Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 222/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 4 września 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dorota Rysińska (przewodniczący)
SSN Barbara Skoczkowska
SSN Roman Sądej (sprawozdawca)
Protokolant Barbara Kobrzyńska
w sprawie T. S.,
skazanego z art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.,
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
w dniu 4 września 2014r.,
kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego,
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […] z dnia 30 maja 2006 r.,
zmieniającego wyrok Sądu Okręgowego w Z. z dnia 31 stycznia 2006 r.,
uchyla zaskarżony wyrok w odniesieniu do T.S. i sprawę w
tym zakresie przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi
Apelacyjnemu w postępowaniu odwoławczym.
UZASADNIENIE
2
Wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 30 maja 2006r. zmieniony został wyrok
Sądu Okręgowego w Z. z dnia 31 stycznia 2006 r. między innymi w odniesieniu do
T. S. Prawomocnie przypisano mu popełnienie w dniu 17 grudnia 1999r.
przestępstwa określonego w art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i na podstawie
pierwszego z tych przepisów wymierzono karę 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia
wolności.
Kasację od tego wyroku na korzyść T. S. wniósł Prokurator Generalny na
podstawie art. 521 k.p.k. Podniósł w niej zarzut rażącego i mającego istotny wpływ
na treść wyroku naruszenia prawa karnego procesowego – art. 433 § 1 k.p.k. w zw.
z art. 440 k.p.k., polegającego na przeprowadzeniu nienależytej kontroli
odwoławczej i utrzymaniu w mocy rażąco niesprawiedliwego, bowiem wydanego z
naruszeniem przepisów art. 64 § k.k. w zw. z art. 106 k.k. i art. 107 § 1 k.k., wyroku
Sądu pierwszej instancji, które to naruszenie polegało na wadliwym uznaniu, że T.
S. dopuścił się przypisanego mu czynu w warunkach recydywy specjalnej, podczas
gdy skazanie stanowiące podstawę do zakwalifikowania przypisanego czynu w
związku z art. 64 § 1 k.k. uległo zatarciu z mocy prawa w okresie poprzedzającym
wyrokowanie przez Sąd pierwszej instancji.
W oparciu o tak sformułowany zarzut, Prokurator Generalny wniósł o
uchylenie wyroku Sądu Apelacyjnego w zaskarżonej części i przekazanie sprawy w
tym zakresie do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje.
Kasacja Prokuratora Generalnego była zasadna w stopniu oczywistym,
uzasadniającym jej uwzględnienie w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
W zawartym w wyroku Sądu Okręgowego z dnia 31 stycznia 2006r. opisie
czynu przypisanego T. S. nie przedstawiono konkretnego uprzedniego skazania,
stanowiącego podstawę ustalenia działania oskarżonego w warunkach art. 64 § 1
k.k., poprzestając na stwierdzeniu, że przypisanego czynu oskarżony dopuścił się w
ciągu 5 lat po odbyciu ponad 6 miesięcy kary pozbawienia wolności za inne
umyślne przestępstwo podobne (pkt 2 wyroku). W uzasadnieniu tego wyroku Sąd
pierwszej instancji stwierdził, że podstawę ustalenia tej recydywy stanowił wyrok
Sądu Rejonowego w P. z dnia 24 czerwca 1993r., sygn. VI K …/92, za
przestępstwo z art. 11 § 1 k.k. w zw. z art. 208 i art. 60 § 2 k.k. z 1969 r.,
3
wymierzający karę roku i 3 miesięcy pozbawienia wolności, którą oskarżony odbył
w okresie od 14 lutego 1992r. do 23 października 1992r. oraz od 20 marca 1995 r.
do 7 lipca 1995 r., kiedy to został warunkowo przedterminowo zwolniony (str. 24
uzasadnienia).
Rozpoznając apelacje zarówno prokuratora, jak i obrońcy m.in. T. S., w
których zarzutów odnoszących się do wadliwego przypisania recydywy nie
podniesiono, Sąd Apelacyjny zaakceptował ustalenia Sądu pierwszej instancji w
zakresie przypisanego oskarżonemu powrotu do przestępstwa określonego w art.
64 § 1 k.k. W uzasadnieniu swojego wyroku Sąd ad quem powołał się „wielokrotną
uprzednią karalność” oskarżonego, ze wskazaniem karty karnej uzyskanej w toku
postępowania przygotowawczego (k. 1108 akt głównych - str. 25 uzasadnienia).
Należy dodać, że w toku długotrwałego postępowania jurysdykcyjnego już
Sąd pierwszej instancji uzyskiwał aktualizowane dane o karalności T. S., z których
wynikało, że w kartotece karnej Krajowego Rejestru Karnego oskarżony nie figuruje
(k.2949 i k 2954). Sąd Apelacyjny także aktualizował dane o karalności T. S.,
uzyskując informację, że w KRK figuruje jedynie skazanie wyrokiem Sądu
Rejonowego w K. z dnia 12 stycznia 2005r., w sprawie II K …/02, a wyrok ten
uprawomocnił się w dniu 28 lipca 2005r. (k.3417).
