IV CSK 494/13
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:23-07-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt IV CSK 494/13
POSTANOWIENIE
Dnia 15 maja 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jan Górowski (przewodniczący)
SSN Marian Kocon (sprawozdawca)
SSN Zbigniew Kwaśniewski
w sprawie z wniosku G. T., H. D., L. T. i J. T.
przy uczestnictwie H. M., W. F. i F. N.
o ustanowienie drogi koniecznej,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 15 maja 2014 r.,
skargi kasacyjnej uczestniczki postępowania H. M.
od postanowienia Sądu Okręgowego w G.
z dnia 8 lutego 2013 r.
oddala skargę kasacyjną i wniosek o przyznanie kosztów
postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
2
Sąd Okręgowy w G. postanowieniem z dnia 8 lutego 2013 r. oddalił apelację
uczestniczki postępowania H. M. od postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 23
maja 2012 r., uwzględniającego wniosek o ustanowienie służebności drogi
koniecznej wiodącej przez jej nieruchomość. U podłoża tego rozstrzygnięcia legł
pogląd, że interes społeczno-gospodarczy wymaga, żeby - w razie braku
przeciwwskazań z punktu widzenia potrzeb nieruchomości nie mającej dostępu -
droga konieczna była przeprowadzona przez grunt, którego uszczerbek wskutek
tego przeprowadzenia będzie najmniejszy.
Skarga kasacyjna uczestniczki postępowania od postanowienia Sądu
Okręgowego zawiera zarzut naruszenia art. 379 pkt 5, 626 § 2 k.p.c., art. 145 § 1, 2
i 3 w zw. z art. 285 § 2 k.c., art. 288 i 5 k.c., i zmierza do uchylenia tego
postanowienia oraz przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzut skargi kasacyjnej (pkt II), że niezawiadomienie skarżącej o terminie
przeprowadzenia dowodu z oględzin przewidzianego w art. 626 § 2 k.p.c. stanowi
pozbawienie jej możności obrony swych praw, a tym samym jest przyczyną
nieważności postępowania (art. 379 pkt 5 k.p.c.) odnosi się do nieważności
postępowania przed Sądem pierwszej instancji. Nie zawiera przy tym wskazania
przepisów prawa których naruszenia miałby dopuścić się Sąd drugiej instancji.
W judykaturze Sądu Najwyższego utrwalił się pogląd, że w postępowaniu
kasacyjnym zarzut nieważności może dotyczyć bezpośrednio tylko postępowania
przed sądem drugiej instancji. Wyłączone jest natomiast w tym postępowaniu
bezpośrednie badanie naruszenia przepisów postępowania przez sąd pierwszej
instancji, w tym prowadzących do nieważności postępowania. Kwestia ta
może podlegać badaniu i rozpoznaniu przez Sąd Najwyższy jedynie
pośrednio, poprzez przytoczenie przez skarżącego w ramach drugiej podstawy
z art. 3983
§ 1 k.p.c. zarzutu naruszenia przez sąd odwoławczy art. 378 § 1 lub
art. 386 § 2 k.p.c., które to uchybienie doprowadziło do usankcjonowania
postępowania pierwszoinstancyjnego, dotkniętego nieważnością z uwagi na obrazę
przez sąd pierwszej instancji określonych przepisów prawa procesowego.
Tak określony zarzut wymaga zatem wyartykułowania w ramach drugiej podstawy
3
kasacyjnej przepisu naruszonego przez sąd odwoławczy, obok wymienienia
przepisów naruszonych przez sąd pierwszej instancji (por. np. wyroki z dnia
16 listopada 2006 r., II CSK 143/06, nie publ. oraz z dnia 28 marca 2012 r., II UK
170/11, nie publ. i powołane w nich orzeczenia). Ponadto uchybienie sądu drugiej
instancji, polegające na niewzięciu pod rozwagę - z urzędu lub w ramach zarzutu
apelacyjnego - nieważności postępowania przed sądem pierwszej instancji, stanowi
usprawiedliwioną podstawę kasacyjną z art. 3983
§ 1 pkt 2 k.p.c. tylko wtedy,
gdy mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a wykazanie tej okoliczności
obciąża skarżącego.
W konsekwencji, argumentacja zawarta w skardze kasacyjnej dotycząca
nieważności postępowania przed Sądem pierwszej instancji, wobec braku
odpowiednio skonstruowanego zarzutu naruszenia przepisów postępowania
przez Sąd drugiej instancji, tj. wskazania, jaki przepis postępowania został przez
ten Sąd naruszony, na czym polegało to naruszenie oraz wykazania, że mogło
mieć istotny wpływ na wynik sprawy, nie mogła stanowić przedmiotu
merytorycznych rozważań Sądu Najwyższego.
Rację ma skarżąca, zarzucając naruszenie art. 145 § 2 w zw. z art. 285 § 2
k.c. tylko o tyle, o ile twierdzi, że stosownie do tego przepisu przeprowadzenie
drogi koniecznej powinno nastąpić z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości nie
mającej dostępu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obciążeniem gruntów,
przez które droga ma prowadzić. Wbrew jednak twierdzeniu skarżącej zasadnie
Sąd Okręgowy uznał, że wymogom tym odpowiada ustanowienie drogi koniecznej
w pasie gruntu stanowiącym, podług wiążących Sąd Najwyższy ustaleń, bliżej
określony trakt leśny, związany z instalację na gruncie sieci elektrycznej, od lat
wykorzystywany, jako droga. W szczególności, gdy jej ustanowienie nie wpływa na
zmianę dotychczasowego sposobu korzystania z nieruchomości obciążonej.
