Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 117/07
POSTANOWIENIE
Dnia 19 października 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian (przewodniczący)
SSN Jan Górowski
SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Syndyka masy upadłości D. Spółki z o.o.
przeciwko I.H.
o wydanie nieruchomości,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 19 października 2007 r.,
zażalenia strony powodowej na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 1 sierpnia 2007 r., sygn. akt [...],
oddala zażalenie.
2
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 1 sierpnia 2007 r. ustalił wartość
przedmiotu zaskarżenia na kwotę 15.000 zł i odrzucił skargę kasacyjną powoda od
wyroku tego Sądu z dnia 7 maja 2007 r. w sprawie z powództwa syndyka masy
upadłości „D.” spółki z o.o. przeciwko I.H. o wydanie nieruchomości. W
uzasadnieniu Sąd Apelacyjny podkreślił, że powód w skardze kasacyjnej wskazał
wartość przedmiotu zaskarżenia na kwotę 321.120 zł. W orzecznictwie Sądu
Najwyższego jest ugruntowany pogląd, że sąd drugiej instancji może ustalić
wartość przedmiotu zaskarżenia w każdym czasie, opierając się na aktach sprawy
lub wynikach przeprowadzonego dochodzenia (np. postanowienie z dnia 6 marca
2002 r., V CKN 858/00, niepubl.; postanowienie z dnia 21 listopada 2001 r., I CZ
152/01, niepubl.). Zgodnie z art. 232
k.p.c., w sprawach o wydanie nieruchomości
posiadanej bez tytułu prawnego lub na podstawie tytułu innego niż najem i
dzierżawa wartość przedmiotu sporu oblicza się, przyjmując stosownie do rodzaju
nieruchomości i sposobu korzystania z niej, podaną przez powoda sumę
odpowiadającą trzymiesięcznemu czynszowi najmu lub dzierżawy należnemu od
danego rodzaju nieruchomości. W piśmie z dnia 13 stycznia 2003 r. powód wskazał
wysokość trzymiesięcznego czynszu na kwotę 15.000 zł. W związku z tym wartość
przedmiotu zaskarżenia wynosi 15.000 zł. Dopuszczalność skargi kasacyjnej
limituje wartość przedmiotu zaskarżenia. Zgodnie z art. 3982
§ 1 k.p.c., w sprawach
cywilnych o prawa majątkowe skarga kasacyjna jest niedopuszczalna, gdy wartość
przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż 50.000 zł. Wartość przedmiotu zaskarżenia
w niniejszej sprawie wynosi 15.000 zł, zatem skarga kasacyjna jest
niedopuszczalna.
W zażaleniu pełnomocnik powoda podkreślił, że postanowienie Sądu
Apelacyjnego jest niezasadne oraz niesłuszne, szczególnie w świetle
wcześniejszego postępowania prowadzonego przez ten Sąd. Wyrok Sądu
Apelacyjnego, od którego została wniesiona przez powoda skarga kasacyjna,
został wydany na skutek apelacji pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego w W. z
dnia 26 lipca 2006 r. W apelacji pełnomocnik pozwanej wskazał na kwotę 321.120
3
zł jako wartość przedmiotu zaskarżenia. Sąd Okręgowy, przyjmując apelację do
rozpoznania i wyliczając wpis od apelacji, ustalił go na kwotę 16.056 zł. Sąd
Apelacyjny nie kwestionował wpisu w tak ustalonej wysokości, a przez
to niewątpliwie przyjął za prawidłową wartość przedmiotu zaskarżenia kwotę
wskazaną przez pełnomocnika pozwanej w apelacji. Gdyby pozwana opłaciła
apelację w wysokości wskazanej przez Sąd Okręgowy, apelacja powinna ulec
odrzuceniu przez Sąd Apelacyjny jako nienależnie opłacona. Sąd Apelacyjny
jednakże takich działań nie podjął, w związku z czym należy uznać, iż zarówno
wpis wyliczony przez Sąd Okręgowy, jak i wartość przedmiotu zaskarżenia
wskazana przez pozwaną, były prawidłowe. Zdziwienie budzi więc fakt, iż kwotę
321.120 zł, wskazaną przez powoda w skardze kasacyjnej, Sąd Apelacyjny uznał
za błędną, skoro przy obliczaniu wpisu od apelacji Sąd ten niejako zatwierdził
tę kwotę. Jednocześnie takie działania Sądu Apelacyjnego, który dla wnoszącego
apelację przyjmuje inną wartość przedmiotu zaskarżenia, natomiast dla
wnoszącego skargę kasacyjną ustala za prawidłową inną wartość, są dla powoda
zupełnie niezrozumiałe oraz mogą budzić wątpliwości co do równego traktowania
stron procesu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W niniejszej sprawie wymaga wyjaśnienia, czy Sąd Apelacyjny mógł
dokonać kontroli wartości przedmiotu zaskarżenia po wniesieniu skargi kasacyjnej.
