Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 67/07
POSTANOWIENIE
Dnia 11 października 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Maria Grzelka
w sprawie ze skargi pozwanej
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego postanowienia
Sądu Apelacyjnego
z dnia 28 listopada 2006 r., sygn. akt [...]
w sprawie z powództwa D.W.
przeciwko M.P.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 11 października 2007 r.,
zażalenia pozwanej
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 19 kwietnia 2007 r., sygn. akt [...],
oddala zażalenie
2
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny w sprawie z powództwa D.W. przeciwko M.P.
postanowieniem z dnia 19 kwietnia 2007 r. odrzucił skargę pozwanej o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego postanowienia Sądu Apelacyjnego z dnia
28 listopada 2006 r.
W uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia Sąd Apelacyjny wskazał,
że sprawa ze skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
orzeczenia jest nową sprawą o charakterze odszkodowawczym, nie zaś środkiem
zaskarżenia. Z uwagi na powyższe, zwolnienie od kosztów sądowych jakie strona
uzyskała w sprawie, w której zapadło orzeczenie objęte skargą nie rozciąga się na
postępowanie zainicjowane przedmiotową skargą. W niniejszej sprawie strona
obowiązana była uiścić opłatę stosunkową wynoszącą 5% wartości przedmiotu
sporu, co daje kwotę 1.177 zł. Pozwana M.P. wnosząc skargę uiściła jedynie opłatę
podstawową w wysokości 30 zł. Nie opłacenie skargi w sposób prawidłowy
skutkowało jej odrzuceniem na podstawie art. 4246
§ 3 k.p.c.
Skarżąca wniosła zażalenie na powyższe postanowienie, zaskarżając
je w całości, zarzuciła naruszenie art. 100 ust. 1 oraz ust. 2 w brzmieniu
obowiązującym do 10.03.2007 r. ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych i wniosła o jego uchylenie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzuty skarżącej, których nie sposób podzielić, sprowadzają się
do zakwestionowania ugruntowanego już w judykaturze Sądu Najwyższego
stanowiska, zgodnie z którym zwolnienie od kosztów sądowych udzielone stronie
w toku postępowania rozpoznawczego nie rozciąga się na postępowanie
wywołane wniesieniem skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia.
Zwolnienie od kosztów sądowych przyznawane jest na czas trwania
konkretnego procesu (postępowania nieprocesowego) i wygasa wraz
3
z zakończeniem postępowania w sprawie. Jak słusznie zauważył Sąd Najwyższy
w postanowieniu z dnia 24 sierpnia 2007 r., I CZ 88/07, (nie publ.), zakończenie
postępowania należy utożsamiać z prawomocnością orzeczenia, uwarunkowaną
niedopuszczalnością zmiany przy pomocy zwykłych środków odwoławczych,
zindywidualizowanego stosunku prawnego ukształtowanego lub potwierdzonego
przez sąd. Uzyskanie zaś przez wyrok przymiotu prawomocności oznacza
wyłączenie kompetencji sądu do podejmowania czynności procesowych
właściwych dla fazy rozpoznawczej, a zatem koniec sprawy poddanej pod osąd.
Podzielając w całości powyższe stanowisko, należy dodatkowo podkreślić,
że zwolnienie od kosztów sądowych na mocy decyzji sądu (referendarza
sądowego), w przeciwieństwie do zwolnienia z mocy ustawy można odnieść do
konkretnych ram czasowych, przy czym istotny jest moment zakończenia
postępowania w sprawie, bowiem w tym momencie odpada cel zwolnienia od
kosztów sądowych. Zwolnienie od kosztów udzielone indywidualnej osobie ma
charakter akcesoryjny wobec konkretnego postępowania i nie zaczyna
„żyć własnym życiem” po jego zakończeniu.
Słusznie Sąd Apelacyjny zwrócił uwagę na fakt, że sprawa ze skargi
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia jest nową
sprawą, nie zaś środkiem zaskarżenia. Stanowisko takie jest już ugruntowane
w judykaturze Sądu Najwyższego. Warto w tym miejscu przytoczyć fragment
uzasadnienia postanowienia z dnia 14 czerwca 2005 r., V CZ 61/05, (nie publ),
w którym Sąd Najwyższy odniósł się do charakteru prawnego skargi o stwierdzenie
nieważności prawomocnego orzeczenia: „Postępowanie ze skargi o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia (art. 4241
– 42412
k.p.c.) nie jest
kontynuacją postępowania zakończonego prawomocnie kwestionowanym
orzeczeniem sądu drugiej instancji, a wyjątkowo - pierwszej instancji (art. 4241
§ 1
i 2 k.p.c.). Skarga ta nie jest nawet nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia, takim jak
skarga kasacyjna i skarga o wznowienie postępowania, gdyż nie zmierza
do zmiany bądź uchylenia kwestionowanego orzeczenia. Jest to nowy, nieznany
dotąd, nadzwyczajny środek umożliwiający skuteczne dochodzenie roszczenia
odszkodowawczego od Skarbu Państwa za niezgodną z prawem działalność
orzeczniczą sądu jako organu władzy publicznej (...) sprawa o stwierdzenie
4
niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia jest sprawą odrębną wobec
sprawy zakończonej prawomocnie (...)”.
Odnosząc się do realiów niniejszej sprawy, należy stwierdzić, że przyznane
pozwanej w toku postępowania rozpoznawczego zwolnienie od kosztów sądowych
wygasło wraz z zakończeniem tego postępowania, co nastąpiło w momencie
uprawomocnienia się orzeczenia sądu drugiej instancji. Wnosząc skargę
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia pozwana
zainicjowała nowe postępowanie (sprawę) i obowiązana była uiścić stosowną
opłatę sądową, ewentualnie złożyć wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych
postępowania wywołanego skargą. Słusznie zatem Sąd Apelacyjny odrzucił
na podstawie art. 4246
§ 3 k.p.c. skargę nieopłaconą w sposób prawidłowy.
Sąd Najwyższy mając powyższe na uwadze na podstawie art. 39814
k.p.c.
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c. oddalił zażalenie.