Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 74/07
POSTANOWIENIE
Dnia 2 października 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Helena Ciepła (przewodniczący)
SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca)
SSN Marian Kocon
w sprawie z powództwa W.Ż.
przeciwko Skarbowi Państwa - Ministrowi Zdrowia
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 2 października 2007 r.,
zażalenia powoda
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 11 stycznia 2007 r., sygn. akt [...],
uchyla zaskarżone postanowienie.
2
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 11 stycznia 2007 r. Sąd Apelacyjny
odrzucił apelację powoda od wyroku Sądu Okręgowego w S. z dnia 24 maja 2006
r., jako nie opłaconą w terminie. Sąd wskazał, że powód wniósł osobiście apelację
w dniu 5 lipca 2006 r., a jego pełnomocnik z urzędu wniósł apelację w dniu 7 lipca
2006 r. Powód, jako strona zwolniona w całości od opłat sądowych i
reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika, miał na podstawie art. 100 ust.
2 u.k.s.c. obowiązek uiszczenia opłaty stałej w kwocie 30 zł. wraz z wniesieniem
apelacji, czego nie uczynił i opłata została uiszczona dopiero na wezwanie Sądu
Okręgowego, które nie powinno być wystosowane i nie sanowało braku opłaty. Z
tych względów Sąd Apelacyjny powołując się na art. 1302
§ 3 i art. 373 k.p.c.
odrzucił apelację.
W zażaleniu na powyższe postanowienie pełnomocnik powoda zarzucił brak
podstaw do odrzucenia apelacji wskazując, że wniósł ją osobiście powód, który nie
miał obowiązku uiszczania opłaty podstawowej bez wezwania, a apelacja
wniesiona przez jego pełnomocnika była tylko uzupełnieniem apelacji powoda
i z tych względów także nie podlegała opłacie. Zarzucił ponadto ograniczenie praw
procesowych powoda przez odrzucenie apelacji na rozprawie bez uprzedzenia, że
taka możliwość istnieje i bez umożliwienia pełnomocnikowi wypowiedzenia się
w tym przedmiocie, a także odebranie wyjaśnień co do połączenia obu apelacji
bezpośrednio od powoda, z pominięciem jego pełnomocnika z urzędu i bez
pouczenia o skutkach decyzji powoda w tym przedmiocie. Wnosił o uchylenie
zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest uzasadnione.
Zgodnie z art. 367 k.p.c. od wyroku sądu pierwszej instancji przysługuje
stronie jeden środek odwoławczy, którym jest apelacja, niezależnie od tego w ilu
pismach procesowych została wniesiona oraz czy pisma te składa sama strona, czy
jej pełnomocnik. Ustanowienie pełnomocnika procesowego nie pozbawia strony
3
możliwości osobistego wnoszenia pism procesowych, w tym także apelacji, nie
istnieje bowiem przymus wniesienia jej przez zawodowego pełnomocnika.
Powód zatem skutecznie wniósł apelację w dniu 5 lipca 2006 r., a ponieważ
nie była to apelacja wniesiona przez zawodowego pełnomocnika, nie miał do niej
zastosowania art. 1302
§ 3 k.p.c., zatem prawidłowo Sąd Okręgowy działając na
podstawie art. 130 § 1 i art. 133 § 3 k.p.c. wezwał pełnomocnika powoda do
uiszczenia opłaty podstawowej należnej od apelacji, zgodnie z art. 100 ust. 2 w zw.
z art. 14 ust. 2 i art. 3 ust. 2 pkt 2 u.k.s.c. Opłata ta została uiszczona w terminie,
nie było więc podstaw do odrzucenia apelacji.
Wniesiona później - w dniu 7 lipca 2006 r. - apelacja pełnomocnika powoda,
stanowiła w takiej sytuacji procesowej jedynie uzupełnienie apelacji wniesionej
osobiście przez powoda, nie zaś osobną apelację i nie podlegała żadnej opłacie.
Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 29 stycznia 1988 r. IV CZ 4/88
(nie publ.) – jeżeli strona wniosła rewizję osobiście, to późniejsza rewizja wniesiona
przez pełnomocnika strony będącego adwokatem jest w istocie uzupełnieniem
rewizji i dlatego nie można jej odrzucić, jako podlegającej opłacie w wysokości
stałej, która nie została uiszczona. Stanowisko to pozostało aktualne także na
gruncie znowelizowanych przepisów k.p.c. oraz przepisów ustawy z dnia 28 lipca
2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze
zm.).
Z tych względów odrzucenie przez Sąd Apelacyjny apelacji powoda było
pozbawione podstaw prawnych, co słusznie zarzucił skarżący i co skutkowało
uchylenie zaskarżonego postanowienia na podstawie art. 39816
w zw. z art. 394 § 3
k.p.c.
Pozostałe zarzuty zażalenia nie mają wpływu na jego skuteczność, jednak
zgodzić się należy ze skarżącym, że jeżeli doszło już do wyznaczenia rozprawy
apelacyjnej, a sąd odwoławczy widzi podstawy do odrzucenia apelacji, powinien
uprzedzić o tym strony w celu umożliwienia im zajęcia stanowiska w tym
przedmiocie. W przeciwnym wypadku może dojść do ograniczenia ich praw
procesowych.
4
Nie jest także prawidłowe odbieranie przez sąd istotnych oświadczeń
procesowych od samej strony z pominięciem jej pełnomocnika, tym bardziej jeżeli
od udzielonej odpowiedzi może zależeć odrzucenie środka odwoławczego, jak
miało to miejsce w rozpoznawanej sprawie, a strona nie została pouczona o takim
możliwym skutku jej odpowiedzi. Zawodowy pełnomocnik z urzędu jest
ustanawiany z reguły dla strony nieporadnej i niezorientowanej w kwestiach
prawnych po to, by zapewnić ochronę jej praw procesowych. To on, a nie sama
tylko strona, powinien mieć możliwość zajęcia stanowiska w kwestiach istotnych dla
strony, w szczególności takich jak zakwalifikowanie wniesionego środka
odwoławczego i możliwość jego odrzucenia.