Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 27/06
POSTANOWIENIE
Dnia 19 maja 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Tadeusz Wiśniewski
w sprawie z powództwa M. S.
przeciwko M. S.
o rozwód,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 19 maja 2006 r.,
zażalenia powoda
na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 8 marca 2006 r.,
odrzuca zażalenie.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 26 stycznia 2006 r. Sąd Apelacyjny jako sąd
przełożony oddalił wniosek powoda o wyłączenie wskazanych imiennie sędziów
Sądu Okręgowego w P. oraz sędziego Sądu Rejonowego w M. delegowanego do
Sądu Okręgowego w P. Zażalenie powoda na to postanowienie Sąd Apelacyjny
odrzucił jako niedopuszczalne postanowieniem z dnia 8 marca 2006 r.
W zażaleniu skarżący, zarzucając naruszenie art. 394 § 1 i 2 k.p.c., wnosił
o uchylenie zaskarżonego postanowienia i rozpoznanie zażalenia na
postanowienie Sądu Apelacyjnego o odmowie wyłączenia sędziów.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W pierwszej kolejności przypomnieć należy, że zażalenie przysługuje tylko
w wypadkach określonych wyraźnie w ustawie procesowej. W postępowaniu
rozpoznawczym postanowienia zaskarżalne tym środkiem odwoławczym
wymieniają art. 394 § 1 i art. 3941
§ 1 i 2 k.p.c. Jako że przepisy te przewidują
wyjątki od zasady niezaskarżalności postanowień formalnych wydawanych w toku
postępowania, nie powinny być interpretowane rozszerzająco.
Z przepisu art. 394 § 1 pkt 10 k.p.c. wywieść można normę, że zażalenie
do sądu drugiej instancji przysługuje na postanowienia sądu pierwszej instancji,
których przedmiotem jest oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego. Za utrwalony
w orzecznictwie Sądu Najwyższego należy uznać pogląd, że sąd przełożony nad
sądem, w którym sprawa się toczy, rozstrzygający na podstawie art. 52 § 1 in fine
k.p.c. o wyłączeniu sędziego, działa w zastępstwie tego sądu. Jeżeli zatem sądem
właściwym do rozstrzygnięcia o wyłączeniu sędziego będzie sąd pierwszej
instancji, sąd przełożony orzekający w oparciu o art. 52 § 1 k.p.c. również działał
będzie jako sąd pierwszej instancji (por. uchwałę z dnia 11 marca 1968 r., III CZP
12/68, OSNC 1968, nr 11, poz. 180, uchwałę siedmiu sędziów z dnia 21 lutego
1972 r., III CZP 76/71, OSNC 1972, nr 9, poz. 152, wpisaną do księgi zasad
prawnych, uchwałę z dnia 6 marca 1998 r., III CZP 70/97, OSNC 1998, nr 9, poz.
132). Nie ulega wątpliwości, że na wydane przez sąd okręgowy działający jako
sąd przełożony nad sądem rejonowym postanowienie o oddaleniu wniosku
3
o wyłączenie sędziego służyć będzie, na podstawie powołanego art. 394 § 1 pkt
10 k.p.c., zażalenie do sądu apelacyjnego. Sytuacja przedstawia się odmiennie,
gdy sądem przełożonym właściwym do rozpoznania wniosku o wyłączenie
sędziego jest sąd apelacyjny. Sąd ten również orzekać będzie jako sąd pierwszej
instancji. Niemniej jednak, z przepisu art. 394 § 1 wynika jednoznacznie, że
zażalenie przysługuje do sądu drugiej instancji. Sąd Najwyższy nie może
natomiast w żadnym razie być uznany – poza wyjątkiem przewidzianym w art. 390
§ 1 w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. – za sąd drugiej instancji, jak wymaga tego art. 394
§ 1 in principio k.p.c. Wynika stąd, że art. 394 § 1 k.p.c. nie stanowi podstawy
zażalenia na postanowienie oddalające wniosek o wyłączenie sędziego wydane
przez sąd apelacyjny działający jako sąd przełożony.
Za podstawę do zaskarżenia takiego postanowienia nie można również
uznać przepisów art. 3941
§ 1 i 2 k.p.c. Przepisy te enumeratywnie wymieniają
postanowienia, na które służy zażalenie do Sądu Najwyższego. Z ich brzmienia
wynika, że zażalenie oparte na ich podstawie przysługuje wyłącznie na
postanowienia wydane przez sąd drugiej instancji. Tymczasem w analizowanej
sytuacji procesowej sąd apelacyjny orzeka jako sąd pierwszej instancji. Nie bez
znaczenia pozostaje tu także okoliczność, że zażalenie do Sądu Najwyższego
przysługuje w ściśle określonych przez ustawodawcę wypadkach.
Przedstawione argumenty prowadzą do wniosku, że de lege lata na
postanowienie oddalające wniosek o wyłączenie sędziego wydane przez sąd
apelacyjny, działający na podstawie art. 52 § 1 k.p.c. jako sąd przełożony, nie
służy zażalenie. Stanowisko takie zajął również Sąd Najwyższy
w postanowieniach z dnia 17 września 2003 r., II CZ 80/03 (niepubl.) i z dnia
26 listopada 2003 r., III CZ 117/03 (niepubl.).
Wszystko to oznacza, że zaskarżeniu do Sądu Najwyższego nie podlega
również postanowienie Sądu Apelacyjnego o odrzuceniu zażalenia na jego
postanowienie o oddaleniu wniosku o wyłączenie sędziego.
Z podanych względów orzeczono jak w sentencji (art. 3941
§ 3 k.p.c.
w związku z art. 39821
i art. 373 k.p.c.).
jc

I CZ 27/06

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia