Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KK 272/14
POSTANOWIENIE
Dnia 24 września 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jacek Sobczak
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 k.p.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 24 września 2014 r.,
sprawy S. K.
skazanego za czyn z art. 158 § 1 k.k.
z powodu kasacji, wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego w K.
z dnia 4 marca 2014 r.,
zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w J.
z dnia 10 maja 2012 r.
p o s t a n o w i ł
1. oddalić kasację, jako oczywiście bezzasadną,
2. kosztami sądowymi postępowania kasacyjnego obciążyć
skazanego S. K.
UZASADNIENIE
S. K. wyrokiem Sądu Rejonowego w J. z dnia 10 maja 2012 r., w sprawie o
sygn. akt … 768/09, następnie zmienionym wyrokiem Sądu Okręgowego w K. z
dnia 4 marca 2014 r., sygn. akt … 810/13, został skazany za czyn z art. 158 § 1 k.k.
na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności.
Od wyroku Sądu Okręgowego w K. kasację wywiódł obrońca z wyboru
skazanego – adw. T.W. Skarżący zarzucił rażącą obrazę przepisów postępowania:
(pkt 1 ) art. 439 § 1 pkt 11 k.p.k. poprzez zaniechanie uchylenia wyroku Sądu
Rejonowego w J. z dnia 10 maja 2012 r., sygn. akt … 768/09 w sytuacji, w której
2
sprawie oskarżonego, którego obecność na rozprawie była – z uwagi na tryb
zwyczajny – obowiązkowa, rozpoznano pod jego nieobecność, przesłuchując dwoje
świadków, ujawniając dowody z dokumentów, pytając o kwestię uzupełnienia
przewodu sądowego oraz udzielając głosu stronom, mimo iż wezwania na terminy
rozprawy, na których podjęto ww. czynności procesowe, były kierowane na adres,
który nigdy nie został przez oskarżonego wskazany jako adres zameldowania,
zamieszkania lub do doręczeń; (pkt 2) art. 433 § 1 in fine k.p.k. w zw. z art. 440
k.p.k. w zw. z art. 41 § 1 i art. 42 § 1 k.p.k. poprzez utrzymanie w mocy (przy
dokonaniu pewnych korekt) wyroku Sądu I instancji w sytuacji, gdy było to rażąco
niesprawiedliwe z uwagi na fakt, iż wyrok ten został wydany przez SSR M. O., co
do której – z uwagi na wcześniejsze wydanie postanowienia o umorzeniu
postępowania przeciwko oskarżonemu o to samo przestępstwo A. R. i związaną z
tym konieczność dokonania oceny zgromadzonego w dochodzeniu materiału
dowodowego – zachodziła okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać
uzasadnianą wątpliwość co do jej bezstronności, która to obraza miała istotny
wpływ na treść zaskarżonego wyroku, albowiem skutkowała zaniechaniem jego
uchylenia w całości i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania sprawy
Sądowi I instancji.
Skarżący w konkluzji wniósł o uchylenie wyroku Sądu odwoławczego i
wyroku Sądu I instancji oraz o przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
Sądowi Rejonowemu.
Prokurator Prokuratury Okręgowej w K. w odpowiedzi na kasację wniósł o jej
oddalenie, jako oczywiście bezzasadnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja jest bezzasadna w stopniu oczywistym, dlatego podlega oddaleniu
w trybie art. 535 § 3 k.p.k.
Analiza akt przedmiotowej sprawy, dokonana w kontekście wywiedzionych w
kasacji zarzutów, dowiodła oczywistej bezzasadności ferowanych tam twierdzeń.
Pod stworzonym przez obrońcę pozorem rzekomego zignorowania przez Sąd II
instancji ale i Sąd I instancji istotnych dla sprawy uchybień, w tym stanowiących
bezwzględną przyczynę odwoławczą, skarżący ujawnił w rzeczy samej bądź to
3
nieznajomość akt sprawy bądź chęć celowego wprowadzenia w błąd
rozstrzygającego Sądu w niniejszym postępowaniu o podawanych okolicznościach.
Odnosząc się zatem do pierwszego ze sformułowanych w kasacji zarzutów,
przypomnieć skarżącemu wypada fakty związane z zawiadamianiem S. K. o
poszczególnych czynnościach procesowych w sprawie. Istotnie – jak zauważył
skarżący – S. K. w trakcie pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego
podał adres do doręczeń J., ul. Z. ½ (k. 58, t. I, wcześniej k. 49 protokół
zatrzymania osoby). Na ten adres była do oskarżonego kierowana korespondencja
aż do momentu wystosowania przez ww. pisma z dnia 24 lutego 2011 r. (k. 221, t.
