Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 99/06
POSTANOWIENIE
Dnia 18 października 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Helena Ciepła (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSN Marek Sychowicz
w sprawie z wniosku J. i M. małżonków H.
przy uczestnictwie W. i B. małżonków T.
o wpis prawa własności,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 18 października 2006 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawczyni M.H.
od postanowienia Sądu Okręgowego w K.
z dnia 23 września 2005 r., sygn. akt [...],
oddala skargę kasacyjną.
2
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy w K. prowadzi księgę wieczystą Kw nr [...] lokalu
mieszkalnego w budynku położonym w K. przy ul. K. 6/21, stanowiącego własność
W. i B. małżonków T. Z prawem do lokalu związany jest udział we współwłasności
budynku i współużytkowaniu gruntu objętych księgą wieczystą Kw. [...].
Umową notarialną z 4 listopada 2004 r. małżonkowie T. przenieśli własność
tego lokalu na rzecz J. i M. małżonków H. w celu uzyskania od nich
spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego. Prawo do tego lokalu
małżonkowie H. postawili do dyspozycji Spółdzielni Mieszkaniowej „Z.” w celu
przydzielenia go małżonkom T. Spółdzielnia w dniu 4 listopada 2004 r. podjęła
uchwałę o skróceniu okresu wypowiedzenia członkostwa przez małżonków H. i
jego ustaniu z tym dniem. Następnie w dniu 29 listopada 2004 r. wyraziła zgodę na
zamianę wymienionych lokali mieszkalnych.
W tej sytuacji J. i M. małżonkowie H. na podstawie wymienionej umowy
notarialnej wystąpili do Sądu Rejonowego w K. z wnioskiem o wpis na ich rzecz
prawa własności lokalu mieszkalnego objętego księgą wieczystą Kw. [...]. Sąd ten
postanowieniem z dnia 28 lutego 2005 r. wniosek oddalił stwierdzając, iż umowa z
dnia 4 listopada 2004 r. nie jest umową zamiany z tej przyczyny, że spółdzielcze
lokatorskie prawo do lokalu jest prawem niezbywalnym i nie może być
przedmiotem zamiany, co powoduje z braku kauzy nieważność umowy. W
konsekwencji uznał, że brak jest materialnoprawnej podstawy wpisu.
Skargę wnioskodawców od orzeczenia referendarza Sąd Rejonowy
postanowieniem z dnia 14 kwietnia 2005 r. oddalił, a uzupełniając argumentację
prawną, wspierającą trafność zaskarżonego orzeczenia stwierdził, że tylko
kodeksowa zamiana w rozumieniu art. 604 k.c. może stanowić ważną kauzę
przeniesienia własności nieruchomości, że powołany w skardze art. 9 ust. 4 pkt. 6
ustawy z dnia 9 września 2002 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych dotyczy
wyłącznie sprzedaży, a nie każdego innego sposobu przeniesienia własności
nieruchomości, a więc nie dotyczy też przedmiotowej umowy.
3
Sąd Okręgowy w K. postanowieniem z dnia 23 września 2005 r. oddalił
apelację wnioskodawców od orzeczenia Sądu Rejonowego, podzielając ocenę
jurydyczną tego Sądu.
Wnioskodawcy w skardze kasacyjnej zarzucili naruszenie przepisów:
- art. 155 § 1 k.c. w związku z art. 58 i art. 3531
k.c. przez ich błędną wykładnię
i przyjęcie, że umowa z 4 listopada 2004 r. nie stanowi podstawy prawnej
przeniesienia prawa własności lokalu, a tylko kodeksowa zamiana w rozumieniu art.
604 k.c. może stanowić ważną kauzę do takiego przeniesienia.
- art. 155 w związku z art. 156 k.c. przez ich niewłaściwą wykładni i przyjęcie, że
wymieniona umowa jest bezskuteczna.
W konkluzji wnieśli o zmianę zaskarżonego orzeczenia przez uwzględnienie
wniosku o wpis, ewentualnie jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzut naruszenia wskazanych w skardze kasacyjnej przepisów prawa
materialnego nie może odnieść skutku. Umowy przenoszące własność
nieruchomości – mają charakter przyczynowy. Zasada ta została wypowiedziana
w kodeksie cywilnym w art. 155 § 1 i 156 k.c. Skoro bowiem przyczyna
przeniesienia własności jest objęta treścią umowy, to nieważność tej przyczyny
rzutuje na całość umowy. Z zasady kauzalności umów o przeniesienie własności
wynika, że umowa rzeczowa nie może być oderwana od kauzy i nieważność kauzy
powoduje nieważność umowy.
Sądy obu instancji w ramach przysługującej sądowi wieczystoksięgowemu
kognicji na podstawie art. 6268
§ 2 k.p.c. słusznie uznały, że umowa z dnia
4 listopada 2004 r. o przeniesieniu prawa własności lokalu stanowiącego odrębną
nieruchomość w celu uzyskania spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu
z braku ważnej kauzy jest nieważna i tym samym nie stanowi materialnoprawnej
podstawy wpisu.
Nie mają racji skarżący, że ważność przedmiotowej umowy ma swoją
podstawę w art. 3531
k.c. normującym zasadę swobody umów. Uszło ich uwagi, że
zasada ta doznaje ograniczenia między innymi przez przepisy bezwzględnie
obowiązujące, co oznacza, że treść umowy musi być zgodna z takimi przepisami.
4
Charakter przepisu iuris cogentis ma art. 9 ust. 3 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r.
o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jedn. Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz.1116
ze zm.), według którego spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego
jest niezbywalne. W tej sytuacji należycie umotywowane stanowisko Sądu
Okręgowego nie może być skutecznie zwalczane i w konfrontacji z jego treścią nie
da się utrzymać zarzut naruszenia powołanych w skardze kasacyjnej przepisów
prawa.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
k.p.c. oddalił skargę
kasacyjną jako pozbawioną uzasadnionych podstaw.

II CSK 99/06

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia