Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 205/14
POSTANOWIENIE
Dnia 16 lipca 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Andrzej Ryński
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 kpk
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 16 lipca 2014 r.,
sprawy B. F.
skazanego z art. 279 § 1 kk i innych
z powodu kasacji wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego w G.
z dnia 13 listopada 2013 r., zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w G.
z dnia 11 grudnia 2012 r.
p o s t a n o w i ł
1. oddalić kasację jako oczywiście bezzasadną,
2. zwolnić B. F. od ponoszenia kosztów sądowych
postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 11 grudnia 2011 r., sygn. akt … 1190/10, Sąd Rejonowy w
G. uznał oskarżonego B. F. w ramach czynu zarzuconego mu w punkcie 1 aktu
oskarżenia za winnego tego, że w nocy z 27 na 28 stycznia 2010 r. w G., działając
wspólnie i w porozumieniu z A. G., po uprzednim pokonaniu zabezpieczenia w
postaci centralnego zamka, dostał się do wnętrza samochodu marki VW Golf nr. rej.
[…] o wartości 12.000 zł, który następnie zabrał w celu przywłaszczenia wraz ze
znajdującym się w jego wnętrzu dowodem rejestracyjnym, radioodtwarzaczem
marki Panasonic o wartości 500 zł oraz 10 kg proszkiem do prania o wartości 110 zł,
2
czym działał na szkodę E.J., to jest przestępstwa z art. 279 § 1 k.k. w zb. z art. 276
k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., i za to przy zastosowaniu art. 4§ 1 k.k. i art. 11 § 3 k.k.
na mocy art. 279 § 1 k.k. oraz art. 33 § 1, 2 i 3 k.k. wymierzył mu karę roku
pozbawienia wolności oraz karę grzywny w wysokości 50 stawek dziennych
ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 10 zł (pkt. I).
Oskarżonego B. F. w ramach czynów zarzuconych mu w punktach 2, 3, 4, 5,
6 i 7 aktu oskarżenia uznał za winnego tego, że
- w nocy z 27 na 28 stycznia 2010 r. w G., działając wspólnie i w porozumieniu z A.
G., po uprzednim pokonaniu zabezpieczenia w postaci centralnego zamka i
immobilizera, dostał się do wnętrza samochodu marki VW Polo nr. rej. […] o
wartości nie mniejszej niż 20.000 zł, który następnie usiłował zabrać w celu
przywłaszczenia, jednakże zamierzonego celu nie osiągnął czym działał na szkodę
S. K., to jest przestępstwa z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 279 § 1 k.k.,
- w okresie od 29 stycznia 2010 r. do 31 stycznia 2010 r. w G., działając wspólnie i
w porozumieniu z A. G., po uprzednim pokonaniu zabezpieczenia w postaci
centralnego zamka i wkładki stacyjki, dostał się do wnętrza samochodu marki VW
Golf nr. rej. […] o wartości 21.000 zł, który następnie usiłował zabrać w celu
przywłaszczenia, jednakże zamierzonego celu nie osiągnął, czym działał na szkodę
A. S., to jest przestępstwa z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 279 § 1 k.k.,
- w nocy z 5 na 6 lutego 2010 r. w G., działając wspólnie i w porozumieniu z A. G.,
po uprzednim pokonaniu zabezpieczenia w postaci wkładki zamka w drzwiach oraz
wyrwaniu stacyjki, dostał się do wnętrza samochodu marki VW Golf nr. rej. […] o
wartości 18.000 zł, który następnie usiłował zabrać w celu przywłaszczenia,
jednakże zamierzonego celu nie osiągnął czym działał na szkodę T. J., to jest
przestępstwa z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 279 § 1 k.k.,
- w dniu 10 lutego 2010 r. w G., działając wspólnie i w porozumieniu z A. G., po
uprzednim pokonaniu zabezpieczenia w postaci centralnego zamka immobilizera,
dostał się do wnętrza samochodu marki VW Golf nr. rej. […] o wartości 17.500 zł,
który następnie zabrał w celu przywłaszczenia, czym działał na szkodę P. T., to jest
przestępstwa z art. 279 § 1 k.k.,
3
- w dniu 29 stycznia 2010 r. w G., działając wspólnie i w porozumieniu z A. G., po
uprzednim pokonaniu zabezpieczenia w postaci wkładki zamka, dostał się do
wnętrza samochodu marki VW Golf nr. rej. […]
o wartości 20.500 zł, który następnie usiłował zabrać w celu przywłaszczenia,
jednakże zamierzonego celu nie osiągnął czym działał na szkodę K. K., to jest
przestępstwa z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 279 § 1 k.k.,
- w dniu 28 lutego 2010 r. w G., działając wspólnie i w porozumieniu z A. G., po
uprzednim pokonaniu zabezpieczenia w postaci zamka, dostał się do wnętrza
samochodu marki VW Golf nr. rej. […] o wartości 17.000 zł, który następnie
usiłował zabrać w celu przywłaszczenia, jednakże zamierzonego celu nie osiągnął
czym działał na szkodę M. W., to jest przestępstwa z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art.
279 § 1 k.k.
i ustalając, że wskazane powyżej przestępstwa stanowią ciąg przestępstw z art. 91
§ 1 k.k., przy zastosowaniu art. 4 § 1 k.k., art. 91 § 1 k.k., 14 § 1 k.k., na mocy art.
279 § 1 k.k. oraz art. 33 § 1, 2 i 3 k.k. wymierzył B. F. karę 3 lat pozbawienia
wolności oraz grzywnę w wysokości 100 stawek dziennych po 10 zł każda (pkt VII).
Na mocy art. 91 § 2 k.k. w zw. z art. 86 § 1 i 2 k.k. przy zastosowaniu art. 4 §
1 k.k. połączył wymierzone B. F. kary jednostkowe pozbawienia wolności oraz
grzywny i jako karę łączną wymierzył oskarżonemu 3 lata i 3 miesiące pozbawienia
wolności, na poczet której zaliczył oskarżonemu okres rzeczywistego pozbawienia
wolności w sprawie od 1 kwietnia 2010 r. do 18 lutego 2011 r. oraz karę łączną
grzywny 150 stawek dziennych ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 10 zł
(pkt VIII).
Nadto obciążył tego oskarżonego kosztami sądowymi.
Tym samym wyrokiem rozstrzygnięto o winie oskarżonych A. G., W. M.T.,
oraz J. J., przy czym W. T. Sąd Rejonowy uniewinnił od popełnienia czynów
zarzuconych mu w punktach 1, 2, 3, 4, 5, 6 aktu oskarżenia, natomiast J. J. od
popełnienia czynów z punktów 1, 2, 3, 4, 5, 8, 9 i 10 aktu oskarżenia.
Od powyższego wyroku apelacje wnieśli obrońcy oskarżonych B. F., A. G. i J.
J., a także Prokurator Rejonowy w G., który zaskarżył tenże wyrok na niekorzyść
oskarżonych.
4
Obrońca oskarżonego B. F. zarzucił orzeczeniu Sądu I instancji w oparciu o
podstawy odwoławcze wskazane w art. 438 pkt. 3 i 4 k.p.k. błąd w ustaleniach
faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia w stopniu mającym wpływ na jego
treść, poprzez uznanie, iż czyny przypisane oskarżonemu w wyroku stanowią ciąg
przestępstw i odrębne przestępstwo zakwalifikowane z art. 279 § 1 k.k. w zb. z art.
276 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., w sytuacji gdy czyny te stanowią jedno
przestępstwo i w związku z tym powinny być zakwalifikowane w ramach czynu
ciągłego (art. 12 k.k.), zaś alternatywnie rażącą niewspółmierność kar
jednostkowych, a tym samym rażącą surowość orzeczonej kary łącznej w stosunku
do stopnia winy oskarżonego, społecznej szkodliwości czynów jakich oskarżony
dokonał oraz w relacji do celów jakie kara ta winna spełniać w zakresie prewencji
szczególnej i społecznego oddziaływania, poprzez brak uwzględnienia w należyty
sposób okoliczności, iż w chwili popełnienia czynu i orzekania w pierwszej instancji
oskarżony był osobą młodocianą w stosunku do której kara powinna spełniać w
pierwszej kolejności cele wychowawcze, a nadto, iż istniały uzasadnione przesłanki
do nadzwyczajnego złagodzenia kary.
Podnosząc takie zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku
przez zakwalifikowanie wszystkich czynów przypisanych B. F. jako czynu ciągłego i
wymierzenie za to przestępstwo kary pozbawienia wolności z warunkowym
zawieszeniem jej wykonania, ewentualnie o uchylenie wobec oskarżonego wyroku
w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.
Wyrokiem z dnia 13 listopada 2013 r., sygn. akt … 797/13, Sąd Okręgowy w
G. zmienił zaskarżony wyrok w odniesieniu do B. F. w ten sposób, że karę
pozbawienia wolności orzeczoną wobec tego oskarżonego w pkt VII obniżył do 2 lat,
uchylił zawarte w pkt VIII wyroku orzeczenie o karze łącznej pozbawienia wolności i
na podstawie art. 86 § 1 i 2 k.k. w zw. z art. 91 § 2 k.k. orzekł wobec oskarżonego
karę łączną 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz obciążył oskarżonego
kosztami sądowymi za II instancję. Nadto częściowo zmienił zaskarżony wyrok
wobec oskarżonego A. G., zaś w pozostałej części utrzymał w mocy, uznając
apelację obrońcy oskarżonego J. J. za oczywiście bezzasadną.
5
Kasację od tego wyroku wniósł obrońca skazanego B. F., który na
podstawie art. 523 § 1 k.p.k. zarzucił orzeczeniu Sądu odwoławczego rażące
naruszenie prawa materialnego to jest:
- art. 276 k.k., poprzez jego zastosowanie do przyjętej kwalifikacji prawnej czynu w
pkt 1 aktu oskarżenia, w sytuacji gdy dokonanie kradzieży z włamaniem do pojazdu
w którym znajduje się dokument w postaci dowodu rejestracyjnego i dokonanie
zaboru tego dokumentu w zamiarze przywłaszczenia wraz z pojazdem i
znajdującymi się w nim ruchomościami stanowi jedno przestępstwo kradzieży z
włamaniem, a dokonanie ukrycia tego dokumentu po kradzieży, w sytuacji gdy
sprawca w chwili kradzieży nie obejmował swoim zamiarem woli ukrycia tego
dokumentu, wyklucza realizację zamiaru bezpośredniego i stanowi co najwyżej
współukarany czyn następczy w stosunku do czynu głównego, a więc kradzieży z
włamaniem w ramach konstrukcji prawnej jedności przestępstwa,
- art. 12 k.k., poprzez jego niezastosowanie i błędne uznanie, iż czyny przypisane w
wyroku stanowią ciąg przestępstw w ramach art. 91 § 1 k.k. i odrębne przestępstwo
zakwalifikowane z art. 279 § 1 k.k. w zb. z art. 276 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., w
sytuacji gdy czyny te stanowią jedno przestępstwo i w związku z tym powinny być
zakwalifikowane jako jedno przestępstwo popełnione w ramach czynu ciągłego (art.
12 k.k.), na podstawie którego powinna być orzeczona jedna kara.
Podnosząc powyższe zarzuty obrońca skazanego wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
Sądowi Okręgowemu w G.
Prokurator Prokuratury Okręgowej w G. w odpowiedzi na kasację wniósł o jej
oddalenie jako oczywiście bezzasadnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Wniesiona kasacja okazała się oczywiście bezzasadna dlatego została
oddalona na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 k.p.k.
Odnosząc się do pierwszego zarzutu kasacyjnego, obejmującego obszar
zagadnień, który nie był przedmiotem apelacji obrońcy oskarżonego, należy
stwierdzić, że w istocie kwestionuje on ustalenia faktyczne dotyczące postaci i
realizacji zamiaru przestępstwa ukrycia dokumentu określonego w art. 276 k.k.,
które nie były negowane w zwykłym środku odwoławczym. Przypisanie
6
oskarżonemu odpowiedzialności także za realizację znamion czynu określonego w
art. 276 k.k. wymaga ustalenia, że dokonując zaboru mienia, swoim zamiarem
obejmowali oni również dokonanie, usunięcia, czy też ukrycia dokumentów
wymienionych w tym przepisie. Sąd Rejonowy właśnie takie ustalenia poczynił
stwierdzając, że przy świadomości B. F. i A. G., iż w skradzionym samochodzie
znajduje się dowód rejestracyjny, obydwaj swoim zamiarem obejmowali ukrycie
tego dokumentu (s. 33 uzasadnienia SR). Wprawdzie to ustalenie nie doczekało się
szerszej argumentacji Sądu Rejonowego, jednak zostało ono zaakceptowane przez
Sąd Okręgowy i w postępowaniu kasacyjnym nie może być skutecznie
kwestionowane, ponieważ zarzut upatrujący wadliwość orzeczenia w błędnych
ustaleniach faktycznych, nawet tych które wprost determinują ocenę prawną czynu,
w żaden sposób nie może być rozpoznany w postępowaniu kasacyjnym, jako
niezgodny z wymogami wskazanymi w art. 523 § 1 k.p.k. w zw. z art. 519 k.p.k.,
szczególnie w realiach niniejszej sprawy, skoro wyrok reformatoryjny, wydany przez
Sąd odwoławczy w stosunku do B. F. dotyczył jedynie orzeczenia o karze, której
wymiar uległ zmniejszeniu. Wskazać także należy, że Sąd odwoławczy poniekąd
odniósł się do tej kwestii, gdyż oceniając trafność przyjętej kwalifikacji prawnej, w
kontekście zastosowania konstrukcji czynu ciągłego, nawiązał do oceny prawnej
czynu przypisanego oskarżonemu w pkt. I dokonanego na szkodę E. J., uznając, że
przyjęta kwalifikacja z art. 279 § 1 w zb. z art. 276 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. jest
prawidłowa (s. 15 uzasadnienia SO).