II). Wówczas to S. K. zgłosił żądanie do Sądu o kierowanie korespondencji na
zmieniony adres: J., ul. S. 8/5 albowiem od marca będzie tam zamieszkiwał z
konkubiną i dzieckiem. Wezwanie wystawione 22 lutego 2011 r. na termin rozprawy
wyznaczonej na dzień 2 marca zostało wysłane jeszcze na stary adres ul. Z. ½ J. i
oskarżony odebrał je osobiście w dniu 24 lutego 2011 r. Na kolejne terminy
rozprawy wezwania były kierowane zgodnie z prośbą oskarżonego na ul. S. 8/5, J.
(termin rozprawy 12 maj – k. 242, t. II – t. II - nie podjęto w terminie, 30 czerwiec – k.
256, t. II - t. II - nie podjęto w terminie, 28 lipiec – k. 265, t. II - t. II - nie podjęto w
terminie, 22 wrzesień – odebrała R. A., 9 listopad – k. 286 - t. II - nie podjęto w
terminie, 5 grudnia – k. 298, t. II - t. II - nie podjęto w terminie, 26 stycznia 2012 r. –
k. 309 – nie podjęto w terminie, 12 marca – k. 312, t. II - nie podjęto w terminie, 7
maja – k. 320, t. II - nie podjęto w terminie).
Wobec tak przytoczonych okoliczności związanych z zawiadamianiem
oskarżonego o kolejnych terminach rozprawy nie wytrzymuje krytyki zdziwienie
obrońcy co do powodów wysyłania przez Sąd wezwań dla oskarżonego – od maja
2011 r - na adres J., ul S. 8/5. Gdy zaś idzie o podnoszony przez niego argument
dotyczący wysłanego na dzień 9 listopada 2011 r. wezwania na nieprawidłowy
adres, to wskazać należy, że istotnie jak zauważył obrońca, pierwotnie błędnie
wpisany adres został w drodze zakorektorowania poprawiony, ale w taki sposób
aby umożliwił jego właściwe odczytanie. Znajdująca się na odwrocie zwrotnego
poświadczenia odbioru adnotacja „ podany adres nie istnieje” może sugerować jego
błędne odczytanie przez doręczającego. Na rozprawie w dniu 9 listopada 2011 r. (k.
289, t. II) Sąd uznał, że oskarżony został właściwie zawiadomiony o jej terminie, nie
4
dokonując pogłębionej analizy zwróconej korespondencji. Niewątpliwie był to błąd
Sądu, jednakże wobec faktu, iż rozpoznanie sprawy w tym dniu ograniczyło się
jedynie do odroczenia rozprawy oraz wykonania dyscyplinujących czynności wobec
jednego ze świadków, przedmiotowe niedopatrzenie nie wywarło istotnego wpływu
z punktu widzenia procesowych interesów oskarżonego. Kolejne wezwanie na
termin rozprawy wyznaczony na dzień 5 grudnia 2011 r. zostało wysłane na błędny
adres, J. ul. S. 8/15 (k. 294, t. II) ale i na prawidłowy adres, J. ul. S. 8/5 (k. 298, t. II).
Analiza zwróconej korespondencji dla oskarżonego potwierdza, że i tym razem
doszło do przeoczenia Sądu, tym razem polegającego na przedwczesnym
stwierdzeniu na rozprawie o prawidłowym zawiadomieniu S. K. o terminie
wyznaczonym na dzień 5 grudnia 2011 r., w sytuacji braku powzięcia takiej
informacji. Stwierdzić jednakże i w tym wypadku należy, że zdiagnozowane
niedopatrzenie pozostało ambiwalentne dla interesów oskarżonego skoro na tym
terminie rozprawy wydano jedynie zarządzenie o jej odroczeniu oraz wobec faktu
późniejszego potwierdzenia ustalonego zdarzenia.
Przechodząc do kolejnego argumentu obrońcy podnieść należy, że jak
wynika ze znajdującego się na k. 406, t. III, oświadczenia o zmianie adresu
korespondencji S. K. z dnia 18 września 2012 r., wniósł on o kierowanie całej
korespondencji na adres: J., ul. S. 9. Zdziwienie zatem budzi twierdzenie obrońcy
jakoby: Adres ten nie był jednak nigdy wskazywany jako adres do doręczeń
oskarżonego (str. 4 kasacji). Wobec treści oświadczenia oskarżonego, stwierdzić z
całą stanowczością należy, iż postępowanie Sądu w trakcie trwania postępowania
międzyinstancyjnego oraz drugoinstancyjnego, gdy idzie o zawiadamianie
oskarżonego o terminach rozprawy apelacyjnej na wskazany wyżej adres, było jak
najbardziej właściwe.
