Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UK 41/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 28 października 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący)
SSN Beata Gudowska (sprawozdawca)
SSN Jolanta Strusińska-Żukowska
w sprawie z wniosku M. P.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o emeryturę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 28 października 2014 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawczyni od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 12 września 2013 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 9 października 2012 r. Sąd Apelacyjny zmienił wyrok Sądu
Okręgowego w O. z dnia 3 kwietnia 2012 r. oraz poprzedzającą go decyzję Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych, z dnia 9 grudnia 2011 r. i przyznał M. P., urodzonej w
2
dniu 10 listopada 1955 r., prawo do emerytury od dnia 1 listopada 2011 r. Ustalił, że
wnioskodawczyni wypełniła warunki emerytalne przewidziane w art. 184 ustawy z
dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm.); wykonywała pracę
w warunkach szczególnych wymienioną w pkt. 24 działu XIV wykazu A
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku
emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w
szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) przez ponad 15 lat, złożyła w
dniu 30 listopada 2011 r. oświadczenie, że nie pozostaje w stosunku pracy i
dołączyła świadectwo pracy z dnia 30 września 2011 r. o rozwiązaniu z tym dniem
stosunku pracy z Przedsiębiorstwem M.
Po wznowieniu postępowania ze względu na ustalenie, że w dniu wydania
decyzji przyznającej prawo do emerytury ubezpieczona pozostawała w
zatrudnieniu, gdyż od dnia 3 października 2011 r. jej stosunek pracy z
Przedsiębiorstwem M. został ponownie nawiązany, wyrokiem z dnia 12 września
2013 r. Sąd Apelacyjny zmienił wyrok Sądu Okręgowego z dnia 9 października
2012 r. i stwierdził brak prawa wnioskodawczyni do świadczenia emerytalnego w
okresie od dnia 1 grudnia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2012 r. W tym czasie, przed
zmianą art. 184 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem, przewidziany
był obowiązek rozwiązania stosunku pracy.
Skarga kasacyjna ubezpieczonej, obejmująca wyrok Sądu drugiej instancji w
całości, z wnioskiem o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu, została oparta na podstawie naruszenia
przepisów postępowania – art. 403 § 2 k.p.c. w związku z art. 412 § 2 k.p.c. oraz
naruszenia prawa materialnego – art. 184 ust. 2 w związku z art. 100 ust. 1 ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przez błędne
przyjęcie, że wykrycie faktu ponownego nawiązania stosunku pracy od 3
października 2011 r. miało wpływ na wynik sprawy o prawo do emerytury
przysługującej na podstawie art. 184, które powstało w dniu spełnienia wszystkich
warunków wymaganych do jego nabycia, tj. w dniu 30 września 2011 r., po tym jak
wnioskodawczyni rozwiązała stosunek pracy.
3
Na wypadek nieuwzględnienia podniesionych zarzutów, skarżąca wskazała
na naruszenie przepisów postępowania – art. 403 § 2 k.p.c. w związku z art. 412 §
2 k.p.c., przez przyjęcie za wykazane wykrycie przez organ rentowy nowych
okoliczności, mimo że wiadomość o zatrudnieniu wnioskodawczyni mógł powziąć
już w październiku 2011 r. na podstawie składanych przez jej pracodawcę
dokumentów rozliczeniowych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W czasie złożenia przez skarżącą wniosku emerytalnego, stosownie do art.
184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w
brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2012 r. (zmienionym od 1 stycznia
2013 r. przez art. 1 pkt 20 ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o
emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Dz.U. z 2012 r.,
poz. 637), prawo do emerytury w wieku wcześniejszym przysługiwało
ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem 1
stycznia 1999 r. spełnili warunki stażowe (wymagany ogólny staż ubezpieczenia
wynoszący co najmniej 25 lat, w tym 15 lat wykonywania stale i w pełnym
wymiarze pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze), a po
tym dniu osiągnęli wiek emerytalny przewidziany w art. 32, 33, 39 i 40 i rozwiązali
stosunek pracy, przy czym nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego, lub
złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym
funduszu emerytalnym.
Za utrwalone trzeba uznać stanowisko Sądu Najwyższego, że przewidziany
wówczas warunek rozwiązania stosunku pracy zamykał sekwencję spełniania
warunków emerytalnych, poczynając od uzyskania stażu zatrudnienia i osiągnięcia
wieku emerytalnego, przez złożenie wniosku o przekazanie środków
zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym do złożenia
wniosku emerytalnego. Sąd Najwyższy przyjmował, że pozostawanie w
zatrudnieniu wyłącza prawo do świadczenia, tylko gdy zbiega się z chwilą
spełnienia wszystkich pozostałych warunków wymaganych do nabycia
powstającego ex lege prawa do emerytury (art. 100 ustawy o emeryturach i rentach
4
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych). Z tego względu przyjmował, że warunki
dotyczące okresów zatrudnienia i pracy w szczególnym charakterze muszą być
spełnione do dnia ustania stosunku pracy nauczyciela przewidzianego w art. 88
ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z
2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zm.) jako jeden z warunków emerytury nauczycielskiej
(por. np. wyroki z dnia 20 listopada 2001 r., II UKN 626/00, OSNP 2003 nr 16, poz.
3, z dnia 24 marca 2009 r., I UK 269/08, OSNP 2010 nr 19-20, poz. 248 i z dnia 11
marca 2009 r., I UK 299/08, OSNP 2010 nr 19-20, poz. 245).
W konsekwencji przyjęcia, że decydujące znaczenie dla nabycia prawa do
emerytury ma status ubezpieczonego w chwili spełnienia się wszystkich przesłanek
tego prawa do świadczenia oraz niepozostawania w stosunku pracy, przyjęto, że
przesłanki prawa do emerytury ustala się na dzień rozwiązania stosunku pracy, a
późniejsze nawiązanie kolejnego stosunku pracy (nawet przed złożeniem wniosku
o emeryturę) pozostaje bez wpływu na to prawo. Warunek rozwiązania stosunku
pracy przewidziany w art. 184 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych dotyczy zatrudnienia, w którym ubezpieczony
pozostawał w dniu osiągnięcia wieku emerytalnego, ewentualnie w dniu później
złożonego wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w
otwartym funduszu emerytalnym (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia
2013 r., II UK 269/12, niepubl. i z dnia 4 czerwca 2013 r., I UK 5/13, niepubl.). W
wyroku z dnia 11 czerwca 2013 r., II UK 381/12 (niepubl.) Sąd Najwyższy stwierdził
wprost, że prawo do emerytury powstaje po rozwiązaniu wszystkich stosunków
pracy, w których ubezpieczony pozostawał w dniu osiągnięcia wieku emerytalnego
lub w dniu złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku
w otwartym funduszu emerytalnym, a tak nabyte prawo podlega ochronie i nie
zostaje utracone w razie późniejszego nawiązania nowego stosunku pracy z tym
samym lub innym pracodawcą.
Pogląd ten podziela skład Sądu Najwyższego orzekający w niniejszej
sprawie, zatem nie uznaje faktu zawarcia przez ubezpieczoną umowy o pracę z
poprzednim pracodawcą po dniu, w którym spełniła warunki emerytalne, za
okoliczność mającą wpływ na nabyte prawo do emerytury.
5
Mając to na względzie, orzeczono jak w sentencji (art. 39815
§ 1 k.p.c.).
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13