Natomiast drugi zarzut kasacyjny, o ile potraktować go jako zarzut obrazy
prawa materialnego stanowiący tzw. błąd subsumpcji, a nie kwestionujący ustalenia
faktycznie, należy uznać za oczywiście bezzasadny. W pierwszej kolejności trzeba
wskazać, że w apelacji skarżący podniósł zarzut tożsamy z analizowanym
zarzutem kasacyjnym, kwalifikując go w zwyczajnym środku odwoławczym jako
względną podstawę odwoławczą z art. 438 pkt 3 k.p.k. Poza tym zarzut ten jest
nieprawidłowo zredagowany, gdyż w jego normatywnej podstawie autor skargi nie
uwzględnił reguły z art. 457 § 3 k.p.k.
Trafnie Sąd odwoławczy uznał, że przyjęta ocena zachowań oskarżonego
przez Sąd Rejonowy wyłączyła możliwość kwalifikacji prawnej czynów
popełnionych przez B. F. w warunkach czynu ciągłego z art. 12 k.k.
7
W pierwszej kolejności należy ocenić, że skarżący nadal zdaje się
kwestionować ustalenie faktyczne Sądów obu instancji odnoszące się do
określenia momentu w którym skazany podejmował zamiar, popełnienia
kolejnych czynów i oczekuje, że Sąd Najwyższy w postępowaniu kasacyjnym
dokona ponownej oceny materiału dowodowego i poczyni własne ustalenia
faktyczne zgodne z sugestiami autora kasacji. Takie odczytanie analizowanego
zarzutu kasacyjnego wyklucza uznanie, że jest on oparty o podstawę z art. 438 pkt
1 k.p.k. Prowadzi to do wniosku, że jest on na granicy dopuszczalności, skoro w
istocie stanowi proste powielenie swojego odpowiednika z wnoszonej uprzednio
apelacji. Wskazać jednakże wypada skarżącemu, że instytucja z art. 12 k.k. nie
dotyczy tzw. zamiaru ogólnego popełniania określonych przestępstw. Przede
wszystkim jednak, co istotne w niniejszej sprawie, nie mogą być uznane za czyn
ciągły zachowania popełniane w sytuacji tzw. „trwałej sposobności”, bez
powziętego z góry zamiaru (A. Wąsek (w:) Górniok i in., Kodeks karny, komentarz -
t. 1, s. 188). Brak powziętego z góry zamiaru był ustaleniem, które przyjęły Sądy w
niniejszej sprawie. Ustalenia tego nie mogą skutecznie podważać przywołane w
kasacji fragmenty uzasadnienia Sądu I instancji, pochodzące ze str.1, albowiem
należy je czytać w szerszym kontekście odnoszącym się do całego spektrum
działalności przestępczej skazanego objętej zaskarżonym wyrokiem. Skarżący
wydaje się zapominać, że Sąd Okręgowy analizując poszczególne czyny
oskarżonego jednoznacznie wskazał, że B. F. i A. G. przed każdą kradzieżą
podejmowali odrębną decyzję o jej dokonaniu (por. s.15 uzasadnienia SO). Takie
ustalenie w odniesieniu do przestępstw przypisanych B. F. i w pkt. VII wyroku Sądu
Rejonowego determinowało przyjęcie konstrukcji ciągu przestępstw z art. 91 § 1
k.k., skoro czyny te realizowały także pozostałe przesłanki, od których zależy
uznanie wielości czynów za ciąg przestępstw, co tym samym wykluczyło
zastosowanie art. 12 k.k.
Z tych przyczyn, nie znajdując podstaw do uwzględnienia kasacji, Sąd
Najwyższy orzekł o jej oddaleniu, jako oczywiście bezzasadnej, zwalniając
skazanego na podstawie art. 624 k.p.k. od ponoszenia kosztów sądowych
postępowania kasacyjnego, wobec uznania, że uiszczenie ich byłoby dla
8
zobowiązanego zbyt uciążliwe z uwagi na jego aktualną sytuację materialną, na
którą ma także wpływ pobyt skazanego w zakładzie karnym.