W przedmiotowej sprawie na żadnym z etapów postępowania nie doszło do
zaistnienia bezwzględnej przyczyny odwoławczej określonej w art. 439 § 1 pkt 11
k.p.k.
Odnosząc się do kolejnego zarzutu obrońcy, zgodzić się należy w całej
rozciągłości ze stanowiskiem prokuratora wyrażonym w odpowiedzi na kasację, że
w przedmiotowej sprawie nie mamy do czynienia z obrazą art. 41 § 1 k.p.k. i art. 42
§ 1 k.p.k., co czyni zarzut z pkt 2 kasacji bezzasadnym.
5
Postanowieniem z dnia 28 stycznia 2010 r. (k. 156, t. I), Sąd Rejonowy w J.,
na podstawie art. 17 § 1 pkt 5 k.p.k. w zw. z art. 339 § 3 pkt 1 k.p.k., umorzył
postępowanie karne wobec współoskarżonego A. R. z uwagi na śmierć tego
oskarżonego. Przedmiotowe postanowienie wydała wówczas SSR M. O., sędzia –
referent w sprawie … 768/09. Z tego faktu obrońca wywodzi naruszenie
wskazanych w kasacji przepisów. Od razu podnieść należy, że zaprezentowany
przez autora zarzutu sposób rozumowania przesłanek wyłączenia sędziego nie
zyskuje aprobaty.
Z akt sprawy wynika, że oskarżony zmarł 23 listopada 2009 roku. Zatem
zasadnie Sąd po powzięciu wiadomości o zgonie oskarżonego wydał
postanowienie o umorzeniu postępowania wobec śmierci oskarżonego A. R. Jak
wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 czerwca 2013 r., sygn. … 147/13,
śmierć oskarżonego stanowi bezwzględną przesłankę procesową skutkującą - z
woli ustawodawcy wyrażonej w art. 17 § 1 pkt 5 k.p.k. - niedopuszczalnością
postępowania karnego. Jej stwierdzenie wymusza bądź to niewszczynanie procesu
wobec sprawcy który zmarł, bądź też umorzenie toczącego się postępowania
wobec takiej osoby. Proces umarza się zatem w każdym jego stadium, w którym
przesłanka ta zaistnieje, także po wydaniu wyroku, ale przed jego uprawomocnienie
(Lex 1318414).
Nie można podzielić stanowiska obrońcy jakoby Sąd I instancji umarzając
postępowanie wobec A. R. dokonał oceny zgromadzonego materiału dowodowego
pod kątem skazania bądź uniewinnienia tego oskarżonego. Jak trafnie przywołał
prokurator, w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 3 marca 2008 r., sygn. V KK
299/07, podkreślono, że : w wypadku , gdy materiał dowodowy, na podstawie
którego orzeczono w przedmiocie odpowiedzialności karnej jednego ze sprawców
czynu, miałby stanowić podstawę dowodową orzeczenia w przedmiocie
odpowiedzialności karnej także innego współsprawcy (podżegacza lub pomocnika)
tego samego czynu, sędzia, który dokonał oceny dowodów w odniesieniu do jednej
z tych osób, powinien być wyłączony od udziału w sprawie dotyczącej pozostałych,
z uwagi na istnienie okoliczności, o której mowa w art. 41 § 1 k.p.k.(Lex 531237).
W przedmiotowej sprawie sytuacja taka nie miała miejsca. Sędzia M. O. w
postanowieniu o umorzeniu postepowania wobec A. R. nie rozstrzygała pod kątem
6
odpowiedzialności tego oskarżonego, nie przeprowadzała zatem oceny dowodów.
Podstawą jej decyzji nie był tylko i wyłącznie odpis skróconego aktu zgonu.
Potwierdzony w ten sposób fakt śmierci oskarżonego należał do negatywnych
przesłanek procesowych skutkujących bezwzględną koniecznością rozstrzygnięcia
w oparciu o art. 17 § 1 pkt 5 k.p.k.
Zauważyć należy, że obrońca oskarżonego nie wykazał w kasacji by
zachodziła okoliczność tego rodzaju, która mogłaby wywołać uzasadnioną
wątpliwość co do bezstronności Sędziego Sądu Rejonowego w J., a obraza ta
miałaby istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku. Co więcej, z akt sprawy nie
wynika aby kiedykolwiek wcześniej na takie wątpliwości wskazywał.
Mając na uwadze powyższe, Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji
postanowienia.