Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 534/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 27 czerwca 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Irena Gromska-Szuster
Protokolant Beata Rogalska
w sprawie z powództwa B. GmbH & Co. KG z siedzibą w I. (Niemcy)
przeciwko F. Spółce z o.o. w W.
o ochronę prawa z rejestracji wspólnotowego znaku towarowego,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 27 czerwca 2014 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 22 stycznia 2013 r.,
oddala skargę kasacyjną i zasądza od strony powodowej
na rzecz pozwanej kwotę 420 (czterysta dwadzieścia) zł tytułem
zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
2
Sąd Okręgowy w W. wyrokiem z dnia 12 maja 2012 r. oddalił powództwo B.
& Co. KG w I. (Niemcy) przeciwko F. spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W.
o: 1) zakazanie pozwanej naruszania prawa do wspólnotowego znaku towarowego
M., zarejestrowanego przez Urząd Harmonizacji Rynku Wewnętrznego Alicante,
polegającego na oferowaniu i wprowadzaniu do obrotu importowanych z Rumunii
przepakowywanych produktów […] w opakowaniu zawierającym 3 ampułki,
oznaczonych tym znakiem towarowym; 2) nakazanie pozwanej zniszczenia
opakowań importowanych z Rumunii i przepakowanych produktów będących
własnością pozwanej, które zostały opatrzone zarejestrowanym na rzecz powoda
wspólnotowym znakiem towarowym […] oraz 3) zobowiązanie pozwanej do
podania do publicznej wiadomości informacji o orzeczeniu uwzględniającym
roszczenie określone w pkt 1), a także upoważnienie powoda do zastępczego
opublikowania ogłoszenia w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania
przez pozwaną tego obowiązku.
Sąd Apelacyjny wyrokiem zaskarżonym skargą kasacyjną oddalił apelację
powoda od wyroku Sądu Okręgowego. Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiły
następujące ustalenia i wnioski.
Powodowi przysługuje prawo do słownego wspólnotowego znaku
towarowego […] zarejestrowanego przez Urząd Harmonizacji Rynku
Wewnętrznego w Alicante pod numerem […], którym opatruje on produkt […],
dopuszczony do obrotu w opakowaniach 1, 3 lub 5 ampułek; w Polsce oferuje go w
opakowaniach zawierających 3 ampułki.
Pozwana uzyskała zezwolenie na import równoległy z Rumunii produktu […]
w opakowaniach 3 oraz 5 ampułek i zawiadomiła powoda o zamiarze jego
importowania w opakowaniach z 5 ampułkami, przepakowywania i oferowania w
Polsce w opakowaniach zawierających 3 i 5 ampułek; na żądanie powoda
przedstawiła mu próbkę przepakowanego produktu. Powód sprzeciwił się
przepakowaniu twierdząc, że nie jest to niezbędne do sprzedaży produktu.
Pomimo sprzeciwu pozwana sprzedaje przepakowany lek. Przepakowanie to jest
niezbędne dla zapewnienia efektywnego dostępu do polskiego rynku, na którym nie
oferuje się produktu w innych opakowaniach niż 3 ampułki, co jest uzasadnione
3
wskazanym przez producenta sposobem dawkowania leku (jednorazowo
maksymalnie 3 ampułki) oraz praktyką medyczną i nie pociąga za sobą
pogorszenia jego stanu. Nowe opakowanie zawiera wyraźne wskazanie wytwórcy,
importera równoległego oraz podmiotu odpowiedzialnego za przepakowanie a jego
wygląd nie szkodzi reputacji powoda ani samego produktu.