Na pytanie to należy udzielić odpowiedzi twierdzącej, zgodnie z poglądem
przyjętym w orzecznictwie Sądu Najwyższego. Pogląd taki został wypowiedziany
w dwóch postanowieniach powołanych w uzasadnieniu postanowienia Sądu
Apelacyjnego, a także m. in. w postanowieniu z dnia 27 października 2004 r., IV CZ
125/04 (niepubl.) i w postanowieniu z dnia 8 listopada 2005 r., I CZ 121/05
(niepubl.). Sąd Apelacyjny mógł więc zbadać wartość przedmiotu zaskarżenia
również po wniesieniu skargi kasacyjnej, pomimo tego, że przed rozpoznaniem
apelacji ten sam Sąd przyjął, iż wartość przedmiotu zaskarżenia orzeczenia
apelacją jest równa wartości nieruchomości.
Sąd Apelacyjny zastosował w kwestii obliczenia wartości przedmiotu
zaskarżenia art. 232
k.p.c., który został wprowadzony przez art. 126 pkt 2 ustawy
4
z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167,
poz. 1398 ze zm.; dalej: u.k.s.c.) z dniem 2 marca 2006 r. Obecnie więc wartość
przedmiotu sporu, wpływająca także na ustalenie wartości przedmiotu zaskarżenia,
jest określana jednakowo dla wszystkich przypadków wydania nieruchomości,
w szczególności po zakończeniu stosunku najmu lub dzierżawy (art. 23 k.p.c.),
a także wydania nieruchomości posiadanej bez tytułu prawnego lub na podstawie
tytułu innego niż najem lub dzierżawa (art. 232
k.p.c.). Powstaje jednak pytanie,
czy art. 232
k.p.c. w ogóle powinien być stosowany w niniejszej sprawie, skoro
wszedł w życie w toku sprawy, w czasie, w którym wartość przedmiotu sporu była
już ustalona przez Sądy pierwszej i drugiej instancji, zaś Sąd Apelacyjny ustalił
„nową” wartość przedmiotu zaskarżenia dopiero po wydaniu przez siebie wyroku
i wniesieniu przez stronę powodową skargi kasacyjnej.
Rozważenia w pierwszej kolejności wymaga, czy do art. 232
k.p.c.,
wprowadzonego przez ustawę o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, stosuje
się art. 149 ust. 1 u.k.s.c., który przewiduje stosowanie dotychczasowych przepisów
o kosztach sądowych w sprawach wszczętych przed dniem wejścia w życie ustawy,
do czasu zakończenia postępowania w danej instancji. Udzielenie na to pytanie
odpowiedzi twierdzącej wymagałoby uznania, że art. 232
k.p.c. jest przepisem
o kosztach sądowych. Tymczasem trzeba przyjąć, że nie jest on takim przepisem,
dotyczy bowiem wartości przedmiotu sporu i został zamieszczony w Kodeksie
postępowania cywilnego, a nie w ustawie o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych, chociaż przez tę ustawę został wprowadzony do porządku prawnego.
Należy zatem uznać, że w kwestii określenia czasowego zakresu
obowiązywania art. 232
k.p.c., wobec braku szczególnego unormowania w ustawie
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, mają zastosowanie ogólne zasady
prawa międzyczasowego prywatnego, sformułowane w ustawie – Przepisy
wprowadzające kodeks postępowania cywilnego. Wartości przedmiotu sporu
dotyczy wprawdzie art. XVIII § 1 p.w.k.p.c., ale jedynie w związku z zagadnieniem
właściwości rzeczowej sądu. W tej sytuacji w rozważanym zakresie stosuje się
w drodze analogii ogólną zasadę bezpośredniego działania nowej ustawy
(art. XV § 1 p.w.k.p.c.). Oznacza to, że od dnia wejścia w życie ustawy o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych wartość przedmiotu sporu, a w konsekwencji
5
także wartość przedmiotu zaskarżenia, w sprawach o wydanie nieruchomości
posiadanej bez tytułu prawnego lub na podstawie tytułu innego niż najem lub
dzierżawa, jest określana na podstawie art. 232
k.p.c.
Zażalenie podlegało więc oddaleniu na podstawie art. 39814
k.p.c. w związku
z art. 3941
§ 1 i 3 k.p.c.