Dołączona do kasacji dokumentacja dotycząca dotychczasowej karalności T.
S. w pełni potwierdzała zasadność podniesionego przez Prokuratora Generalnego
zarzutu. Jak wskazano powyżej, dokumentacja dotycząca karalności oskarżonego
zgromadzona już w postępowaniu głównym nie pozwalała na uznanie, że
zarzucony i przypisany jemu czyn popełniony został w warunkach art. 64 § 1 k.k.
Trafnie w kasacji Prokurator Generalny powołał się na zachowującą
aktualność uchwałę Sądu Najwyższego 15 grudnia 1987r, sygn. VI KZP 39/87, w
której stwierdzono, że „jeżeli w chwili orzekania poprzednie skazanie - zgodnie z art.
110 k.k. (obecnie art. 106 k.k.) - uległo zatarciu, nie może ono uzasadniać przyjęcia
powrotności do przestępstwa w rozumieniu art. 60 § 1 k.k. (obecnie art. 64 k.k.)
nawet wtedy, gdy kolejne przestępstwo zostało popełnione przed upływem terminu
przewidzianego dla zatarcia poprzedniego skazania” (OSNKW 1988, z. 3-4, poz.
19).
4
Taka właśnie sytuacja wystąpiła w odniesieniu do przestępstwa
przypisanego T.S. Karę orzeczoną przyjętym za podstawę recydywy wyrokiem
Sądu Rejonowego w P. z dnia 24 czerwca 1993r. oskarżony odbył do dnia 7 lipca
1995r., kiedy został warunkowo zwolniony, a zwolnienia tego nie odwołano (k.
1024). Od tego zatem dnia rozpoczął bieg 10 – letni okres zatarcia skazania (wraz
ze skazaniami poprzednimi) – art. 107 § 1 k.k. Okres zatarcia upływał zatem z
dniem 7 lipca 2005r., a do tego czasu nie doszło do żadnego innego
prawomocnego skazania, które przerwałoby bieg zatarcia. Zatarcie nastąpiło z
mocy samego prawa i dlatego wyrok Sądu Rejonowego w P. z dnia 24 czerwca
1993r. nie mógł stanowić podstawy prawnej przyjęcia działania w warunkach art. 64
§ 1 k.k. w wyroku Sądu pierwszej instancji wydanym w tej sprawie w dniu 31
stycznia 2006r. oraz zaskarżonym wyroku Sądu odwoławczego z dnia 30 maja
2006 r.
Bezspornym jest, że przyjęcie działania w warunkach recydywy specjalnej w
istotnie odmienny sposób kształtuje sytuację prawną osoby skazanej, począwszy
od dyrektyw wymiaru kary, poprzez zasady jej wykonywania, po odmienne
regulacje dotyczące możliwości warunkowego zwolnienia (art. 78 § 2 k.k.). Wadliwe
przypisanie takiej recydywy stanowi rażące naruszenie prawa materialnego i co do
zasady ma oczywiście istotny wpływ na treść wyroku, w rozumieniu art. 523 § 1
k.p.k.
Bezpodstawne przypisanie działania w warunkach art. 64 § 1 k.k. prowadzi
również do uznania, że orzeczenie takie cechuje się rażącą niesprawiedliwością w
rozumieniu art. 440 k.p.k., a więc uzasadnia działanie sądu odwoławczego z urzędu,
niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów. W konsekwencji fakt,
że ani obrońca T. S., ani skarżący wyrok Sądu Okręgowego prokurator nie
dostrzegli przedstawionego uchybienia (obrońca nie dostrzegł go również we
wniesionej kasacji – sprawa V KK 262/07), nie zwalniał Sądu Apelacyjnego od
podjęcia stosownego, nakazanego przepisem art. 440 k.p.k., działania z urzędu.
Skoro jednak do tego nie doszło, jako oczywiście zasadny ocenić trzeba zarzut
kasacji – rażącego naruszenia przez Sąd ad quem art. 433 § 1 k.p.k. w zw. z art.
440 k.p.k. Implikacją tego stanowiska była konieczność uchylenia zaskarżonego
wyroku w części dotyczącej skazania T. S. i przekazanie sprawy w tym zakresie do
5
ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym. W jego toku, rzecz jasna,
Sąd Apelacyjny zobowiązany będzie do ponownego rozpoznania apelacji
wniesionych odnośnie tego oskarżonego, z uniknięciem uchybień, które stały się
przyczyną uwzględnienia kasacji.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy orzekł, jak w części
dyspozytywnej wyroku.