Sąd Apelacyjny, dokonując oceny zasadności dochodzonych roszczeń
przez pryzmat art. 13 Rozporządzenia Rady (WE) nr 207/2009 w sprawie
wspólnotowego znaku towarowego (wersja ujednolicona: Dz. U. UE.L z 2009 r.,
Nr 78, poz. 1 ze zm.; dalej: „Rozporządzenie Rady nr 207/2009”) i odwołując się do
wykładni tego unormowania zaprezentowanej w orzecznictwie Europejskiego
Trybunału Sprawiedliwości (w wyrokach: z dnia 11 lipca 1996 r. w sprawach
połączonych C-427/93, C-429/93 i C-436/93 Bristol-Meyers Squibb vs Parnova,
Zb. Orz. WE z 1996 r., s. I-3457, pkt 54; z dnia 4 listopada 1997 r. w sprawie C-
337/95 Parfums Christian Dior, Rec. Str. I-6013, pkt 45; z dnia 26 kwietnia 2007 r.
w sprawie C-348/04 Boehringer II, Zb. Orz. WE z 2007 r., s. I-3391, pkt 47) uznał,
że powód nie ma prawnie uzasadnionych podstaw, aby sprzeciwiać się dalszemu
obrotowi przez pozwaną produktem […] w opakowaniu zawierającym 3 ampułki.
W skardze kasacyjnej, opartej na obu podstawach określonych w art. 3983
§ 1 k.p.c., powód zarzucił naruszenie:
- art. 13 ust. 2 Rozporządzenia Rady nr 207/2009 przez błędną wykładnię
polegającą na niezasadnym przyjęciu, że uprawniony ze znaku towarowego nie ma
prawa sprzeciwienia się importowi równoległemu produktu przepakowanego
w sytuacji, gdy istnieje obiektywna możliwość (prawna i faktyczna) wprowadzenia
do obrotu przez importera produktu w kraju importu w opakowaniu, w jakim został
zakupiony w kraju eksportu, gdyż importer równoległy musi mieć efektywny dostęp
do rynku, co oznacza konieczność przepakowania determinowaną jedynie
dostępem do tego segmentu rynku, w którym importer osiąga największe korzyści
ekonomiczne;
- art. 13 ust. 2 Rozporządzenia Rady nr 207/2009 przez błędną wykładnię
w następstwie bezzasadnego uznania, że oznaczenie przez importera
równoległego opakowań, na które nakłada znak towarowy uprawnionego, własnych
elementów wizualizacyjnych, stosowanych w celu odróżnienia produktów
4
pochodzących od importera równoległego i budowania własnej pozycji rynkowej nie
uzasadnia prawa uprawnionego do wspólnotowego znaku towarowego do
sprzeciwienia się dalszemu obrotowi towarami;
- art. 378 § 1 w związku z art. 328 § 2 i art. 391 § 1 k.p.c. przez nierozpoznanie
przez Sąd Apelacyjny apelacji powoda w jej granicach wobec ogólnikowego
odniesienia się do zarzutu ujętego w pkt 2.1.1. apelacji i niewyjaśnienia przyczyn
pominięcia przy wykładni art. 13 ust. 2 Rozporządzenia nr 207/2009 stanowiska
wyrażonego w orzeczeniach ETS wskazanych przez powoda;
- art. 386 § 4 w związku z art. 378 § 1, art. 328 § 2 i art. 391 § 1 k.p.c. przez
nieuchylenie wyroku Sądu Okręgowego mimo nierozpoznania przez Sąd Okręgowy
istoty sprawy oraz
- art. 385 w związku z art. 13 ust. Rozporządzenia Rady nr 207/2009 przez
oddalenie apelacji podlegającej uwzględnieniu.
Powołując się na tak ujęte podstawy kasacyjne, powód wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku oraz poprzedzającego go wyroku Sądu Okręgowego
i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania, ewentualnie
o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu do
ponownego rozpoznania bądź uwzględnienie powództwa w całości.
W uzasadnieniu skargi kasacyjnej powód wskazał również na zasadność
skierowania w niniejszej sprawie do ETS pytania prejudycjalnego opartego na
zagadnieniach prawnych wskazanych we wniosku o przyjęcie skargi do
rozpoznania.