Z tych przyczyn orzeczono, jak w postanowieniu.
POSTANOWIENIE
Dnia 15 maja 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jan Górowski (przewodniczący)
SSN Marian Kocon (sprawozdawca)
SSN Zbigniew Kwaśniewski
w sprawie z wniosku G. T., H. D., L. T. i J. T.
przy uczestnictwie H. M., W. F. i F. N.
o ustanowienie drogi koniecznej,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 15 maja 2014 r.,
skargi kasacyjnej uczestniczki postępowania H. M.
od postanowienia Sądu Okręgowego w G.
z dnia 8 lutego 2013 r.
oddala skargę kasacyjną i wniosek o przyznanie kosztów
postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
2
Sąd Okręgowy w G. postanowieniem z dnia 8 lutego 2013 r. oddalił apelację
uczestniczki postępowania H. M. od postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 23
maja 2012 r., uwzględniającego wniosek o ustanowienie służebności drogi
koniecznej wiodącej przez jej nieruchomość. U podłoża tego rozstrzygnięcia legł
pogląd, że interes społeczno-gospodarczy wymaga, żeby - w razie braku
przeciwwskazań z punktu widzenia potrzeb nieruchomości nie mającej dostępu -
droga konieczna była przeprowadzona przez grunt, którego uszczerbek wskutek
tego przeprowadzenia będzie najmniejszy.
Skarga kasacyjna uczestniczki postępowania od postanowienia Sądu
Okręgowego zawiera zarzut naruszenia art. 379 pkt 5, 626 § 2 k.p.c., art. 145 § 1, 2
i 3 w zw. z art. 285 § 2 k.c., art. 288 i 5 k.c., i zmierza do uchylenia tego
postanowienia oraz przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzut skargi kasacyjnej (pkt II), że niezawiadomienie skarżącej o terminie
przeprowadzenia dowodu z oględzin przewidzianego w art. 626 § 2 k.p.c. stanowi
pozbawienie jej możności obrony swych praw, a tym samym jest przyczyną
nieważności postępowania (art. 379 pkt 5 k.p.c.) odnosi się do nieważności
postępowania przed Sądem pierwszej instancji. Nie zawiera przy tym wskazania
przepisów prawa których naruszenia miałby dopuścić się Sąd drugiej instancji.
W judykaturze Sądu Najwyższego utrwalił się pogląd, że w postępowaniu
kasacyjnym zarzut nieważności może dotyczyć bezpośrednio tylko postępowania
przed sądem drugiej instancji. Wyłączone jest natomiast w tym postępowaniu
bezpośrednie badanie naruszenia przepisów postępowania przez sąd pierwszej
instancji, w tym prowadzących do nieważności postępowania. Kwestia ta
może podlegać badaniu i rozpoznaniu przez Sąd Najwyższy jedynie
pośrednio, poprzez przytoczenie przez skarżącego w ramach drugiej podstawy
z art. 3983
§ 1 k.p.c. zarzutu naruszenia przez sąd odwoławczy art. 378 § 1 lub
art. 386 § 2 k.p.c., które to uchybienie doprowadziło do usankcjonowania
postępowania pierwszoinstancyjnego, dotkniętego nieważnością z uwagi na obrazę
przez sąd pierwszej instancji określonych przepisów prawa procesowego.
Tak określony zarzut wymaga zatem wyartykułowania w ramach drugiej podstawy
3
kasacyjnej przepisu naruszonego przez sąd odwoławczy, obok wymienienia
przepisów naruszonych przez sąd pierwszej instancji (por. np. wyroki z dnia
16 listopada 2006 r., II CSK 143/06, nie publ. oraz z dnia 28 marca 2012 r., II UK
170/11, nie publ. i powołane w nich orzeczenia). Ponadto uchybienie sądu drugiej
instancji, polegające na niewzięciu pod rozwagę - z urzędu lub w ramach zarzutu
apelacyjnego - nieważności postępowania przed sądem pierwszej instancji, stanowi
usprawiedliwioną podstawę kasacyjną z art. 3983
§ 1 pkt 2 k.p.c. tylko wtedy,
gdy mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a wykazanie tej okoliczności
obciąża skarżącego.
W konsekwencji, argumentacja zawarta w skardze kasacyjnej dotycząca
nieważności postępowania przed Sądem pierwszej instancji, wobec braku
odpowiednio skonstruowanego zarzutu naruszenia przepisów postępowania
przez Sąd drugiej instancji, tj. wskazania, jaki przepis postępowania został przez
ten Sąd naruszony, na czym polegało to naruszenie oraz wykazania, że mogło
mieć istotny wpływ na wynik sprawy, nie mogła stanowić przedmiotu
merytorycznych rozważań Sądu Najwyższego.
Rację ma skarżąca, zarzucając naruszenie art. 145 § 2 w zw. z art. 285 § 2
k.c. tylko o tyle, o ile twierdzi, że stosownie do tego przepisu przeprowadzenie
drogi koniecznej powinno nastąpić z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości nie
mającej dostępu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obciążeniem gruntów,
przez które droga ma prowadzić. Wbrew jednak twierdzeniu skarżącej zasadnie
Sąd Okręgowy uznał, że wymogom tym odpowiada ustanowienie drogi koniecznej
w pasie gruntu stanowiącym, podług wiążących Sąd Najwyższy ustaleń, bliżej
określony trakt leśny, związany z instalację na gruncie sieci elektrycznej, od lat
wykorzystywany, jako droga. W szczególności, gdy jej ustanowienie nie wpływa na
zmianę dotychczasowego sposobu korzystania z nieruchomości obciążonej.
Z tych przyczyn orzeczono, jak w postanowieniu.