dniem wejścia w życie tejże ustawy, a także do odmowy
przyjęcia jej do rozpoznania, stosuje się przepisy dotychczasowe. Przepis ten nie daje
podstaw do rozstrzygnięcia zagadnienia, z jakiego okresu przed jego wejściem w życie
prawomocne orzeczenia mogą być przedmiotem skargi, jest to bowiem postępowanie
nieznane przed wejściem ustawy w życie. Rozwiązanie tego zagadnienia znajduje się w
przepisach intertemporalnych prawa materialnego, którym służy skarga o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Na istnienie tego związku miedzy
normami proceduralnymi (dział VIII) i normami prawa materialnego wskazuje art. 4244
k.p.c. określający treść podstawy tej skargi, tj. wyrządzenie stronie szkody przez
wydanie orzeczenia. W następnym przepisie (art. 4245
k.p.c.) wymaga się wręcz
uprawdopodobnienia wyrządzenia szkody, spowodowanej przez wydanie orzeczenia,
którego skarga dotyczy. Niewątpliwie chodzi tu o przepis prawa materialnego - art. 4171
§ 2 k.c. wprowadzony w życie z dniem 1 września 2004 r. ustawą z dnia 17 czerwca
2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U.
04.162.1692), uprawniający do odszkodowania za szkodę wyrządzoną m.in. przez
wydanie prawomocnego orzeczenia. Przesłanką naprawienia szkody jest stwierdzeniu
we właściwym postępowaniu niezgodności orzeczenia z prawem.
Ustawodawca rozdzielił postępowania o ustalenie tej przesłanki od postępowania
o odszkodowanie, a przyczyną tego jak się wydaje było dążenie do zachowania
utrwalonej struktury terminów przedawnienia roszczeń odszkodowawczych oraz
ochrona interesu Skarbu Państwa przez wymaganie określania w stosunkowo krótkim
okresie zasadniczej przesłanki jego odpowiedzialności odszkodowawczej (art. 4243
oraz
art. 4246
§ 1 k.p.c.), jednak omawiana skarga łączy się ściśle z nowym unormowaniem
odpowiedzialności państwa za szkody wyrządzone przy wykonywaniu władzy publicznej.
Ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny /.../ zawiera normę
regulującą skutki czasowe wprowadzenia m.in. art. 4171
§ 2 k.c., art. 5 stanowi bowiem,
że do zdarzeń i stanów prawnych powstałych przed dniem jej wejścia w życie stosuje się
odpowiednie przepisy kodeksu sprzed jej wejścia w życie. Ponieważ do naprawienia
szkód wyrządzonych przed 1 września 2004 r. nie stosuje się nowych przepisów
kodeksu cywilnego (m. in. art. 4171
2 k.c.), to również bezprzedmiotowe wobec takich
3
zdarzeń stają się przepisy regulujące postępowanie przewidziane dla wykonywania
nowego prawa materialnego.
Dlatego należy dojść do wniosku, że prawomocne orzeczenia sądu drugiej
instancji wydane przed 1 września 2004 r. nie mogą być oceniane pod kątem zgodności
z prawem na podstawie przepisów art. 4241-12
k.p.c., a skarga w rozpoznawanej sprawie
jest niedopuszczalna i podlega odrzuceniu na podstawie art. 4248
§ 1 in fine k.p.c. W
części dotyczącej postanowienia sądu pierwszej instancji (z 30 lipca 2003 r., sygn. III Ns
449/03) skarga byłaby niedopuszczalna również dlatego, że uczestniczka skorzystała z
prawa do zaskarżenia apelacją tego postanowienia (arg. z art. 4241
§ 2 k.p.c.).