W odpowiedzi na skargę kasacyjną pozwana wniosła o jej oddalenie
i zasądzenie od powoda kosztów postepowania kasacyjnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W judykaturze utrwalił się pogląd, zgodnie z którym naruszenie art. 328 § 2
k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. może stanowić usprawiedliwioną podstawę
skargi kasacyjnej tylko wtedy, gdy uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie zawiera
wszystkich koniecznych elementów, bądź zawiera braki uniemożliwiające kontrolę
kasacyjną (zob. m.in. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 8 października 1997 r.,
5
I CKN 312/97, z 19 lutego 2002 r., IV CKN 718/00, z dnia 18 marca 2003 r., IV CKN
1862/00, z dnia 20 lutego 2003 r., I CKN 65/01, z dnia 22 maja 2003 r., II CKN
121/01 - nie publ. oraz z dnia 10 listopada 1998 r., III CKN 792/98,OSNC 1999,
Nr 4, poz. 83). Wbrew odmiennemu zapatrywaniu skarżącego - wskazującemu na
naruszenie tych przepisów w związku z zarzutem obrazy art. 378 § 1 k.p.c. -
uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie jest dotknięte takimi wadami; wynika
z niego jednoznacznie, na jakich przesłankach faktycznych i prawnych zostało
oparte rozstrzygnięcie oraz z jakich przyczyn podniesiony w apelacji zarzut
naruszenia przez Sąd pierwszej instancji art. 328 § 2 k.p.c. nie zasługiwał
na uwzględnienie. Sąd Apelacyjny, wyjaśniając podstawę prawną rozstrzygnięcia
odwołał się do wykładni art. 13 ust. 2 Rozporządzenia Rady nr 207/2009,
dokonanej w orzecznictwie ETS (str. 20, 21 i 25 uzasadnienia). Trafności wniosków
wyprowadzonych z analizy tego orzecznictwa oraz ich zgodności ze stanowiskiem
prezentowanym przez strony nie może skutecznie podważyć zarzut naruszenia art.
378 § 1 w związku z art. 328 § 2 i art. 391 § 1 k.p.c.
W świetle powyższej konstatacji, za bezzasadny należy uznać zarzut
naruszenia art. 386 § 4 w związku z art. 378 § 1, art. 328 § 2 i art. 391 § 1 k.p.c.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego zostało już wyjaśnione, że art. 385 i art.
386 k.p.c. w zasadzie nie mogą stanowić samodzielnej podstawy służącej
do formułowania zarzutów naruszenia przepisów postępowania. Podniesienie
w skardze kasacyjnej obrazy tych przepisów może prowadzić do jej uwzględnienia,
jeżeli zostały jednocześnie przytoczone naruszenia innych przepisów postępowania
lub prawa materialnego prowadzące do wniosku, że sąd drugiej instancji błędnie
ocenił zasadność apelacji (zob. m.in. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 15 lutego
2002 r., III CKN 567/00, nie publ. i z dnia 4 grudnia 2013 r., II CSK 155/13, nie publ.
oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2013 r., IV CSK 385/12,
OSNC 2013, nr 10, poz. 119).
Według skarżącego, Sąd Apelacyjny naruszył art. 386 § 4 k.p.c. wskutek
nierozpoznania przez Sąd Okręgowy istoty sprawy, na co mają wskazywać braki
uzasadnienia objęte zarzutem naruszenia art. 378 § 1 w związku z art. 328 § 2
i art. 391 § 1 k.p.c. Skoro jednak zarzut uchybienia tym ostatnim przepisom okazał
się bezzasadny, to zamierzonego skutku nie mógł odnieść - powiązany z nimi -
6
zarzut naruszenia art. 386 § 4 k.p.c. Na marginesie wypada przypomnieć,
że o nierozpoznaniu istoty sprawy w rozumieniu tego przepisu można mówić
tylko wtedy, gdy sąd pierwszej instancji w ogóle nie zbadał podstawy merytorycznej
dochodzonego roszczenia; nie chodzi tu natomiast o niedokładności postępowania,
polegające na tym, że sąd pierwszej instancji nie wziął pod rozwagę wszystkich
dowodów, które mogły służyć do należytego rozpoznania sprawy lub - jak zarzucił
skarżący - nie rozważył wszystkich okoliczności (zob. m.in. postanowienia Sądu
Najwyższego: z dnia 3 czerwca 2011 r., III CSK 330/10, nie publ., z dnia 12 grudnia
2012 r., V CZ 75/13 nie publ. oraz z dnia 25 kwietnia 2014 r., II CZ 117/13,
nie publ.).
Na uwzględnienie nie zasługiwały zarzuty naruszenia art. 13 ust. 2
Rozporządzenia Rady nr 207/2009, prowadzącego - w ocenie skarżącego - do
oddalenia apelacji z obrazą art. 385 k.p.c. Zarzuty te oparte zostały na założeniach
sprzecznych z ustaleniami faktycznymi przyjętymi za podstawę zaskarżonego
rozstrzygnięcia.
Z ustaleń tych wynika jednoznacznie, że na terytorium Polski utrwaliła się
praktyka sprzedaży […] wyłącznie w opakowaniach zawierających 3 ampułki. Skoro
- wbrew twierdzeniom skarżącego - nie ma na tym obszarze kilku segmentów rynku,
wniosek co do braku faktycznej możliwości wprowadzenia przez pozwaną do
obrotu wymienionego leku, zakupionego w państwie eksportu w opakowaniach
zawierających 5 ampułek oraz konieczności jego przepakowania, należy uznać za
trafny. Konkluzji tej z pewnością nie można uznać za wynik błędnej wykładni art. 13
ust. 2 Rozporządzenia Rady nr 207/2009, zarzucanej Sądowi Apelacyjnemu.
Wbrew odmiennemu zapatrywaniu skarżącego, konieczności przepakowania nie
wyłącza możliwość zaopatrzenia się przez importera równoległego w inne produkty
lecznicze wprowadzone do obrotu przez uprawnionego z rejestracji znaku
towarowego, co do których nie zachodzi konieczność przepakowania. Obiektywna
niezbędność przepakowania zachodzi bowiem wtedy, gdy uprawniony z rejestracji
wprowadził do obrotu taki sam lek w różnych opakowaniach w różnych państwach
członkowskich a przepakowanie przez importera jest niezbędne do tego, aby móc
zaoferować ten lek do sprzedaży w państwie importera. Stanowisko to - co
prawidłowo dostrzegł Sąd Apelacyjny - wynika z wykładni art. 13 ust. 2
7
Rozporządzenia Rady nr 207/2009 utrwalonej w orzecznictwie Trybunału
Sprawiedliwości.
Bezpodstawny jest również zarzut skarżącego, wskazujący na to, że Sąd
Apelacyjny, interpretując powołany przepis, wykluczył możliwość skutecznego
sprzeciwienia się przez uprawnionego do wspólnotowego znaku towarowego
dalszemu obrotowi towarami w razie oznaczenia przez importera równoległego
opakowań, na które nakłada znak towarowy uprawnionego, „własnych elementów
wizualizacyjnych” w celu odróżnienia produktów tego importera i budowania
własnej pozycji rynkowej. Sąd Apelacyjny takiego poglądu nie wyraził; przeciwnie,
uznał, że działanie takie może szkodzić renomie znaku towarowego, jednak powód
nie wykazał, że w konkretnym stania faktycznym ocena taka byłaby uzasadniona.
Wobec bezskuteczności zarzutów błędnej wykładni art. 13 ust. 2
Rozporządzenia Rady nr 207/2009, za chybione uznać należy połączone z nimi
zarzuty naruszenia art. 385 k.p.c.
W sprawie nie zachodziła potrzeba wystąpienia do Trybunału
Sprawiedliwości UE z pytaniem prejudycjalnym, opartym na wskazanych przez
skarżącego zagadnieniach prawnych. Zagadnienia te, nawiązujące wprost do
zarzutów naruszenia prawa materialnego, oparte zostały na założeniach
oderwanych od stanu faktycznego sprawy. Nie mają one zatem znaczenia dla
rozstrzygnięcia sprawy.
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
k.p.c. orzekł, jak
w sentencji.